|
2002
|
|
|
Alaznek zonbi begirada bat zuzendu zion. Segundo batzuk behar izan
|
zituen
munduarekin sintonizatzeko.
|
|
2003
|
|
|
Adibiderik berriena “Deloder” izeneko birusa da; duela egun batzuk, sareko trafikoa atzeratzen lagundu zuen, eta 10.000 ordenagailutan baino gehiagotan “sartu” zen, pasahitzak zituzten zerrendetatik abiatuta. Era berean, aurreko “LoveGate” birusak, duela bi aste agertu zen “zizare” motakoak, pasahitz zerrendak ere erabili zituen ordenagailu pertsonalak infektatzeko, eta arazo larriak eragin
|
zituen
mundu osoko sistemetan. “Bai zizare bat, bai pertsona bat makina batean sartzen saiatuz, hitzak erraz asmatzen diren pasahitzak dira”, esan zuen Symantec eko zuzendari Steve Trillingek.
|
|
|
Espero da Unescok laster jakinaraziko duela Biosferaren Erreserba deklaratuko diren eremu berrien zerrenda osoa. Atzo hartutako erabakien aurretik, 95 herrialdek 425 leku
|
zituen
Mundu Sareak, eta guztira 2,5 milioi kilometro karratu, guztiak ere munduko erreserba horietan sartuak. Unescoren egoitzan egin den bileran, Javier Castroviejo, MAB Programako Espainiako Batzordeko lehendakaria, behatzaile ari da.
|
|
|
Eta botoi hura sakatu behar zen igogailua berriro martxan jartzeko. Hartara, botoia sakatzera joanda, lehen pisuko koadro biak ikusi behar
|
zituen
mundu guztiak, nahitaez. Hori esaten zuten Museoko estrategek.
|
|
2004
|
|
|
Kantatzen ari den emakume gazte ta ederra irentsi egin du Kaxintok begiz. Lehenago, aberastu aurretik, jantzi zahar nabarmenez jantzita, protesta kantuak kantatzen
|
zituen
mundu guztian entzute haundia duen abeslari horrek; orain ez du holakorik kantatzen.
|
|
|
Lehenengo ta behin, munduko txakur guztiok erosi zituen eta Ekidazun bere gurasoen lurraldeetan eraiki zuen granja ikusgarrian sartu. Gero, hara ekarri
|
zituen
munduko albaiteru ta txakur domestikatzailerik onenak. Eta, behingo batean, mundu guztiko txakur granjarik haundiena ta onena bihurtu zen Ekidazuko granja.
|
|
|
Gaur egun fenomeno politikoa aztertzen dutenentzat galdera nagusiak ez dira aurrekoek ongiaren inguruanplanteatu zituztenak, gobemuaren kudeaketari buruzkoak baizik, alegia estatuak bortxakeria erabiitzeko zukeen zilegitasunari edo botereari bumzkoak.Erdi Aroko pentsamenduan, politikari buruzko pentsamendua, fedea vs arrazoia eztabaida izan zenez, botere espiritualaren eta munduko boterearen arteko harremanetarantzbideratu zen. Hiponako Agustinek, estatuak munduko boterea ongi espirituala sustatzekoerabili behar zuela uste zuenak, Aita Santuaren eskuetan jarri
|
zituen
munduko boterearenzein goiko boterearen ezpatak. Azken buruan, Agustinen estatua kristautasunean zegoenoinarrituta eta pentsatuta.
|
|
|
Elkarte horrek iragarri du ekintza judizialak hasiko dituela gure herrialdean osagai kimiko hori birgaituz gero. Osagai kimiko hori haurdunaldiko ohiko gonbitoak edo zorabioak arintzeko agintzen zen, eta 50eko hamarkadaren amaieran eta 60ko hamarkadaren hasieran malformazio larriak eragin
|
zituen
mundu osoan jaio ziren 20.000 haurretan. Talidomidaren biktimek produktu hori legez kanpo mantendu behar dela aldarrikatzen dute, eta ohartarazten dute Medikamentuaren Legearen bi artikuluk berariaz debekatzen dutela substantzia berriro legeztatzea; uko egiten diote farmazietan egoteari “kontrol asko egongo direla esan arren”, eta osasun agintariek “biktimak aintzatestea eta guztientzako kalte ordain ekonomikoa adostea” eskatzen dute.
|
|
2005
|
|
|
Atzo Washingtonen egindako bileran, Zazpi herrialde garatuenen taldeak (G7) ohartarazi zuen petrolioaren prezio altuak “aurkako haizea” dela, hazkunde ekonomikoa zailtzen duena eta mundu hedapena “lehen baino orekatuago” dagoela. Halaber, G7ak “ekintza indartsuak” eskatu
|
zituen
munduko desorekak konpontzeko eta hazkundea sustatzeko. Estatu Batuetako, Kanadako, Erresuma Batuko, Alemaniako, Frantziako, Italiako eta Japoniako ordezkariek “modu positiboan” hartu zituzten petrolioaren merkatuko datuak hobetzeko eta epe ertainera energiaren eskaintza eta kontsumoaren eraginkortasuna handitzeko ahaleginak.
|
|
|
Lehen lehendakariordeak, María Teresa Fernández de la Vegak, nabarmendu zuen sektorea “etengabe hazten” ari dela, nahiz eta esan zuen “ezin dela atsegin eman”. Iaz, Espainia izan zen bisitari gehien izan
|
zituen
munduko bigarren herrialdea (53 milioi, Frantziak bakarrik gaindituta) eta diru sarrera handiagoak (36.000 milioi euro, Estatu Batuen atzetik). Hala ere, ostatu gauak eta bisitari bakoitzaren gastua gelditu egin dira, eta okupazioak behera egin du, gaineskaintza dela eta.
|
|
|
Gizakia aldizka kutsatzen duten bi azpimotak H1N1 eta H3N2 dira. Lehenak “Espainiako gripea” eragin zuen, 1918an, eta milaka heriotza eragin
|
zituen
mundu osoan. Bigarrena, azken bi neguetan ohiko gripearen arduraduna izan da.
|
|
2006
|
|
|
Agustin gaztearen ezinegona –gerakaitza baitzen izaeraz saratarra– ametsetan loratuz joan zen, merkatariaren kontakizunak aditu ahala. Alegiazko lurralde jori eta aberatsak irudikatu
|
zituen
mundu urrunetan, askatasuna eta zoriona eskuragai ziren paradisu urrutiak. Agustin Hiriarte, Pierre Olivierrek ekarritako albisteek liluratuta, Oriente aldera abiatu zen egun batez.
|
|
2007
|
|
|
Sharak bost urte darama orkestra zuzendari, freelance edo, beraren hitzak hobestearren," zuzendari gonbidatu" modura. Aurretik, eta beka batzuei esker, urte bi eman
|
zituen
munduko maisurik onenekin lanean, herrialde desberdinetan. Orduan hasi zen bidaiak egiten, eta harrezkeroztik ez da gelditu.
|
|
|
sortu
|
zituen
munduetatik dabil
|
|
|
Dakigunez, jakintsu pitagorikoak zeuzkan Gorgiasek gogoan baieztapen hura egin zuenean. Haien maisu Pitagorasek neurria eta zenbakia jarri
|
zituen
munduaren oinarrian —harreman kuantitatiboak dautza gauza guztien atzean669—, edo, nahi bada, harreman numerikoek osatzen duten harmonia670 Gizabanakoak, adimena (vouj) duenez, gaitasuna du harmonia unibertsal hori atzemateko; eta, horren arabera, bere bizitza ordena dezake, adiskidetasunari eta neurriari lot dakieke bere bizitzan barrena671.
|
|
|
• Denborak jainko belaunaldi ezberdinak jarri
|
zituen
munduan: Urano, lehenbizi; Kronos, bigarren eta Zeus izan zen hirugarrena eta azkena, neurriaren, orekaren eta arrazoimenaren jainkoa181.
|
|
|
Aitzin solas gisa, Indiako Katakalia, Txinako Opera eta Japoniako Nô antzerkia aipatu zituen lehenik eta, segidan, Baliko dantzak, Afrikako errituak, tarahumarak eta bertze hainbat adibide. Antzerkiz beterik egona zen betidanik mundua, baina Europak bere zilkoari begira eman omen zuen historia osoa, eta hogei mende behar izan
|
zituen
mundua biribila izaten ahal zela sumatzen hasteko.
|
|
2008
|
|
|
Pianorako baino ez zen bizi. Urte haietan, pianoaren aurrean pasatzen zituen zortzi orduez gain, protokolo eta hizkuntza ikastaroak ere egin behar izan
|
zituen
mundu osoan sortzen zitzaizkion konpromisoei aurre egiteko.
|
|
|
Eta horiek kontserbatzea ezinbestekoa da. Hori dela eta, 2008ko otsailean, IRRIk 70.000 arroz barietate tradizional eta moderno baino gehiago utzi
|
zituen
munduaren amaierako gangan, Svalbard artxipelago norvegiarrean, Ozeano Artikoan, eta planetako hazi banku handiena babestu nahi du. IRRI produkzio sistema berri bat sustatzen ari da, arroza intentsifikatzeko sistema (SRI) deritzona, eta, berez, ez da hain onuragarria.
|
|
2009
|
|
|
Zuen aitona atzerrira joan ohi zen, sektoreak sei zazpi urtetik behin egin ohi
|
zituen
mundu mailako biltzarretara. Eta zu?
|
|
|
Life In Cartoon Motion estreinako diskoarekin, izugarrizko arrakasta izan zuen artistak. 5 milioi ale baino gehiago saldu
|
zituen
mundu osoan eta sari zaparrada handia ere jaso zuen.
|
|
|
Tom Hanksek Eliza Katolikoaren aurkako konspirazio teoriak negozio iturri garrantzitsu bihurtu direla uste du. El Código da Vincik 758 milioi euro bildu
|
zituen
mundu osoko zinema aretoetan. Liburuen zein filmen arrakastaren arrazoia bakarra da Hanksen hitzetan:
|
|
|
Iparralderen kasuan asteazken honetan estreinatuko da filma. El Codigo da Vinci filmak 750 milioi dolar bildu
|
zituen
mundu osoan zehar. Bigarren film horrekin aurreko marka guztiak gainditu nahi dituzte.
|
|
|
2007 urtean filmaren DVDa mundu osoko salduena izan zen. Proiektuaren parte hartzaileek aurreko filmaren arrakasta berdintzea espero dute, izan ere 700 milioi dolarretik gora bildu
|
zituen
mundu osoan.
|
|
|
Krisi pertsonala izan zuen iaz baina Circus lanari esker, indarra berreskuratu du, 2008ko disko salduenetako bat izan baitzen: 3 hilabetetan 1,5 milioi ale saldu
|
zituen
mundu osoan. Azken urtean 35 milioi dolar (24,7 milioi euro) irabazi ditu kantari estatubatuar gorabeheratsuak.
|
|
|
Albistegietan aritu da gehien bat, Gaur Egun eta Teleberriko editore, ez eguneroko saioen arduradun eta albistegietako zuzendari bezala. Nazioarteko gaiak lantzen
|
zituen
Munduan Zehar astero albistegi saioa aurkezten eta zuzentzen ere ibili zen.
|
|
|
Baietz. Eta gero txikitu egin zen, desertuaren muga lainotuan desagertu arte, Nebraskako etxetik urrun, Sarak behin ere ikusiko ez
|
zituen
munduko bazterrak bisitatzera. Istanbul, Sukarrieta, Bagdad.
|
|
|
Adaren oihu histerikoa, adibidez, zabua gelditzera behartu zuena; bere jarrera oldarkorra, Ada lurrera botatzera eta etzatera behartu zuena, baita haren gainean ipintzera ere,. Ez ukitu, ez ukitu, ez ukitu?!?,. Ixo, ixo, ixo!?; Domingo nerabea asmorik onenarekin ari zen, bere onera ekarri nahi baitzuen arreba, baina helmugara zeramàn bide ustezkoak bere goxokiak eskaintzen zizkion bidean zehar eta, helmugaz ahaztuta edo, goxokietan galtzen zen. Domingok arreba etzanarazi zuenetik ama etorri bitarteko eszenak hamazazpi segundoko iraupena izan zuen, balizko kronometro batek zehatz mehatz islatuko zuenez?; goxoki haien artean, gainera, bazegoen bat, neurona guztiak iratzartzen zizkiona, haragiaren mugimendu ezin atseginago batean: atsegin zuen amaren magala, atsegin zuen izeba Ernestinaren magala, atsegin zuen Rakel neskamearen magala, atsegin
|
zituen
munduko emakume guztien magal guztiak, beharbada?, baina ez zuen egundaino halakorik nabaritu bere baitan, ez hain era indartsuan eta basatian behintzat: horregatik sentsazio hura, lotan zuèn zerbait orduantxe piztu balitzaio bezala, plazer iturri oparoak baitziren, antza, indarra eta sexua, sexua eta indarra, Domingok ez baitzuen epe labur hartan besterik sentitu; arraren indar indartsua eta emearen indar indargabea, indarrez hustutako indarra, indarra bera baino indartsuagoa izan zitekeena:
|
|
|
baita anarkistak, sozialistak eta alfer jende guztia ere, Jainkoaren ordena irauli nahi dutenak! , eta, irudi haiekin aski ez balu bezala, neska mutilen ipuinen mundura jaitsi eta beste irudi batzuk atera
|
zituen
mundu hartatik, haiei zalantza izpirik gera ez zekien?: Nik bai baitakit zer den jendillaje hori, eta ez baita kasualitatea fabrikan ditudanak ere halakoxeak izatea:
|
|
|
Zertan zebilen, baina, Domingo, Brigitte Adarekin nahastu nahian, Brigitteren ahotsa guztiz bestelakoa bazen?; zertan zebilen, bai, baldin eta Brigitte gaua baino beltzagoa bazen eta Ada irina bezain zuria?, begirale objektibo batek nekez aurkituko
|
zituen
munduan bi emakume, hain desberdinak biak, bai itxurari eta bai izaerari zegokionez ere; Domingo, beraz, irudimenaren jostailua zen, bai, baina ez zuen, artean, errealitatearen zentzurik galdu; are gehiago: irudimenak blokeatzen zuen neurri berean desblokeatzen zuen zentzuak, tirabira hartan eskuak, apurka apurka, luzatu zituen arte, dar dar batean; Brigittek, ordainean, bularrak aurreratu, txokolatearen zaporea ote zuten eta uso lumen ukitu leuna??
|
|
|
Nori eta Etxeberriri?. Urteak
|
zituen
munduan, nire ama haren aitarekin ezkondu zelarik.
|
|
|
2007ko apirilean Dave Sifry k 70 milioi zenbatu
|
zituen
mundu osoan. State of the Blogosphere, txostenean.
|
|
|
Nire aurreko belaunaldiak ikusi
|
zituen
munduko mapak aldatzen, deskolonizazio prozesuan (funtsean metropoliak koloniez libratzea izan bazen ere, lurraldeak aski ustiatu ondotik sortzear zuten ongizate estatuaren eskubideak ez baitzuen aurrera egiterik kolonietako biztanle horiek ere herritar bihurtuz gero). Informazioa jasotzen hasi nintzen lehen urteetan Latinoamerikako sarraskiak, irlandarren borroka eta mugiezinak ziruditen Europako mugen aldaketak ikusi genituen.
|
|
|
Krisi guztiak lotuta daude. Iazko ekainean Nazio Batuen Erakundeak 50.000 milioi dolar eskatu
|
zituen
munduan goseari aurre egiteko, eta ez zizkioten eman. Haatik, AEBetako bankuei 14 aldiz gehiago eman diete.
|
|
|
Genevako Lehiaketa (Suitza) irabazi zuen Zachariasek, 1969 urtean, eta Ravel Saria, Parisen, 1975ean. Horri esker, nazioarteko musikazaleen arreta bereganatu zuen, eta emanaldiak eskaini
|
zituen
mundu osoan. Orkestrarik hoberenekin jo zuen Europan zein Amerikan.
|
|
|
Mugarri izan zen haren ibilbidean, eta baita pop musikaren historian: 104 milioi ale saldu
|
zituen
munduaren luze zabalean, inoiz gehien saldutako diskoa bihurtuz. Halaber, kantuaren bideoklipak aro berri bat zabaldu zuen arlo horretan, eta MTVn sartzea lortu zuen.
|
|
|
Doctor Areilza k Euskal Herriko intelektual eta aktibisten artean leku berezia merezi du, baina ia ahaztuta daukagu lortu zuen guztia (Enriqueren semeak faxista bezala izan zuen karrerak erakartzen du interes guztia). Triano ospitaleko zuzendari eta kirurgia burua, Enrique Areilzak sortu eta zuzendu zuen Gorlizen talasoterapia eta helioterapia bateratzen
|
zituen
munduko lehen sanatorioa, tuberkulosia prebenitzeko Bizkaiko ume pobreen artean. Lion D' Or eko tertulia famatua Enriquek hasi zuen, eta sarritan moderatu ere bai.
|
|
|
Irailaren 27an, Gmail posta elektronikoko zerbitzuak arazoak izan
|
zituen
mundu osoan. Sarrera ontzira sartzeko eta mezuak irakurtzeko arazorik ez bazegoen ere, mezu batek jakinarazi zien erabiltzaileei ezin zirela sartu kontaktu agendara.
|
|
|
–Boltxebikeak dira Drakula, eta boltxebikeak dira Diokleziano... baita anarkistak, sozialistak eta alfer jende guztia ere, Jainkoaren ordena irauli nahi dutenak! –eta, irudi haiekin aski ez balu bezala, neska mutilen ipuinen mundura jaitsi eta beste irudi batzuk atera
|
zituen
mundu hartatik, haiei zalantza izpirik gera ez zekien–: Nik bai baitakit zer den jendillaje hori, eta ez baita kasualitatea fabrikan ditudanak ere halakoxeak izatea:
|
|
|
Zertan zebilen, baina, Domingo, Brigitte Adarekin nahastu nahian, Brigitteren ahotsa guztiz bestelakoa bazen?; zertan zebilen, bai, baldin eta Brigitte gaua baino beltzagoa bazen eta Ada irina bezain zuria?, begirale objektibo batek nekez aurkituko
|
zituen
munduan bi emakume, hain desberdinak biak, bai itxurari eta bai izaerari zegokionez ere; Domingo, beraz, irudimenaren jostailua zen, bai, baina ez zuen, artean, errealitatearen zentzurik galdu; are gehiago: irudimenak blokeatzen zuen neurri berean desblokeatzen zuen zentzuak, tirabira hartan eskuak, apurka apurka, luzatu zituen arte, dar dar batean; Brigittek, ordainean, bularrak aurreratu –txokolatearen zaporea ote zuten eta uso lumen ukitu leuna? – eta esku nabetan utzi zizkion, ezin emekiago, eskaintza erritual bat bezala; orduan, baina, zerbaitek eztanda egin zuen Domingoren gorputzean –adrenalina isuriak odolean eragindako argi ikara? –, esku bularren konjuntzio haren ondorioz neuronen arteko sarean zirkuitulabur bat gertatu balitz bezala; hotzikara bortitz bezain eztiaren eraginpean, Domingo indarrez eta kemenez gainezka sentitu zen, halako moldez, non indarrak eta kemenak ohetik altxarazi baitzuten, baita barrutik askatu eta desinhibitu ere, burutik pentsamendu eta irudi guztiak ezabatuz, Brigitte besarkatu eta haren ezpainak bilatzen zituen bitartean:
|
|
|
Adaren oihu histerikoa, adibidez, zabua gelditzera behartu zuena; bere jarrera oldarkorra, Ada lurrera botatzera eta etzatera behartu zuena, baita haren gainean ipintzera ere," Ez ukitu, ez ukitu, ez ukitu...!"," Ixo, ixo, ixo!"; Domingo nerabea asmorik onenarekin ari zen, bere onera ekarri nahi baitzuen arreba, baina helmugara zeramàn bide ustezkoak bere goxokiak eskaintzen zizkion bidean zehar eta, helmugaz ahaztuta edo, goxokietan galtzen zen –Domingok arreba etzanarazi zuenetik ama etorri bitarteko eszenak hamazazpi segundoko iraupena izan zuen, balizko kronometro batek zehatz mehatz islatuko zuenez–; goxoki haien artean, gainera, bazegoen bat, neurona guztiak iratzartzen zizkiona, haragiaren mugimendu ezin atseginago batean: atsegin zuen amaren magala, atsegin zuen izeba Ernestinaren magala, atsegin zuen Rakel neskamearen magala –atsegin
|
zituen
munduko emakume guztien magal guztiak, beharbada–, baina ez zuen egundaino halakorik nabaritu bere baitan, ez hain era indartsuan eta basatian behintzat: horregatik sentsazio hura, lotan zuèn zerbait orduantxe piztu balitzaio bezala, plazer iturri oparoak baitziren, antza, indarra eta sexua, sexua eta indarra, Domingok ez baitzuen epe labur hartan besterik sentitu; arraren indar indartsua eta emearen indar indargabea, indarrez hustutako indarra, indarra bera baino indartsuagoa izan zitekeena:
|
|
2010
|
|
|
Niretzat, azken urteetako aldaketa nabarmenena ez da ekonomikoa, demografikoa baizik. Ni bizi izan naiz 2.000 milioi biztanle
|
zituen
mundu batean, eta orain 6.000 milioi baino gehiago ditu, hori berez negatiboa da gizarte orekatu eta garatu batean, batez ere gizarte horretako portzentaje altu bat hasten bada eskatzen gure kontsumo maila bera edo antzekoa. Unea iritsiko da, eta horregatik bilatzen da larriki iturri energetiko berri bat (fusio nuklearra, garbia eta merkea, adibidez).
|
|
|
Marvelen super-heroi ezagunari buruzko 2 filma 2008an hainbesteko arrakasta izan zuen Iron Man filmaren bidetik iritsiko da. Lehen zatiak 430 milioi euro baino gehiago bildu
|
zituen
mundu osoa eta Marvel estudioek ekoitzitako lehen lana izan zen.
|
|
|
Herri kulturako frankizia garrantzitsuenetarikoa izan da eta arrakasta itzela lortu zuen zinema aretoetan. La Guerra de las galaxias, El imperio contraataca eta El retorno del Jedi filmek 1.467 milioi euro eskuratu
|
zituen
mundu osoan zehar, eta La amenaza fantasma, El ataque de los clones eta La venganza de los sith filmek datu hori hobetu zuten.
|
|
|
Amak, baina, beste munduak liluratuta zuen arren, gogoan
|
zituen
munduko kontuak: etxeko egoera ekonomikoa eta sarrera irteeren balantzeak, adibidez; amak, izan ere, obligazio ekidinezintzat zituen etxeko eginkizunak, eta hala, Pagoagan luzaroan egoteko posibilitatea zuen arren, hilabete bat, bi edo hiru hilabete igaro zitzakeen lasai lasai?, nekez egiten zuen hamar egunekoa baino egonaldi luzeagorik; orduan ere, irail osoan eta urriaren lehenengo egunetan?, etxean gelditu zen eta etxean gelditu ginen, beste gertakari bat lau haizeetara zabaldu zen arte, Ama Birjinak arrosario bat emango ziola iragarri baitzuen Romanak?
|
|
|
Haren proposamen batzuk oraindik indarrean daude, batez ere, sukalde antolakuntzari eta mahaia zerbitzatzeari dagokienez. Escoffier ek 2.000 ikasle baino gehiago izan
|
zituen
mundu osoan, eta utzitako ekarpen idatzien artean, bi nabarmentzen dira: Guide Culinarie liburua (Sukaldaritza Klasikoaren Itun Berria ere deitzen dena) eta «Michelin Gida Gorria», 1930 urtetik goi mailako jatetxeak izarren bidez sailkatzen dituena.
|
|
|
Amak, baina, beste munduak liluratuta zuen arren, gogoan
|
zituen
munduko kontuak: etxeko egoera ekonomikoa eta sarrera irteeren balantzeak, adibidez; amak, izan ere, obligazio ekidinezintzat zituen etxeko eginkizunak, eta hala, Pagoagan luzaroan egoteko posibilitatea zuen arren —hilabete bat, bi edo hiru hilabete igaro zitzakeen lasai lasai—, nekez egiten zuen hamar egunekoa baino egonaldi luzeagorik; orduan ere —irail osoan eta urriaren lehenengo egunetan—, etxean gelditu zen eta etxean gelditu ginen, beste gertakari bat lau haizeetara zabaldu zen arte, Ama Birjinak arrosario bat emango ziola iragarri baitzuen Romanak...
|
|
|
Joan Paulo Bigarrenak 104 bidaia egin
|
zituen
munduan zehar, bera aukeratu zuten urtean, 1978an, hasi eta 2005ean hil zen arte. Aita Santu kargua hartu eta hiru hilabetera egin zuen lehen bidaia, eta Dominikar Errepublikara hain zuzen ere.
|
|
|
Gaur egun, erlijio erakunderik gehien gehienak, salbuespenen bat izan ezik, beheraka doaz. Jesusen Lagundiak, Aita Arrupe, 1965eko maiatzaren 22an zuzendari orokor aukeratu zutenean, 36.000 jesuita pasa
|
zituen
munduan. Gaur egun, 2009an, 18.500 pasatxo ditu.
|
|
|
Bere bizitzan Aita Santu bezala Joan Paulo II.ak 104 bidaia egin
|
zituen
munduan zehar. Kubara 1988an egin zuena izan zen aipagarrienetako bat.
|
|
|
Ingalaterrako Uxbridge herrian sortutako Wendworth Webster apez anglikano honek bidaia asko egin
|
zituen
munduan barna: Eskozian, Alemanian, Suitzan, Argentinan, Egipton... harik eta Euskal Herrian kokatu zen arte.
|
|
|
Caracas hiriburua da benetako oihana; bakardadea, aldiz, erabatekoa da tropikoan. Arthur Conan Doyle idazle eskoziarrak han kokatu
|
zituen
Mundu galdua eleberrian historiaurreko dinosauroak. Ez alferrik.
|
|
2011
|
|
|
Oroitzen al duzu nola egun batean don Erasmo maisuak aipagai izan
|
zituen
munduko bortz kontinenteak: Europa, Asia, Afrika, Amerika eta Ozeania?
|
|
|
Haitiko hondamendia Imagen: Plan 2010eko urtarrilaren 12an Haiti astindu zuen Richter eskalan 7 graduko lurrikarak irudi lazgarriak eraman
|
zituen
mundu osoko pantailetara. Gaur egun, argazkiak desberdinak dira, baina berreraikitze lanen zailtasunak ez dira beti islatzen argazkietan.
|
|
2012
|
|
|
Hala ere, Heraklesek berak desagerrarazi
|
zituen
munduan ziren azken zentauroak, Kiron barne, Lernako Hidraren odolarekin pozoitutako geziekin akabatuz. Borrokako beroaldia pasatu ondoren, Heraklesek egin zituen ahaleginak Kiron sendatzeko, baina alferrik izan zen.
|
|
|
Eta kinkearen pantailak, Emmaren buruaren gainaldean horman eskegiak, argitzen
|
zituen
munduko irudi hauek guztiak, bere aurrean bata bestearen ondoren pasatzen zirenak, logelako isilean eta artean bulebarretan barrena zihoan zalgurdi berantiarren baten urruneko azantzetan.
|
|
|
Baizik eta, Alain Badiouk22 ondo asko erakusten duen zentzuan, independentziak berak ez duela inolako gertakari historikorik osatuko. Jesu Kristoren etorrerak, adibidez, edo Iraultza Frantsesak zein Sobietarrak, betikoz aldatu
|
zituen
munduko koordinatu ideologikoak. Alderantziz, gure helburu politikoen lorpenak (hau da:
|
|
|
Artean ez nekien erbesteak mututuko ninduela. Niretzako lege eta arau berri eta ezezagunak
|
zituen
mundu batean murgiltzera nindoan.
|
|
2013
|
|
|
Era berean, bereak dira Shopbop, Kongregate, Internet Movie Database, Zappos.com eta DPreview.com. 2010ean ia 89.000 langile
|
zituen
mundu osoan Hala ere, arrakasta hori lan sistema gogor batean oinarritu dela dioenik ere bada. Hala, Jean Baptiste Malet kazetaria enpresan infiltratu zen (Amazon France) eta han bizitakoa jaso zuen En Amazonie, infiltré dans le meilleur des mondes liburuan.
|
|
|
Langile kopurua. 2008an 10.000 langile
|
zituen
mundu zabaleko hamahiru plantetan banaturik; gaur 5.600 dauzka, 1.600 inguru Euskal Herrian. Horietatik gehienak bazkide kooperatibista dira.
|
|
|
Oso tipo bitxia. Hogei urte eman
|
zituen
munduari buelta ematen. Ez dakit dagoeneko bizirik egongo ote den?
|
|
|
Lanean ere Hamzak ez zuen nolanahiko aldaketa izan: bera etxetik ihesi joan zèn garaian, apenas zeuden hiruzpalau ordenagailu lantegian; mundu digitala, ordea, ezin eutsizko indarrez sartu zen bazter guztietara, aitona Ibrahimen lantegira ere bai, abantailak ere halakoak
|
zituen
mundu berri hark, itxuraz!?, halako moldez, non ia jende guztiak baitzuen ordenagailu bat lan tresna, sakelako telefonoen presentzia omnipresenteaz ez mintzatzeagatik; are gehiago:
|
|
|
Egia da amaren laguntza nuela, bera zela nire benetako satorra. Banan banan ezagutzen
|
zituen
munduan barreiaturik bizi diren erakundeko militanteak. Bostehun bat lagunen kontaduria eramaten zuen.
|
|
|
Buruiritziak Darcy engainatzen ez baldin bazuen, ordea, bera zen kausa, bere harrotasuna eta apeta ziren Janek nozitua zuen eta artean ere nozitzen ari zen guztiaren kausa. Aldi baterako Darcyk hondatuak
|
zituen
munduko bihotzik laztantsu, eskuzabalenaren zorion esperantza guztiak; eta inork ezin zuen esan noiz arte iraungo zuen berak eragindako kalteak.
|
|
|
Hiritar batek landa lurreko biztanle batek baino lau aldiz zabor gehiago sor dezake. 1900ean, munduan 220 milioi pertsona
|
zituen
munduak, egunero 300.000 tona zabor baino gutxiago sortzen zutenak. 2000 urtean, 2.900 milioi biztanle hirik hiru milioi tona baino gehiago sortzen zituzten.
|
|
|
Lanean ere Hamzak ez zuen nolanahiko aldaketa izan: bera etxetik ihesi joan zèn garaian, apenas zeuden hiruzpalau ordenagailu lantegian; mundu digitala, ordea, ezin eutsizko indarrez sartu zen bazter guztietara, aitona Ibrahimen lantegira ere bai –abantailak ere halakoak
|
zituen
mundu berri hark, itxuraz! –, halako moldez, non ia jende guztiak baitzuen ordenagailu bat lan tresna... sakelako telefonoen presentzia omnipresenteaz ez mintzatzeagatik; are gehiago: etxean bazeuden bi ordenagailu, aitonak berak eta Raissak noiznahi erabiltzen zituztenak –Raissarena, hala ere, Hamzarena izan zen garai batean, Hamzak berak erosia, Afganistanera joan aitzin–, eta berant gabe ekarri zuten hirugarrena, etorri berriarendako.
|
|
|
Hurbildu nintzenean, ordea, eta autoaren leihatilak irekita umeen garrasi eta barre algarak entzun nituenean, harkaitzek, zuhaitz eroriek eta Tahoe gaineko zeru gogorrek zentzu berri bat hartu zuten, alaiagoa, goxoagoa. Umeen iskanbilak erreskatatu egin
|
zituen
mundu mortu batetik, eta bizitzara ekarri.
|
|
|
Anaia zaharrena oso lorezalea zen, eta zaletasun horren inguruan antolatu ohi zituen bere oporrak. Saint Pierre eta antzeko ibai irletara joaten zen lore eta belar bilketan astebete pasatzera, edota tour garestiak egiten
|
zituen
mundu osoko lorategi botanikoak bisitatuz. Angelak Ipar Amerikako espedizio botanikoei buruzko artikulu bat argitaratu zuenean, haietan ibilitako Atanasio Echeverria marrazkilariaren berri emanez, haren ilustrazio baten kopia lortu zuen Madrilgo Lorategi Botanikoan, eta oparitu egin zion.
|
|
|
Handik bizpahiru hilabetera lau ume xuri beltx ekarri
|
zituen
mundura gure txakur zuriak. Haien aitak berak zabaldu zien berria alkasoroar guziei:
|
|
|
Alemaniako mundiala izan zen, eta hantxe egoten zen arratsaldero partidak ikusten telebistatik begirik kendu gabe. Ezagutzen
|
zituen
munduan famatuak ziren taldeak eta jokalariak: Kempes, Beckenbauer, Rivelinho, Lato, Burgnich...
|
|
|
26 gaixo hil
|
zituen
munduko hiltzailerik emankorrenetarikoa izanez.
|
|
2014
|
|
|
Gerora Sastreren saiakeretan aurkituko dugunaren zantzuak igartzen dira: " inork ez bide zuen sumatzen inolako erlaziorik bere konfortaren eta inguratzen
|
zituen
munduaren dekadentziaren artean". Tarteka, gainera, umore dosi doiarekin gatzozpinduta:
|
|
|
Aurrekontua jaitsita denboraldi-aurrea gogorra izan den arren, emaitzak dauzka alde. Junior mailako munduko txapeldun izan zen iaz; hirugarren eta seigarren postuak ere lortu
|
zituen
Munduko Kopan; eta aurten jo du goia, Munduko Kopako proban, urtarrilean, Vallnord Arcalisen (Andorra), bigarren postua eskuratuta. «Alde handia» nabaritu du junior mailatik seniorrera.
|
|
|
Bere kidearen oihuak jasanezinak gertatu zitzaizkion Asiaini: une hartan, gorroto
|
zituen
munduko gizonezko guztiak. Begiak itxi, eta lasaitzen saiatu zen.
|
|
|
UNICEFek dioenez, «pneumonia, beherakoa eta malaria izaten jarraitzen dute, desnutrizioarekin batera, haurren heriotza tasaren arrazoi nagusiak». Erakundeak azaldu duenez, 2013an 2.790 milioi txerto eman
|
zituen
mundu osoko haurren heren bat immunizatzeko. Txertaketa kanpainek urtean bi eta hiru milioi heriotza bitartean saihesten dituztela ziurtatzen du, eta horrelako esfortzuek lortu dute «heriotza horiek 0″ra murriztea.
|
|
|
Irudia: Petra B. Fritz 2010 urtean, Listeria monocytogenes bakterioak 23.150 pertsona inguru infektatu
|
zituen
mundu osoan, Osasunaren Mundu Erakundeko (OME) Europako adituek egindako azterketa baten arabera. «Listeriosiaren zama globala:
|
|
|
Frantziako taldeak bakarrik gainditu
|
zituen
munduko beste talde guztiak.
|
|
|
Horrexek egin
|
zituen
munduko talderik onena.
|
|
2015
|
|
|
Makurtu eta goma antzeko itsas anemona leunak ukitu zituen, haitzei erantsiak gelatina pusken antzera. Hausnartzearen poderioz, putzua itsaso bihurtu zen, eta arraintxoak marrazo eta balea, eta eskua eguzkirantz jarriz hodei zabalak hedatu
|
zituen
mundu ñimiño hartan, eta milioika gizaki ezjakin eta errugaberi iluna eta desolazioa ekarri zien, Jainkoak berak bezala, eta eskua bat batean kendu eta eguzki jarioa askatu zuen. Harea zuriztan, hankak luze, litsak zintzilik, eskularruak jantzita, zelatan zegoen berebiziko leviatan bat. Nancyk putzua handitzen jarraitzen zuen?, eta mendi magaleko pitzadura zabaletan lerratu zen.
|
|
|
Gerra hauek aspaldi ahaztu
|
zituen
munduak. Oste espainolek Nafarroa inbaditu duten egunetan, Michelangelok Kapera Sistinoaren bigarren fasean dihardu buru belarri; Domu Santurako bukatua izango du lana.
|
|
|
Irtenbideei dagokienez, «hazkunde zero» edo «egoera geldikorra» proposatzen zuen herrialde aberatsentzat. Argitalpen horrek errautsak harrotu
|
zituen
mundu akademikoan, baita alderdi ortodoxotik kritikak jaso ere, besteak beste, Robert Solow en eskutik.
|
|
|
Hona hemen datu horietako batzuk: a) abuztuan, komunikabide sozialek 2 mila milioitik gora erabiltzaile zituzten mundu osoan; b) irailean, sakelako telefonoei dagokienez,% 50eko gorakada izan zen; c) azaro hasieran, Internetek 3.000 milioi erabiltzaile baino gehiago
|
zituen
mundu osoan; eta d) abenduan, munduko herritarren kopurua baino altuagoa zen konexio mugikor aktiboen kopurua. Ondorioz, 2015eko urtarrilean, munduko herritarren% 42k bazuen Interneterako sarbidea; alegia, joan den urteko txosteneko datuekin alderatuta, igoera nabarmena izan da(% 35etik% 42ra).
|
|
|
Hasiera hartan, Takolosek bazkideak barreiatuta
|
zituen
munduan zehar, Argentina eta Italia artean: Mexiko, Brasil, AEB, Kolonbia, Venezuela, Belgika, Frantzia, Herrialde Katalanak, Espainia eta, jakina, Euskal Herrian topa zitezkeen, irrati bidez." Hasiera izugarri hura" bideratzeko, irrati kluba kultur elkartetzat erregistratzea erabaki zuten 2000 urtean.
|
|
|
Amonak laket zuen bere untxiak larrutzeko trebezia erakustea; begira geratzen genuen nola, untxiaren garondoa eskutada idor batez hautsi ondoren, eskularru baten gisara ateratzen zion azala animaliatxoari. Etengabe eta erremediorik gabe ihes egiten ari zitzaion antzinako bizimodu baten azken errituak ziren haiek; gero eta urrutiago eta urriago izaki, nekez mantentzen
|
zituen
mundu ulergarri baten azken erritu solteak. Handik ez luzera pisu zahar haien inguruetako etxolak, oilategiak eta zerritegiak, Ezkabamendiaren eta tren geltokiaren arteko eremuetan kaotikoki eta libreki jarriak, eraitsiak izanen ziren.
|
|
|
Eta Ozakik burutu nahi
|
zituen
munduko arreta erakartzeko planeta honen edertasunera.
|
|
2016
|
|
|
Ramadana egiten zuten eta meskitetara joaten ziren, demokraziaren nozioa zuten demokraziaren ildoan joateko. Haatik, komunismoaren amaierak ildo eta itxaropen horiek guztiak desagerrarazi
|
zituen
mundu arabiarrean, osterantzean, erlijioak aire eta bultzada berriak hartu ditu. Errealitate hori oso gordina da, izugarria.
|
|
|
Alvaro Garridok (Bilbo, 1976) hamar urte egin
|
zituen
munduan zehar, hango eta hemengo jatetxeetan kozinatzen. Gero, 29 urte zituela, sorterrira bueltatu, eta Mina jatetxea zabaldu zuen, Bilbo Zaharreko txoko txiki batean.
|
|
|
Oso zaila da jarraitu du Snchez Lavegak; begira zer gertatu zen 1996an. Antartikan eroritako Marteko harri batek hautsak harrotu
|
zituen
mundu zientifikoan. Batzuek uste izan zuten bizia izan zezakeela, eta eztabaida piztu zen.
|
|
|
ekarri
|
zituen
mundura
|
|
|
–xuxurlatzen zuen, begiak zabal zabalik zituela?. Pentsa zenbat gauza ikusiko
|
zituen
mundura etorri zenetik!
|
|
|
Espainiako Gerra Zibilak asko areagotu
|
zituen
mundu gerra berri
|
|
|
2014 urtean inoizko ebola izurrite handiena sortu zen Afrika mendebaldean eta haren oihartzuna ikaragarria izan zen mundu mailan. Izan ere, izurrite horren kutsakortasun eta hilkortasun mailak alertan jarri
|
zituen
mundu osoko herrialdeak. Baina, nola ulertu eta irudikati dugu izurrite hori Mendebaldeko biztanleok?
|
|
|
Bigarren nortasun hori RV, X, 72,8 eta 9an aipatua, zenbait Brahmana etan garatzen da, Aditya jainko nagusien ama den Aditi ren nolabaiteko" jatorrizko bekatu" baten ondorioa balitz bezala ulertaraziz. Honek benetako sei Adityak binaka ekarri
|
zituen
mundura Mitra eta Varuna eta gero hauen bina laguntzaile, aurretik Sadhya lehen jainkoei eskainitako haragi egosien kondarrak zintzo eta apalki janez. Baina laugarren aldian, onura handiagoa izango zelakoan, berak jan zuen lehenik, jainkoei eskaini aurretik.
|
|
|
—Niretzat budismoa bada erlijioa, erlijio" religare tik" baitator, alegia berriz lotu, pertsona izan dadin kontzientea bere osotasunaz, bere benetakotasunaz, bere errealitateaz. Sidarta printzea zen, orduan ezagutu
|
zituen
munduko plazer sentsualak, baina jakintza egarriz kortetik alde egin eta aszeta izan zen, Yoga egin... luze joko luke ibilbidea kontatzea; halako batean, txapeldunek bezala meditatu ondoren iritsi zen helmugara, eta esan omen zuen izaki guztiok buda izaera dugula, alegia bat eta bera garela eta denok garela gai hori esperimentatzeko.
|
|
|
2012: AEBk 294 postu diplomatiko
|
zituen
munduan.
|
|
2017
|
|
|
atsedena, parazetamola, ohea, likido asko… Bestela oso larri bihur daiteke. Gripe espainolak, orain ehun urte, 20 milioitik gora pertsona hil
|
zituen
munduan.
|
|
|
Espainiako Gerra Zibilak asko areagotu
|
zituen
mundu gerra berri bat pizteko aukerak. Europako herrialde gehienak Espainiako bando batekin edo bestearekin lerrokatu ziren, Bigarren Mundu Gerran Ardatzarekin edo Aliatuekin lerrokatuko ziren bezala.
|
|
|
Bere idazlea, Andrea Wulf, esploratzaile eta zientzialari ausart honen bizitza liluragarria da. Darwin, Goethe edo Jefferson bezalako idazle, idazle edo politikariak inspiratu
|
zituen
mundu osoan. 584 orrialde, Taurus, 2016 7 Orrien memoria sekretua:
|
|
|
30 urtez, euskal dantzan eta balletean oinarritutako ikuskariak eskaini
|
zituen
munduan zehar, lau kontinente, 31 herrialde eta 28 hiriburutan.
|
|
|
Bost eginahalak egin zituen ugarte honen jabego osoa ardietsi nahiz bainan gozamena baizik ez zioten eskaini. Ehizi basak ekarrarazi
|
zituen
mundu guzitik bere adixkideak ehizira jin zitezen. Bainan, turismorako urratsak hurriegiak zitzaizkiolako eta ugartearen jabegoa ez ziolakotz ardiets, lekuak hustu zituen.
|