|
2004
|
|
|
egun batean, Genovevak diskoak jartzeko ibiltzen zuen aparatua eramango zuten; handik pixka batera, armairuren bat bere ispilu eta guzti; hurrena, berriz, etxeko kikara eta plater jokoa. Gainera, beren hustu
|
lana
ez zuten etxean bakarrik egiten, basoan ere egiten zuten. Basoaren goiko aldea, gutxienez berrogei zuhaitzekoa, garbitu egin zuten erabat, eta egur guztia eraman.
|
|
2010
|
|
|
Aparkalekuko
|
lana
ez da bereziki gorrotagarria. Gaizki pasatzen dut Ugarte bezalakoak datozenean autokarabana bila, baina herrian ezinezkoa da ikusi nahi ez duzun jendearekin topo ez egitea.
|
|
|
Humboldt (ikus 34) izan zen lehenengoetariko bat gai hauen bilketa hasi zuena Euskal Herrian, hain zuzen horixe zen etortzeko izan zuen arrazoietariko bat. Alemanaren
|
lana
ez zen kaleratu, baina Juan Inazio Iztueta gipuzkoarrarena, aldiz, bai. Bere Guipuzcoaco dantza gogoangarrien condaira edo historia beren soñu zar eta hitz neurtu edo versoaquin (1824) folklore liburu aitzindarian kanta sorta herrikoia agertu zuen.
|
|
|
Ondo ordainduko zieten nahitara joango ziren soldaduei.89 Baina gerlarako mutilak topatzea ez zen erraza izan. Industria sortzen hasia zen eta, trenbidegintzan ere gizon asko zebilenez gero,
|
lana
ez zen falta.
|
|
2011
|
|
|
Baina, uste izateko da ere, badirela ikusi eta aitortu duketenak aipatu dugun
|
lana
ez dela hain nekez egitekoa. Baldin holako anitz aurkitzen bada gure irakurleen artean, ez dukegu galdu gure solasak hartu digun artea.
|
|
|
Horiek dira, Antoñanaren ustetan kazetariaren
|
lana
ez jainkotzeko arrazoi nagusiak. Horra hor kazetari ez izan arren, ofizioa ongi ezagutzen zuen baten iritzi zorrotz bezain egiazkoa.
|
|
|
Egileak arrazoi du: Slow mugimendua garrantzi handikoa da, jendea konturatzen hasia da
|
lana
ez dela garrantzitsuena, beti batetik bestera eroen antzera ibiltzeak ez garamatzala inora.
|
|
|
—Baina zure semeak fakultateko
|
lana
ez din utzi, ezta?
|
|
|
Baina ez horiek bakarrik, baita ahotsa eta gorputz osoaren artekoak, entzulea eta emailearen artekoak, hitza eta hotsaren esanahiaren artekoak... ere. Horregatik, Achiaryren inprobisazio
|
lana
ez dago grabaketetarako prestatu edo egituratua, zuzeneko ekintzetarako baizik. Eta zuzeneko grabaketa horietan geratu zaigun testigantza hain da anitza eta zabala, non nahiko emango bailuke liburu oso bat horri bakarrik eskaintzeko.
|
|
2013
|
|
|
Gure aurrean, hilobia zabaltzeko
|
lana
ez zen erabat bukatzen. Astuna zen benetan harlauza.
|
|
2014
|
|
|
Etxera heltzean kortseiruaren burrunbak, ehundegian tutaren joan jinka entzuteak emazte langilea erran nahi zuen. Beti zerbaiten egiten ari diren jende horiek bisitatzen ditugularik
|
lana
ez baitute uzten. Santa Agedarekin ikusiko dugun bezala fekonditatea hitzematen zaio emazteari, famili ederrak dira helburu eta haurrak aberastasun, lan indar eta ezkontza mentura, erran nahi baita askazi eta eragin handia politikan.
|
|
2015
|
|
|
Gure aurrean, hilobia zabaltzeko
|
lana
ez zen erabat bukatzen. Astuna zen benetan harlauza.
|
|
|
Ahazmenak ere bere giharra du, orduan. Gihar horren
|
lana
ez da uste ohi dugun bezain erreflexua. Gero eta garatuago, ahazmen giharra.
|
|
|
Sindikatuak bere autonomia aldarrikatzen zuen: " Gure
|
lana
ez da inoren zamak garraiatzeko astoarena. ELArentzat sindikatuaren autonomia funtsezko hautua da:
|
|
|
ELAk ez zuen oso ondo ulertzen gertatzen ari zena, ETAren iragarpenaren erabatekotasuna ez baitzetorren bat HB eta, batez ere, LABeko mintzakideek sindikatuari helarazten zioten egoeraren irakurketarekin: hauen iritziz, Ezker Abertzalea EAJ eta EArekin hainbat gairen inguruan egiten ari zen
|
lana
ez zegoen inondik ere agortuta, eta argi zegoen —erakunde armatuaren deliberoa esplizituki gaitzesten ez bazuten ere— oker larritzat zutela dena hankaz gora jarri zezakeen erabaki hura; mementoko erabakia izan behar du —zioten LABekoek— eta laster zuzenduko zenaren esperantza adierazten zuten; are gehiago, zuzendu zedin bere esku zegoena egiteko intentzioa erakusten zuten, bes...
|
|
|
" Ondo bizitzearen ildoan, ministrordeek ere ondo bizi behar lukete..." esan nion orduko hartan, gauero bederatziak baino lehen
|
lana
ez zuela uzten ohartuta. " Beharbada batzuek sakrifikatu egin behar dugu." erantzun zidan.
|
|
2016
|
|
|
Tapia Perurenaren
|
lana
ez zatekeen oharkabean pasatuko, eta gerratearen aitzineko urteetan antolatu ziren Olerti Egunetan parte hartu zutenen artean zegokeen. Ezagun da ospatu zazpietarik bost ekitaldiren lanak bakarrik argitara eman zirela Eusko Olerkiak izenpean, Aitzolek apailaturik eta Gipuzkoako Aldundiaren laguntzaz, Errenterian, Tolosan, Hernanin, Urretxun eta Zarautzen aurkezturikoak alegia.
|
|
|
Ez dira guztiak loreak izanen, aldiz. Bibliografia interneten egonen da, jada ez badago behinik behin, eta ziur gaude liburuak dituen hutsune txiki batzuk aipatzeak Urkizaren
|
lana
ez duela ezertan lurrinduko. Badira argitalpen batzuk bibliografian Urkizak aipatzen ez dituenak eta euskal bertsoak dituztenak.
|
|
|
Frantzian saltze cargua dutenac Bayonan eta Bordelen F. de Fontclair, Laran eta Cia., berriz ere Lapurdiko hiriburuan 1874.ean ageri zena, Mono phospho guano et son emploi 15 orrialde duen izenburuko kaieraren itzulpen zuzena. Edozein modutan ere, Althaberen
|
lana
ez da inolaz ere zerbait burokratikoa edota publizitarioa, eta benetan laborariei zuzenduriko idazki erabilgarri askoa agitzeko ondua zen:
|
|
|
Handik gutxira Hazparneko eskoletan zegoen zuzendaria erdalduna zelako edo Frere Innocentiusen balio handia ikusi zutelako, nagusiek aukeratu zuten betebehar horren aitzinera eramateko. Hango
|
lana
ez omen zen biziki erraza. Haur ugari, gehienak lapurtarrak, baita beste euskal herrietatik etorritakoak ere, bertan euskalki ezberdinak eta hiru hizkuntzak aisa adi zitezkeen.
|
|
|
Bertan, ataundarrak ez zigun ziria sartu" Alik obekiena euskaraturik ere, Matxin Burdin ez da iñoiz Martin Fierro berbera izango" esaten digunean, izan ere, arras lan zaildua eta konplexua baita Hernandezek egin zuena, Panpako gautxoen hizkuntza berezian egina, arras testu zaildua gaztelaniazko irakurlerik trebatuenarendako ere. Alta, Berastegikoaren
|
lana
ez da filusa. Jose Hernandezek berak euskaldunekin hartu eman urriak izan bide zituen bere bizitzan, eta nonbait ere, euskara apurrak bazekizkien.
|
|
|
Urkiarekin batera garaile izan ziren idazleak Blas Alegria eta Tomas Esarte Jaimerena izan ziren. Esartez esan, bere lanaren izenburua, Yunka, baizik besterik ez zaigula iritsi; dirudienez, hirugarren sarituaren
|
lana
ez zen argitara eman, eta gaur geroz galdutzat eman dugu. Urkiaren lanera itzuliz, esan behar da Illargi bete antzerki lan musikatua dugula, eresigilea Pantzisko Madina izan zela; alabaina, ezin da ahantzi Urkia bera musikagilea eta organo jolea ere bazela, eta Madinak eginiko musikaren inguruan zeresana izanen zuen seguru.
|
|
|
Baionako Bulletin de la Societe des Sciences, Lettres, Arts et dEtudes Regionales aldizkariaren XLIV. zenbakian, 1923.ean, eta liburu soil gisa, Baionako Foltzerenean 1924.ean. Lan horren inguruan Laurent Apestegik" Encore Semetchia" artikulua agertu zuen Gure Herria aldizkarian, eta gauza nabaria da Decrepten
|
lana
ez zela bere gustukoa, edo bederen, euskal lantzat ez zuela:
|
|
|
Idazle gisa egin
|
lana
ez dugu gura bezala ezagutzen. Badakigu Hernaniko mojek 1768.ean argitara eman zuten San Agustinen erregela edizioaren sarrera idatzi zuela.
|
|
|
Testuinguru kristauak hala aginduta, gehienetan apaiza ikusten dugu Mariren egoitzetako baten atarian konjurua eginez, atea indar magikoz itxi eta hura bertan harrapatuta uzteko. Baina kasu hauetan ere, ia guztietan herriak eskatzen dio apaizari lan hori bete dezan, honek hori gustuko
|
lana
ez bailuen. (Izan ere, Barandiaranek bere ohiko maisutasunez jasota utzi zuenaren arabera, apaizen konjuruen berriak jasotako lekuetan bertako apaizekin kontrastea egin eta hauetako inor ez zela inoiz honelako lanetan aritu erantzun zioten).
|
|
|
Eta honekin batera, baita lanaren arbuioa ere. Boterea ohoregarria da, bai erregetza, baita erlijioa ere, zientzia eta jakituria ohoregarri dira, berdin gerra eta konkista, baina
|
lana
ez. Lana ez da ohoregarria.
|
|
2017
|
|
|
Zer nolakoa izango da etorkizuneko eskola berria? Hitz gutxitan, Ken Robinson eta Noam Chomsky bezalako pentsalarien ikuspegietan oinarrituz, 2030ko eskolan ez da arlorik egongo eta, ondorioz, notarik ere ez; irakaslearen
|
lana
ez da notak banatzea izango; inork ere ez du suspenditzen eta, horrenbestez, ez da frakasorik egongo; adinagatiko mailak desagertuko dira, horien artean egiten diren azterketa eta errebalidekin batera; flippedclassroom ereduari jarraituz, asistentzia semipresentziala litzateke, ikasleak etxetik egingo baitu lan kide eta irakasleekin sarean konektaturik; egutegia malgua da, pertsonalizatua; adinak... Teknologia berriek lagundurik, behin testu-liburuak bazterturik, irakaslea gidaria baino ez da izango, ikasleak zer informazio erabili eta zein baztertu behar duen adierazteko.
|
|
2018
|
|
|
Dena den, XIX. mendean zehar, emakumeen
|
lana
ez ezik, umeen lana ere garrantzi handikoa izan zen familia askorentzat. Estatistika ofizialek deus gutxi esaten dute honi dagokionez, baina bestelako iturrietan honen inguruko informazioa topatzen dugu.
|
|
|
—Utzi dena garbi, gero! Ez dezatela auzokoek pentsa nire
|
lana
ez dudala behar bezala egiten! Eskailera hauei ezin zaie miraririk eskatu, baina, gutxienez, egon daitezela garbi.
|
|
|
Bai, hire gorabeherekin doi doia, Alcazarez oroitu haiz, Santomanentzat lanean Benito nork hil duen jakiteko eta harri berdinarekin bere etsaiak zein diren ezagutzeko. Beraz, hire
|
lana
ez duk oraino ere abiatu.
|
|
2019
|
|
|
Agentziako
|
lana
ez da lan ziurra, erantzuteko gogoa izan nuen.
|
|
|
Baina gizakiaren
|
lana
ez bada berarena, lan enajenatua baldin bada, orduan, norena da lan hori. Lanaren enajenazioan bere askatasuna oinarrizko aktibitatean murriztuta eta mugatua ikusten da eta horretan beste gizaki batek ere parte hartzen du, horregatik" si el se relaciona con su actividad como con una actividad no libre, se estd relacionando con ella como con la actividad al servicio de otro, bajo las ordenes, la compulsion y elyugo de otro" (115).
|
|
|
Bigarren fasea, komunismoa litzateke eta fase honetan hurrengo ezaugarri garrantzitsuak aipatu daitezke: lanaren banaketa eta berak sortutako dominazio esklabizatzailea gaindituta; lan manual eta lan intelektualaren arteko banaketa gaindituta;
|
lana
ez da izango bizirauteko bitartekoa, auto errealizaziorako bitartekoa baizik; Estatua beste izaera lausoagoko egitura administratibo batzuengatik ordezkatua izango da; klaseak eta dominazioaren ideologia gaindituta; lan-orduak murriztuta; denbora libre gehiago eta behar materialak beharren arabera banatuta.
|
|
|
Lan biziaz, gizakion lan gaitasunaz edo Marxek deritzon lan indarraz trukatuz kontserbatzen eta areagotzen dira magnitude sozial hauek; kapitala, horrenbestez, iragandako, materializatutako eta pilatutako lanak lan indar bizia (langileria) menperatzean datza. Metatutako
|
lana
ez dago lan indarraren mesedetan, ekoizpen modu kapitalistan lan indar bizia da lan objektibatuaren menpeko dena, horrela, eta soilik horrela, lortzen du kapitalak balorea sortu eta kontserbatzea.
|
|
|
" Lana ez da aberastasun guztiaren iturria (die Quelle). Natura ere bada erabilera balioen (Gebrauchswerte) (eta horiek dira azken finean benetako aberastasuna!) iturria, lana den hein berean; izan ere,
|
lana
ez da naturako indar baten adierazpena besterik, gizakiaren lan indarrarena" (Marx, 1965, 15).
|
|
|
Marxek onartzen du lanerako daukagun gaitasuna ez dela berezkoa, ezpada jarduera sozialaren produktu bat, 18 beti forma historiko zehatz bat hartzen duena; alta," gosea gose da toki guztietan, baina sutan prestatu eta aizto sardexkaren laguntzaz jaten den okelarekin asetzen den gosea eta esku, azazkal eta haginen laguntzaz irensten den okela gordinarekin asetzen dena ez dira berdinak". 19 Nolanahi ere den, Marxek argitaratutako lanen artean ez dugu aurkitu etxeko lanei, familiari eta genero harreman kapitalismoarekiko espezifikoei buruzko azterketarik, han hemen adierazitako hausnarketa batzuk besterik ez, esaten dutenak lanaren lehen banaketa sexu harremanetan gertatzen dela, 20 esklabotasuna latente dagoela familian, 21 eta abar. Kapitala ren lehen kapituluan, sexu
|
lana
ez da aipatu ere egiten, ezta ordaindutakoa ere; izan ere, prostitutak kanpoan uzten ditu, kriminalekin eta arloteekin batera, baita txiroenen esparruetatik kanpora ere, 22 zerikusi zuzena zeukatenak Eighteenth Brumaire [Brumarioaren hemezortzia] 23 obran baztertutako lunpen proletarioekin, beren kondizio soziala eraldatzeko sekula gai izango omen ez zirenekin. Bi oin oharretan etxeko lanak aipatzen ditu; batean esaten du Industria Iraultzaren garaian etxeko lanak desagertu egin zirela fabrika lanetan ziharduten emakumeen etxeetatik, emakume horiek lanez gainezka zeudelako, eta bestean dio AEBetako Gerra Zibilak eragindako krisiak etxeko lanetara itzularazi zituela Ingalaterran ehungintzan ziharduten emakume langileak.24 Ugaltzea, oro har, funtzio natural gisa hartzen du, 25 ez kapitalismoan lan indarraren erreprodukzioaren barruan subsumitzen den —eta, beraz, estatu arau batzuen mende dagoen— lan gisa.
|
|
|
Eta ohartu ginen etxe hura, nabari zen aleman batzuk bizi zirela bertan, benetan lantoki bat zela bulegoz eta gelaz betea. Eta osabak antzeman zuen, baita ere, meategi haietan egiten zen
|
lana
ez zela hainbesterainokoa, bertan lanean ari ziren langile haiek itxurak egiteko eraman zituztela hara, disimulatzeko, hura guztia martxan zegoelako inpresioa emateko, baina, egia esan, hura estalpea baino ez zen, gezurrezko zerbait. Osaba eta biok guztiz harrituta itzuli ginen etxera gau hartan.
|
|
|
Alderdi horretako euskara aztertzen aritu ziren Iñaki Carrera eta Imanol Garcia eta, hainbat urtetan egindako ikerlanaren ondorioz, Legutiano aldeko euskara liburua argitaratu zuen Arabako Aldundiak 2005ean. Harrezkero hamahiru joan badira ere, susmoa dut
|
lana
ez dela ezaguna, ez Araban eta ez Euskal Herrian. Beraz, egileek liburuaren sarreran aipatzen zuten egoera ez da larregi aldatu:
|
|
2021
|
|
|
Idazle guztiak ez ziren ausartu imajinatzera beren obrek hain bizialdi luzea izanen zutela. Martzialek —haren
|
lana
ez zen ailegatu eskolara— ez zuen halako fantasia baikorrik. Bere Epigrametan, txantxetan ari da baztertutako liburuen patuaz, gailurretik apartatutakoen talde sufrituaz:
|
|
|
Historia zeharkatzen duen mina ezin da konpondu, hutsuneak ezin dira bete, baina dokumentatzeko eta lekukotasuna emateko
|
lana
ez da inoiz alferrikakoa izanen. Ahanztura etengabeak dena irentsiko du baldin eta ez badiogu buru egiten izan zena erregistratzeko ahalegin garbiari esker.
|
|
2022
|
|
|
Ondo zaindutako lanak ziren gainera. Garaien tartetik begiratuta liburu haiek irakurketa eta mintzamen mailan eginiko
|
lana
ez da baztertzekoa, beti saiatu baitziren lexiko eta estilo landua mantentzen.
|
|
|
Eta puntu bat arriskatzeko joera dut. Honaino etorri eta elkarrizketa franko batzuk izateko aukerarik sortu ezean, gure
|
lana
ez dugu ondo beteko.
|
|
2023
|
|
|
Bereizten den herrietan, nagusiki lehen auzo aren familiari zegokion dena egitea eta
|
lana
ez ohi zen txikia. Bakarrik zenduaren ahaideei berria jakinaraztea aski astuna izan zitekeen, adibide gisa, Jean Baratzabal zuberotarrak oroitzen zuen bere aitak, XX. mende hasieran, Zunharretatik Ainharbera joan behar izan zuela hil mezu bat eramatera, esan nahi baita, 40 km-ko joan etorria oinez egun berean.
|