|
2000
|
|
|
Kontuan hartuta, gutxienez hiru estatutan aleman estandarra dela hizkuntz ofiziala, han ere gertatuko dira antzerakoak. Hara joan eta akademian ikasitako aleman estandarra erabiltzen hastean, Suitzara
|
zoaz
eta ulertu egiten dizute, baina badira gauzak desberdin esaten dituztenak, antzagatik konturatzen zarela. Interes pittin bat badaukazu eta kontu horietan arreta berezia jarri behar dela esan badizute, ez dago alfabetatze ikastaro berezirik egin beharrik.
|
|
|
Badakizu, eskas dugun zerbait xerkatzen dugu. Birekin ontsa zara; bat galtzen baduzu, lurrera
|
zoaz
. Hobe hiru ukaitea.
|
|
|
Azken aldian enkarguz egindakoak izan dira behartutako obrak. Gogoan dute oraindik CITeko arduradunek Filipinaseko" The Philippines Madrigal Singers" taldeak" Enrike Ugarteren" Maritxu, nora
|
zoaz
–" kantatu zueneko hura," euskaldunak izango balira bezala abestu zuten". Alemaniako Halenser Madrigalisten korua ere ez dute ahantzi.
|
|
|
Gehiena erretzen dena, nire kasuan behintzat, letra da. Musikari dagokionez beti
|
zoaz
aportatzen, baina letrekin... Hitzak asko lantzen saiatu naiz disko honetarako eta uste dut eboluzio bat badagoela hor.
|
|
|
—Ikusi duzu zeure anaia, ikusi duzu iloba, eta orain
|
zoaz
etxe honetarik, zeren ez baitzara ongi etorria.
|
|
|
—Donejakuerat
|
zoaz
, adiskide, eta eskertuko nizuke sainduari limosnatxo hau emanen bazenio, ene zalantzak... —eta, eskuz damuzko keinu bat egiten niola eta errana akabatu gabe uzten, bi errealak eman, eta zutitu egin nintzen.
|
|
|
Baina ni hazten eta hazten ari nintzen, bertzalde, eta ez nuen jada isildu nahi, zeren, apurka, erran eta adierazi egin nahi bainuen nik ere neure begiz ikusten nuena, eta osabaren mundua ere neure baitarik juzkatu nahi nuen, neurtu eta erabaki, eta hari jakinarazi: zu orain hortik
|
zoaz
, baina ni hemendik; osaba eta bion arteko elkargo sekeretu hark bi pintore zituen, baina ordu arte osabak egin zuen elkargoaren koadro osoa, marraztu eta koloreztatu, eta nik neure ñabardurak erantsi nahi nizkion, eta neure mugak jarri haren munduari, muga batzuk haratago neramatzala, bertzeak honatago. Baina koadroa aldatuko ez ote nion beldur zen osaba, eta horregatik zegoen jeloskor... nahiz eta gero irri egin zidan, zeren eta hark libertatea baitzuen maite, eta ikusi zuen ezen ni ere libertatearen aldeko hautuan nenbilela eta hartarako eskubidea nuela, harik eta ene deliberamenduak, finean, haren jelosiazko sentimendua aldarazi zuen arte, osaba harrotasunerako bidean ipintzen zuela.
|
|
|
Gau hartan haizeak gogor jo zuen, eta iduritu zitzaidan ezen haren txistuak bertze munduko bozak zirela eta guztiek baterat akusatzen nindutela: " Salatu eta saldu duzu zeure anaia, eta norat
|
zoaz
, Joanes, norat zoazzz...?" Eta bozak eta txistuak ez ziren isiltzen, eta nola anaiak, ezinaren ezinaz, burkoaren azpian gorde behar izan zuen bere burua, aitak eman zizkion azoteen ondotik, hala gorde behar izan nuen nik neurea burusien azpian, ahalkearen ahalkez.
|
|
|
Eta, sendatuko ez balitz ere, berdin ezkonduko zintuzket, zeren, zuk guztia eman duzu eta ebanjelioak erakusten digu ezen emaiten duenari eman behar zaiola. Eta orain, nola zuhaur izanen baitzaitut etorkizunean etxeko seme,
|
zoaz
eta ardura zaitez erlikia mirakulutsua honat ekartzeaz, hartarakotz bi morroi harturik". Eta morroi ohia ezin arraiago eleztatzen zitzaidan, zeren nahiago baitzuen etorkizunean etxe hartako nagusi izan, hatz hura gabe, ezen ez morroi izan, hatz harekin, morroi denak eta sehi denak bere morroitasunean eta bere sehitasunean balu bezala faltarik handiena, hutsik handiena eta akatsik handiena, munduan diren hatz guztiekin ere ezin berdin daitekeena, ez osa eta ez konpon; eta jabe denak eta nagusi denak, aldiz, bere jabetasunean eta bere nagusitasunean balu bezala bere betetasuna eta bere biribiltasuna, hatz baten faltak eta hatz guztien faltak ezin hauts dezakeena.
|
|
|
" Eta aingerua hala mintzatu zitzaion san Joseri: ‘Hartu hartu beharrekoa eta
|
zoaz
Egiptorat’ Eta san Josek ihardetsi zion..." Baina mementu hartan ez aitzin ez gibel geratu zen apeza, burua hutsik; eta, nola zerbait erran behar baitzuen, azkenean erran zuen: " Barkatu, eliztarrok:
|
|
|
—Nora
|
zoaz
–
|
|
|
—Gaurkoa araudiaren aurka doa zuzen zuzen —forentsearen ahots zolia, hilerriko txori ugarien txortxorrekin lehian—, baina
|
zoaz
igande batean Udaletxera eta azaltzen hasi hilotz bat duzula hozkailuan, eta hozkailu hori kaka dela, aurrekontuetan hozkailu indartsuagoak erosteko eskaria hamalau aldiz eginda ere, goian dauden argi iturri horiek beti gauza bera erantzuten dizutelako: " hara, Gómez, hozkailu berririk ez izan arren, zure hilotzek bertze urtebetez etsiko dute gorputegian, ez arrangurarik ez kexurik atera gabe, ezta?".
|
|
|
—Zergatik ez
|
zoaz
zaindariarengana?
|
|
|
Kanpora omen
|
zoaz
ikastera... Ongi, ongi...
|
|
|
Anjel,
|
zoaz
azkar.
|
|
|
" Okerreko bidetik
|
zoaz
.
|
|
|
Hark bazekien ondo nik ez neukala anaia nagusirik, neu nintzela anai arrebetan zaharrena; ondo ezagutzen baitzuen gure familia. Baina" hara, hara;
|
zoaz
!" esan zidan, hemezortzi urtekoari zegokion tabakoa emanda. Hilero joango nintzen estankora nire tabako bila, eta hilero emango zidan.
|
|
|
Xanek duda egiten zuenez: " Zoaz,
|
zoaz
", esan zion aitatxik. Joan zen behintzat Xan Ivan zuntzunduaren ondora.
|
|
|
" Bueno, ni...", hasi zen Xan. " Orain al
|
zoaz
–", esan zion amatxi zaharrak. " Bai, ni...".
|
|
|
Hartara Xanek: " Gora al
|
zoaz
–", galdetu zion. Ñarroak esku seinale bat egin zuen:
|
|
|
Guztiaz ere, inork ez zion esan: " Ba al
|
zoaz
–". Hori ere ez zioten esan.
|
|
|
Eskailera ematekotan, bere atera deitu eta, emakumeak, ikusi zuelarik: " O la la!", esklamatu zuen; Xan, ura goian behean xurrupitan, zurrun eta zozotuta zegoen;" utzi hortxe", esan zion emakumeak;" nora
|
zoaz
–; sartu, sartu, pixka bat lehortuko zara"; azentu arraroa zuen, frantsesa zen agian. Xanek ez zuen etxea busti nahi, emakumeak ordea, insistitu egin zuen.
|
|
2001
|
|
|
Lehenbizi etsipenez; 40 eta 60 urte artean denbora aurrera doala konturatzen goaz, eta azkenean, 70 urtetik aurrera, jarrera lasaia nagusitu ohi da, heriotza gertu ikusten baita; zure ingurukoen heriotzak bizitzen
|
zoaz
eta zure azkenak ez du larregi beldurtzen.
|
|
|
Baina surfean sartzen zara itsasora, eta nahiz eta forma onean egon, agian hogei minutu horietan ez zaizu hartzeko moduko olaturik tokatzen. Eta txapelketatik kalera
|
zoaz
!
|
|
|
" Nor zara? Nora
|
zoaz
–Zein da zure izena?".
|
|
|
(JOXEPAri.) Eskerrik asko arrano deitzeagatik. Baina orain
|
zoaz
sukaldera.
|
|
|
(Mireni) Zu laguntzeko bilera aldatu eta orain... (Mespretxuz) Sudur luze honekin
|
zoaz
!
|
|
|
(Ahapeka) Nora
|
zoaz
, kotilloi batera?
|
|
|
(Zirika) Zer
|
zoaz
surfa egitera?
|
|
|
(Seduktore) Karoline... gehiegi hitz egin dugu lanaz... Bihar
|
zoaz
, ezta?
|
|
|
Janaria lapurtu nahi baduzu,
|
zoaz
hiperrera, denok bezala.
|
|
|
Abeliok dena begiratzen du, atzo jaiotakoa izango balitz bezala. Zu oso arro
|
zoaz
haren ondoan, irribarre paregabeaz Konturatu zaretenerako herri kanpoan zaudete. Besoa askatu dizu eta txangoa bizkortu du, nonbaitera joan nahi duela ematen du.
|
|
|
Zu lurrera begira
|
zoaz
, Abeliok oinak jartzen dituen lekuan zeureak ipiniz, zaila baita hortik ibiltzea. Baina bat batean, zelai berde batean geratu da, aurrera begira, arnasa sakon hartuz eta irribarre zabala ezpainetan.
|
|
|
Azkarra zara oso, baina zure alferkeria are handiagoa denez, eskolan ez
|
zoaz
batere ondo. Lau bat asignatura (ez duzu gogoratu nahi) suspenditurik bukatu duzu eskolako azken kurtsoa; gehiegitxo ezta?
|
|
|
Egin proba. Ahal duzunean
|
zoaz
leku bazterturen batera eta aska itzazu deabru guztiak airean.
|
|
|
–Lasai, ez dut presarik, hemen geratuko naiz, zain. Zoaz,
|
zoaz
!
|
|
|
–Barkatu, emakumea. Nora
|
zoaz
–
|
|
|
Eta amarekin sekula ez zuen konektatu. Egun osoa atzetik izaten zuen, Manu jan hau, edan hau, hartu jarabea, egin eskolako lanak, txukundu zure logela,
|
zoaz
, ekarri ogia, jolastu arreba txikiarekin, ez egin gaiztakeriarik... Amak ez zion inoiz askatasunik eman eta etxea kartzela balitz bezala sentitzen zuen.
|
|
|
Inporta ez bazaizu, janztera noa. Bitartean,
|
zoaz
sukaldera eta hartzazu kafea lasai. Egin berria egongo da seguruena, senarra oraintsu joan da-eta.
|
|
|
Ondo al
|
zoaz
, galdetu dio horregatik Arrillagak gizonari, ordurako bere onera etorri samartua zela ikusiaz. Baietz egin du honek buruarekin gora eta behera.
|
|
|
–Nora
|
zoaz
, Lucas?
|
|
|
–Eta nora
|
zoaz
––Mariak.
|
|
|
Indiara heldu zarenean, nora jo ez dakizula, ezmezean bazara, nik ber berton esango nizuke inongo zalantzarik gabe:
|
zoaz
Varanasira, 3000 urtez bizirik iraun duen hirira.
|
|
|
Hiri pizgarri, ernegarririk ezagutu nahi baduzu,
|
zoaz
New Yorkera. New Yorken gure egunetako computer munduaren alderdirik kilikagarrienak bildu direla esan liteke.
|
|
|
Lurralde miresgarririk, amesgarririk ikusi nahi baduzu, ordea,
|
zoaz
Indiara. Oraindik ere Indiak lehengo aldietako aztikeria eta mirariak gordetzen ditu.
|
|
|
‘Amatatu argi hori eta
|
zoaz
atoan ohera! ’
|
|
|
‘Nora
|
zoaz
–’ galdetu zion amak.
|
|
|
‘Etxera
|
zoaz
–’ galdetuko zion Goiok.
|
|
|
‘Zergatik
|
zoaz
hain astiro? ’ galdetzen nion aitari.
|
|
|
‘Zatoz hona aurrera, eta zu
|
zoaz
hara, atzealdera.’
|
|
|
‘Eta zu, nora
|
zoaz
gero? ’
|
|
|
‘Hara hemen situazio bat, esate baterako. Autoan
|
zoaz
eta batbatean, mafiakoek hiru auto jarri dituzte bidean trabes zure aurrean, zu tiroka hiltzeko agindua dutelako. Ezkerraldera hondar mugikorrezko padura zabala duzu.
|
|
|
‘Goio,
|
zoaz
buelta bat ematen.’
|
|
|
Kaligrafia ariketa haietako batean Inazitok kopiatu beharreko esaldia apur bat luzatu zuen. Nahi baduzu zure bideaz ziur egon, itxi itzazu begiak eta
|
zoaz
ilunetan aurrera, zioen San Juan de la Cruzek, eta Inazitok... hasta que choques erantsi zuen disimuluan, burua altxatu gabe, tinta eta kaligrafia dotore berberez, azken letrak paper sekantez txukundurik.
|
|
|
Elurtzan barrena
|
zoaz
eta neke neke eginda ailegatuko zara itsasertzera. Han goiznabarra da, baina ura iluna eta ikaragarria irudituko zaizu.
|
|
|
‘Nora
|
zoaz
ba? ’
|
|
|
Hori guzti hori gertatuko balitz,
|
zoaz
eta bila ezazu denbora oihal mugagabetik hartutako txatal txiki hura.
|
|
2002
|
|
|
Galdetu zidan: " Nora
|
zoaz
, aurpegi triste horrekin?". Eta nik:
|
|
|
Gogoan dut eremu euskaldun bateko lanbide eskola bateko ikasle euskaldunek duela hamar urte esaten zutena: " Ez, euskara hemen ez da garrantzitsua, gero lanera
|
zoaz
eta erdaraz egiten da". Esaldia literala da.
|
|
|
Baita ere egia da, batzutan oso ezkututik saltzen zaizkigula gauzak. Zu farmaziara
|
zoaz
eta homeopatiako pilulak saltzen dizkizutenean, pentsatzen duzu hori farmazian saltzen badute ona izango dela. Eta jendeak jakin behar luke ezetz, badirela gauzak farmazian saltzen direnak eta engainu hutsa direnak.
|
|
|
Guretzat hala da. Baina
|
zoaz
Europara!
|
|
|
Beti lapurrak edo... Zoaz zeure lekura,
|
zoaz
sukaldera. Parkatu.
|
|
|
Ustekabean begian garbiketa produkturik sartu bazaio, garbitu ezazu ur epel ugarirekin eta
|
zoaz
medikuarengana.
|
|
|
Oinez igo edo jaisten bazara,
|
zoaz
pista bazterretik.
|
|
|
Aurrez arrastorik ez baldin badago, pneumatiko egokiak badituzu eta elur gutxi badago,
|
zoaz
elur zanpatu gabearen gainetik, lur testurakoa denez hobeto itsasten baitira gurpilak.
|
|
|
Faustinoren altzora
|
zoaz
–Asko dakizu.
|
|
|
Beste zakur guztiei erasotzen die. Beraz,
|
zoaz
bide horretatik. Hor ez dago baserririk eta ez zara istilutan sartuko".
|
|
|
Ez eman dirurik torturatzaileei. Zakurra eduki nahi baduzu,
|
zoaz
hiriko zakurtegira eta etsipen beltzak jotako zakur bat zoriontsu egin ezazu.
|
|
|
New Yorkeko Long Islanden barna autobusez
|
zoaz
eta trafiko erdian zakur bat ikusi duzu, noraezean, galduta. Zer egingo zenuke?
|
|
|
–Bada,
|
zoaz
beste norbaitekin, ni ez noa eta.
|
|
|
" Zoaz!", atzetik Sararen ahotsa zerraiola: " Bai,
|
zoaz
!". Zer egin nezakeen nik, bi boto baten kontra...?
|
|
|
Mekanizatu duzula ematen du. Bide onetik
|
zoaz
. Datozen egunetan zazpigarren eszena mekanizatu behar duzu.
|
|
|
Tira,
|
zoaz
dutxa bero bat hartzera, on egingo dizu eta.
|
|
|
Zoaz,
|
zoaz
, hori baldin bada nahi duzuna; baina argazkia ikusi duen jende asko hurbilduko zaizu hau eta hori esaka; zuk, jaramonik ez; txiripa hutsa izan zen argazkiarena eta zu han tokatzearena, entzun. Txiripa hutsa.
|
|
|
Nora
|
zoaz
–Galdezka baino, erreguka ari zait ama, ez nadin aitaren atzetik joan.
|
|
|
Mila arrazoi dauzkat arazo hau neurea balitz bezala jotzeko toki guztietan. Ez kezkatu,
|
zoaz
, eta abisatuko dizut zerbait dagoenean.
|
|
|
Goizeko egunkariak triku baten antzera kiribildu zaizkizu jakaren poltsikoan. Etxerantz
|
zoaz
oinez, geroago irakurriko dituzu. Gogoan duzu bi egun lehenagokoa:
|
|
|
Kanpoan euria ari du. Nora
|
zoaz
–
|
|
2003
|
|
|
Niretzat absurdu bat da jendeak esaten duenean" zergatik ez
|
zoaz
plazako jarreraz?", ezelako gauzatan inor ez doa plazako jarreraz. Lan elkarrizketa bat egitera zoazenean zergatik ez zoaz ogia erosteko jarrera berean?
|
|
|
Niretzat absurdu bat da jendeak esaten duenean" zergatik ez zoaz plazako jarreraz?", ezelako gauzatan inor ez doa plazako jarreraz. Lan elkarrizketa bat egitera zoazenean zergatik ez
|
zoaz
ogia erosteko jarrera berean. Inor ez doa.
|
|
|
Zuk eztakizu bape bape... gauza asko paseu dira gure etxien zu joan zineanetik. Eeeee!... nora
|
zoaz
–Ez bajatu hortik, hementxe daukazuz kaltzerdixek eta gizonentzako barruko arropak.
|
|
|
Bueno, orain
|
zoaz
ohera eta atseden hartu. Gabon.
|
|
|
Bardin; ala,
|
zoaz
ba. A, Ainhi, ganerako egun baten irakasle barria ezagutu gura dot, azterketen ostean segurutik, ea harek zer kontu dakarstan zugaitik...
|
|
|
Egun on, Arantxa. Klasera
|
zoaz
orain. Bibiotek, zorroa mahai gainean utziz.
|
|
|
Eta inoiz berba egiteko norbaiten bila bazabilz, badakizu non nagoan. Orain
|
zoaz
dibertitzen, sasoian zagoz eta.
|
|
|
A, orain haren klasera
|
zoaz
, ezta. Esango deutsazu, bazkal ostean bulegora neugaz berbetan etorteko, mesedez?
|
|
|
Nire mutiltxoak oso" finak" dira iritziak adierazten, batez ere ados ez daudenean: " potroetatik irteten zaidana egingo dut"," zergatik ez didazu" lalala" jaten?","
|
zoaz
zure txakurrarekin eztakitzer botatzera!"...
|
|
|
Mapa: hiriko maparik ez baduzu,
|
zoaz
gertueneko turismo bulegora eta eska ezazu; adi seinaleekin; aski ez badira, galde iezaiezu udaltzainei, dendan, tabernan eta herritar itxura duten oinezkoei.
|
|
|
Turismo bulegoa:
|
zoaz
bertara hirira iritsi bezain laster, bidaiariari beti ematen diotelako (ahoz eta idatzizko) informazio baliagarria.
|
|
|
Hiri handietan, toki batetik bestera mugitzeko,
|
zoaz
saihesbideetatik: erosoago eta azkarrago gertatuko zaizu horrela.
|
|
|
Karranpa nozitu baduzu,
|
zoaz
ur ertzera eragindako atalari asko eskatu gabe.
|
|
|
Zorigaitzeko artikulu berarengatik, Errepublikako presidenteak ere ez omen dezake, egia ala gezurra den,
|
zoaz
zu jakitera!. Europako hizkuntza gutituen eskubideak zaintzeko karta famatua, ez sina ez berma, beharragorik ere.
|
|
|
1/ Oraintxe sei eun urte,/ gutxi gora bera,/ gipuztarrak joan giñan/ Gaztel aldera;/ artean Nafarroak,/ Gipuzkoak gañera,/ egiñ izandu zuten/ erreiño bat bera;/ orain galdeera/
|
zoaz
egitera: / zeren billatzera/ gipuztarrak joan giñan/ Gaztel aldera?
|
|
|
Dagoeneko hirugarren geltokira
|
zoaz
eta badirudi zure ibilbidetik geldiune bat murriztuz gero, honen egitura guztia gainbehera etorriko dela, eraikuntza bati bere zutabeak kentzean gertatzen den moduan. Bizia eguzkiaren baitan dagoen era berean, zure egunerokotasunaren menpe zaude zu.
|
|
|
Behin egitura eraiki zuelarik, berak agintzen omen zion etengabe zer egin:
|
zoaz
zaborrak erretzen dituzten tokira eta ea zer ikusten duzun, irakurri halako liburua eta begiratu Espiritu Santuak zer leku duen ortodoxoen teologian, bisita ezazu ezinduen bizitoki bat eta ea nola moldatzen diren. Morrontza hutsa da hori, etxe handi bat bakar bakarrik egitea bezala, iraupen edo, nahiago bada, eroapen kontua.
|
|
|
Altxatu nintzela ohartu zelarik ere ez zen iratzarri. Esku batarekin nik utzitako hutsunea baieztatu eta" nora
|
zoaz
–" galdegin zuen, baina begirik ireki gabe. Galdera horixe egin ohi zuen gerora ere, bera baino lehen altxatzen nintzen bakoitzean.
|
|
|
–Nora
|
zoaz
–
|
|
|
–Bale, ondo da. Beraz, Oskarren etxera
|
zoaz
, Oskarrek beti izan dituen altzari artean biziko zara, bere betiko ohean egingo duzue larrutan... Eta Greta izango al duzue begira?
|
|
|
–Nora
|
zoaz
–
|
|
|
–Oskar,
|
zoaz
lasai.
|