|
2000
|
|
|
Maria Magdalenaren leinuari fidel izan nintzen, egia da, baina orain, orain Gabriel goiaingerua nauzue, bere suzko ezpatarekin, eta nik salbatuko zaituztet bekatuetatik, kainendandik, judas gaiztoengandik, eta nire arbola, nire suzko kirtena ez du inork ebaki ahal izango, zeren, jakin bezate arerio guztiek, berau suntsituta ere, atzera loratuko dela zuhaitz bat bezala, gero eta ederrago, gero eta indartsuago". Jendeak eskuak lehertu beharrean txalotu
|
zituen
hitzok Hadesetik, eta halaxe erretirarazi zuten Abdul kaiolaratua. In puribus.
|
|
|
Inork ezin dezake haizea hautsi. Ezustean oldartzen zuten beti aforismo harrigarriek, eta Brown jaunak abegi onez hartzen zituen, eta goxoki on bat dastatzen den bezala luzaz edukitzen
|
zituen
hitz laburño haiek ahosabaian, esanahi guztia xurgatu nahian. Ehundaka zekizkien buruz, bulegoan ehundaka ilustratu behar izan baitzituen aspaldi, eskuz, ordenagailuaren laguntzarik gabe, lanak oraindik eskulan kutsua zuenean.
|
|
2001
|
|
|
Orduantxe jo zituen begiz hegazkin urrunak, tankeak, soldadu ilaran jarriak domina ezezagun eta dizdizariak zintzilik zekartzatela, hurbil, oso hurbil; orduantxe entzun zituen ulertu ez
|
zituen
hitzak eta oihuak, baina nola hala argitu zituenak eta gustatu ez zi  tzaizkionak; orduantxe ikusi zituen ardoz eta gorrotoz odoleztaturiko begiradak. Buelta erdia eman, eta etxerako bidea hartu zuen.
|
|
|
Garbitasuna behar genuen, garbitasuna baino balio garaiagorik ez balego bezala. Menderen mende ahotan erabiliak gozoz eta zaporez bete
|
zituen
hitzak baztertu eta arbuiatu genituen, horien lekuan, zerbait ipintzen genuenean, ez kolorerik ez usainik ez zuten berrikeriak ipintzen genituela.
|
|
|
Hitz bitan saiatuko naiz azaltzen, n garren aldiz, nola antolatu zuen Diccionario trilingue entzutetsua. Artean sortu berria zen Real Academia ren hiztegitik hartu
|
zituen
hitzak banan banan eta banan banan alboratu zizkien euskarazko ordainak, latinezkoak gelditzen zirela hirugarren. Ez zen antzekorik gurean egin, dakigularik, 1745 baino lehen.
|
|
|
Beste erremediorik ez zuelarik, erdarazko hutsarteak bete egin behar baitziren, parrastaka asmatu
|
zituen
hitzak Larramendik. Berak, egia esan, ezetz dio, baina ataka irekia uzten duelarik nahiz ateak giltzatu.
|
|
|
Ez zuen horrenbestekorik nahi ere noski, ikusiz eta ikasiz eskarmenturik aski bai baitzuen oraingo zenbaiten antzera bide horretatik abiatzeko. Baina ordukoek ez bezalako arretaz jasotzen
|
zituen
hitz zaharrak, gutxi erabiliak, eta maiteago zituen beti euskarak berezko dituenak. Ohartzen zen, nonbait, bere kideak gehienetan ez bezala, ez duela aski hizkuntza batek hitzak, beharra sortu ahala, ingurukoetatik hartzea, eta ernal iturria agortu ahala, hizkuntza bera ere agortuz doala.
|
|
|
1 1975ean, E. Txillidari IV. Renbrandt Saria eman zioten. Sari ematea Donostian, artistaren beraren lantegian, egin zen, eta ekitaldi hartarako prestatu
|
zituen
hitzok K. Mitxelenak. Zeruko Argia aldizkariak argitara eman zuen aurrena artikulua (1975/4/13, 6), eta hartan, egokiera hari buruzko sarreratxo hauxe egin zuen:
|
|
|
Horrela herriaren besoetako bihurtzea, honen altzoan murgiltzea nortasuna eta izena galdu arte, batek sortu
|
zituen
hitzak berak ere bestek aldatuak entzutea..., ba ote daiteke goragoko gailurrik poetaren irispidean. Ez da erraz aurkituko, behintzat.
|
|
|
Begien bistan dago, bada, ez zuela Arestik, lehenbiziko hartan bederen, gehiegizko debeku, oztopo eta eragozpenik aurkitu orduko" jauntxoengandik". Zer zen, gainera, hain mingarririk haren iritzietan (ez hark maiz edo maizegi egotzi ohi
|
zituen
hitz latzetan), jendea, nahiz minbera izan, horrenbestetaraino asalda zedin. Eztabaida sorburu izan zitekeen iritzi horien funtsa ez dut nik beste zenbaitek ikusten duen auzian aurkitzen.
|
|
2003
|
|
|
Itsasoaren zurrumurrua zela eta, inork ez
|
zituen
hitz haiek entzun. Gorri eta herabe, on Belisariori zeharka begiratuz, atzera lehengoa esan zuen Ismaelek:
|
|
2006
|
|
|
izakia, denbora, metafisika... Herr Martinek bere pentsamendua adierazteko erabili
|
zituen
hitzak, baina, esanahiz beteak eta edukiz hutsak ziren, itxuraz behintzat. Führer ak hartu zuenean gaina, Herr Martin bere lagun Jaspers engandik aldendu zen.
|
|
|
Baina emakumeak erakusten zion erreparo hura ez zitzaidan arrotza, geltoki aurreko tabernariak prebentzio berarekin tratatu baitzuen Umberto ni Triestera iritsi nintzenean, eta baita haren tabernan ordubete lehenago egin genuen bazkaria zerbitzatzerakoan ere. Liburu dendan Umbertok eskua hartu zidanekoaz eta akzio xume hark sortu zidan zirraraz gogoratu nintzen eta baita Lina emazteari buruz esan
|
zituen
hitz misteriotsuez ere:
|
|
2007
|
|
|
–lagundu zion Dionik. Justinori begira esan
|
zituen
hitz haiek, kontu eske edo.
|
|
|
–Tarpe? , arrastatu
|
zituen
hitzak Lisak.
|
|
2008
|
|
|
Hormetako letra eta kolore jolastiek beste letra batzuk zituzten itzaletan. Mifuk esaten
|
zituen
hitzak ez ziren entzuten, ez zuten lekurik. Santanderretik itzuli zenean, Kikeren estudioan:
|
|
|
Berehala nabaritzen zitzaion, ordea, ez zela ikasia. Hamalau urterekin utzi zuen eskola, eta jario handiko hizketa modua baldin bazuen ere, sarritan esaldiak bukatu gabe uzten zituen, edo esan nahi zuena esantzat ematen zuen, edo ez
|
zituen
hitzak behar bezala ahoskatzen eta hainbat hitzen silabak nahasten zituen. Hala ere, zehaztasuna bilatzen zuen, ez zitzaion ez zenik esatea gustatzen, ezta lagunarteko txantxa giroan ere.
|
|
|
Ezpainak dardaraka
|
zituen
hitzok esan zituenean, eta ez zuen ezer gehiago erantsi Tomasi buruz. Atsoaz, ordea, bai.
|
|
2009
|
|
|
Ez erre", eta ahoa zimurtuz, triste antzean, jaitsi egin zuen eskua. Beste batek ezpainak zertxobait mugitu besterik ez zituen egiten; medikuari bere sekretua esateko erabiliko
|
zituen
hitzak hainbatgarrenez errepikatzen ariko zen, zalantzarik gabe. Bitartean, ondokoak zera pentsatzen zuen aurpegi tristez:
|
|
|
Edo agian ez. Edonola ere, esan ez
|
zituen
hitzekin eskerrak eman zizkion agureari. Esan ezin zirenekin.
|
|
|
liberatu egingo zen, eta Maxiren aginduetara jardungo zuen Bizkaiko Langile Frontean. Carlosek pozik entzun
|
zituen
hitz haiek. La gente se liberaba cuando le perseguÃa la policÃa.
|
|
|
El PaÃs egunkariak argitaratu
|
zituen
hitz ederrok. Bi egun lehenago, bi euskaldunek tortura salaketa jarri zuten epaitegian, baina zezenei egiten zaien tortura zen El PaÃseko artikuluak salatzen zuena.
|
|
|
Ezagutzen zuen, jakina, esan aditza. Ezagutzen zituen gainerako hitzak ere, baina izenordeak eta juntagailuak dira, ulertzen ez
|
zituen
hitzak baino konkrezio gutxiagokoak izatez. Hala ere, ezin esan alabak pieza ulertzen ez zuenik.
|
|
|
" Gero eta okerrago ikusten ari naiz mundu miserable hau". Gutariko nork ez lituzke bere egingo Joanot Martorellek orain bostehun bat urte idatzi
|
zituen
hitzok?
|
|
2010
|
|
|
Gauza hauek guztiak Satisek berak kontatzen zizkidan nirekin bulegoan egiten
|
zituen
hitz aspertuetan. Bere egonezin, itolarri eta gainezka aldietan nigana jotzen zuen, nirekin inorekin ez bezalako intimitatea lortuko balu bezala.
|
|
2011
|
|
|
Heriotzaren aurrean beldurrez betetako Jan Hus bat deskribatu nuen, zalantzaz beterik, erabat damututa hartutako bidearekin. Arren eskatzen zion lagunari, Segismundo enperadorearen aurrean haren alde hitz egiteko, sermoietan botatzen
|
zituen
hitzak eta ideiak jateko prest baitzegoen.
|
|
|
–Ba al dakizu sekula ez didazula kontatu... , hasi zen behar
|
zituen
hitzak aurkitu ezin balitu bezala?, zera... nola izan zen zehazki... zure lehenengo ezkontza?
|
|
2012
|
|
|
Nahi baino motelago urratu arren eguna, uste baino azkarrago hurbildu zitzaion eguerdia. Bat batean, oroimenean lokartuta eduki
|
zituen
hitzak etorri zitzaizkion gogora, bere irudipenerako neskak bezperan zintzoki esandakoak: " Modurik badut, bihar etorriko naiz tarteraren bila".
|
|
|
–Finago aritzen direnak ere ikusi ditiat, agurtu zituen lehengo zaindari ahohandi berak?. Nolanahi ere, ez zegok gaizki, patata erdia besterik ez duzue bota azalarekin batera, erantsi zien, halakoetan beti esaten
|
zituen
hitzak errepikatuz, erraz antzean antzematen zitzaionaren arabera?. Badakizue, ba, zenbat izango duzuen gaur jateko:
|
|
|
Deigarri egin zitzaion defentsariaren mahaian eserita zegoenak salaketak irakurri gabe eduki izana; ez zuen ulertzen nola egin behar zuen hark beren alde ez bazekien zer zeukan esku artean. Defentsariak esan
|
zituen
hitz bakarrak epaimahaiari ulerkorra izan zedin eskatzeko izan ziren (ulerkorra, ahal zuen neurrian, behintzat), akusatuen aulkian eserita zeudenak azpikeria judu masonikoak atzipetuak izan zirelako. Galok juduez ez zekien elizan entzundakoa besterik, eta" masoniko" hitza, aldiz, ez zeukan gogoan egundo entzun zuenik ere.
|
|
2018
|
|
|
–Zu bezalako batzuekin, gutxi batzuekin, edozeri aurre egiteko gai izango ginateke, Helene. Kurtzek gutunean esaten
|
zituen
hitz batzuen parafrasia eginez etorri zaio hori esatea. Heleneri irribarre bat atera diote hitzok, esker onez.
|
|
|
Baina begiak ireki izanak pozten du, beste bidaideen artean berezi sentitzen da bera, goiargitua bezala. " Bizitzaren alde egiten duten arriskuak hartu egin behar ditugu", Helenek gutunean aipatzen
|
zituen
hitzak gogoratuaz bihotz hartu du. Esperantza bizi bizi piztua dauka:
|
|
|
Lau gazteren ahotan entzun
|
zituen
hitz hauek bideo batean. Kamiseta koloretsuak zeramatzaten.
|
|
|
Erregek Baronet izendatu ninduen egunean, noble guztien  aurrean bota
|
zituen
hitzak etorri zitzaizkidan gogora: obedituz bakarrik lortzen da garaipena.
|
|
|
Ez nekien zenbateraino jaso zezakeen esan niona, zenbateraino hartzen
|
zituen
hitz soiletan beratutako amodiozko olgetak (plazeraren atari, suaren pizgarri) beren benetako neurrian. Gaia aldatu, eta ihes egin zion nik esandakoari.
|
|
|
Zer axola dio? âHerrestan esaten
|
zituen
hitzak, desgogara bailegonâ. Benetan uste al duzu haietako inor banintz umilduko nintzatekeela zure hitz bakar bat entzutera?
|
|
2019
|
|
|
Jose Antonio pentsakor geratu zen une batez, bere gogoeta ozenak amaituak zituela ematen zuen, baina laster ohartu nintzen hurrengo ekinaldirako prestatzen ari zela, hain gogoetatsuak ziruditen keinu haiek teatroa besterik ez zirela, etenaldi haren helburu bakarra bere publikoaren interesa areagotzea zela. Ez dut gogoratzen esan
|
zituen
hitzetako bakar bat ere, baina harrezkero gizon askorengan sumatu dut jokaera hori berbera. Etenaldi luze luzeak, munduko denbora guztia hartuz, besteen denboraz jabetuz, gezurrezko apaltasun bat beren diskurtsoan.
|
|
|
Posterraren azpian, lamina beltz bat, non bi testu dauden, Berbelitzek tinta zuriz idatziak eta letra nahiko dotorez. Estreinako testua, Meryl Streepek 2008an Donostiako Zinemaldian esan
|
zituen
hitzekin:
|
|
2020
|
|
|
Arotzaren begirada sentitzen nuen nire garondoan. Monogramak ezkutatzen
|
zituen
hitzak irakurri nituen, inizialak markatuz:
|
|
|
Behin eta berriz errepikatzen
|
zituen
hitz horiek amorrazioz, haren ahotsa entzute hutsak gogaituko balu bezala. Tripak uzkurtu zitzaizkion Mikelari.
|
|
|
Lupek berak ere izan
|
zituen
hitzak lagunarentzat, gehiago ez ikusteko agurtu zirenean.
|
|
|
Gu biok hilda gaude dagoeneko. Liburu hori da gure esperantza bakarra; beraz, utz dezagun poesia bizi dadin, gorde ditzagun etorkizuneko belaunaldientzat Ramonen maitasun poemak, zuretzat idatzi
|
zituen
hitzak, aratz direnak, bizitza direnak eta Darioren gerra eta suntsipenezko bihotzetik hain urrun daudenak. Gainera, poema liburua suntsitu ondoren, berdin berdin hilko gaitu.
|
|
|
Ez ostikoak, ez irainak, ez kolpeak, ez odola, ez orain kolokan dituen hiru hortzak izan daitezke, jipoia jasotzen zuen bitartean, bere arimaren barruan entzuten
|
zituen
hitzak baino indartsuagoak; haiei esker, ez zegoen han, nolabait esateko.
|
|
|
Nolanahi ere, arima hitzak barrenak adi adi jarri zizkidan. Nire begia eta kamera bereiziezinak bilakatzen hasiak ziren jada, eta hitz horrek, naturaz gaindiko oihartzunak
|
zituen
hitz horrek, irudiak ikusezinarekin zuen lotura iradokitzen zuen.
|
|
|
Halaxe Dantek ere, poemak dioen bezala: " Aita  saindu eta errege, printze eta elizgizon, Firenze eskergeko aitonen semeak, denak
|
zituen
hitzez Jainkozko Komedian arau zorrotz batekin aipa eta epaitu".
|
|
2021
|
|
|
Girl baino zaharxeagoa zen Jonane, baina kontsulak aita  alaben arteko harreman ona seinalatu nahi balu bezala bota
|
zituen
hitz haiek. Bidean ez zuten berriketa askorik egin; inguruei buruzko azalpen urri batzuk baino ez.
|
|
|
Oraindik badira giro ederreko gau epelak. Pitxarra bigarrenez betetzera hurbildu zenean, Aneren belarrian utzi
|
zituen
hitzok, ilea ere moztu duzu, txikita. Azken plater eta baso xaboituak esku artean.
|
|
|
Urrutiko agintearekin obturadorea ireki eta argazkiak irauten zuen bitartean horrela besarkatuta geldi egon behar zutela esan zion Nagoreri. Orain ezin duzu ihes egin, je t' ai eue, zerbait kontatu behar didazu, Eleneren belarrian pausatu
|
zituen
hitzak Nagorek. Behar ez nuenaren ohean sartu naiz.
|
|
|
LucÃarengatik galdetuko baitzion, seguru, aurreko egunean egin zuen bezala. Eta, jakina, galdetzen zionean, hobe zuen tentuz ibiltzea erantzuten zionarekin; ondo neurtu
|
zituen
hitzak, hondartzan zer gertatu zen aita susmatzen hasiko ez bazen.
|
|
|
LucÃa isilik egon zen segundo batzuetan, esan nahi
|
zituen
hitz zehatzen bila ari balitz bezala.
|
|
|
Astebete ere ez duk izango elkar ezagutu genuenetik; ez gintuan ondo hasi, lehenengo egunean sudurra txikitu nahi izan hidan eta. Davidi barregura eman zion horrek, eta, eusten saiatu zen arren, azkenean irribarrea atera zitzaion?; hala ere, hik barrenak astintzen dizkidak, David, gauza asko sentiarazten dizkidak... , gelditu egin zen; ondo aukeratu behar
|
zituen
hitzak, esan nahi zuena zehatz eta doi esateko.
|
|
2022
|
|
|
istripu txiki bat besterik ez. Astun ebakitzen
|
zituen
hitzak.
|
|
|
Musika urrun baten gisa iritsi zitzaizkion iraganetik hainbat urte lehenago idatzi
|
zituen
hitz horiek. Emaztearekin bakarrik egon nahi zuen.
|
|
|
Beheko bulegoko bere idazmahaira itzuli zen eta kopiatzeko falta zitzaizkion orriak zenbatu zituen. Luma hartu eta tintatan sartu zuen, baina han geratu zen, inozoa bezala, azkena idatzi
|
zituen
hitzei begira begira: du, inolako moduz, aipaturiko Bernard Bodley berak...
|
|
|
Tranbien kanpai eta trolebusen ziztu hotsez beterik zeukan burua eta sudurretara iristen zitzaion jada pontxearen lurrun kiribilaren usaina. Ibiltzen zihoala, gertakizuna adiskideei kontatzeko erabiliko
|
zituen
hitzak aurrez pentsatzen zihoan:
|
|
|
Berriz ikusten zuen oihal gorrizko azala. Poliki poliki errezitatu
|
zituen
hitzak:
|
|
|
Noizbehinka entzuten zuen haren ahotsa, sendoa baina apaldua, oihu edo negar egin nahi balu eta ausar  tuko ez balitz bezala. Esaten
|
zituen
hitzek ez zeukaten beraren  tzat zentzu handirik, baina ohartzen zen bere emazteaz eta andrearen senarraz mintzo zela.
|
|
|
Behin eta berriz errepikatzen
|
zituen
hitz haiek; bai beste batzuk ere: " Denok galduak gara.
|
|
|
Mekanikoki esaten
|
zituen
hitz horiek, bere artean otoitz egiteari utzi gabe: " Ez gaitzatela gehiago bonbardatu!
|