|
2000
|
|
|
Baina, baldin haien paradisua ez osoa ez guztizkoa bazen, zeren, ororen buruan, lurrean egina lurrak kutsatua baita, halarik ere, haien bizimoldeak, hainbat alorretan, bekatuaren aitzineko paradisukoa oroitaraz zezakeen, eta, ondorez, nola indiar haiek deus ere ez baitzuten eta deus guti behar
|
zuten
bizitzeko, hala, nehork ez zuen bertzeen eritasunik edo heriotzarik desiratzen, heredentzia baten koberatzeko pentsuan, konparazione, gure artean gertatu ohi den moduan.
|
|
2002
|
|
|
Urte honetako lehen bost hilabeteetan 53 langile hil dira lan istripuen ondorioz, horietako bi Iparraldean. Joan den urtean, 2001ean, 121 langilek galdu
|
zuten
bizia lantokian edo laneko joan etorrietan. Urte batzuetan gehiago, beste batzuetan gutxiago, baina batez beste 120 pertsonak galtzen dute bizia urtero Euskal Herrian, laneko istripuetan.
|
|
|
Eta, ikurrina zola gainean jarririk, biak ala biak belaunikatu ziren eta, eskua eskuan loturik, zin egin
|
zuten
bizia emango zutela Euzkadiren alde. Ondoren, ikurrina lurretik jaso eta musu bana eman zioten, fabrika abandonatu hartatik kanpora egiten zutela, nork bere etxerako bideari ekiteko.
|
|
2003
|
|
|
Batez bestekoa egiten hasita, ondoko datu hauek ateratzen dira: iaz, 11 langile hil ziren hileko lan istripuz, edota, bestela esanda, hiru langilek galdu
|
zuten
bizia urteko aste bakoitzean. Produkzioko ia sektore guztietan gertatu ziren honelako edo bestelako istripu laboralak, baina, nolanahi ere, eraikuntzan eta metalurgian kontabilizatu zen laneko heriotza eta laneko zauritu larri gehien.
|
|
|
DGTren kalkuluen arabera, 2002an erregistratutako 3.434 istripuetatik 820 bigarrenengatik gertatu ziren: 941 pertsonak utzi
|
zuten
bizia errepideetan, zoritxarreko despistetako baten erruz. Gidari batek errepideari zor dion arreta alde batera uztea eragiten duten faktore nagusien artean, nabarmentzekoa da mugikorraren erabilera.
|
|
2004
|
|
|
Egiten al ditugu? Historiaren bilakaera goi mailetako erakundeetan garatu izan zen iraganean, bien bitartean, bi aldetako herritarrek berdintsu segitzen
|
zuten
bizitzen. Hori gaur egun ere gertatzen da, lehen baino askoz gutxiago noski.
|
|
|
Hausturazkoa eginda ere posible zen ezer ez lortzea, baina biziak salbatzeko posibilitate bakarra zen. Hala ere akusatu haiek ez
|
zuten
bizia salbatu nahi, horren lekuko izan nintzen, haiek segi nahi zuten auzitegian ere Euskal Herriaren alde borrokan. Heriotz zigorrak ipini zizkietenean poztu egin ziren," oraingoan bai erori direla, euskal populua jazartu egingo da" esaten zuten pozik, frankistek hanka sartu zutelakoan.
|
|
|
Peter Laing, zientzia alorreko Segurtasun Nazionaleko Kontseilaria, zeruaren gorriminari begira geratu zen, miretsita. Bennett bezalakoek ezin
|
zuten
bizia gozatu. Beti kezkaz.
|
|
|
Okerrena zen behi bakar bat ere ez zela ikusten, belazeak bakanduta zeudela zeharo. Gure garai bateko adiskideek galdua
|
zuten
bizia hortzaundi gose haien erruz.
|
|
2005
|
|
|
Azkenik, Elektrika nobelako protagonista haren semea da eta 1954tik 1962a arte iraun zuen Aljeriako Gerran dabil murgildua. Milaka aljeriarrek galdu
|
zuten
bizia Gerra hartan, fusilamenduetan eta torturaturik. Jean Etxegoien gaztea armada frantziarrak koloniara terroristak neutralizatzera eraman duenetako bat da.
|
|
|
Garai haietan zenbat apezpikuk ez
|
zuten
bizi ederra eramaten Versailles hiri sonatuko jauregian, diozesako mozkinak berentzat atxik eta lana han nonbait la France Profonde delakoan zegoen bikario nagusiarentzat!
|
|
|
Joan den uztailean, sendagaiaren banatzaileak, Chugai Pharmaceutical, onartu zuen “ezin dela ukatu sendagaiarekiko lotura kausala”. 14 urteko beste nerabe batek kapsula bat hartu zuen otsailean, eta handik bi ordura haren gorpua oinutsik aurkitu
|
zuten
bizi zen eraikinaren aurrean. Bi gazteek ez zuten arazo mentalen aurrekaririk.
|
|
2006
|
|
|
«Urtegiak lur izugarri onak urperatu zituen. Laborantza utzi eta beste era batera hasi behar izan
|
zuten
bizitzen. Gasteiza joan ziren batzuk; beste batzuk, Deba ibarrera.
|
|
|
Ameriketako beste herrialde askotan beltzak zeuzkaten lantegi horietarako, baina Argentinan Europatik etorritakoen arteko txiroenak eta indioak zeuzkaten. Tarteka hauek protesta egiten
|
zuten
bizi baldintza gogorrengatik, baina ugazabak gehiago kezkatzen zituen indio guztiek beste norabait alde egiteak. Horixe gertatu zen Napalpi herrian:
|
|
|
Aulki bereziekin bidaiatzen zuten guztiek istripua izan zuten, ez
|
zuten
bizi organoetan lesio larririk izan eta ez zuten ZIUn sartu behar izan. Espainian egin den azterlan aitzindari batean, zirkulazio istripuetan haurrek jasandako zaurietan haurrak atxikitzeko gailuek duten eragina aztertu da.
|
|
|
Nabarrerian berean eraikia zen, Arrotxapeko atearen ondoan, San Zernin burgoa begipean zuela. Gehienetan, sehiek eta zaindariek baizik ez
|
zuten
bizi jauregi hori. Hiriburuko seme alabek maitasun epela agertzen zieten erresumako jaun andreei, eta ihardesten erregina Katalina erdi gaskoiak eta haren senar Joanes gaskoi hutsak.
|
|
2007
|
|
|
Ingalaterra eta Frantzia, hara hor bi eredu, biek porrot egin dutenak. Batean, atzerritarrek etxean egiten
|
zuten
bizia egin dute bertan, inertziaz, eta ez da integraziorik gertatu. Kultur uharteak sortu dituzte, baina ez da arazorik izan, zeren hirietan uharteetan funtzionatzen du jendeak.
|
|
|
Transmisioa segurua egiteko tradizioarieutsi behar zion jendeak, hau da, jasotakoari ahalik eta zorrotzen eutsi. Hori guztia, bistan da, jakinaren gainean egon barik egiten zuten gizakiek, berezko bizimoduazen, besterik ezean ezagutzen
|
zuten
bizia bera. Horretatik, bizimoduak etajendearen azturak.
|
|
|
Amilia Taylor joan den urriaren 24an jaio zen Miamin. Orduan, gutxik uste
|
zuten
bizirik irautea lortuko zutela. Txikia, “in vitro” ernalketa bidez sortua, mundura etortzeko presa zuen.
|
|
|
Amiliak, ordea, iseka egin die estatistika horiei guztiei.' Aurrera egitea lortu du, eta, gainera, ondorio ikusgarririk gabe egin du. Orain arte, haurdunaldiko 23 asteak baino lehen jaiotako haurrek ez
|
zuten
bizirik iraun. Mirari haurtxoa Atzo eman zioten alta Miamiko Baptist Children’s ospitaleko zainketa intentsiboetako unitatean lau hilabete eman ondoren.
|
|
|
Duela lau urtetik hona bazuen baldintzapean aske gelditzeko eskubidea, hamabost urte iraganak baitzituen preso. Bidart bi aldiz kondenatu
|
zuten
bizi osorako kartzela zigorrera, beste behin hogei urteko kartzelara zigortu zuten, eta sei urteko beste bi zigor ere bazituen.1988ko otsailean atxilotu zuten, Bokalen, IK ko beste lau kiderekin batera. 1981ean sartu zen klandestinitatean, eta 80ko hamarkadan eta 90eko hasieran Iparretarrak erakundeak ekintza armatu andana bat egin zuen Ipar Euskal Herrian, eta kontzientzia abertzalea piztea izan zuen helburu.
|
|
2008
|
|
|
Devoniar garaian sortu zen arrain hori, orain dela 400 milioi urte inguru, Karboniferoan asko ugaritu zen (ordukoak dira fosil hondar gehienak), eta denbora luzez uste izan zuten Kretazeoan desagertu zela. 1938an, ordea, zelakanto bat harrapatu
|
zuten
bizirik Hegoafrikan. Ez zen aurreko garaietako espezie bereko alea, baina bai oso antzekoa.
|
|
|
PAUL ROSE (V/ O) 30eko hamarkadan, itsaspekoetan zerbait larria gertatuz gero, tripulanteek euren kabuz moldatu behar zuten urpekariek ezer gutxi egin zezaketen bizia salbatzeko. Urpeko teknologia ez zen oso aurreratua, eta (urpekarien historian tripulazio bat ere ez
|
zuten
bizirik atera ozeano sakonetik) garai hartan urpekari bakar bat ere ez zuten bizirik atera ozeano sakonetik. Squalus aren ezbeharrak, ordea, itzelean aldatu zuen ur azpiko segurtasuna.
|
|
|
HELEN (V/ O) Lagunak galdu zituen.HELENBerarekin batera itsas akademian ikasitako askok galdu
|
zuten
bizia itsaspekoen ezbeharretan. Halako itsaspeko bat aurkitu eta ireki zutenean, gizon baten gorpua ikusi zuten.
|
|
|
Beste ikuspegi batek dioenez, aldaketa klimatiko bat izan da gizakuntza prozesuaren bultzatzaile nagusia eta, bereziki, aldaketa horren ondorioz sortu dira urtaroak. Ikuspegi horren arabera, jaki eta fruituak urtaro jakin batean, alegia, udan suertatzen direnez eta, gainera, eskasak direnez, primateek ezin
|
zuten
bizirik iraun barazkijale izaten soilik. Horren ondorioz, orojale bilakatu ziren eta ehiza asmatu zuten.
|
|
|
Historiarekin erlazionatutako gertaera normatibo horiekin estuen lotutako kontzeptua belaunaldiarena da. Esate baterako, gaur egun, 1936 gerra zibila eta haren ondorioak bizi izan zituen pertsonen belaunaldi bat dago; beste belaunaldi batzuek, berriz, ez
|
zuten
bizi. Aldi berean, ez da gauza bera 1918an jaio eta gudari talde batean ibili izana, edo 1930ean jaio izana, eta esperientzia haur gisa bizi izana; eta ez da gauza bera unibertsitate ikasketak 1970eko hamarkadan amaitu izana, bultzada ekonomiko handia eta enplegu aukera ugari baitzeuden, edo 1990eko hamarkadako lehen zatian bukatu izana, atzeraldi betean baikeunden eta lan merkatua txikitu baitzen; ez da gauza bera zentzumenezko hainbat zailtasun arintzeko tratamendu mediko aurreratuenak hartzeko aukera duen zahar bat izatea, eta halako tratamendurik ez zegoen garaian edo biztanle zahar gehienen eskura ez zeuden garaian zaharra izatea.
|
|
|
Horren arabera, garai batean, espezie asko bizi ziren Lurrean, baina, ingurunearen egoera aldakorrera egokitzeko ezintasunaren ondorioz, horietako batzuk desagertu egin ziren historiaren uneren batean. Bizirik irautea lortu zuten espezieetako kideetatik ere, ingurunera ondo egokitu ziren banakoek soilik iraun
|
zuten
bizirik eta horiek ondorengoei transmititu zizkieten beren ezaugarriak; hala, horiek bizirauteko zituzten aukerak areagotu egin ziren.
|
|
|
Hiru haziak ur beroarekin garbitu eta beste horrenbeste ontzitan landatu zituzten, itsasoko algekin ongarri bat erabiliz. Horietako bik ez
|
zuten
bizi seinalerik eman, baina hirugarrena ernamuindu egin zen eta zortzi asteren buruan kimu bat azaleratu zen lurretik. Orain, 26 hilabete geroago, 120 zentimetro neurtzen ditu.
|
|
|
Bombayko erasoek eragindako biktimen kopuru ofiziala eman zuten atzo agintariek. Iturri horren arabera, 172 lagunek galdu
|
zuten
bizia iragan astean; horien artean bederatzi eraso egileak ziren, eta gainontzekoak zibilak eta segurtasun indarretako kideak. Zauritutakoak, berriz, 293 dira.
|
|
|
Horrelakoek beti funtzionatzen zuten Londresen, ez dut sekula ezagutu Ingalaterrak adina tren arazo dituen lurralderik. Atzerapenak, arazo teknikoak, ekaitzarengatik eroritako zuhaitzek trenbidea blokeatu zutela (behin baino gehiagotan gertatu zen, ni han nengoela), edo beren buruaz beste egiten saiatu ziren tipoak (sinesgaitza bada ere, aurreko urtean hamabostek galdu omen
|
zuten
bizia horrela. Bitxia... nolabait esatearren).
|
|
|
Mendekatzeko gura hain
|
zuten
bizia haren etsaiek, non urkatzeko kondena erabaki gabe urkabe zurak zutik eman zituzten.
|
|
2009
|
|
|
Ez dakit biek ala biek zer sentsazio izan zuten amatasuna bizi zutenean, ez baitiet entzun sekula sentimendu horretaz berba egiten egia esan. Agian ez
|
zuten
bizi ere egin sentimendu hori, ez zietelako aukerarik eman bizitzeko. Edo beraiekin bat zetorrelako, emakumeak, naturaz amak direlako, naturaltasunez hartu zuten beraien bizipen hori.
|
|
|
Demokraziaren alde eman
|
zuten
bizia. Estatuak esker ona zor die.
|
|
|
Hogeita zazpi urteko Pedro Maria Martinez Ocio eta 17 urteko Francisco Aznar han bertan hil ziren. Gero, zauri larrien ondorioz, Romualdo Barrosok, Bienvenido Pereak eta Jose Garcia Castillok ere galdu
|
zuten
bizia.
|
|
|
Hogeita zazpi urteko Pedro Maria Martinez Ocio eta 17 urteko Francisco Aznar han bertan hil ziren. Gero, zauri larrien ondorioz, Romualdo Barrosok, Bienvenido Pereak eta Jose Garcia Castillok ere galdu
|
zuten
bizia.
|
|
|
Biktimen kopurua zenbatekoa izan zen oraindik ere eztabaidagaia da, baina 500.000 eta 1.000.000 lagun artean hil zirela diote aditu gehienek. Gainera, pertsona gehienek ez
|
zuten
bizia tropen arteko borroketan galdu; gehienak exekutatuta hil zituzten. Diktadura garaian ez zituzten heriotza horiek guztiak ikertu, baina orain, demokrazian egonda ere, ez dituzte ikertu nahi, zergatik?, galdetzen du Etxeberriak.
|
|
|
Biktimen kopurua zenbatekoa izan zen oraindik ere eztabaidagaia da, baina 500.000 eta 1.000.000 lagun artean hil zirela diote aditu gehienek. Gainera, pertsona gehienek ez
|
zuten
bizia tropen arteko borroketan galdu; gehienak exekutatuta hil zituzten. Diktadura garaian ez zituzten heriotza horiek guztiak ikertu, baina orain, demokrazian egonda ere, ez dituzte ikertu nahi, zergatik?, galdetzen du Etxeberriak.
|
|
|
Are gehiago: guztiek nahi
|
zuten
bizirik. Londreserako trenean pentsatu zuen nola kontatuko zuen klubean Filbyk esan ziona.
|
|
|
Baina txanponaren beste alderdia da motorrean ezbehar tasa handiena duen Europako herrialdeetako bat garela. 2008an, 306 pertsonak galdu
|
zuten
bizia motozikleta baten gainean, %33 gehiago kopuru hori aurreko urtekoarekin alderatuz gero. Bestalde, 84 ziklomotorista hil ziren, hau da, 2007 urtean baino %50, 3 gutxiago.
|
|
|
Fernando Morroni eta Roberto Facal. Orain 15 urteko abuztuan Uruguaiko herria gogor mobilizatu zen hiru euskaldunen estradizioaren kontra, eta mobilizazio haietan aipatu bi lagunek galdu
|
zuten
bizia: Euskal Herriaren aldeko elkartasunaren bi ikur garrantzitsu.
|
|
|
Pakistango Ipar Mendebaldeko Mugako Probintzian (NWFP), Buner ibarrean, armadaren eta ekintzaile talibanen arteko borrokek ez dute etenik. Iturri ofizialen arabera, militarrek hogei taliban hil zituzten atzo; aurrez aurrekoetan, halaber, hiru soldaduk ere galdu
|
zuten
bizia.
|
|
|
Horrek, emaitza horien arabera, botoen %34 bereganatu ditu, eta Mahmud Ahmadinejadek, bozen %63 Emaitza hauek plazaratu eta hurrengo egunetan, Mousaviren jarraitzaileek kale protesta jendetsuak egin zituzten Teheran hiriburuan eta Irango hiri handienetan. Horiei gogor oldartu zitzaizkien segurtasun indarrak, eta gutxienez 11 lagunek galdu
|
zuten
bizia. Protesta egileen artean ere ehunka atxiloketa egin zituzten, eta kazetariei debekatu egin zieten, legez kontrako manifestazioen?
|
|
|
Conapen asmoa da Alan Garciaren gobernuarekin elkarrizketa bide guztiak amaitzea, berriro gerta ez dadin Baguako dramarik: 34 pertsonak galdu
|
zuten
bizia poliziak eta herritarrak kontatuta, indigenen eskubideen kalterako ziren gobernu dekretu batzuen kontra antolaturiko protestetan.
|
|
|
Herenegun ere beste istripu larri bat izan zen. Kaxmir eskualdeko gune batean, autobus bat amildegi batetik erori zen, eta, ondorioz, 30 zibilek galdu
|
zuten
bizia. Ramadaneko azken ostirala zela eta, joan etorri asko izan dira Pakistango gune ugaritan.
|
|
|
–Aurretik ikusita, juduek aukera gutxi
|
zuten
bizirik irauteko, baldintza guztiak haien kontra zeuden eta. Estatu handiek inguraturiko herri txikia eta, hori gutxi izango balitz, Asia eta Afrikaren arteko igarobide zen lurralde batean bizi ziren.
|
|
|
Zertan geratuko zen haien arteko elkartasuna, arrotzen artean sakabanatuta eta ezabatuta? Nola iraungo
|
zuten
bizirik tenplurik gabe?
|
|
2010
|
|
|
Domingo prest zegoen bizia emateko, ideal politiko baten izenean, eta Li Po berdin, plazer baten izenean. Azkenik, biek eman
|
zuten
bizia era gehiegizko batean, Domingok abiazioari aurre egiten zion bitartean Li Pok ilargia harrapatzeari ekin baitzion, harik eta, bere ahalegin hartan, heriotza aurkitu zuen arte. Historia bera baitzen oinarrian, ideal baten alde borrokatzen den heroi ero bezain barregarriarena?, protagonista bakoitzak bere erara bideratua, zenbat kasu, hainbat kontakizun?
|
|
|
Lanik ez, dirurik ez eta aterperik hartzeko modurik ere ez. LondreskoEuskal Ordezkaritzaren gestioei eta, batez ere, Trade Unions britainiar sindikatuenlaguntzei esker hainbat hilabetez nola edo hala aurrera atera
|
zuten
bizia, harik etaalemaniarrek mendebaldeko frontean zegoen sasigerra baztertu eta Herbehereetan, Belgikan eta Luxenburgon zehar erasoari ekin eta Rhin ibaitik Pirinioetarainoberaien esku utzi arte kontinentearen zati hau guztia. Orduan izan zen Dunkerkekoebakuazio handia.
|
|
|
LABen arabera, Euskal Herrian bederatzi izan dira. Joan den urtean, 80k galdu
|
zuten
bizia. Aurreko urteekin konparatuta, jaitsi egin zen lan istripuen kopurua, batez ere langile asko langabezian zeudelako.
|
|
|
Domingo prest zegoen bizia emateko, ideal politiko baten izenean, eta Li Po berdin, plazer baten izenean. Azkenik, biek eman
|
zuten
bizia era gehiegizko batean, Domingok abiazioari aurre egiten zion bitartean Li Pok ilargia harrapatzeari ekin baitzion, harik eta, bere ahalegin hartan, heriotza aurkitu zuen arte. Historia bera baitzen oinarrian —ideal baten alde borrokatzen den heroi ero bezain barregarriarena—, protagonista bakoitzak bere erara bideratua, zenbat kasu, hainbat kontakizun...
|
|
|
Bera eta bere familia gure institutuaren ondoan bizi ziren, Donostiako Bidebieta La Paz auzoan polizientzat egindako etxeetan (La Paz bakarrik deitzen zen hasieran, Franco diktadorearen" bakezko 25 urteak" ospatzeko egin zirelako, 1964an, hamabi apostoluen omenez eraiki ziren hamabi etxe altu haiek). Bertan ETAk bonba bat jarri zuelako beste etxe batera joan behar izan
|
zuten
bizitzera, ikastetxetik urruti. Horregatik, aitak eramaten zituen goizero bere autoan.
|
|
|
Zeuzkaten etxe guztiak itxi eta desagertu egin ziren. Batzuek ezkutaturik jarraitu
|
zuten
bizitzen, beste batzuk atzerrira joan ziren. Espainiako gerratean, edo aurreko urteetan, gutxi izan ziren hildako jesuitak, beste eliztarrekin, apaiz eta erlijiosoekin, alderatuz gero batez ere.
|
|
|
Etxeak eta lurrak utzi beharrarekin, arrangura eta dolua zen dena. Xiberotarrena eginik zegoen, Baionara joan
|
zuten
bizitzera, edo Parisera, edo Ameriketara.
|
|
|
nik" Arruitzeluan ta Nadorran..." zioen kanta nuen gogoan; naski, horiek baitira Arruit mendia, Zeluan eta Nador herrixkak, bada, Melilla-tik eta Barranco del Lobo tik hurren daudenak. Abd el Krim en eraso hartan 60.000 espainiar soldaduk galdu bide
|
zuten
bizia; bederen hala dago izkiribatua marokoarrek gudukari eraiki zioten oroitarrian, nahiz berdin 6 miloi jar zitekeen, bada, soilik adierazi nahi baitu" anitz, ezin kontatuzko".
|
|
2011
|
|
|
Ehunka zauritu, horietako asko bizi osorako kalteak dituztenak, eta lau hildako. Euskal Memoria fundazioak argitaratutako Gernikako seme alabak lanean jasotzen denez, lehenengo hiru hildakoak 70eko hamarkadan izan ziren, eta Espainiako Poliziaren oldarraldietan galdu
|
zuten
bizia. 1973 urteko martxoan hil ziren Jose Luis Aristizabal eta Isidro Susperregi, Donostian.
|
|
|
Gerra Zibilean, Markinak eta Xemein herriek2ez
|
zuten
bizi izan Otxandiok (1936ko uztailak 22), Durangok (1937ko martxoak 31) edo Gernikak (1937ko apirilak 27) bezalako bonbardaketarik, txikiziorik eta hildako kopururik. Hala ere, gerraren ondorioak oso larriak izan ziren bi herriotan.
|
|
|
Ehun urtetik gorako pertsonek zahartzearekin lotutako endekapenezko gaixotasunak dituzte, hala nola artrosia, garuneko gaixotasun baskularrak eta dementziak, Juan Antonio Trigueros Carrero Espainiako Mediku Orokorren Elkarteko (FIF SEMG) Ikerketa eta Prestakuntzarako Fundazioko ikerketa koordinatzaileak azaldu duenez, biztanleria azpitalde horren osasun egoerari buruz. Demografiari dagokionez, egiaztatu den beste datu bat da gaurko mendeurrenak “jaiotzean
|
zuten
bizi itxaropena nabarmen gainditu duen talde bat, hirurogei urte ingurukoa”, azaldu du Triguerosek. Bere garaian, ez zekiten zein ziren ehun urteko muga gainditzen lagundu dieten gakoak.
|
|
2012
|
|
|
Borrokagune nagusia Asensiomendin gertatu zen. Frankistek porrot egin zuten eta 260 matxinatuk galdu
|
zuten
bizia. Faxisten abiazio boteretsuari aurre egiteko armamentu egokirik ez zuten, ordea, Errepublikaren aldeko indarrek.
|
|
|
Izan ere, 1327 urtean herri gisa izendatu zutenean, 2,4 kilometro koadro besterik ez zituen Ondarroak, nekazaritza sektorea garatzeko lur gutxirekin. Beraz, itsasoan ikusi
|
zuten
bizirik irauteko giltza. Arrantzatzen zutena bertan kontsumitzen zuten, inguruko herriekin lurreko komunikazio kaskarra baitzeukaten.
|
|
|
galbidean omen zebilen euskal herriak zientzialarien begirada aztertzailea jaso zuen XIXan. ez zen guztiz berria, baina aurrekarietan ere, paradigma moderno cartesiar eta newtondar horrekiko mesfidantza erakutsi zutenak topatzen ditugu, rousseau esate baterako; eta haren geroztik, euskal zerarekin interesa erakutsi zutenen artean gehienak zera primitibo jator eta antzemanezinezkoaren xerka ibili ziren, nabariena ezbairik ez, humboldt handia. harrezkero, etnografiak ia ia lortu zuen euskal zeraren monopolioa. herri zahar hura zer nolakoa zen erregistratzen tematu zen etnologo saldoa. Tematizazioak eta sistematizazioak, kasu honetan ere, xehe xehe egin behar
|
zuten
bizi mundua izan zena, museoan eta folk bilduman ondo kabi zedin.
|
|
|
Kandido Saseta komandantea izan zen lehenetakoa hiltzen. Alvarezen arabera, minutu gutxian 300 gudari inguruk galdu
|
zuten
bizia. Aginte postutik ezer egiteko aukerarik ez zegoela esan zen, hasieran; muniziorik ere ez zutela esan zuten.
|
|
|
Eta egiatan esan dezaket, neure zoritxarren erdian, ezin nintzela deitoratu gabe egon ni galdu izanagatik eta Erreginaren suminagatik eta bere zori onaren hondamenagatik nire inude gaixoa jasaten ariko zen atsekabea. Agian bidaiari askok ez
|
zuten
biziko nik egoera hartan izan nuena baino zailtasun eta atsekabe handiagorik, edozein momentutan kaxa zati zati eginda ikusteko beldurrez edo, gutxienez, lehen blastada bortitzaz edo hein handi batez iraulita. Beira haietako batean zirrikitu batek berehalako heriotza ekarriko zukeen.
|
|
|
Nola egin aurre muturreko beroari Uda itogarria izan liteke bero bolada bat iristen denean Uda honetako tenperatura maximoak itogarriak izan daitezke bero bolada bat iristen bada; esaterako, azken urteetan, ehunka pertsonak galdu
|
zuten
bizia. Hurrengo aholku ekologikoek tenperatura altuei aurre egiten laguntzen dute, eta, bide batez, pertsonen ingurumen inpaktua murrizten:
|
|
|
Morroia ez zen ba guztiz leiala izan korrejidorearekin? Denek gogoratzen
|
zuten
bizia salbatu zionekoa indioen segada batean; denek zuten gogoan korrejidoreak zer nolako estimua zion bere morroiari. Beraz, aise atera liteke ondorioa ere:
|
|
|
Lan hortan gure indar eta zalutasun poxiak baliatu ginituen hondatuak zirenen soleigarri. Hondamen horren bigarren egunean izan ziren bitimak, bi gudari lagunek galdu
|
zuten
bizia, bihotz hunkidura pizua sendi ginuen gure lagunen galtzeaz.
|
|
2013
|
|
|
Gizartean ere, Francoren aurkako jarrera irmoa izan zen, eta horren aztarnak nabarmenak izan ziren iheslariekiko tratuan. Iheslariek lana behar
|
zuten
bizitzeko, eta usu lantegi abertzaleetan aritzen ziren, edota ezkertiarren lantegietan, ikastoletan, udalekuetan. Baionako portuak ere indarra zuen, eta enpresa anitz ari ziren haientzako lanean.
|
|
|
Horren arabera, garai batean espezie asko bizi ziren Lurrean, baina, ingurunearen egoera aldakorrera egokitzeko ezintasunaren ondorioz, batzuk desagertu egin ziren. Bizirautea lortu zuten espezieetako kideetatik ere, soilik ingurunera ondo egokitu ziren banakoek iraun
|
zuten
bizirik eta ondorengoei transmititu zizkieten beren ezaugarriak, bizirauteko zituzten aukerak areagotuz.
|
|
|
Hala eta guztiz, hiru egunez eutsi zioten acomatarrek. Errenditu zirenean, zortziehunen batek galdua
|
zuten
bizia; Zaldivarren alderdian, gehienez ere batek.
|
|
|
Haren gorpua guztiz mutilatuta eta hemezortzi gezik zulatuta aurkitu zuten. Misioko beste bi lagunek ere galdu
|
zuten
bizia, eta bizirik atera zirenen artean inor ez zegoen zauritu gabe. Ziur aski, Anzak Yumen artean lortu zuen izen onagatik ez zioten segizioari erasorik egin San Gabrielerako bidean zihoala.
|
|
|
Espero zitekeena gertatu zen: Cuerno Verdek berak, Komantxeen beste hainbat buruzagik eta dozenaren bat gerlarik hantxe utzi
|
zuten
bizia. Anza garaile itzuli zen Nuevo Mexicora, kapitain Komantxearen adar berdeko buru apaingarria harro erakutsiz.
|
|
|
Vizcaino eta beste buruzagiak batzarrean bilduta, Santo Tomas Acapulcorantz bidaltzea erabaki zuten, gaixo larrienekin eta esplorazioaren ordura arteko xehetasunekin. Santo Tomdsen zihoazenentzat benetako sufrikarioa izan zen itzulera, eta beste 25 gizonek galdu
|
zuten
bizia.
|
|
|
Estampidan oldartutako bisonte aldra izugarrien irudirik ikusi gabeak ziren. Eta arriskuan jarri
|
zuten
bizia:
|
|
2014
|
|
|
Majueloren arabera, prezioak lur jabe handien mesedetan finkatu zituzten, eta horrek lur jabe txikiak eta herritar xeheak ito zituen. Ondorioz, nekazari xumeek merkatu beltzaren beharra
|
zuten
bizirik irauteko. " Gobernuak jarritako prezioarekin ez zen aski ezta gastuak ordaintzeko ere.
|
|
|
Alejandro Reyesek laburbildurik," pertsonaiak balio izan zuen biziaren alde borrokan ari zen mugimendua ezagutarazteko. Baina balio izan zuen aurrekoak nahasteko ere, goikoak [agintariak] eta hedabide nagusiak pertsonaia eraikitzen eta suntsitzen ahalegintzen ziren bitartean, zapatistek segitzen
|
zuten
bizia eraikitzeko beren ibilaldian".
|
|
|
Ezin ikusi, baina ederki entzuten zitzaien. Aurre postuetako suek ñir ñir egiten
|
zuten
bizi bizi.
|
|
|
Beste ikuspegi batek dioenez, aldaketa klimatiko bat izan da gizakuntza prozesuaren bultzatzaile nagusia eta, bereziki, aldaketa horren ondorioz sortu dira urtaroak. Ikuspegi horren arabera, jaki eta fruituak urtaro jakin batean, alegia, udan suertatzen direnez eta, gainera, eskasak direnez, primateek ezin
|
zuten
bizirik iraun barazkijale izaten soilik. Horren ondorioz, orojale bilakatu ziren eta ehiza asmatu zuten.
|
|
|
Horren arabera, garai batean, espezie asko bizi ziren Lurrean, baina, ingurunearen egoera aldakorrera egokitzeko ezintasunaren ondorioz, horietako batzuk desagertu egin ziren historiaren uneren batean. Bizirik irautea lortu zuten espezieetako kideetatik ere, ingurunera ondo egokitu ziren banakoek soilik iraun
|
zuten
bizirik eta horiek ondorengoei transmititu zizkieten beren ezaugarriak; hala, horiek bizirauteko zituzten aukerak areagotu egin ziren.
|
|
|
Gerra zibilean gudari askok eman
|
zuten
bizia ikurrinaren eta Euskal Herriaren alde eta tartean bergarar asko zeuden. Familia ugarik jasan zituen mehatxuak, bortxaketak, gabeziak, nekeak eta espetxea ikurrina eta askatasuna defendatzeagatik eta espainiar bandera arbuiatzeagatik.
|
|
|
Goitik, ilargia eta izarrak beste toki eta bizitza batzuetara begira zeuden: bakean bizi ziren tokietara, biharamuneko lanean edo umeen eskolan baino pentsatzen ez
|
zuten
bizitzetara. Baina toki eta bizitza haiek urrun zeuden Lekunberriko lorategitik.
|
|
|
Gehienek, nolanahi ere, ez zuten ez suizidatzeko eta ez desertatzeko aukerarik izaten. Frontera iritsi orduko galtzen
|
zuten
bizia. Konpainia osoak suntsitzen ziren astero.
|
|
|
Nagusiak mutilak toberetara ez utzi nahi eta holako... Hots, gure irudimenean gure herriek lehenago
|
zuten
bizi nasai, tinki eta indartsuan, arto xuritzeetan sortzen, indartzen eta birmoldatzen ziren istorio misterioetan dute leku toberek. Eta kondenatuak ziren zaharren gogo aberatsekin estaliak izatera.
|
|
|
Belaunaldi hartako seme alabok sarritan galdetu izan diogu geure buruari nondik zetorren gure gurasoen erabateko isiltasun hura, zergatik gordetzen zuten ezkuturik ezkutuenean barruan zuten zera hura, zergatik ukatzen
|
zuten
bizitakoa. Galtzailearen lotsa, agian, beldurra, noski, hilketa izugarri baten ondoren bizirik atera denaren beldur aipaezina, ametsetan azaltzen diren horietakoa.
|
|
|
Hemengo zonbeit gazte sartu ziren Baionako Erreximenduan, zoina izan baitzen igorria Belgikarat, Alemaneri buru egiteko esperantzan. Abuztuaren 23an, Gouze deitu herrian izan ziren guduka ikaragarriak eta gure errexemendutik 360k galdu
|
zuten
bizia. Horietan Filipe Maia 21 urteko gure herritarra barne izan zen.
|
|
2015
|
|
|
Ospitaleak, espetxeak eta bortxazko lanak egiteko guneak ere zerrendatu dituzte.Guztira, 200 leku izen baino gehiago bildu dituzte, behin behinean, gehienak Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Txostenaren egileek zehaztu dutenez, 10.000 pertsonak baino gehiagok galdu
|
zuten
bizia leku horietan. Toki bakoitzaren azterlana sei ataletan antolatu dute, gune bakoitzean erasorako erabilitako metodologia jasoz eta kartografikoki irudikatuta.Eusko Jaurlaritzak jakinarazi duenez, «ez dira zerrendatu ez hobiak, ez desagertutako pertsonak, Aranzadi elkarteak duela hamar urtetik baino gehiagotik diharduelako zeregin horretan».
|
|
|
Urte haietan ETAko zortzi militantek ere galdu
|
zuten
bizia. Zazpik, euren lehergailuek ustekabean eztanda egin zietenean, hiru istriputan:
|
|
|
Euskal erakunde armatuotako militanteei dagokionez, 32 ekintzailek galdu
|
zuten
bizia 1968tik 1977ra, eta 95ek, 1978tik 1988ra.39 Haietako asko Estatuko aparatuek finantzatutako edota antolatutako talde paramilitarrek hil zituzten. Adolfo Suarez gobernuko presidente izan zen urteetan, Batallón Vasco Español eta beste hainbat taldek 34 lagunen hilketak hartu zituzten bere gain 1975etik 1981era, horietatik 24 Hego Euskal Herrian, eta hamar Iparraldean.40 1982tik aurrera, Felipe Gonzalezek agintea hartu zuenetik, GAL siglen izenean egin zuten gerra zikina.
|
|
|
Uste izatekoa denez, gauzak guztiz atera ziren bere onetik eztabaida giroan: euskara batuaren aurka zeuden askok euskalkien alde egin
|
zuten
bizi eta bero eta, aldi berean, euskara batuaren alde zeuden asko euskalkien aurka jarri ziren, eta bizi eta bero jardun zuten horiek ere.
|
|
|
Kontuak kontu, batetik Madrilen garai hartan (aro politiko berria abiatzearekin batera) loratzen ari zen aldizkarigintzaren fenomeno berria zela-eta, eta bestetik euskal astekariek eurek pairatzen
|
zuten
bizi ezina tarteko, nola Anaitasuna hala Zeruko Argia bera euskal prentsak koxka bat gehiago estutu beharra zeukala aldarrikatzen hasi ziren. Anaitasunak, adibidez, 1974ko azken zenbaki bien bigarren orrialdeak eskaini zizkion gaiari.
|
|
|
Teresak bere San Jose monasterioan Karmengo gure Amaren Erregela gordetzen dugu, eta hau lasaitu gabe dagoena idazten duenean, Gizakundeko monasterioan indarrean zeuden Eugenio IV.aren lasaitze klausulak alde batera utziak zituztela esan nahi du. Berak eta San Josereneko mojek Inozentzio IV.ak onarturiko Erregela hartu
|
zuten
bizi arautzat. Hori zen Erreformaren abiapuntu juridiko eta espirituala.
|
|
|
1948an Israelgo Estatu sionistaren sorreratik hasita, Palestinaren historiako momentu ezberdinetan, palestinar ugarik beren etxea utzi eta beste leku batera joan behar izan
|
zuten
bizitzera. Haietako batzuk, Palestinako beste herri edo guneren batean daude bizitzen.
|
|
|
Ezaguera mundura heldu ziren eta kulturarako lan garrantzitsuak utzi zituzten, beren bizitzei zein munduko posizioei zentzua eman zieten beren esperientzietan zein beste jakiteetan oinarritutako emakumezkoen jakituria bildu zuten. Haietariko askok beren ondarearen garrantzia zein beren errekonozimendua ezin izan
|
zuten
bizi, baina beraiei esker hurrengo belaunaldiak erreferenteak eta jarraitzeko ereduak izan ditugu.
|
|
|
Herri zahar hura zer nolakoa zen erregistratzen tematu zen etnologo saldoa. Tematizazioak eta sistematizazioak, kasu honetan ere, xehe xehe egin behar
|
zuten
bizi mundua izan zena, museoan eta folk bilduman ondo kabi zedin.
|
|
|
Argentina da Martin OXALDE gure birraitatxi, bere haurrideak baita bere burrasoak Joannes eta Maria PEDUAN, finkatu ziren lurraldea. Hor erabaki
|
zuten
bizitzea. Eta orai, hemen gira gu, Joannes OXALDEren ondokoak, gogo haundiz hurbildu nahian beti gehiago Euskal Herrirat.
|
|
2016
|
|
|
Antartikan eroritako Marteko harri batek hautsak harrotu zituen mundu zientifikoan. Batzuek uste izan
|
zuten
bizia izan zezakeela, eta eztabaida piztu zen. Azterketa guztiak egin ziren arte ez zen argitu auzia.
|
|
|
Denak denboran zehar bizitzen hasi ziren eta, maiz, Manu eta Maddiri haien etortzearen arrazoina gogora etortzen zitzaien, hau da, baldintza hoberenetan jende berria ugaltzea eta lurra biziz betetzea. Horretarako eta arrazen arteko genozidiorik izan ez zedin, asmatu
|
zuten
bizi haria bikaina izan zen, belarjaleak lehen lehenik sorturik. Haragizaleen asmaketa geroko utzi zuten, belarzaleak lasai ugal egin zitezen, emeki emeki odolzaleen elikadura bihur zitezen.
|
|
|
Halere, jende gehiena ez zen horretaz batere arduratzen eta intelektualen afera zela zioten.
|
zuten
bizitzea eta horretarako zituzten arazo handiei irtenbide arrunta ematea, eta hainbeste diru gastatzea alferreko gauzetan behartsuen aldeko politikariak nardatzen zituen.
|
|
|
oinarriek ez zituzten aintzatesten langile klaseko emakumeen baldintzak; izan ere, borroka are funtsezkoago batean buru belarri zebiltzan haiek: dirua behar
|
zuten
bizitzeko. Jaiotza kontrolaren aldeko lehen aldarrikapenok, beraz, ondasun materialak zeuzkaten emakumeei begira egin ziren, eta, hori dela-eta, emakume pobre eta langile asko ez ziren aise identifikatzen jaiotza kontrolaren mugimendu hasiberri harekin.
|
|
|
Alde batetik masoiekin erlazionatzen zituzten juduak, eta hauek besteak beste erreformen aldekoak ziren, liberalak ideologikoki nolabait esanda. Bestetik altxamenduen atzean ezkerreko mugimendu liberalak zeuden, eta juduek beraien egoera zela eta, alderdi liberalen alde egiten
|
zuten
bizi baldintzak aldatuko zitzaizkien esperantzarekin. Ondorioz herrialde batzuetan konspirazio baten teoriak indarra izatea zaila zen.
|
|
|
Bitartean, herriak mantendu du bizirik aranera, Akademia berriko kideek diotenez. Kaleko jendeak eta irakasle batzuek mantendu
|
zuten
bizirik aranera. Gaur egun, irakasleek lau urteko formazioa daukate eta ezinbestekoa dute aranera jakitea ibarrean lan egin nahi badute.
|
|
|
). Erreka hutsa utziz, Pierre Mourguiart eta Marie Bidondo senar emazteak Bokalen bizi izan ziren eta Angelun amaitu
|
zuten
bizia. Amarekin maiz joaten ginen haien bisitatzera, baita hil ondoan Louilloteko hil hobira non ehortziak izan diren semearekin ez duena haurrik ukan, nahiz eta Algeriatik Edmee izeneko emazte batekin itzuli zen.
|