|
2010
|
|
|
Hizkuntza gutxituen problematikaren inguruan aritzen diren adituak askotan aipatzen dituzte aldagai ekonomikoak haien jardunean, hala nola hizkuntzen erabilera sektore ekonomiko desberdinen arabera (enpresa industrialetan, zerbitzuen alorrean...), hizkuntzen sustapenari bideratutako baliabideak, hizkuntza batean edo bestean ekoiztutako ondasunen balioa, eta abar. Azken urteetan argitaratutako artikuluen analisia eginda ikusten da nagusitu den gaia izan dela gutxiengo linguistikoek jasaten duten deskriminazioa hizkuntza dela-eta, batez ere
|
lan
merkatuan, baina baita ere hezkuntza arloan, osasun zerbitzuetan, eta abar. Baina teoria ekonomikoak, bere gordintasunean, zer dio hizkuntza gutxituei buruz?
|
|
|
Bigarrenak, 1985ean" La théorie des environnements linguistiques" argitaratu zuen, eta bertan, ordura arte askotan ikerketa gai izandako Quebeceko
|
lan
merkatua oinarritzat hartuz, langileengan lanpostuen ingurune linguistikoaren eraginaren ondorioak eredu teoriko batez azaldu egiten dira, tresna matematiko sakonez lagunduta. Lan honen ondoHizkuntzak zeregin nagusia betetzen du gizarteen garapen ekonomikoan, gizarteko kideen arteko harremanak ahalbidetzen dituelako, eta harreman hauek bilakaera ekonomikoaren oinarria direlako, lana antolatu, ondasunak sortu eta trukatu, zerbitzuak eskaini eta aberastasuna banatzeko orduan.
|
|
|
Oztopo handiena euskararen presentziaren hedapenari
|
lan
merkatua da. Ipar Euskal Herrian guti dira irakaskuntzatik kanpo euskararen ezagutza behartzen duten enpleguak.
|
|
|
Nago hainbat alorretan, curriculum elebidunak baino, elebakar erdaldunak erabiltzea hobe ikusi lezaketela (edo uste hori izan dezaketela) lan bila dabilen hainbatek. Euskararen prestigioa, alegia, gizarteko beste alorretan baino baxuagoa dela, nolabait,
|
lan
merkatuari dagokionean.
|
|
|
Eta nago hainbat alorretan, curriculum elebidunak baino, elebakar erdaldunak erabiltzea hobe ikusi lezaketela (edo uste hori izan dezaketela) lan bila dabilen hainbatek. Euskararen prestigioa, alegia, gizarteko beste alorretan baino baxuagoa dela, nolabait,
|
lan
merkatuari dagokionean.
|
|
|
Kutsadura atmosferiko edo akustikoa BPGean jasotzen ez bada eta, kasu, espetxeetako gastua bai, zergatik axola zaigu hainbeste BPG eta ez kutsadura?
|
Lan
merkatuaren ajeak: nola azaldu zaintzen duen" segurata" rena?
|
|
2011
|
|
|
Aurreko puntuaren ezinbesteko ondorio garapena da hau, neurri on batean, eta beraz esan gabe ere utz liteke, (adituak erraz ulertuko duelakoan). Baina esateak ez du kalte egiten. etxean ikasten da L, familiako kideekin eta etxe ingurukoekin. hiztun guztien167 ama hizkuntza da L. oso bestelakoa da, aldiz, h ren ikasbidea. etxetik kanpora, sozializazio bide formalen bidez (edo, hainbat kasutan,
|
lan
merkatuan murgilduz) eskuratzen da h. Ikasteko orduan bezala, transmititzekoan ere diferente jokatzen dute L k eta h k. Funtsezkoa da diferentzia hori ere:
|
|
2015
|
|
|
• Herritarren formazio maila, bataz bestekoa baino apalagoa da, beraz,
|
lan
merkatuan txertatzeko aukera gutxiagorekin. Periferizazio ekonomikoaren eraginez, bere euskal hiztunen galera handiagoa etor daiteke (desplazatu beharra kalitatezko enpleguen bila), formazio maila altuenekoen kasuan batez ere.
|
|
2016
|
|
|
78 Gizarte modernizatu askotan, familia molde berrien emergentziak eta
|
lan
merkatuak eragindako fragmentazioak haurtzaindegien esparrura darama, partes (ez osoz), etxeko jardunaren izaera barizentriko hori.
|
|
|
azken urteotako krisialdi gogorrak bi ondorio ekarri ditu, lehengoez gain: a) soldata apaleko/ apalagoko langileak lehenetsi beharrak euskal muinguneetara eraman du hainbat erdaldun gazte eta heldu (herri txikietako tabernetako barran edo mahai zerbitzen, adibidez); bertako gazteen
|
lan
merkatua zabaldu egin da irismenez, bestalde: lehen maizenik herrian edo eskualdean egiten bazen lan, Lurraldean eta, are, hortik gorako esparru zabalagoetan bilatzen da orain soldata, ez goi mailako irtenbide profesionaletan bakarrik.
|
|
|
Uste dugu hitz horiek beren horretan ekar daitezkeela euskal unibertsitate sistemaren irakaskuntzara, eduki soziolinguistikoei dagokienez behintzat; alegia, jakintza eremu horretatik begiratuta, Euskal Herriko irakaskuntzan ere ez dagoela erantzun egokirik
|
lan
merkatutik zein gizartetik egiten diren eskaerentzat.
|
|
|
Baina, arestian esan dugunez, Euskal Herriko giro akademikoetan hizkuntza estatusaren gainean neurriko lanketarik edo eskaintzarik ote dagoen zalantza handiak ditugu. Gure ustez,
|
lan
merkatuaren eta unibertsitate prestaketaren arteko egokitze falta dago, soziolinguistika eremuari dagokionez. Hortaz, euskal unibertsitate sisteman ez dago erantzun egokirik lan merkatuaren zein HINBE prozesuaren eskaerei erantzuteko.
|
|
|
Gure ustez, lan merkatuaren eta unibertsitate prestaketaren arteko egokitze falta dago, soziolinguistika eremuari dagokionez. Hortaz, euskal unibertsitate sisteman ez dago erantzun egokirik
|
lan
merkatuaren zein HINBE prozesuaren eskaerei erantzuteko. Hori irakaskuntzako jardunean argi dago, eta erantzukizun sozialaren ikuspuntutik, unibertsitateak kale egiten du puntu horretan.
|
|
2017
|
|
|
2.4 Hizkuntzarekin harira joatea
|
lan
merkatuan sartzeko unea da biografia askotan unerik esanguratsuena erabilera linguistikoei dagokienez. Jatorrizko gaztelaniadunak diren unibertsitateko graduatuentzat normalean jarraipen bat irudikatzen du, baldin eta jada ohitu badira katalanez era naturalean hitz egiten. edonola ere, gazte guztiek barneratuta dute lan gehienetan katalanez hitz egiteko aldez aurretiko jarrera eskatzen dutela, nahiz eta testuinguruaren arabera gehiago edo gutxiago erabili. elkarrizketek argi uzten dute lan ingurune asko daudela (enpresa pribatuak zein, are oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak gehiago, erakunde publikoak) katalanez lan egiten dutenak, baita gaztelaniaren presentzia nagusi den lekuetan ere. eta hori gertatzen ez den tokietan, espero da langileak prest egotea hizkuntza dela-eta bezeroaren eta, sarri, hornitzailearen beharretara egokitzeko. horrexegatik aurkitzen ditugu lanaren arloan katalana erabiltzen hasteko muda gehien eta are, egoera batzuetan, ohiko hizkuntza aldatzea ere bai. katalana une horretan ere hartzen ez dutenak kolektibo oso zehatzak dira, profil baxuko eta enpresatik kanpora kontaktu gutxi dituzten lanetara sartzen direnak. hor ikus dezakegu gaztelania mantentzen dutenen profila, bigarren hezkuntzan agertu eta unibertsitatean desagertzen zena, eta horiek sarritan katalana arbuiatu egiten dute esplizituki. oro har, desberdintze prozesu bat da, eta lotuta dago hezkuntza ibilbidearekin, izan ere, partzialki islatzen ditu hizkuntzaren eta klase sozialaren artean dauden elkarrekikotasunak. argi eta garbi adierazten du hori elkarrizketatu honek, zeina bartzelonako metropolialdeko gaztelaniaz hitz egiten den auzo batean bizi baita:
|
|
|
Sarritan azaltzen dute, hasieran, nolabaiteko esfortzu bat egin behar dutela ordura arte zutena oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak baino jariotasun hobea eskura dezaten; baina ahalegin hori egitea eragozpenik gabe onartzen dute. zentzu horretan, nolabaiteko desberdintasun bat dago katalana eta gaztelania mantentzen dutenen artean: lehenengoek gaztelania erabiltzea onartzeko egoera batzuk identifikatzen dituzte gatazkak saihesteko edo zenbait harreman bermatzeko, horrek euren ingurune linguistikoa funtsean aldatzen ez badu; aitzitik, azkenek, dirudienez, ez dute aurretiazko jarrera hori erakusten, eta zenbait gatazka eta eztabaida, benetakoak edo irudimenezkoak, bizi izan dituztela adierazten dute.
|
lan
merkatua da, beraz, argi eta garbi herrialdea gehien elebiduntzen duen elementua. lanaren arloa da eremu bat non katalanaren erabilera nagusi den (%43) lekuek gaztelania nagusi denarena (%35) zabal gainditzen baitu. hasiera batean, hezkuntzaren alorrean katalanaren erabilera nagusiak altuagoak badira ere (%48), ez da ahaztu behar horiek sarritan hizkuntzaren erabilera askoz murriztaileagoa eta mu...
|
|
|
11 estatistika honen egilea euStat da. hainbat iturri erabili omen ziren: biztanleriaren erregistroa, 2006ko demografiako eta balidazioko inkesta (dbi06), biztanleriaren Jardueraren arabera sailkatzeko inkesta (bJa),
|
lan
Merkatuaren zentsua (lMz), eta 2001eko biztanleriaren eta etxebizitzen zentsua. V Mapan (2014) ere metodologia mistoa erabili zen, 2011ko zentsua osatze aldera honako iturria erabili ziren:
|
|
|
langabeziaren erregistroan nor inskribatu. askotan, erregistro eta ikerketa ofizialek talka egiten dute bizi inguruan jasotzen dugun esperientziarekin, eta frikzioak izaten direnez irizpideak aldatzera jotzen dute erakundeek. langabeziaren kasuan, esaterako, indizea bera arazo bihurtu zaie gobernuei: ...an politiken salaketa gogorrena bilakatu delako. arazoari emandako erantzunak bi eratakoak izan daitezke; batetik, aldagaietan esku hartu daiteke lan politika zehatzen bidez, bestetik, indizea eraikitzeko irizpideak aldatu edo bertan behera utzi. gatazka eta frikzio kasuetan ikusten da hobekien bai langabezia eta bai langabeziaren tasa aldi berean direla administrazio eta ikerketen asmakizunak eta
|
lan
merkatuaren ondorio errealak. eta halakoetan ezin hobeto aplikatu ahal da goodharten legea, bere bertsio arruntenean: " When a measure becomes a target, it ceases to be a good measure".
|
|
2018
|
|
|
HUHEZI fakultatean irakasle euskaldunak formatzen dira, baina ezaguna da ereduko ikastetxe askotako klaustrotan gaztelania dela harreman hizkuntza. Beraz, unibertsitatea saiatzen da irakasle euskaldunak
|
lan
merkatura hurbiltzen eta, bertan, erabilera mugatzen duen kristalezko sabai batekin egiten dute topo. Beraz, hor beste nonbaitetik eragitea garrantzizkoa izango da.
|
|
2021
|
|
|
Hizkuntza aniztasunaren ikuspegitik, interesgarria da EAEko jatorri atzerritarreko biztanleen sexua eta adina aztertzea. Izan ere, haurrei nahiz gazteei begira, hezkuntza sisteman integratzeko edota
|
lan
merkatuari begira, eskaera edota behar bereziak izan ditzakete.
|
|
2022
|
|
|
Hazkunde hori are kezkagarriagoa da, horrekin batera elitismoa areagotzen baita cegep murriztu horietan, eta cegep frankofonoetako exodoa ere bai, bigarren mailako aukera bihurtzen baitira, bereziki Montrealeko eskualdean (Lacroix 2020a, Prioleau 2022). Irakasleek dinamika horri egozten diote"
|
lan
merkatuak kalte egin diola frantsesezko unibertsitate hezkuntzarako" eta, honekin batera, hizkuntza segurtasunik eza aipatzen dute, elebitasuna beren erakundeetan sartzeko beldur baitira (Coll. 2020).
|
|
|
Negozio munduan zabaldutako ustea da 96 Lege Proiektuak inbertsioak berriz aztertzera eraman ditzakeela inbertitzaileak eta, ondorioz, baita enpresaburuak negozioak probintziatik kanpora eramatera ere (Bergeron 2022a, Canadian Press 2022). Kezka dute, halaber, Montrealek negozio eta agindu berriak erakartzeko duen lehiakortasuna kolokan egongo ote den, eta horrek metropolioko
|
lan
merkatuari kalte egingo ote dion. Hala ere, ez dirudi kezka horiek datuetan oinarrituak direnik, ez baitago enpresen exodo baten inguruko frogarik, inbertsioa maximo historikoetara iritsi baitzen 2021ean (Bergeron 2022a).
|
|
|
Goi mailako hezkuntzaren esparruan, kezka handia sortu da hizkuntza plangintzak orain cegepak ukituko ote dituen. Batzuen arabera, 96 Lege Proiektuan aurreikusitako neurriak ikasleen hezkuntza aukeraketarako askatasunaren aurka doaz, eta
|
lan
merkatuan duten etorkizuna arriskuan jartzen dute, ingelesa gero eta garrantzitsuagoa izango baita (Lamoureux 2022). Alde batetik, ingelesezko cegepetan plazak mugatzearen kontra protesta egiten dute, horrek onarpen berriak mugatu eta hedatze planak oztopatuko baititu (Bellerose 2021).
|
|
2023
|
|
|
Integrazio laborala edota eskolakoa.
|
Lan
merkatu hobearen bila jartzen da abian migrazio prozesua (Moreno Fernández 2009, 134); horregatik garrantzi berezia du maila honek. Integrazio laborala gerta dadin, migratzaileak biziraupeneko integrazioko beharrak aurrez ase behar ditu eta horrela bakarrik heldu gizartean lana eta funtzio sozialak betetzeko gai izango da.
|
|
|
Migratzaileek diotenez, bertara heldu bezain laster aukera izan zuten
|
lan
merkatuan sartzeko eta denborarekin lanpostua aldatzeko edota baldintzak hobetzeko. Alegia, euren iritzietan, integrazio laboral eta sozioekonomiko arrakastatsuaren sentimendua garatu zuten migratzaile gehienek.
|
|
|
Lan integrazioa eta eskolakoa arrakastatsua izan zuten, nahiz eta prozesua ez zen erraza izan, aurrekoa bezala. Integrazio fase horietan ez zuten apenas bertako euskal gizartearekin harreman zuzenik izan, ez bazen
|
lan
merkatuko eta administrazioko eliteek ezarritakoak. Harrera gizarteko egoera soziolinguistiko eta ekonomikoak ahalbidetu zuen integrazio laboral horren arrakasta euskararik gabe eta euskaldunekin ia harremanik izan gabe garatzea, alegia, arrakasta laboral eta soziala euren artean egitea.
|