|
2000
|
|
|
Aldaketa handia eman da urtebetean nafar gizartearen dinamikan. Eta egia izanik ere zenbait pentsalari artikulistak egina
|
zutela
euskararen aurkako erauntsiari koN bertura ideologikoa emateko lana, euskaltzaleen ahalak egiazki ahuldu dituen faktorea beste alde batean ageri da. sEuskaltasunaren izenean joka, hilka, ari dira batzuk. Eus kalerroa duen guztia kutsatua dago.
|
|
2002
|
|
|
Badirudi dena unibertsitatean, publikoan, hasi zela. Errektore berriak —erriberatar peto petoa—, eta bere taldeak, mehatxua ikusi
|
zutela
euskara gero eta gehiago eskatzen duen ikasle kopuru horietan, eta atzeraka hasi zirela, gotorlekua eratu nahian. UGTren ingurukoak hauetarik asko, PSNren babesa exijitu eta honek haize guztien kutxa ireki zuen, hizkuntza politika berrazte rtu behar zela bota zuenean.
|
|
2003
|
|
|
Jakingarria da benetan adierazpen luzean agertzenduen euskararenganako atxikimendua. " Seme onek beren gurasoen ondare kutunarekiko atxikimendu sakon eta amultsua" sentitzen
|
zutela
euskararen alde, zioten Nafarroako agintariek. Errege Antso Jakitunaren ahoan jarriohi den lingua navarrorum esaera zaharra goraipatzen du gero, egiari aitorpena egiten diola aitortuz, denboren aldae rek ez dezaten inoiz horren edukia ilundu.
|
|
2005
|
|
|
Eta zer esan euskalduntzeko asmaturiko ereduei buruz? Hasieran esan ziguten hiru ereduetako haurrek jakingo
|
zutela
euskara ikastaldiaren amaieran. Eta itxuraz 25 urtetan ez dira konturatu hori ez dela egia.
|
|
2008
|
|
|
Egiazki hala ari ote zen zalantza izpiren bat egon daiteke, bereziki kontuan izanik Aranak bere jatorrizko planeko hitz ilun haiek(, euzkerálogo, etab.), ez zizkiela kongresukideei argitu, ez Hendaian (baina orduan ez zen astirik egon), ezta hurrengo lau hilabeteetan ere. Baina seguru asko konturatu ez zelako izan zen, konbentziturik, zegoen bezala, kongresuko pertsona kultuek aise ulertuko
|
zutela
euzkera+ filo erroekin osatutako hitz batek zer esan nahi zuen («como bien claramente expresa la palabra» esango zuen geroago) 131 Aldiz, prentsako irakurleei gauzak erraztu nahian, Arana Goirik 1902ko urtarrilean gauzak argiago idatzi zituen. Eta bere borondate onaren froga, argitaratu aurretik, Guilbeau eta Ademari pasatu zien, tranpetan ari izan balitz egingo ez zuena.
|
|
2009
|
|
|
Damaso Intzak, urte asko geroago, hasierako urte haien errepasoa egiten duenean, ez dauka ahaztuta Urkixok, Olabidek eta Campionek nekez egin ohi
|
zutela
euskaraz. Artxibategian gordetzen den gutunketak ere beren arteko erdarazko komunikazioa islatzen du neurri handian.
|
|
|
Urtarrilean bertan, ordea, hizkuntz eskubideen urraketen inguruko kexak azaleratzen hasi ziren. Egoera salatu dutenek jakinarazi dute gaztelerazko ikasliburua jaso eta bost astera jaso
|
zutela
euskarazkoa.
|
|
|
Adibidez, 80ko hamarkadan pentsatzen zen eskolan irakatsi eta gero haurrek hitz egingo
|
zutela
euskaraz. Orain ikusi da, ordea hori ez dela horrela gertatzen.
|
|
2011
|
|
|
Kartzelan dauzkate Egin eko bederatzi kide, eta oraindik epaiketaren zain daude Egunkaria ko zortzi arduradun eta langile. Epaileek esan zuten bidegabe itxi
|
zutela
euskarazko berripapera. Giltzarrapoa jarri eta gero ebatzi zuten hori.
|
|
|
240)) plangintzari aplika diezaiokegu. Argi dago, plangintza unibertsitateko hainbat euskaltzalek prestatu
|
zutela
Euskara Batzordean borondaterik onenarekin. Batzuek esperientzia bazuten beren zentroetan euskara sustatzen ibili zirelako.
|
|
|
Euskal literaturan edo behintzat euskaraz idatzitakoaren artean hutsune nabarmena zegoen holokaustoaren inguruan. Egia da Primo Leviren" Taula periodikoa" duela urte batzuk itzuli
|
zutela
euskarara, baina italiar judutar honek idatzitako trilogia ez zegoen euskaraz aurkitzerik. Gabezi hau, nahiz eta guztiz ez izan, betetzetik gertuago dago.
|
|
|
Euskal literaturan edo behintzat euskaraz idatzitakoaren artean hutsune nabarmena zegoen holokaustoaren inguruan. Egia da Primo Leviren" Taula periodikoa" duela urte batzuk itzuli
|
zutela
euskarara, baina italiar judutar honek idatzitako trilogia ez zegoen euskaraz aurkitzerik. Gabezi hau, nahiz eta guztiz ez izan, betetzetik gertuago dago.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, daukan onena transmititu nahi dio gurasoak umeari eta tartean, euskara. Seguru nago guraso horiek ez
|
zutela
euskara askorik erabiltzen umeak izan baino lehen. Baina umeak izan dituzte, eta beren onena eman nahi diete haurrei, euskara erabiliz.
|
|
2013
|
|
|
Gauza arraroa balira bezala, hara! Baina esaten dutenez, horixe, ez
|
zutela
euskaraz egiten uzten edo ez dakit zer. Niri ez zitzaidan gustatzen, egia esateko ez, eta horregatik zen, begitan hartu genuelako.
|
|
|
Kopuruaz gain, euskal literatura irakurtzen dutenen ezaugarri nagusiak ezagutzea ere interesgarria da. Olaziregik (1998) euskal gazteen irakurzaletasuna aztertzean ondorioztatu zuen, besteak beste, adinean gora egin ahala gutxiago irakurtzen zela, emakumezkoak zirela irakurzaleenak, etxekoen eragina nabarmena zela, eta gainerakoek baino gehiago irakurtzen
|
zutela
euskaraz, eta, halaber, EUSTATen 1989 eta 1994 urteetako Bizi kondizioen inkestak oinarri hartuta, Olaziregik nabarmendu zuen, oro har, emakumezkoek eta 35 urtetik beherakoek joera handiagoa zutela literatura irakurtzeko, baina egunean aisialdirako ordubete baino gutxiago zutela gizonezkoen% 36k eta emakumezkoen% 64k. Bestalde, irakurleen ezaugarriak zeharka iradokitzen dituzten hainbat ikerketa aztertuz gero, gutxi gorabeherako argazki bat egitera hurbil gaitezke.
|
|
2014
|
|
|
Galdetegiaren ertzetan egin duten gogoeta honako hau izan da: " Lehen Hezkuntzan euskara gehiago egiten zutela edo barneratuago
|
zutela
euskaraz egitea Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan baino". Ikastetxetik kanpora, ikasleen %52, 38k egiten du euskaraz, baina baietz esan dutenen artean %19, 4k oso gutxi egiten duela aitortu du.
|
|
2015
|
|
|
Beste ateraldi bat ere oroitzen dut, lehengoa baino saminagoa. ...tzen gure izeba Maria Dolores, eta esaten nola mojek kontatu ohi zuten, lau urterekin haur piloa etortzen zitzaiela urtero, erdia batere erdararik jakin gabe eta beste erdia batere euskararik ez zekiela (orain dela hogei urteko Beasaingo egoera soziolinguistikoa, gutxi gorabehera), eta, handik hilabete gutxira, ume euskaldun guztiek zekitela erdaraz hitz egiten, eta ume erdaldunek berriz hitzik ez
|
zutela
euskaraz ikasi. Harro harro kontatzen zuen hori izebak Errekarteko sukaldean, euskaldun arrazaren nagusitasunaren froga zientifikoa balitz bezala; niri berriz ez dakit zer ematen zidan gehiago:
|
|
|
Aipatu lanean, euskarazko lehen filma Andre Madre hazpandarrak 1956an zuzendu zuelaezezik, nabarmendu genuen, besteak beste, literaturak (Bernat Etxepareren obraren bidez1545an), kantagintza modernoak (Mixel Labeguerieren abestiak medio), rock musikak (NikoEtxart eta Errobiren bitartez) edo eta telebistak (Maite Barnetxeren saioekin) Bidasoatik goraikasi
|
zutela
euskaraz. Hots, geografikoki Hegoaldea baino askoz eremu ttikiagoa izanagatik, kultura eta komunikazio molde berriak, zenbait kasu nabarmengarritan Iparraldean gauzatutakoesperientzien bitartez sartu direla gure kulturara, historiako aro ezberdinetan.
|
|
2016
|
|
|
Espainiako prentsak kanpaina gogorra egin zuen: abadeek eta fraideek euskaraz predikatzen zutenean matxinada karlistaren aldeko mezuak zabaltzen zituzten, jakinik agintari espainolek ez
|
zutela
euskaraz tutik ulertzen. Begoñan euskaraz eta erdaraz egin zituzten sermoiak.
|
|
2017
|
|
|
Ez ginen propio haiengana joan eta haiek ere ez ziren zuzenean etorri. Topagunea gizarte aktibazioan oinarritutako ekintzak bideratzen ari zen Euskarak 365 egun ekimenaren bidez. Aldi berean, Eusko Jaurlaritzan ikusten genuen, batez ere Lasarte Oriako esperientziatik abiatuta, horrelako esperientziek eragin zuzena
|
zutela
euskararen erabileran.
|
|
|
Korrika iritsi bezperan heldu zitzaien materiala Irunera. . Kontua da Iparraldekoa bidali
|
zutela
euskaraz eta espainolez. Espainolezkoak ez zuen balio, noski.
|
|
|
Juan Martin Elexpururen liburuak teoria horiek biltzen ditu, preseski. Hipotesi nagusia da Mesolito eta Neolito garaian migrazio handia gertatu zela Euskal Herritik Sardiniara, eta orduan eraman
|
zutela
euskara uharte hartara. Erromatarrak joan arte euskara bizirik egon zela han uste da.
|
|
2018
|
|
|
Mutilek, euren aldetik, beraiek ia ez
|
zutela
euskara erabiltzen aitortzen zuten. Bitartean, neskak ia beti euskaraz aritzen zirela zioten.
|
|
|
Azpi atal hau ixteko, eta hiru aldagaien ikuspegia batuz, esango genuke, esperientzia hauetan euskarazko ohitura" lortu eta finkatu" duten bikoteak, batetik, abiapuntu altua
|
zutela
euskaraz (%80k" euskaraz gaztelaniaz baino gehiago" egiten zuten), eusleen presentzia izan dutela, baina ez –nolabait esan– muturrekoa, eta kasurik gehienetan (%68), bi kideek hasterako bazutela beste lankideren batekin (gutxienez) euskarazko ohitura hori. Bere aldetik, euskarazko ohitura" lortu eta galdu" dutenek, batetik abiapuntu baxuagoa zuten euskaraz, eta beraz kasu askotan" jauzi" handiagoa egin behar izan dute euskarazko ohituraraino.
|
|
|
Zein puntutaraino iritsi behar dugu erreakzionatzen has gaitezen? Juan Luis Zabala (2018 eka. 20 09:47) Kontuari ikuspegi zabal batez begiratuz gero, nire irudipena da Franco hil ondorengo urteetan sortu zen euskalduntzearen eta alfabetatzearen aldeko sukar hura berehala apaldu zela, eta euskaldundu eta alfabetatu beharrean zeuden euskaltzale gehienek belaunaldi berrien eta haien eskolaren esku utzi
|
zutela
euskara indartu eta zabaltzearen ardura, pentsatuz horrekin, eta egoera politiko berrian eskuratutako askatasun ordura arte ezezagunekin, zentsurarik ez, euskarazko hedabide berriak, laguntzak euskarazko literaturari, euskarazko pelikula bat edo beste??, euskarak zegokion lekua eskuratuko zuela gizartean. Baina argi geratu da hori ez zela nahikoa.
|
|
2019
|
|
|
Gaiaren inguruko inkesta bat burutu zuen 2018an Udalerri euskaldunetara hurbildutako turisten artean, emaitzek nabarmendu zutelarik bisitari gehienak Euskal Herritik bertatik zetozela, bazekitela ingurune euskaldun batera zetozela eta espero
|
zutela
euskararekin topo egitea. Are gehiago. horixe bera izan zela askorentzat etortzeko akuilu, eta eroso sentitu zirela.
|
|
|
Urte horretako apirilaren 14ko dataz, gutun bat idatzi zion Azkuek Polikarpo Iraizotz fraide kaputxinoari, Euskaltzaindia berriro lanean jartzeko asmoaren berri emanez eta akademiako kide izateko gonbita eginez. Iraizotzek ez zuen onartu gonbita, argudiatuz bere ordenako fraide askok jazarpena jasan
|
zutela
euskararen alde egiteagatik?, baina, hala ere, apirilaren 28an egin zuten gerraren ondoko lehen batzarra, Julio Urkixok, Juan Carlos Guerrak, Pablo Zamarripak, Nazario Oleagak, Juan Irigoienek eta Azkuek, eta zazpi euskaltzain osoko taldea eratzea erabaki zuten. Gerra aurreko akademiako kide izanak ziren horietako hiru:
|
|
|
Nork daki! Ezin dugu erabat baztertu baldintzazkoa oso modernoa izan litekeenik, eta euskal aditz osoa garatuta zegoenean sartu
|
zutela
euskaran; hala ere, aukeren artean guretzat lehentasuna duena honako hauxe da: " Euskara garatu ahala eskuratu zuten eta euskararen garapenarekin batera agertuz joan ziren baldintzazko esaldi mota guztiak".
|
|
|
Gure hipotesietara itzuliz, bistan da zer pentsatzen genuen: Ondarroako nerabeek gaztelaniaz baino gehiago egingo
|
zutela
euskaraz beti, arnasguneetan gaztelaniarenak izandako hainbat leku ere (eskola eta udal mailako zerbitzu publikoak adibidez) azken hamarkadotan euskaldundu egin direlako. Hipotesi hori (2 Ondarroako nerabeek euskara gaztelania baino gehiago erabiliko dute aztertutako erabilera eremu guztietan) ezin izan dugu erabat baieztatu.
|
|
2020
|
|
|
Hizkuntzaren oztopoak oztopo, Altamira baserriko jendearekin harreman polita egin zuen eta etxeko semea Sebastian baino nabarmen zaharragoa gonbidatu zuen udan bolada bat Ingalaterran igarotzera. Laudioarrak azpimarratu du egunero ordubete edota ordu eta erdi ematen
|
zutela
euskara ikasten: " Gainera, nik irakasten niona hurrengo egunean erabiltzeko gai zen.
|
|
|
Beraien asmoa zen beste euskal plaza talde bat sortzea. Orduan, nirekin harremanetan jarri ziren, komentatu zidaten horrelako talde bat sortu nahi
|
zutela
euskara oinarri zuena, euskaraz izango zena, eta trikitia bat nahi zutela. Hor hasi ginen.
|
|
|
Ez dugu ezer berririk ekarriko esaten badugu, frankismoaren menpean, jazarpen amorratua, sistematikoa, gaixotia jasan
|
zutela
euskarak eta euskal kulturak. Azken urteotan, asko izan dira ikerketak argitara ekarri dituen xehetasunak.
|
|
|
Kirol praktiken esparruan ere antzeko egoera topatu dugu, eta gazteei kirol espezialitate ezberdinak hizkuntzekin lotzeko eskatu izan genienean, argi erakutsi zuten futbola eta saskibaloia, adibidez, ez
|
zutela
euskararekin lotzen. Bi kirol horiek gaztelaniarekin uztartu zituzten eta zenbaitetan ingelesarekin ere bai.
|
|
2021
|
|
|
Schuchardt, Van Eys, Vinson izendatu zituen, besteak beste erakusteko goi mailako hizkuntzalariak etorri zirela Euskal Herrira, hizkuntza ikertu nahiz. Bide batez, adierazten du interesa piztu
|
zutela
euskararen alde, Duvoisin eta Inchauspe bezalako euskaldunen artean.
|
|
|
Bi hilabeteko esperientzia bukatu eta hiru hilabetera neurtu zuten langileek eurek euren arteko elkarrizketetan zein hizkuntzatan ari ziren eta balorazio positiboa egin zuten. “Emaitzen azterketa zehatzik ez daukagu momentuz, baina balorazio positiboa egin zuten langileek, eta esan zuten gehiago egiten
|
zutela
euskaraz euren artean”, zehaztu du Garaik. Osakidetzaren beraren ezaugarriei erreparatuta, Biko Eusle izeneko metodologia ere sortu zuen Soziolinguistika klusterrak 2019an.
|
|
|
ingelesa, frantsesa, arabiera..., ez dakit zenbat. Eta bere haurrak eredura bidaltzen zituela, baina ez zela nahikoa, ez
|
zutela
euskara behar bezala ikasten, eta jardunaldietara etorri zela ereduari buruz informazio gehiago jasotzeko. Emakume hori bere haurrak eskolaz aldatzeko prest zegoen, ereduan ikas zezaten.
|
|
2022
|
|
|
Inoiz eskatu izan dizkigute emanaldiak gaztelaniaz egiteko, baina guk ezetz erantzun izan dugu beti. Esaten genien haurrek ulertzen
|
zutela
euskara eta helduei begietatik sartzen zitzaiela ikuskizuna, lasai egoteko, ulertuko zutela.
|
|
|
Nola sentitu izan den azaldu du El Ghaoutik: «Gonbidatu gintuztenean, ikusten nuen kezka
|
zutela
euskararen harira, baina sentitu nuen gu ginela mehatxua. Nire ustez guztiz kontrakoa da.
|
|
|
Zizur Nagusiko Udalak azaldu zuen, oposizioaren sistema hautatu zuelako ez
|
zutela
euskararen balorazioa gehitu. Baina Euskararen Ordenantzak ez du salbuespenik aipatzen oposizio eta oposizio lehiaketa sarbideen artean.
|
|
2023
|
|
|
Egun bitxitzat hartuko genuke egoera hura, baina egia da hasiera hartan hainbat euskaldun zaharrek A ereduaren bidez ikasten
|
zutela
Euskara Leitza, Altsasu edo Oronoz Mugairiko institutuetan. Horiek horrela, Arbizu, Areso, Urdiain, Erratzu edota Goizuetako ikasle andanak gaztelaniaz egiten zuten batxilergoa, Euskara izaki haiendako hiru orduko irakasgaia.
|
|
|
Euren arteko hizkera euskara izan da, bai harremanetarako eta bai lanerako ere. Jakina da itsasoan lan egin nahi zuten etorkinek 100 egun baino gutxiagoan ikasten
|
zutela
euskara. Neu izan naiz horren lekukoa 1960ko hamarkadan, Ondarroan.
|
|
|
Elkano kapitaina izan zen espedizio hartako bidaiaren erdian baino gehiagoan, eta berak idatzitako izkribu guztiak desagertu dira. Ez da izango euskaraz idazten zuelako (gutxienez zati garrantzitsuenak) eta bai kronikariak eta bai autoritate espainolek baztertu egin
|
zutela
euskararen eragina bidaia hartan. Elkano euskaldun ezezagun eta bigarren mailako pertsonaia baztertutzat hartu izan da bostehun urtean.
|
|
|
Filmaren ekoiztetxea Uniko da, eta ekoizleek adierazi dute duela bi hilabete bidali
|
zutela
euskarazko bertsioa, «konpromisoak betez». Movistar Pluseko iturrien arabera, ordea, euskarazko bertsioa geroago iritsi zitzaien, eta ordurako gaztelaniazko eta galizierazko bertsioekin osatua zuten filma zerbitzuan jartzeko.
|
|
|
" Ikusi genuen pertsona askok ez zutela aukerarik izan euskara ikasteko, baina gogoa zeukatela hizkuntza ikasteko edota euskararen erabilera bultzatzeko, txapak banatuz edo banderak salduz, esaterako. Gainera, erronka izan zen egunero hitz bat ikastea eta ikusi genuen uste genuena baino gehiago ulertu eta erabiltzen
|
zutela
euskara. Alde horretatik, Euskaraldia inflexio puntua izan zen.
|