|
2004
|
|
|
Beraz, arindurik ez dago, gogoratzeak edota gogoratua paperean jartzeko
|
lanak
ez digu inolako zamarik kentzen. Aitzitik, zama gehiago ekartzen du, askotan harakinaren atzaparra bezala sentitzen dena.
|
|
|
Balantzategin nahi duguna egiten dugu behiok, paradisua da leku hau guretzat. Inolako diziplinarik ez, inolako
|
lanik
ez, eta, gainetik, banketeak. Halaxe da:
|
|
|
egun batean, Genovevak diskoak jartzeko ibiltzen zuen aparatua eramango zuten; handik pixka batera, armairuren bat bere ispilu eta guzti; hurrena, berriz, etxeko kikara eta plater jokoa. Gainera, beren hustu
|
lana
ez zuten etxean bakarrik egiten, basoan ere egiten zuten. Basoaren goiko aldea, gutxienez berrogei zuhaitzekoa, garbitu egin zuten erabat, eta egur guztia eraman.
|
|
2010
|
|
|
Nahiago nuen
|
lanaz
ez hitz egin, baina ezinezkoa zitzaigun, lanaz gain ez geneukalako beste gai garbirik momentu hartan. Nire kulpagatik gure elkarrizketa gezur eta gaizki ulertuez josita zegoen eta beste modu batez heldu behar nion egoerari.
|
|
|
Nahiago nuen lanaz ez hitz egin, baina ezinezkoa zitzaigun,
|
lanaz gain
ez geneukalako beste gai garbirik momentu hartan. Nire kulpagatik gure elkarrizketa gezur eta gaizki ulertuez josita zegoen eta beste modu batez heldu behar nion egoerari.
|
|
|
Haserrealdiaren ostean, dena den, barea etorriko zen. Azalpen horiek ere seguruenik bidean datoz, halere oso ondo iruditzen zait gaur
|
lanera
ez bazoaz, ardura daitezela langileen egoera emozionalaz.
|
|
|
Aparkalekuko
|
lana
ez da bereziki gorrotagarria. Gaizki pasatzen dut Ugarte bezalakoak datozenean autokarabana bila, baina herrian ezinezkoa da ikusi nahi ez duzun jendearekin topo ez egitea.
|
|
|
Seguruenik
|
lanean
ez nuen aurrera egingo, ezta ametsetan ere Irantzu bezalako emakume gazterik berriro lortuko. Aurrerantzean nire itxura mespretxagarria izango zelako emakume gazte ederrentzat, adinkide ditudan lagun batzuei jada gertatzen ari zitzaien bezala.
|
|
|
Humboldt (ikus 34) izan zen lehenengoetariko bat gai hauen bilketa hasi zuena Euskal Herrian, hain zuzen horixe zen etortzeko izan zuen arrazoietariko bat. Alemanaren
|
lana
ez zen kaleratu, baina Juan Inazio Iztueta gipuzkoarrarena, aldiz, bai. Bere Guipuzcoaco dantza gogoangarrien condaira edo historia beren soñu zar eta hitz neurtu edo versoaquin (1824) folklore liburu aitzindarian kanta sorta herrikoia agertu zuen.
|
|
|
Zuberoan denek dakitelarik zamalzaina zer den, normala dea sorkuntzan aritzea Baxenabarreko dantzari bat uxerra zer den ideiarik gabe? Ongi pasatzea gauza bat da, kokaina lerroa goza daiteke etxeko
|
lanak
ez eginik ere. Beste gauzen preziatzeko elementu batzuen jabe bagara hobe:
|
|
|
Egin beharreko
|
lanak
ez zeuden amaituta, eta hartara jarri ziren. Eguna eta ordua, aurretik ezarritakoak.
|
|
|
Ondo ordainduko zieten nahitara joango ziren soldaduei.89 Baina gerlarako mutilak topatzea ez zen erraza izan. Industria sortzen hasia zen eta, trenbidegintzan ere gizon asko zebilenez gero,
|
lana
ez zen falta.
|
|
2011
|
|
|
Baina, uste izateko da ere, badirela ikusi eta aitortu duketenak aipatu dugun
|
lana
ez dela hain nekez egitekoa. Baldin holako anitz aurkitzen bada gure irakurleen artean, ez dukegu galdu gure solasak hartu digun artea.
|
|
|
Euskarazko klaseak emateko prest al nagoen galdetu didate. Emateko baietz, erantzun diet, baina antolatzeko
|
lanak
ez ditudala nire gain hartu nahi. Eskolako administrazioarekin hitz egin berriak dira, eta gela bat hutsik omen dago astean behin, arratsaldez.
|
|
|
Horiek dira, Antoñanaren ustetan kazetariaren
|
lana
ez jainkotzeko arrazoi nagusiak. Horra hor kazetari ez izan arren, ofizioa ongi ezagutzen zuen baten iritzi zorrotz bezain egiazkoa.
|
|
|
Egileak arrazoi du: Slow mugimendua garrantzi handikoa da, jendea konturatzen hasia da
|
lana
ez dela garrantzitsuena, beti batetik bestera eroen antzera ibiltzeak ez garamatzala inora.
|
|
|
Dirua eta zoriontasunaren arteko harremanak ikertu dituzten
|
lanak
ez dira atzo goizekoak. XVIII. mendeko Jeremy Bentham filosofoak, esate baterako, ekonomiaren xede nagusia gizakien zoriontasuna handitzea zela jakinarazi zigun.
|
|
|
Hala uste dut. Neskak eskriturak ekarriko zituen, eta zuk beste toki batean gordetzeko
|
lanik
ez zenuen hartuko.
|
|
|
—Baina zure semeak fakultateko
|
lana
ez din utzi, ezta?
|
|
|
Baina ez horiek bakarrik, baita ahotsa eta gorputz osoaren artekoak, entzulea eta emailearen artekoak, hitza eta hotsaren esanahiaren artekoak... ere. Horregatik, Achiaryren inprobisazio
|
lana
ez dago grabaketetarako prestatu edo egituratua, zuzeneko ekintzetarako baizik. Eta zuzeneko grabaketa horietan geratu zaigun testigantza hain da anitza eta zabala, non nahiko emango bailuke liburu oso bat horri bakarrik eskaintzeko.
|
|
|
Joseba New Yorken alderrai dabil: ez
|
lanik
ez paperik. Egoera horretan, pertsonaia ahula da eta guztien menera dago, bestelako itxurak egin nahi baditu ere.
|
|
2013
|
|
|
Steve Fossetten aztarnarik ez zen hilabete eta erdi lehenago desagertu zenetik, eta adierazpen bat argitaratu zen komunikabideetan: ez zen hegazkin edota helikoptero gehiago aireratuko haren bila, bilaketa
|
lanek
ez zuten jarraipenik izango.
|
|
|
Tartarorekin hitz egin eta intxaur egurraren bila joateko laguntza eskatu zion. Igande bat edo bi izango ziren hilean, aparteko
|
lanik
ez.
|
|
|
Gure aurrean, hilobia zabaltzeko
|
lana
ez zen erabat bukatzen. Astuna zen benetan harlauza.
|
|
|
Portu honetan, Mexikoko lau ontzi handi daude 600 eta 800 tonakoak, gure ondasunak Txinara eramatea eta handik hona ekartzea beste
|
lanik
ez dutenak. Honela egiten dute.
|
|
|
Eta nik Neptunori! " Aizak, Neptuno, lau hodeitxo lapurtu zizkidatek hemen, eta etorriko haiz korrika batean gaizkileak harrapatzen laguntzera?" Aurreagoko
|
lanik
ez balute bezala!
|
|
|
Hoxton Lezetarra, Untsaingo itzaina alegia, gaztetan idi dematan ibilitakoa dela esaten dute, eta horregatik idi gaietan aditutzat jotzen dute. Unaibaita etxaldean, berriz, beti eduki dituzte idi pare onak, eta Uhartxet idiekin gaizpentsu handikoa da nekazaritzako
|
lanetan
ez ezik, garraio eta herri lanetan ere. Auzapezak eskertu egin die sutsuki beren jarrera, eta ondoren erantsi du:
|
|
|
Auzapezak dioenez, ordea, Kokoherrik ez dauka diru iturririk mendi larreak, basoak, aldabioak, herri bideak, karrikak, iturri eta urak, ibai-ertzak eta Ganboako idoia sari truke eutsi eta mantentzeko. Herri
|
lanak
ez liratekeela burutuko eta herriko txiroenak pairatuko luketela, ez aberatsek. Gainera, udaletxea berritzea ezinbestekotzat hartu behar omen dela.
|
|
2014
|
|
|
Gaur arteko eztabaida mamitsua. Halaxe uste badugu ere, euskaldunok ez gara Europako beste herrialde batzuk baino ezkertiarrago, nahiz eta oraindik ere Adam Smithen" Nazioen aberastasuna" gure hizkuntzara itzuli gabe dugun, Keynesen
|
lanak
ez bezala. Azpilkuetak ezin izan zuen sistema ekonomiko oso bat landu, besteak beste langabezia moduko gaixotasun modernoa ezezagun zitzaiolako.
|
|
|
Entzuten zen denbora batez, ezker eskuin, aseak ginela Kutsidazu bidea Isabel ekin. Gorringok egin antzez
|
lanak
ez nau asetzen, inarrosten baizik. Objektiboki anitz gauza on dauzka bere baitan, baina Garazitik ikusirik lur munduko jendea intelektuala da eta hemen gaindi karriketako burgesia hedonista bat larderiatzen du bere pentsaera sakondua eta nazioartekotasunarekin.
|
|
|
Etxera heltzean kortseiruaren burrunbak, ehundegian tutaren joan jinka entzuteak emazte langilea erran nahi zuen. Beti zerbaiten egiten ari diren jende horiek bisitatzen ditugularik
|
lana
ez baitute uzten. Santa Agedarekin ikusiko dugun bezala fekonditatea hitzematen zaio emazteari, famili ederrak dira helburu eta haurrak aberastasun, lan indar eta ezkontza mentura, erran nahi baita askazi eta eragin handia politikan.
|
|
|
• Non da gure antzerkia? Noiz gure orduko euskal gizartean, libratzen da hitza, noiz komunitarismo hetsi horretan ixurtzen da bihotzaren mintzoa
|
lanean
ez bada.
|
|
|
Berezitasunaren atzemateko bizi moldeari zaio lotzen.
|
Lanik
ez, besteen bizkar bizi... Bitzi.
|
|
|
Ekintza honek sentsua ematen badio gure
|
lanari
ez du beharrezkoa bihurtzen. Funtsa antzerkiaren izateko beharrean da.
|
|
|
Plazaren eta libertatearen parioa egiten dute. Elkarren kontra eman agerraldiek ideien arteko zubien egitera gomitatzen dute, sinbolikak interpretapena eskatzen, baina gero etxeko
|
lanak
ez ditu altxatzen eta notatzen. Ez dute ikusle kategoria bat gustuan uzten.
|
|
|
Nolakoa, gure memoriak eta orainak filme hipotetikoarekin egingo luketen solasa. Atzera egin dugula jakinaz, geurean gizartearen laurden batek
|
lanik
ez duela, gazteen kasuan erdiak, edota gosea dagoela berriro ere, edo gerrak orain ez direla lehen bezain ikusgarriak, oharkabean igarotzen zaizkigula gure egunerokotasuna jaten duten pantaila ukigarrietan. Ez ote luke Salo egingo berriro ere, eraikin berean, aktore, plano eta eszena horiexekin reenacment edo reposizio ekintza bat burutuz.
|
|
2015
|
|
|
Eta hori dela eta idatzi dira milaka ikerketa edozein gairen eraikuntza sozialari buruz. lan Hacking filosofoak gehiegikeriaz ohartzeko Zeren konstrukzio soziala? izeneko liburua idatzi zuen 1999an, pentsamendu joera horri muga jarri nahian.11 Ez zuen lortu, urte horretatik hona" ez dakit zeren konstrukzio soziala" izena duten ikerketa eta
|
lanak
ez dira gutxitu. Ezta hurrik eman ere.
|
|
|
Gure aurrean, hilobia zabaltzeko
|
lana
ez zen erabat bukatzen. Astuna zen benetan harlauza.
|
|
|
Tartarorekin hitz egin eta intxaur egurraren bila joateko laguntza eskatu zion. Igande bat edo bi izango ziren hilean, aparteko
|
lanik
ez.
|
|
|
Berak jasandako zorigaitz guztiekin harrituegi zegoen oraindik, eta ezin zuen serioski aintzat hartu bere kontzientziaren barne barnetik hoska ari zitzaion inpultso suizida xume eta erakargarria. Hirurogeita bi urte,
|
lanik
ez, Wells Fargok etxea kenduta eta Helen emaztea ugazabarekin joanda, Hal hiru aldiz zen galtzaile. Baina nork pentsatu behar zuen halakorik?
|
|
|
Artritisak gurpil aulki batean zeukan bere laguna, Fred. Hal zurgin
|
lanetarako
ez zegoela jabetu zen Harry, ugazaba. Konpainiako enplegaturik aspaldikoena (orain alferrikakoa) baztertzea edo besterik gabe kaleratzea ez zen batere atsegina.
|
|
|
Zer egin nezakeen? Askapen moduko bat suerta zitekeen norbaitek Ezkabako ihesaldiari buruzko eleberri bat atera izana; banuen aitzakia nire egitasmo hartan
|
lanean
ez hasteko. Ahazteko.
|
|
|
Ahazmenak ere bere giharra du, orduan. Gihar horren
|
lana
ez da uste ohi dugun bezain erreflexua. Gero eta garatuago, ahazmen giharra.
|
|
|
Sindikatuak bere autonomia aldarrikatzen zuen: " Gure
|
lana
ez da inoren zamak garraiatzeko astoarena. ELArentzat sindikatuaren autonomia funtsezko hautua da:
|
|
|
ELAk ez zuen oso ondo ulertzen gertatzen ari zena, ETAren iragarpenaren erabatekotasuna ez baitzetorren bat HB eta, batez ere, LABeko mintzakideek sindikatuari helarazten zioten egoeraren irakurketarekin: hauen iritziz, Ezker Abertzalea EAJ eta EArekin hainbat gairen inguruan egiten ari zen
|
lana
ez zegoen inondik ere agortuta, eta argi zegoen —erakunde armatuaren deliberoa esplizituki gaitzesten ez bazuten ere— oker larritzat zutela dena hankaz gora jarri zezakeen erabaki hura; mementoko erabakia izan behar du —zioten LABekoek— eta laster zuzenduko zenaren esperantza adierazten zuten; are gehiago, zuzendu zedin bere esku zegoena egiteko intentzioa erakusten zuten, bes...
|
|
|
" Ondo bizitzearen ildoan, ministrordeek ere ondo bizi behar lukete..." esan nion orduko hartan, gauero bederatziak baino lehen
|
lana
ez zuela uzten ohartuta. " Beharbada batzuek sakrifikatu egin behar dugu." erantzun zidan.
|
|
|
Hozkailuan zegoen. " Pertsona kualifikatuak ziren, zuzendariorde izandakoak eta bat batean
|
lanik
ez zieten pasatzen eta egunkaria irakurtzen pasatzen zuten eguna", aipatzen du K. O. k. Azkenean, aurre erretiroa negoziatu eta onartu zuten.
|
|
|
Doktrina hauen atzean oinarrizko gerra estrategiaren bat ezkutatzen da, giza eskubideen urraketa harrigarria eta lotsagarria. Mugak, gerra frontetzat harturik, militarizatu egiten dira kostalde afrikarretan zein Arizonako desertuan, adibiderako, ehunka gizaki hiltzen direlarik, bitartean, amerikar zein europar nekazal guneetan paperik gabekoen sarrera errazten delarik
|
lan
ez oso duina egin dezaten. Estatu nagusien ekonomiek gora egin dezaten oso beharrezkoa izaten da etorkinen lana, baina ez, ordea, lan egiten ez duten etorkin gaiztoak.
|
|
2016
|
|
|
buru hartatik aterako zen ala ez, eta ateratzekotan noiz, eta noren aurrean. Beraiei erne egotea beste
|
lanik
ez zitzaien gelditzen.
|
|
|
Tapia Perurenaren
|
lana
ez zatekeen oharkabean pasatuko, eta gerratearen aitzineko urteetan antolatu ziren Olerti Egunetan parte hartu zutenen artean zegokeen. Ezagun da ospatu zazpietarik bost ekitaldiren lanak bakarrik argitara eman zirela Eusko Olerkiak izenpean, Aitzolek apailaturik eta Gipuzkoako Aldundiaren laguntzaz, Errenterian, Tolosan, Hernanin, Urretxun eta Zarautzen aurkezturikoak alegia.
|
|
|
Ez dira guztiak loreak izanen, aldiz. Bibliografia interneten egonen da, jada ez badago behinik behin, eta ziur gaude liburuak dituen hutsune txiki batzuk aipatzeak Urkizaren
|
lana
ez duela ezertan lurrinduko. Badira argitalpen batzuk bibliografian Urkizak aipatzen ez dituenak eta euskal bertsoak dituztenak.
|
|
|
Frantzian saltze cargua dutenac Bayonan eta Bordelen F. de Fontclair, Laran eta Cia., berriz ere Lapurdiko hiriburuan 1874.ean ageri zena, Mono phospho guano et son emploi 15 orrialde duen izenburuko kaieraren itzulpen zuzena. Edozein modutan ere, Althaberen
|
lana
ez da inolaz ere zerbait burokratikoa edota publizitarioa, eta benetan laborariei zuzenduriko idazki erabilgarri askoa agitzeko ondua zen:
|
|
|
Euskara aldizkarian zenbait artikulu agertu ziren horren inguruan 1881ean Campionek zein Bonapartek eginak. Alabaina, ez batak ez besteak, beren kanpo
|
lanetarako
ez idazkietarako ere ez zuten Huiziren iritzia jaso.
|
|
|
Ikasketak Andoaingo apezgaitegian nola Oñatiko unibertsitatean egin zituen, eta 1804 edo 1805 urteaz geroztik bere sorterriko apez lanetan bagenuen. Alabaina, apez bezala egin zuen
|
lanarengatik
ez zen ezaguna bereziki, irakaskuntzan egin zuenarengatik baizik. Apeztu aitzin arrakasta handiz irakasle lanei atxikirik bazegoela badakigu.
|
|
|
Handik gutxira Hazparneko eskoletan zegoen zuzendaria erdalduna zelako edo Frere Innocentiusen balio handia ikusi zutelako, nagusiek aukeratu zuten betebehar horren aitzinera eramateko. Hango
|
lana
ez omen zen biziki erraza. Haur ugari, gehienak lapurtarrak, baita beste euskal herrietatik etorritakoak ere, bertan euskalki ezberdinak eta hiru hizkuntzak aisa adi zitezkeen.
|
|
|
Bertan, ataundarrak ez zigun ziria sartu" Alik obekiena euskaraturik ere, Matxin Burdin ez da iñoiz Martin Fierro berbera izango" esaten digunean, izan ere, arras lan zaildua eta konplexua baita Hernandezek egin zuena, Panpako gautxoen hizkuntza berezian egina, arras testu zaildua gaztelaniazko irakurlerik trebatuenarendako ere. Alta, Berastegikoaren
|
lana
ez da filusa. Jose Hernandezek berak euskaldunekin hartu eman urriak izan bide zituen bere bizitzan, eta nonbait ere, euskara apurrak bazekizkien.
|
|
|
Urkiarekin batera garaile izan ziren idazleak Blas Alegria eta Tomas Esarte Jaimerena izan ziren. Esartez esan, bere lanaren izenburua, Yunka, baizik besterik ez zaigula iritsi; dirudienez, hirugarren sarituaren
|
lana
ez zen argitara eman, eta gaur geroz galdutzat eman dugu. Urkiaren lanera itzuliz, esan behar da Illargi bete antzerki lan musikatua dugula, eresigilea Pantzisko Madina izan zela; alabaina, ezin da ahantzi Urkia bera musikagilea eta organo jolea ere bazela, eta Madinak eginiko musikaren inguruan zeresana izanen zuen seguru.
|
|
|
Baionako Bulletin de la Societe des Sciences, Lettres, Arts et dEtudes Regionales aldizkariaren XLIV. zenbakian, 1923.ean, eta liburu soil gisa, Baionako Foltzerenean 1924.ean. Lan horren inguruan Laurent Apestegik" Encore Semetchia" artikulua agertu zuen Gure Herria aldizkarian, eta gauza nabaria da Decrepten
|
lana
ez zela bere gustukoa, edo bederen, euskal lantzat ez zuela:
|
|
|
Baionako Bulletin de la Societe des Sciences, Lettres, Arts et dEtudes Regionales aldizkariaren XLIV. zenbakian, 1923.ean, eta liburu soil gisa, Baionako Foltzerenean 1924.ean. Lan horren inguruan Laurent Apestegik" Encore Semetchia" artikulua agertu zuen Gure Herria aldizkarian, eta gauza nabaria da Decrepten lana ez zela bere gustukoa, edo bederen, euskal
|
lantzat
ez zuela:
|
|
|
Ez du horrek esan nahi Gerrikoren
|
lanak
ez duela interesik sortu, eta arras ona da,, idazle honen gainean nagusitu izan den juzkua. Alabaina, urtetan argitara izan gabe bere lan ia bakarra arrazoi guztiak direla eta, egun ere, arras eskuragaitza zaigu, ezpada liburutegi zenbaitetan, 1858.eko edizioa dagoen bakarra baita, eta kritiko guztiak ados diratekeen arren, oraino ez du klasikoen argitalpen berrietan tokirik egin.
|
|
|
Eliz
|
lanak
ez ezik bestelako testuen itzulketak ere taxutu zituen Legazek; ezagunena Campionek bukatu gabe utzi zuen Los ultimos navarros alegia historikoaren aldaera izan zen, 1878.eko Euskara aldizkarian" Baztander batec" sinaturik agertu zena. Nafarroako konkistaren azkenengo egunetan giroturik, Baztango juradoak Gaztelaren kontra jo behar zutenetz erabakitzeko bozka egiten ari ziren, eta ezetz, borroka gehiagorik egin behar ez zutela onartu ostean, Zigako Martin Ulibarri honela mintzo zen:
|
|
|
Idazle gisa egin
|
lana
ez dugu gura bezala ezagutzen. Badakigu Hernaniko mojek 1768.ean argitara eman zuten San Agustinen erregela edizioaren sarrera idatzi zuela.
|
|
|
Testuinguru kristauak hala aginduta, gehienetan apaiza ikusten dugu Mariren egoitzetako baten atarian konjurua eginez, atea indar magikoz itxi eta hura bertan harrapatuta uzteko. Baina kasu hauetan ere, ia guztietan herriak eskatzen dio apaizari lan hori bete dezan, honek hori gustuko
|
lana
ez bailuen. (Izan ere, Barandiaranek bere ohiko maisutasunez jasota utzi zuenaren arabera, apaizen konjuruen berriak jasotako lekuetan bertako apaizekin kontrastea egin eta hauetako inor ez zela inoiz honelako lanetan aritu erantzun zioten).
|
|
|
Eta honekin batera, baita lanaren arbuioa ere. Boterea ohoregarria da, bai erregetza, baita erlijioa ere, zientzia eta jakituria ohoregarri dira, berdin gerra eta konkista, baina
|
lana
ez. Lana ez da ohoregarria.
|
|
2017
|
|
|
—Gaixo haurra, zer bizia! Aita alfer bat du,
|
lanik
ez duena egiten, egunero bidez bide dabilena, bazter guzietara so eginez. Ez du iduri itsua dela!
|
|
|
Harrobiko nagusia ere Goikoetxea zen, baina Erminio Goikoetxea, Fundizioko Domingo Goikoetxearen anaiarena. Batean
|
lanik
ez zuenak, nekez izanen zuen bertzean, ama beretik sortutako semeak baitziren biak: handiak, zakarrak eta gaiztoak.
|
|
|
Zortzi orduko lanaldia aldarrikatzeko greba mugagabea hasi zuten orduan, eta soldata bikoiztu behar zela eskatzen zuten. Lantokirat joan bai, baina
|
lanik
ez zutela eginen erran zidan aitak," bere eskubideen eta duintasunaren alde" ari zela," gure hobe beharrez".
|
|
|
24h dira Pekinen bere blog ean sartzen da, 12h dira Valparaison bere karrera berreskuratu nahian, 16h dira Mogadiscion guztiz ahaztuta hiltzen da, 18h dira Iruñean
|
lanik
ez du jada, 21h dira Katmandunen jada ez dauka etorkizunik, 20h dira Damascon beldur eta zalantzaz beteriko ametsgaiztoak.
|
|
|
Bere
|
lanetan
ez du Sardinia behin ere aipatzen, baina bai euskeraren eta Meditarreneo aldeko hizkuntzen arteko lotura, fokoa Kaukason eta Mesopotamia aldean jarrita beti ere. Pasarte batzuk ekarriko ditugu:
|
|
|
Zer nolakoa izango da etorkizuneko eskola berria? Hitz gutxitan, Ken Robinson eta Noam Chomsky bezalako pentsalarien ikuspegietan oinarrituz, 2030ko eskolan ez da arlorik egongo eta, ondorioz, notarik ere ez; irakaslearen
|
lana
ez da notak banatzea izango; inork ere ez du suspenditzen eta, horrenbestez, ez da frakasorik egongo; adinagatiko mailak desagertuko dira, horien artean egiten diren azterketa eta errebalidekin batera; flippedclassroom ereduari jarraituz, asistentzia semipresentziala litzateke, ikasleak etxetik egingo baitu lan kide eta irakasleekin sarean konektaturik; egutegia malgua da, pertsonalizatua; adinak... Teknologia berriek lagundurik, behin testu-liburuak bazterturik, irakaslea gidaria baino ez da izango, ikasleak zer informazio erabili eta zein baztertu behar duen adierazteko.
|
|
|
Beraz, hiztun batzuek pertsonalki egiten duten berreskurapen
|
lanak
ez du kasik eraginik gizartean inposaturiko egoera babesten duen legedia dela medio. Lege hauek (Espainiako eta Frantziako konstituzioak) hizkuntza baten beharra eta nagusitasuna bermatzen dituzte, noski, gainerakoen baztergarritasuna agerian utziz.
|
|
2018
|
|
|
Erreparatu honi: Bonaparte printzeak explizituki diosku bere landa
|
lanetarako
ez duela jo euskara landu dutenengana, nekazariengana baino, batez ere edadetu, haur, eta bizimodu sedentarioa egiten dutenengana, soilik horrelaxe jakin baitezake seguru halako herritan zein forma den erabiltzen dena, kasurako burube, burue, burua ala buruba. Eta, areago oraindik, hain garrantzitsutzat du kontu hori, non errepikatu egiten baitigu nolakoa den bere informatzaile ideala:
|
|
|
Dena den, XIX. mendean zehar, emakumeen
|
lana
ez ezik, umeen lana ere garrantzi handikoa izan zen familia askorentzat. Estatistika ofizialek deus gutxi esaten dute honi dagokionez, baina bestelako iturrietan honen inguruko informazioa topatzen dugu.
|
|
|
P. Diez de Ulzurrunek Euskera Bizkortze Sailaren sorreratik hamabi urte bete zituen euskararen alde etengabe lanean (berak egindako
|
lanarengatik
ez zuen inoiz dirurik jaso). Bokal zelarik dimisioa eskatu zuen, nahiz eta beste hainbat arduratan jarraitu zuen, hala nola Euskera Gehigarria aldizkariaren zuzendaritzan.
|
|
|
Lapurdin, milaka lanpostu sortuko dira datozen urteetan, eta milaka langile etorriko dira Frantziatik, lanera. Kanpotik datoz, lekuko lantegiek ez daukate jende formaturik, eta lekuko jendea kanpora doa, berentzako gisako
|
lanik
ez dagoelako herrian. Dinamika horrek herriaren heriotza dakar.
|
|
|
Lanean ari baldin bada eta lanetik gelditzea eskatu behar badu, Iruñera joan behar luke bere medikuarengana. Absurdua da,
|
lanerako
ez bada on, hobe baitu bere pisuan gelditzea, Iruñerako bidea hartzeko ordez.
|
|
|
Eta soilik gauez, Martarena desorduko grina iruditzen baitzitzaion esnatu berritan. Afaltzera ere ez zen etortzen,
|
lanik
ez sortzearren, nahiz eta sukaldean aritzea gustuko zuen Martak. Jatetxeetan elkartzen ziren.
|
|
|
—Zure
|
lanak
ez zaitu bat ere arduratzen. Zertan da zure mugikortasuna?
|
|
|
—Utzi dena garbi, gero! Ez dezatela auzokoek pentsa nire
|
lana
ez dudala behar bezala egiten! Eskailera hauei ezin zaie miraririk eskatu, baina, gutxienez, egon daitezela garbi.
|
|
|
Bai, hire gorabeherekin doi doia, Alcazarez oroitu haiz, Santomanentzat lanean Benito nork hil duen jakiteko eta harri berdinarekin bere etsaiak zein diren ezagutzeko. Beraz, hire
|
lana
ez duk oraino ere abiatu.
|
|
|
Ohiko
|
lanek
ez zuten izitzen, haietan zen laketzen; galderik gabeko mundu neke hartan eroso senti zen, ohikerian: jantziak eta garbiketak, janariak, baratzea... eta berriz haste.
|
|
2019
|
|
|
Agentziako
|
lana
ez da lan ziurra, erantzuteko gogoa izan nuen.
|
|
|
" una parte una parte significativa de las personas europeas que se encuentran bajo el umbral de pobreza, trabajan". Horrek frogatzen du
|
lanak
ez duela integrazio soziala bermatzen.
|
|
|
Marxen ustez" el objeto que el trabajo produce, su producto, se enfrenta a el como un ser extraño, como un poder independiente del productor" (106). Zentzu horretan,
|
lanak
ez du laguntzen gizakiaren auto errealizazioan eta lana berarena ez balitz bezala agertzen da. Langilearen lana eta bere lanarekin sortzen duena ez da berea, kanpokoa bilakatzen da, beste inorena;" el trabajador se relaciona con el producto de su trabajo como un objeto extraño".
|
|
|
Baina gizakiaren
|
lana
ez bada berarena, lan enajenatua baldin bada, orduan, norena da lan hori. Lanaren enajenazioan bere askatasuna oinarrizko aktibitatean murriztuta eta mugatua ikusten da eta horretan beste gizaki batek ere parte hartzen du, horregatik" si el se relaciona con su actividad como con una actividad no libre, se estd relacionando con ella como con la actividad al servicio de otro, bajo las ordenes, la compulsion y elyugo de otro" (115).
|
|
|
Beste batzuentzat lan egiten du eta dituen kateak apurtu behar ditu. Gizakia ez da bere lanaren jabe eta bere
|
lanarekin
ez da hobeto sentitzen. Zentzu horretan" aparece la realizacion del trabajo como desrealizacion del trabajador, que este es desrealizado hasta llegar a la muerte por inanicion" (Marx:
|
|
|
" el trabajdor es mdspobre cuanta mds riquezaproduce" eta" se convierte en una mercancia tanto mds barata cuantas mds mercanciasproduce" (105). Gizakiaren
|
lanak
ez dio gizakia berari balioa ematen, Marxen ustez gizakia eta bere produkzioaren arteko harreman negatiboa ematen da: " la desvalorizacion del mundo humano crece en razon directa de la valorizacion del mundo de las cosas" (105).
|
|
|
Bigarren fasea, komunismoa litzateke eta fase honetan hurrengo ezaugarri garrantzitsuak aipatu daitezke: lanaren banaketa eta berak sortutako dominazio esklabizatzailea gaindituta; lan manual eta lan intelektualaren arteko banaketa gaindituta;
|
lana
ez da izango bizirauteko bitartekoa, auto errealizaziorako bitartekoa baizik; Estatua beste izaera lausoagoko egitura administratibo batzuengatik ordezkatua izango da; klaseak eta dominazioaren ideologia gaindituta; lan-orduak murriztuta; denbora libre gehiago eta behar materialak beharren arabera banatuta.
|
|
|
Posfordismoaren azken urteetan, krisi ekonomikoaren kudeaketa eta ekonomiaren digitalizazioa medio, ikusi ahal dugu nola ekonomiaren parte bat lan ordaindutik
|
lan
ez ordaindura igarotzen den (Huws, 2014: 155).
|
|
|
Lan biziaz, gizakion lan gaitasunaz edo Marxek deritzon lan indarraz trukatuz kontserbatzen eta areagotzen dira magnitude sozial hauek; kapitala, horrenbestez, iragandako, materializatutako eta pilatutako lanak lan indar bizia (langileria) menperatzean datza. Metatutako
|
lana
ez dago lan indarraren mesedetan, ekoizpen modu kapitalistan lan indar bizia da lan objektibatuaren menpeko dena, horrela, eta soilik horrela, lortzen du kapitalak balorea sortu eta kontserbatzea.
|
|
|
" Lana ez da aberastasun guztiaren iturria (die Quelle). Natura ere bada erabilera balioen (Gebrauchswerte) (eta horiek dira azken finean benetako aberastasuna!) iturria, lana den hein berean; izan ere,
|
lana
ez da naturako indar baten adierazpena besterik, gizakiaren lan indarrarena" (Marx, 1965, 15).
|
|
|
" Marxek ekonomia politikoari egiten dion kritikak, osatua balitz, askoz ere arreta handiagoa jarriko ziokeen gizateriaren eta naturaren ‘elkarreragin metabolikoaren’ (Stoffwechsel) asaldurari, asaldura hori kapitalismoaren baitako kontraesan nagusitzat aurkeztuz". Baliteke hori hala izatea; horrek, ordea, esan nahiko luke dagoen egoera osatugabean Marxen
|
lanak
ez dutela afera ekologikoa" kontraesan nagusi" bezala aurkezten. Ekosozialistengandik Marxi buruz egin diren hausnarketak laburtze aldera, Saitok adierazten du" lehen aroko ekosozialistek" (John Bellamy Foster-en sailkapenari jarraituz) —Andre Gorz eta James O’Connor besteak beste— uste zutela Marxek gai ekologikoen inguruan eginiko analisiak" osatugabe eta zaharkituegiak direla gaur adierazgarritasuna izateko", eta" bigarren aroko ekosozialistek" —Foster, Paul Burkett eta abarrek—, berriz, azpimarratzen zutela" Marxek kapitalismoari egindako kritika ekologikoak gaur egun esangura metodologikoa duela" (Saito, 2016, 25).
|
|
|
Lanaren esplotazioa giltzarritzat jotzen du aberastasun kapitalista produzitzeko, baina teorizaziotik kanpora uzten ditu lan indarra produzitzeko funtsezkoak diren jarduera eta gizarte harreman batzuk, hala nola sexu lana, ugaltzea, umeen zaintza eta etxeko lanak. ...asuna ez dela berezkoa, ezpada jarduera sozialaren produktu bat, 18 beti forma historiko zehatz bat hartzen duena; alta," gosea gose da toki guztietan, baina sutan prestatu eta aizto sardexkaren laguntzaz jaten den okelarekin asetzen den gosea eta esku, azazkal eta haginen laguntzaz irensten den okela gordinarekin asetzen dena ez dira berdinak". 19 Nolanahi ere den, Marxek argitaratutako
|
lanen artean
ez dugu aurkitu etxeko lanei, familiari eta genero harreman kapitalismoarekiko espezifikoei buruzko azterketarik, han hemen adierazitako hausnarketa batzuk besterik ez, esaten dutenak lanaren lehen banaketa sexu harremanetan gertatzen dela, 20 esklabotasuna latente dagoela familian, 21 eta abar. Kapitala ren lehen kapituluan, sexu lana ez da aipatu ere egiten, ezta ordaindutakoa ere; izan ere, prostitutak kanpoan uzten ditu, kriminalekin eta arloteekin batera, baita txiroenen esparruetatik kanpora ere, 22 zerikusi zuzena zeukatenak Eighteenth Brumaire [Brumarioaren hemezortzia] 23 obran baztertutako lunpen proletarioekin, beren kondizio soziala eraldatzeko sekula gai izango omen ez zirenekin.
|
|
|
Marxek onartzen du lanerako daukagun gaitasuna ez dela berezkoa, ezpada jarduera sozialaren produktu bat, 18 beti forma historiko zehatz bat hartzen duena; alta," gosea gose da toki guztietan, baina sutan prestatu eta aizto sardexkaren laguntzaz jaten den okelarekin asetzen den gosea eta esku, azazkal eta haginen laguntzaz irensten den okela gordinarekin asetzen dena ez dira berdinak". 19 Nolanahi ere den, Marxek argitaratutako lanen artean ez dugu aurkitu etxeko lanei, familiari eta genero harreman kapitalismoarekiko espezifikoei buruzko azterketarik, han hemen adierazitako hausnarketa batzuk besterik ez, esaten dutenak lanaren lehen banaketa sexu harremanetan gertatzen dela, 20 esklabotasuna latente dagoela familian, 21 eta abar. Kapitala ren lehen kapituluan, sexu
|
lana
ez da aipatu ere egiten, ezta ordaindutakoa ere; izan ere, prostitutak kanpoan uzten ditu, kriminalekin eta arloteekin batera, baita txiroenen esparruetatik kanpora ere, 22 zerikusi zuzena zeukatenak Eighteenth Brumaire [Brumarioaren hemezortzia] 23 obran baztertutako lunpen proletarioekin, beren kondizio soziala eraldatzeko sekula gai izango omen ez zirenekin. Bi oin oharretan etxeko lanak aipatzen ditu; batean esaten du Industria Iraultzaren garaian etxeko lanak desagertu egin zirela fabrika lanetan ziharduten emakumeen etxeetatik, emakume horiek lanez gainezka zeudelako, eta bestean dio AEBetako Gerra Zibilak eragindako krisiak etxeko lanetara itzularazi zituela Ingalaterran ehungintzan ziharduten emakume langileak.24 Ugaltzea, oro har, funtzio natural gisa hartzen du, 25 ez kapitalismoan lan indarraren erreprodukzioaren barruan subsumitzen den —eta, beraz, estatu arau batzuen mende dagoen— lan gisa.
|
|
|
Omisio hori dela eta, feminista ugarik erredukzionistatzat jo dute Marx, eta feminismoaren eta marxismoaren arteko integrazioa mendekotasun prozesu baten gisa bizi izan dute.29 Halere, lehenago aipatu ditudan autoreek erakutsi dute posible dela Marxen kategoriekin lan egitea; 30 horretarako, baina, nahitaezkoa da kategoria horiek berriz eraikitzea eta beren ordena arkitektonikoa aldatzea, grabitate zentroan ez daitezen egon bakarrik soldatapeko lana eta salgaien produkzioa, horiekin batera egon daitezen lan indarraren produkzioa eta erreprodukzioa eta, bereziki, azken horri dagokionez emakumeek etxean egiten duten zatia. Hori eginez gero, agerian jartzen dugu metaketarako eta borrokarako eremu berri bat; halaber, azaleratu egiten dugu kapitalak
|
lan
ez ordainduarekiko eta lanegun osoarekiko duen mendekotasuna.31 Izan ere, Marxek lan produktiboari buruz garatutako teoria erreprodukzio lanaren dimentsio guztietara zabalduz gero, bi gauza lor ditzakegu: batetik, genero harremanak kapitalismoan duen tokiari buruzko teoria bat eraiki dezakegu; bestetik, klase borrokaren irakurketa berri bat egin dezakegu, eta uler dezakegu zer baliabide erabiltzen dituen kapitalismoak bere burua erreproduzitzeko, lan erregimen eta garapeneta azpigarapen molde desberdinak sortuz.
|
|
|
Erreforma horien bidez" estatu modernorako jauzia" egin zen, eta estatuaren esku geratu zen planifikatzea langile klaseko familiaren eraikuntza eta lan indarraren erreprodukzioa.36 Nolanahi ere, Marx Kapitala idazten ari zen garaian, langileek beren burua erreproduzitzeko zeukaten ezintasuna zen, ezbairik gabe, arazorik nabarmenena. Eta horrek azaldu dezake, zati batean, zergatik Marxen obran etxeko
|
lanak
ez diren ia aipatu ere egiten. Edo, beharbada, industria modernoak ordezkatuko zituela uste zuen, eta horregatik utzi zituen alde batera.
|
|
|
Nire ustez, hau da Marxek etxeko lana alde batera uzteko arrazoia: etxeko
|
lanak
ez zeuzkan berak antolamendu kapitalistaren oinarritzat jotzen zituen ezaugarriak, eskala handiko industrializazioarekin lotzen zituenak; izan ere, Marxen aburuz, industria lana maila goreneko produkzio eredua zen. Etxeko lanak etxean egiten dira, bakarturik, ez kolektiboki eta ez eredu kooperatiboari jarraikiz, eta garapen teknologiko txikia eskatzen dute, baita XX. mendean ere, etxekotasunaren gailurrean; beraz, etxeko lana produkzio eredu aurrekapitalisten azken aztarna baino ez da izan marxistentzat.
|
|
|
Eta ohartu ginen etxe hura, nabari zen aleman batzuk bizi zirela bertan, benetan lantoki bat zela bulegoz eta gelaz betea. Eta osabak antzeman zuen, baita ere, meategi haietan egiten zen
|
lana
ez zela hainbesterainokoa, bertan lanean ari ziren langile haiek itxurak egiteko eraman zituztela hara, disimulatzeko, hura guztia martxan zegoelako inpresioa emateko, baina, egia esan, hura estalpea baino ez zen, gezurrezko zerbait. Osaba eta biok guztiz harrituta itzuli ginen etxera gau hartan.
|
|
|
Gauza da atzizki honi buruz, bere
|
lanean zehar
ez dugula inolako arrazoibiderik aurkitu Charenceyk proposatutakoarekin kontrastatzeko; eta horixe da harrigarriena: gure hizkuntzan" tu atzizkia ari hizkia bezain goxo" dagoela jakin arren, inolako desadostasunik erakutsi gabe, H. de Charenceyk errandakoa onartu zuen.
|
|
|
Ikusi berri dugunez, Burundako herrien arteko tirabiren agertoki izan zen noizbait Altziturrieta. "... prendaron los de Bacaicoa los Bueies de los de YturIdiek, laneko izanik, beste abereekiko, hau da, behiak, behorrak, ardiak..., oro har, ‘ganados ociosos’ edo
|
laneko
ez zirenekiko (alperrak), lehentasuna zeukaten bazkatzeko Basabehetan, hau da, gure garaiko hitzetan, Bekobasoko hasierako basoetan eta Iturmendikoak baso horietan barna ari ziren, nonbait.
|