2000
|
|
Garaiko giroari amore eman beharrean, gogor egin nahi ziotenen artean, askatasun ametsen lilura piztea ulergarria da. Alegia esperantzari leihoren bat ireki nahi izatea, aspaldiko kantuak
|
zioen bezala
. Gero gerokoak!
|
|
Antza denez, narrazio hauetan ageri den sakontasunik eza, islatu nahi den gizartearen beraren azalkerian oinarriturik legoke. Hau da, inongo baliorik gabeko gizartea eraikitzen da; Gotzon Garatek
|
zioen bezala
" balio gehiegi eskaintzen dire10 Ikus Granta aldizkariaren 8 eta 19 zenbakietan eskainiriko antologiak. lako, balio guztiak gutietsiak dauden gizartea" eskaintzen zaigu. (Deia 1987-VIII-4)
|
|
Aldi berean federakuntzaren premia, foruen galerak utzitako lekua betearazteko. Gainera, harrigarria badirudi ere, Tomas Meabek
|
zioen bezala
, Gernikako Arbola kanta, himno gisa hartzekoa zeritzon. Foruek historiaz administraritza aldetik Euskal Herriari ematen zioten burujabetza juridikoki nolabait bete beharrekoa zela.
|
|
Sartre-ren begiradapean (bere jarraitzailea zen A. Memmi-k
|
zioen bezala
) kolonizatuen ikusmira ezin da ordezkatu; eta Euskal Herria kolonia zapaldua dugu, kulturalki ikusita batez ere.
|
|
Lur haietarat iritsi berriak ginen eta, hargatik, zuhurtzia zen, Antonio eta bion aldetik, apezari pentsatzen genuen bezala ez ihardestea, baina, noiz eta hiru euskaldunok bakarrik geratu baikinen —jakinik, Axularrek zioenaren kontra, ezen ezkerrerat makurtua eta alderditua dagoena eskuinerat xuxendua dagoena baino xuxenago egon daitekeela, zeren eta, osaba Joanikotek
|
zioen bezala
, ardi beltzak zuriak baino zuriagoak ere izan daitezkeen—, erran nion Antoniori:
|
|
—Zeren, hire osaba Joanikotek
|
zioen bezala
, gu ez baikara Panurgoren aharien kofradiakoak izaiteko jaio, ez artaldean bizitzeko... zeren libertatea maite bai tugu bertze deusen gainetik, eta zeren guhaur baikara, halatan, geure bizitzaren pilotuak eta lemazainak, geure denboraren untzia harat edo honat beha jartzen dugunak, erabakiz erabaki —eta, begietarat xuxen so eginik, eratxiki zuen—: Orain, berriz, itsasotik haratago nahi duk, uste dualako ezen han edirenen duala libertatearen lurra.
|
|
Eta literaturaren ikuspuntutik, zer erranen dizut, bada? ...ma ez dela urrezkoa, eta ez dela, halatan, Petrarcarena, Danterena edo Cervantesena, ezta Rabelaisena edo Périgordeko jeinuarena ere, jakina, eta, beraz, ene hitza ez dela, haien kasuan bezala, Jainkoak edo goiargiak ukitua eta, finean, beldur naizela arindu nahi nizùn lana eta zama astunago egin ez ote dizudan, eta bihurtuko ez ote zaizun liburua, halatan, rudis indigestaque moles1 bat, Ovidiok
|
zioen bezala
.
|
|
Izan ere, martxoaren 31n —data haren ingurukoak ziren, oker ez banago, Pedro Huizik santa Klararen koadroari eman zizkion hondar pintzeladak— berrogeita hamar urte bete behar zituen aitak, eta nik ez dakit numero hura seinalatua zelako, zeren mende erdiaren marka baitzeraman, edo aita zinez gizon sentitzen zelako —zeren, Axularrek
|
zioen bezala
, gizonak, nehoiz ere izaitekotan behar baitzuen berrogeita hamarretan diru eta hazienda, eta ikusmolde hartarik ezin gizonago izan baitzitekeen—, kontua da ezen festa handi bat prestatu eta organizatu zuela egun hartarakotz, eta anaia ere bertan izan genuela, Villagrandeko dukearen seme harekin etorria, zeina baitzen, Mattin bezala, bere etxeko primu eta heredero.
|
|
Eta zein urrun nengoen Axularren gogoetez, zeren Sarako apezak ere bekatutzat baitzituen emaztekiekin loturikako kasik gauza guztiak... nahiz eta bertze alde batetik, neure estatuaz denaz bezainbatean, arrazoin zuen, zeren eta ni ere amorosturik bainengoen, eta pertsona amorosak bezala ez nekusan eta ez nekien zer ari nintzen; neure gogo guztia Elbiraren baitan neukan: jatean, edatean eta ohean netzanean hartan pentsatzen nuen, eta ametsak ere hartaz egiten nituen; ero nintzen, itsu nintzen, zentzutik kanpoan nintzen, zeren, Plutarkok ere
|
zioen bezala
, gaitz zen amoros izaitea eta zentzuan egoitea... baina, ai zer dohatsua nintzen, bertzalde, jaun André!
|
|
Izan ere, behin eta birritan erraiten zigun aita Leokadiok ezen atseginari, noiz eta ukitzen baikintuen eta gorputzean barrena sartzen, uko egin behar zitzaiola, eta arbuiatu eta errefusatu beharra zegoela, halatan, ezezko batez, zeinak atsegina bezain biribila behar baitzuen. Eta, nola tentaldi orotan borroka etenik gabekoa zen eta mementu bakoitzean ziren baiezko bat eta ezezko bat elkarren etsai, eta nola, bertzalde, mementuz mementu behar zuen ezezkoak bentzutu eta garaitu, zeren, Axularrek berak
|
zioen bezala
, bekatuaren egiteko aski da puntu bat, gogoaren egozte bat, borondatearen deliberatze bat eta konsentitze bat, eta zeren aski baitzen, ondorez, baiezko bakar baten garaitia ahalegin osoaren bekatuzkotasunaren erabakitzeko; eta nola, finean, milaka eta milaka ezezkoren artean ez zen gaitz ez neke baiezkoren batek menera nintzan edo zalantzan utz nintzan —eta hura beti zen errazago, noiz eta i...
|
|
Baina beti ere neurriz. Zeren, hark
|
zioen bezala
, bi ziren oratoria eta eskritura onaren ezaugarriak: neurria eta distira, distira eta neurria.
|
|
Bai, baliteke. ...en jira eta han bira, letren eta hitzen desfile koloretsuan, zeren, alde batetik, atsegin eta plazent zaidan, eta zeren, bertzetik, bizitza ez baita lerro xuxen bat, baina joan doazen eta etorri datozen mila gertakiren eta bertze hainbat oroitzapenen bidegurutzea; eta bizitza da, orobat, biltoki bat, non juntatzen eta elkarganatzen baitira arrazoinaren arrazoinak eta bihotzarenak, zeinak, Pascalek
|
zioen bezala
, arrazoinak ez dituen ulertzen; eta bizitza da, azken finean, gertaki haien guztien eta arrazoin haien guztien bilbatzea eta irazkitzea, denboraren ehundegietan. Eta ene jokamolde hau, halatan, ene funsgabekeriarik funsgabeena izan daiteke edo funtsezkorik funtsezkoena.
|
|
hoa Vaticanoko Capella Sixtinarat, Michelangeloren maisu-lanaren ikusterat, zeren eta hura bertze gauza bat duk: mirakulu bat... stupenda meraviglia del secolo nostro, Vasarik
|
zioen bezala
. Bai, ahal duanean joan hadi, eta itzultzean kontatuko didak".
|
|
Halaxe da, bai, gazte: esferen harmonia numeroen harmonia da, funtsean, eta munduaren dantza numeroen dantza... zeren Galileok
|
zioen bezala
... —eta, hala, batean Galileo aipatzen zutela, hurrengoan Campanella, Ficino edo Pico della Mirandola, eta hurrengoan Leonardo, edo Salvatore Rosa eta Monteverdi, luze aritu ziren biak, gero eta beroago eta gero eta sutsuago, harik eta napolitarra, san Jenaroren mirakuluetarat itzulirik, gisa honetan mintzatu zitzaion arte:
|
|
Aritmetikaren antzeko eragiketen bidez eraturiko inferentziak ziren, hau da, formulekin eginikoak. Russellen dictum famatuak
|
zioen bezala
, gakoa filosofia zientifiko bat osatzean datza, arau nagusia hauxe izanez: " inferitutako entitateen ordez, eraikuntza logikoak jam" 23, hau da, ez da ezer ondorioztatu behar justifikazio logikorik gabe.
|
|
" Aberria ala hil!" esaten da, baina hil eta gero ere hezur-hozten ez den maitasuna da abertzaleak aberriari diona, Lauaxetaren eta bion kasuek erakusten dutenez. Fernando Pessoak ez zion horretaz ezer aipatu Ricardo Reisi, edota ez zuen behintzat halakorik jaso José Saramagok O ano da morte de Ricardo Reis nobelan, baina abertzale bat hiltzen denean hildako abertzale bat bilakatzen da, abertzaletasun horren izenean –" nire aitaren etxea" defenditzeko Arestik
|
zioen bezala
, edo" gure amaren etxea" bestela, guk hogeitaka urte geroago modu politikoki zuzenagoan genioen moduan– zer egin lezakeen jakin ez arren. Tira, azken batean, egia esanda, nik neuk behintzat bizi nintzelarik ere ez nuen sekula oso ondo asmatu zer egin nezakeen ezeren alde.
|
2001
|
|
Dolores Ibarrurik
|
zioen bezala
, herri baten historiaren zenbait unetan indiferentzia krimena da. Horietako une batean gaudelakoan nago.
|
|
Uste ohi dena baino jende zabal eta toleranteagoa da. Talde islamistak ez daude gizartearen lehen lerroan baina, Mikelek
|
zioen bezala
, ongi baliatzen dituzte une zehatz batzuk leku hori hartzeko.
|
|
etengabe objektu batetik bestera mugitzen den narratzailearen begirada. Ezaugarri honengatik, Nouveau Roman-i" begiradaren eskola" ere deitu izan zaio, eta talde honetako A. Robbe Grillet idazle ezagunak
|
zioen bezala
," nire begiradaren subjektibotasunak munduan dudan egoera definitzen laguntzen dit" (ik. Por una novela nueva, 1973, Seix Barral, 88.or.).
|
|
Honek ez du esan nahi, noski, egilearentzat literaturak berehalako funtziorik ez duenik, eta halaxe azpimarratu nahi izan zuen Saizarbitoriak berak Ene Jesus (1976) nobelari egin zion epilogoan. Bere aburuz, literaturak ezer baino lehen, sentsibilitateak hezitzen ditu eta zentzu honetan, Novalis-ek
|
zioen bezala
, mundua" erromantizatzen" duen heinean, bizitzari buruzko ikuspuntu berri bat da testuan azaleratzen zaiguna.
|
|
Noski, Baquía albisteetako web guneak
|
zioen bezala
, teknologia ez da arazoa, ezta konponbidea ere.
|
|
XX. mendean nobelak jasan duen eraldaketa etengabearen ondorioz, idazlekatalanak gorago
|
zioen bezala
, bizitzaren ispilu gertatu ordez, irakurtzen ari denirakurlearen ispilu bihurtu da nobela.
|
|
Ezaugarri honengatik, Nouveau Roman delakoari, begiradaren eskola? ere deitu izan zaio, eta talde honetako A. Robbe Grillet idazle ezagunak
|
zioen bezala
, «nire begiradaren subjektibotasunak munduan dudan egoeradefinitzen laguntzen dit» (ik. Por una novela nueva, 1973, Seix Barral, 88 or.).
|
|
Kastetatik ihes egiteko dalit askok hirietara jo du. New Delhiko goi kastako batek
|
zioen bezala
: " Hotel batean bazkaria nork paratu duen aztertzen hasiko al gara edo autobusean galdetuko ote diogu geure aldamenekoari zein kastatakoa den?"
|
|
Herri askotan beldurra, izua eta larderia azal-azalean sumatzen dira. Zahar batek
|
zioen bezala
: " Ezin dugu goi kastakoen kontra hitz egin.
|
|
Egia da delako eskuizkribua, Gerrak ikusi zuena, agertu dela. Are gehiago, inprenta-lanak aski aurrera direlarik, aurten bertan," presarik eta pausarik gabe" besteak
|
zioen bezala
, kalean idoro omen dezakegu4.
|
|
Bestela ez bageneki, beraz, pentsa genezake garai batean, Gipuzkoan bertan esate baterako, mundu guztiak gaztelaniaz egiten zuela; paperetan ageri den lekukotasunaren arabera badirudi gaztelaniaz egiten zutela. Guk badakigu ez zela horrela, guk gerok ezagutu dugu egoera hori eta badakigu hor gertatzen dela euskara trebe eta ausart, Axularrek
|
zioen bezala
, ez izatea aurreratzeko eta beti beste hizkuntza hori dela aurrera agertzen dena.
|
|
gauza horiek gorde zirenean, izkribuz jaso ziren eta aski goiz gainera; gure artean, berriz, gauza horietarako ardura joan den mendean sortu zen. Oker ez banago, azken asteleheneko Hoja del Lunesen Juan San Martinek bazekarren artikulu bat, bigarren zatia Iztuetaren oroigarri, eta han
|
zioen bezala
folklorea mila zortziehun eta berrogei inguruan sortu zen hitza da. Noski, hitza baino lehen folkloristak izan ziren eta honek dioenez, Iztueta ere alde batetik behintzat  halakoa zen.
|
|
" L, art poétique basque (Un inédit d. Arnau d. Oyhénart)", Gure Herria 39 (1967), 195 -234 1665eko eskutitz horretan, Primitiae hauen inork aditzerik ez zuen beste edizio bat izendatzen da: Erroanen, Garibaik
|
zioen bezala
esateko, hots, Frantziako Rouenen" chez Adrian Morront" egina. Honek ere aditzera emango luke aspaldian susmatzen ari garena:
|
|
" Aurki", berehala da, eta hor esan nahi litzatekeen hori aurkitu esaten da euskaraz. Bertsoetan zilegi da (edo, gure Xenpelarrek
|
zioen bezala
, lizentzi) bata bestearen orde erabiltzea metri causa, bi silaba besterik ez dituelako, baina ez euskal prosa jatorrean.
|
|
Unesco-ko Linguapax programako presidentea den FelixMa rti-k Euskaldunon Egunkaria-n
|
zioen bezala
(2001-9-26):
|
|
Ezkondua zen eta hiruretarik bat bederen alaba zela, hiru semeren aita. Egoitza handia bazeukan kostaldean eta aitatxi artzainaren borda antolatua zuen asteburuak familian, han berdean
|
zioen bezala
, iragateko gisan.
|
2002
|
|
Itun hori dela eta, literatura fantastikoaren kasuan, irakurlearen jarrera zalantzatiagoa da eta irakurtzen ari denak sortzen dion dudak hartaraturik zalantzan jartzen ditu gertakizunak. T. Todorovek
|
zioen bezala
, zalantzazko jarrera horrexek definituko luke hobekien irakurlearen erreakzioa testu fantastiko baten aurrean.
|
|
K. Mitxelena, 1968: 108), eta obraren azpi-izenburuak
|
zioen bezala
-" Baserritar bakarti baten eta Maisu Juan izeneko kale bizargin baten arteko elkarrizketa"-, bi pertsonaien arteko elkarrizketek osatzen dute kontakizunaren hari xumea. X. Altzibarrek ere hauxe dio (1996:
|
|
J. P. Sartrek Qu" est-ce que la littérature? saiakeran
|
zioen bezala
(1948), edozein testutan beharrezkoa baldin bada autorearen eta irakurlearen artean halako" eskuzabaltasunezko ituna", Ene Jesus eta gisako eleberrietako informaziohutsuneak gehiegizkoak izan daitezke aktiboegia ez den irakurle batentzat. Alde honetatik begiratuta, Ene Jesusek eleberrigintza modernoaren ezaugarri den irakurlearen parte-hartze aktiboaren aldeko apustua egiten du.
|
|
Floraren kexa ugariei Hopperren Hotel gela (1931) koadroarekin egindako erkaketak gaineratzen zaizkie; horiek egiten dute emazteak sufritzen duen atsekabe eta abandonuaren erreferentzia plastikoaren ekarria. Izan ere, horixe baita Flora, emakume abandonatua, eta Ortega y Gassetek Estudios sobre el amor obran (1939)
|
zioen bezala
," maitemindutako emakumeak nahiago ditu gizon maitatuak eragiten dizkion estutasunak usainik gabeko indiferentzia baino".
|
|
Eta Zilarbizik
|
zioen bezala
gertatu zen guztia, begi harengatik edozer egiteko prest baitzeuden hiru atsoak. Jendeak ikusmena adina preziatzen duen gauza gutxi egongo da munduan, eta Hiru Emakume Urdinek ere euren begi hura txit maitea zuten, dozenerdi begi balira baino askoz gehiago.
|
|
den esaldi batean oinarritzen dira: gizartea da historiaren helburua (Lefebvre-k
|
zioen bezala
, historiarenhelburua gizakiak giza harremanetan ikertzean datza). Beraz, gizarte batean agertzen diren eta gizabanakoek sortzen dituzten ideiak eta produktu guztiak ikertzekomoduak dira planteamendu horiek, besterik ez.
|
|
Egia da gurean literatura garaiak gizarte-garrantzi  dezentekoa izaten jarraitzen duela; abiapuntu horretatik ulertzen dut nik Ramon Saizarbitoriaren baieztapena, merkatuaren tiraniatik at geratuko den esparru bat aldarrikatzen zuelarik euskal literaturarentzat. Aberriaren alde (eta kontra) liburuan
|
zioen bezala
:
|
|
argitaletxeak eta komunikabideak konturatu dira kontsumitzaile-esparru inportante bat osatzen dutela emakumeek, inguruko literaturetan bezala gurean ere, eta literatura gero eta mundu merkaturatuagoa denez, erosle horiengana hurbiltzeko ahalegin handixeago bat egiten ari dira. Kalkulu batzuen arabera, literatura-kontsumitzaileen %75 inguru emakumezkoek osatzen dute, eta, Itziar Zubizarretak
|
zioen bezala
," egileak baino gehiago aldatzen ari direnak kontsumitzaileak dira. Orain, literatura kontsumitzaileen gehiengoa emakumeak gara.
|
|
Gu re hizkuntz normalkuntzarako ahaleginetan ahalik eta emaitzarik emankorrenak lortu nahi baditugu estrategia egokia ezartzea ezinbestekoa zaigu, iragan apirilean Bartzelonan izandako Congres Mundial sobre Polttiques Lin gustiques-ean Albert Bastardas-ek
|
zioen bezala
:
|
|
Nolanahi ere, sasoi batean Goirienak, orduko UPV-EHUko errektoreak," zenbait asignatura jakinetarako ez dugu aurkitzen kualifikazio handikoa izateaz batera euskara menperatuko duen irakaslerik"
|
zioen bezala
, Manu Montero egungo errektoreak beste horrenbeste diotzu hainbeste urteren bueltan. Eta ezin da bestela izan, euskaraz arituko diren irakasleak prestatzeko ganorazko plangintzarik inon egon ez denean.
|
|
Eboluzioa zentzu zabalean, gainera. Eusebio Osa zenak
|
zioen bezala
," premiak irakasle eta testugile egin gintuen, halabeharrez, eta orain, pixka-pixkanaka, nork bere arlora jotzeko aukera izaten ari da; hura nobelagile, beste hau itzultzaile, hango hura bertsolari, beste hori musikagile".
|
2003
|
|
Ez naiz politikaz edo pentsamenduaren gai sakonez ari, edozeri buruz baizik, baita goizean kafea hartuz sentitzen den edozein txikikeriari buruz ere. Guillermo Velazquezek
|
zioen bezala
, gure lana herri honi bizitzako edozeri buruz beste ahots batekin hitz egiten saiatzea da, politikariena edo kazetariena ez den beste ahots pertsonal batekin.
|
|
Humanismo klasikoak beti aholkatu izan du halako distantzia dandy bat munduko gorabeherei aurre egiteko," ez tontotasunezko indiferenzia batez, baiñan arima libro eta kreaturetarik laxatuaren pribilejio berezi batez", Chourioren itzulpen batek
|
zioen bezala
.
|
|
Chumi Chumezek
|
zioen bezala
," bizitzako urterik onena" bezala, oporrak hartzea izan baitzen. Batailak urte bat iraun zuen, eta gogoan dut 1936ko irailaren 25a, Bilboko lehen bonbardaketa.
|
|
Ainhizek, azpikogona artean erantzi gabe zuela, zorrotik atera zuen bere olerkia, hainbeste hileren ostean berriz irakurtzeko. Ezin zuen oroitu noiz idatzi zuen, orriaren goialdean
|
zioen bezala
, data barik zegoen eta.
|
|
Michel de Certeau adiskideak
|
zioen bezala
, kristauaren, eguneroko, esperientzia laburbildu nahi banu, erran nezake berak proposatzen zuen definizio horrek bere baitan biltzen zituela Pio XII.aren, eta Vatikanoko II. kontzilioaren irakaspenak, bai eta ere etxetik beretik ikasi eta sinetsi duguna, hots, eliza dela gure. Ama Saindua?.
|
|
Zentzu zabalean hartuz geroz, aburu edo iritzi bat besterik ez da fedea, eta beraz, behialakoak
|
zioen bezala
,, buru bezainbat aburu, erran dezakegu.
|
|
Bizkitartean, Sadaba filosofo adiskideak hain polliki
|
zioen bezala
–oraino Madrileko jauntxo batzuek kondenatua ez zuten Euskaldunon Egunkaria-n?: –Ekonomiak, Biologiak, Astronomiak, Ekologiak, Teknologiak eta izenez baizik ezagutzen ez dugun Zientzia askok arazo berriak sortzen dizkiolarik mende berriari, badirudi igogailuz beti goiti doazela Zientziak; Etika, aldiz, eskaileretarik ezin hupatuz ari zaigula?.
|
|
Lurralde horietarik batek izena du Euskal Herria eta gure gaztaroan ginen baino biziki gazte gehiago baditugu gure iloben eta ilobasoen belaunaldietakoak, sorterriaren kezka bihotzean barna alha dutenak edo, haietarik batek
|
zioen bezala
, %100 basque izaiteko, nahiz ez beti euskaraz, nolazpait lehiatzen direnak.
|
|
Baina geroztik gertatu zait, nortasun arazoek gero eta garrantzi gehiago hartu duten mundu honetan, Gizakiaren eta Pertsonaren arteko bereizketaz gogoratzea, bereziki Mixel Labégueriek
|
zioen bezala
askatasuna eta gizontasuna, edo Itxaroren hitzetan aniztasuna eta elkartasuna, ezin uztartuz, hain aspaldian euskaldunok lehiatzen garen euskal herrietan.
|
|
Nork ez du gaur egun ere gure eliza elebidunetan aurkitu horrelako adibiderik? Pierre Narbaitz zenak
|
zioen bezala
, ez baitute zorigaitzez denek sendi hizkuntza bakoitzari zor zaiola bere ohorea eta, gure iduriko, lurralde bakoitzeko hizkuntzari bere maila, hau da, lekukoari lehen maila. Bestenaz, ohitura txar batzuk nagusitzen dira elizetan, gizartean sor ditzaketen ustekabeko ondorioak kontuan hartu gabe ere.
|
|
Iduritzen zait, hogeita hamar urteren buruan, errepika nezakeela orduan eman hitzaldia: 36ko eta 66ko belaunaldi biek, helburu bera izanagatik, hots, Txillardegik
|
zioen bezala
, Euskal Herria Europako beste estatu-nazioen lerroan kokatzea, helbideen gainean zuten beren arteko makurra.
|
|
Oligarkizazio prozesu horrek jauntxoen taldea herri xehearengandik gero eta gehiago urruntzen du, bai erabiltzen dituzten ohore-zeinuengatik, bai bere moda, heziketa eta kulturagatik ere. Dena den, hidalgia orokorraren kontzientziak ez zituen (Larramendik berak Corografian
|
zioen bezala
) beste lurralde lauetako nekazariak bezain makur eta mirabe egiten. Beren duintasuna bazuten ere, jauntxoaren estatusa beti aintzatesten zen.
|
|
Hori da, nolabait, bere birjintasuna babesten duen zorroa. Â Lizarraga Elkanokoak
|
zioen bezala
: " Cein gauza edérra apartà ¡ cea lecu publicoetà ¡ ic.
|
|
Lehenik eta behin, garbi dago misiolariak ez duela, behintzat, barre eginarazi behar: su gainean ura botatzea bezalakoa litzateke hori, San Frantzisko Salesekoak
|
zioen bezala
. Negarra eragitea, aldiz, oso gauza positibotzat jo  tzen da.
|
|
Inork espero ez bezalako erantzuna eman zuten euskal hiritarrek kazeta itxi eta bi egunera, erresorte batek mugitu izan bailituen. Euskal gizarteak intuizioz nozitu zuen Egunkaria-ren aurka jotzeak herri zantzuen aurka jotzea bezalakoa zela, eta erdaldunek ere —edo inoiz irakurri gabekoek, Pako Aristik
|
zioen bezala
(" Egunkaria eta San Eleuterioren miraria", Egunero, otsailak 26) — sentitu zuten beren izaera bera jartzen zela kolokan. Bestalde, lehen une hartan sumatu zen Egunkaria eta hamar pertsona horien kontra joz gero, gutariko inor ez zegoela salbu Euskal Herrian, geroago Iñaki Uriak adierazi zuen bezala:
|
|
Lehen hitzak espainiar epaileen erabakia gaitzesteko izan ziren eta, aho batez, euskaltzale (alderdi eta gizabanako) guztiek salatu zuten gehiegikeria. Baina diskurtsoetan ñabardurak zeuden eta, nahiz eta Espainiatik euskal hiritar guztiak gauza bera direla uste izan —Ramon Etxezarretak
|
zioen bezala
(" ’ñabardurak kanpora’ oihukatuz, nahaspilatu egin gaituzte", Egunero, martxoak 7) —, ñabardurak berehala nabarmendu ziren diskurtsoetan. Egiatan interesgarria da horiei guztiei erreparatzea, kulturgintzan elkarbizitzen diren sentsibilitate ezberdinen argazki argia, oso, ematen digutelako.
|
|
Horren ondoren, Sokratesek maitasunari buruzko bere ideiak aurkeztuko dizkigu, baina bere teoriari Mantineako Diotima emakume apaiz baten ahotik jasotako errebelazio baten kutsua emanez. Diotimaren arabera maitasuna ez da ez itsusi ez gaizto, Sokratesek bere hitzaldiaren hasieran
|
zioen bezala
, eder eta itsusi, on eta gaiztoaren arteko zerbait baizik, iritzi zuzena jakintza eta ezjakintasunaren arteko zerbait den modu berberan. Faltan dituen ezaugarri horien ondorioz ezin du jainko izan, nahiz eta ez izan izaki hilkorra ere, bion arteko zerbait baizik:
|
|
Baina desberdinak desberdina nahi eta maite du, beraz bata da osasuntsuan dagoen maitasuna, eta bestea gaixoan dagoena. Eta Pausaniasek oraintxe
|
zioen bezala
, gizaki onei atsegin ematea eder dela, neurrigabeei ordea lotsagarri, hoc rrela, gorputzetan ere, gorputz bakoitzaren alde on eta osasuntsuei atsegin ematea eder eta beharrezkoa da, eta horren izena medikuntza da, alde txar eta gaixoei ordea lotsagarri eta ez zaie atseginik eman behar, mediku trebea izan nahi badugu behintzat. Medikuntza, labur esanda, bete eta husteko gorputzaren joeren jakintza baita, eta horietan maitasun ederra eta lotsagarria bereizten dituena mediku onena da, d eta ordezkatzen duena, maitasun baten ordez bestea eragiten, eta barruan maitasunik izan gabe lortu behar dutenengan maitasuna sortzen eta dagoena kentzen dakiena, hori mediku fina litzateke.
|
2004
|
|
Auzigai honen inguruko zenbaiten iritzi eta usteek eragiten dioten sukarra, bestalde, datorren iruzkin honetan erraz igartzen da: . Poetak
|
zioen bezala
, pertsona halabeharrez sortzen baita munduko edozein lekutan, eta gero pixkanaka pixkana bere lurraldearen aukera eginez joaten da, bere ingurunea markatzen joaten den basapiztia edo landarea bezala. Ni ere igoaltsu.
|
|
Nola maitatuko duzu urrun dagoena, ez baduzu aurrez gertukoa maitatzen? Goethek
|
zioen bezala
,, leiho txiki batetik begiratu behar da munduaren handitasuna??. 132
|
|
–Baina erredakzioen giltzatze politikoak iritziei bide eman dienean, Ugalderen kezkak hasi dira han-hemenka sortzen. Jaurlaritzako zenbait arlotatik eginiko adierazpenek mamu zaharrak berpiztu dituzte, eta tarteka eman duten irudia Josu Landak402 berriki
|
zioen bezala
, hilaren herentzia banaketara agertzearena izan da. Saiak epaileak hildako gorpuaren gainean.
|
|
Jainkoarren, ez genuen besterik behar. Beraz, Salaburuk
|
zioen bezala
, balia dezagun modu osagarri eta aberasgarrian. Zertan den elebitasunaren plangintza-era hori?
|
|
–Edozein arlotan, eta batik bat, kulturgintzaren kalitatea da erabakigarria, ez hizkuntza?. 725 Tira, bada, ez dago zalantzarik: harako hark
|
zioen bezala
, hobe sendagile edo erizain ona izatea, euskaldun izatea baino. Pentsatzeko logika ezaguna dugu hori, statu-quo-aren miresle, nork bere identitatearen hizkuntza-kulturak gizartean jaun eta jabe dituenean..
|
|
Baina ez dakit egin behar zuenik ere. Anaia hil zuen, etsai bilakatu zen, berak
|
zioen bezala
, bere burua saldu zuen. Amildegi ertzean, etsaia atzean zuela, etsaitzat zuena anaia zuela, bere burua tartean izanik anaiaren azken hitz hotzak errepikatuz amaitu du: horrela ez mutiko, horrela ez."
|
|
Horretarako literatura, eta poesia bereziki (hori baita Manexek beti gogoan daukan generoa), tresnatzat edo armatzat hartuko ditu. Gabriel Arestik" poesia mailu bat da"
|
zioen bezala
, eta hark baino lehenago Gabriel Celayak" la poesa es un arma cargada de futuro" zioen bezala, Erdozaintziren poesia" borroka baten elea" da," bere buruaren jabe izan nahi duen herri langile baten elea" (HH, 16 or.)," xixta zorrotzak" dituena, zorrotza" harri zorroztua bezalakoa" (NPI, 54 or.).
|
|
Horretarako literatura, eta poesia bereziki (hori baita Manexek beti gogoan daukan generoa), tresnatzat edo armatzat hartuko ditu. Gabriel Arestik" poesia mailu bat da" zioen bezala, eta hark baino lehenago Gabriel Celayak" la poesa es un arma cargada de futuro"
|
zioen bezala
, Erdozaintziren poesia" borroka baten elea" da," bere buruaren jabe izan nahi duen herri langile baten elea" (HH, 16 or.)," xixta zorrotzak" dituena, zorrotza" harri zorroztua bezalakoa" (NPI, 54 or.).
|
|
Hau da, filoso fiaren izaera filosofia zientifikoarena da, ez besterik. Be re lehenengo liburu nagusian (Der logische Aufbau der Welt [Mundua ren eraikuntza logikoa])
|
zioen bezala
, egilea ez da liburu honen oinarrizko jarrera eta gogoeta ildoaren jabea, hauek zientzi giroaren zati baitira, gizabanako bakar batek ezin duena ez sortu ezta hartu ere. Hemen erakutsitako gogoetak laguntzaile gogotsu eta harkorren lanetik elikatzen da.
|
|
Honetan bat datoz hiru pentsalari greziar handiak. Hartara, gizakiaren berezko ontasunean sinetsi ala ez, argi dago jokabide etikoa, bertute morala (ethike arete, Aristotelesek
|
zioen bezala
) irakats daitekeela eta irakatsi behar dela. Honetaraz gero, galdera batek asaldatzen gaitu:
|
2005
|
|
Gainontzekoa kultura demokratikoari eta Estatu ikuspegiari dagokio, eta Gorte Nagusien eta Espainiako Gobernuaren esku dago. Soroak
|
zioen bezala
, agian beharrezkoa den bakarra horixe da »berak oso zentzu ezberdinean esanagatik»," Ibarretxe serio hartzea".
|
|
Hobe esanda, animaliengandik gizakiarengana, orohar, gero eta gaixotasun gehiago igarotzeko arriskua dago, baina mende honen amaieran agian oso kontrolatuta izango ditugu gaixotasun-bide horiek; bidean milioika pertsona eta animalia hilko dira gaixotasunak medio. Gai honetan ere, gure autodefentsa antola dezakegu eta hori animalia hurbilekoen kontsumotik dator eta hobe, gure lagun batek
|
zioen bezala
, animaliak zenbat eta luzaroago bizi, eta ez jaio eta handik hilabete batzuetara hiltegira eramanda hainbat medizina eta hormonekin gizendu eta hazi ondoren.
|
|
Markak modan dauden balioei loturik agertzen dizkigute. Vicente Verdú-k El País egunkarian (2002)
|
zioen bezala
,«... la lovemark se consigue infundiendo misterio, intimidad y seducción; cualidades femeninas. Hasta ahora el marketing se había fijado en el precio y en las prestaciones del producto.
|
|
Apurkaapurka, baina, izena izana baino garrantzitsuagoa bihurtzen joan da, eta gaur egun marka produktuaren gainetik jarri da. Fernando Conde Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko irakasleak 2004ko Donostiako Udako Ikastaroetan
|
zioen bezala
: «Egun, hozkailuen iragarkietan ez dugu produktuaren barnealdea ikusten.
|
|
Béné sustatu nahi bada, umeek txikitatik ikasi behar dute kontsumitzaile gisa dauzkaten eskubideak babestu egin behar direla. Kontsumo ardudicte Lavoisier-ek Kontsumoaren Europako Lehen Kongresuan (Donostia, 2000: 74)
|
zioen bezala
: «Enseñar a consumir es educar a los niños a andar en la cuerda floja donde todos hemos sido requeridos a andar por nuestras sociedades occidentales».
|
|
Azken finean, azken helburua da bizi kalitatea hobetzea eta gizarte justuagoak lortzea. 1987 urtean JoséCastillo Castillo-k (1987: 42)
|
zioen bezala
: «La organización social menos imperfecta parece que es aquella en que las cosas se disponen de modo que sean los propios interesados quienes, por símismos o por medio de sus representantes, manifiesten y defiendan sus diversos y personales intereses.
|
|
Europako estatuetan barrena ere kontsumitzaileen aldeko gero eta elkarte eta mugimendu gehiago agertzen hasi ziren 60 hamarkadan; eta horrek eragin positiboa izan zuen kontsumitzaile europarrak babesteko legeak bultzatzerakoan. Bilbon egin zen Kontsumoari Buruzko Europako Bigarren Kongresuan (2003) Alberto Bercovitz-ek
|
zioen bezala
: «En los países europeos se empiezan a dictar también disposiciones legales que tratan de hacer efectiva la protección de los consumidores en relación con las normas generales de actuación de las empresas en el mercado; se trata de leyes sobre las prácticas comerciales o para regular la actuación de las empresas en el mercado.
|
|
Testuinguru honetan, kontsumitzaileen lehen aldizkariak ere agertu ziren mendebaldeko herrialdea aberatsetan. Consumers International aldizkariko kide den Anna Fielder-ek Donostian egin zen Kontsumoari Buruzko Europako Lehen Kongresuan
|
zioen bezala
(Fielder, 2000: 30): «En Europa occidental y Australia las revistas de consumidores aparecieron rápidamente después de la Segunda Guerra Mundial en los años cincuenta y sesenta con la rápida expansión de las economías de mercado y la clase media ávida de consejos».
|
|
Galdera gehiago erantzun beharko dira, hala nola web orria eguneratzeko data edo bilatu nahi dugun domeinua, baina hori da kontua. Pneumatikoen iragarki ezagun batek
|
zioen bezala
: “Kontrolik gabeko potentziak ez du ezertarako balio”.
|
|
Errepidea berriro hartzeaz batera, nik ere arropa jantzi eta zegokidan tokian eseri nintzen. Horrelaxe geratu ginen," depresio post coitum" aren itzalpean, latineko irakasleak
|
zioen bezala
, eta coitum gabe gainera.
|
|
Egun batean deliberatu zuten kito, utzi egingo ziotela trenak husteari. Laga egin zuten trenak hustearen artea, Sergiok
|
zioen bezala
.
|
2006
|
|
Euskaldunon Egunkariaren sortzaileetako bat zen eta 2003an egunkaria itxi zutenean, Guardia Zibilak atxilotu zuen. Duela 25 urte hasi zen zinemagintzan, «istripuz», berak
|
zioen bezala
, Juanba Berasategi eta Koldo Izagirrek Ekialdeko izarra film laburrerako makina bat konpondu zuenean. Ordutik lan handia egindakoa da zinema ekoizten:
|
|
Erraza bezain ezaguna eta erabilia da prozedura. Aurrena, hitz egoki bat aukeratzen da, baina, Goebelsek
|
zioen bezala
, edozein hitz da egoki, baldin eta aski aldiz errepikatzen bada. Arazorik ez, beraz, lehen urrats horretan:
|
|
Haren ibilbide profesional luzea hementxe hasten da, Pasaiako portuan. Merkantzia-ontzi batzuetatik igaro ostean, 20 urte zituela, â?, arrantzak harrapatu zuenâ?, hark berak
|
zioen bezala
.
|
|
Bestela esanda: arrazionaltasunak oinarritze normatiboa ahalbidetzen du; areago, exijitu ere exijitzen du; eta eragileen arteko komunikazioak biltzen duen arrazionaltasun potentzial handi hori da gizartearen emantzipaziorako bidea, eta ez, Marx-ek
|
zioen bezala
, langilea bere produktuarekin adiskidetzea (Unzueta, 2000: 186).
|
|
Ondorioz, Lurra gure azpian (eta gu berarekin batera) errotatzen ari dela ez dugu somatu ere egiten. Hala ere, Galileok
|
zioen bezala
, higitu, higitu egiten da. Eta horrek zeruko esfera ikusteko dugun modua erabat aldatzen du.
|
|
zein da presio politikoa ACSUR-Las Segoviasentzat? Egia esan, munduko diru guztia eman dezakegu, baina liburu batek
|
zioen bezala
: ' errukia ez da nahikoa'.' Erakunde gisa dugun ideia da inoiz ez galtzea iparraldea:
|
|
zentsura politikoa egiteko. Edo, berak
|
zioen bezala
," revêtu d’un ministère nouveau en France, celui de la censure politique".
|
|
Nolanahi ere, Pedro Agerre jabetua da ez duela egunik hoberena hautatu Paristik alde egiteko, 1610eko maiatzak 18 egun dituen honetan. Beharbada, Amboise errektoreak
|
zioen bezala
, komeni zen oraino pixka bat gehiago egotea...
|
2007
|
|
Baina Euskal Herriak ezin du inor behartu bere eremuan euskara jakitera. Eta horrela gabiltza, bigunkeriaren gaitzak jota, euskararen ezagutzan eta erabileran aurrerapauso nabarmenik eman ezinik.Egia da euskarak aurrera egin duela irakaskuntzan, hizkuntzaren ezagutza maila apal bat ikasle askorengana iritsi dela, baina Atxagak
|
zioen bezala
oso euskara mehea entzuten da ikasle askoren ahotan, edozein gai sinpleri buruz hitz egiten hasi eta berehala" krak" egiten duena.
|
|
egin894 Baina zaila da historiarik egitea filosofiaren bat gabe. Eta Engels-ek, uste dut, nonbait
|
zioen bezala
, filosofiaren ukoa askotan ez da izaten filosofietatik txarrena ezkutatzeko trikimailutxoa baino. Hegel ondoko pentsamendu aleman guztian bezala, hauengan ere izpirituaren filosofia hegeldarraren influentzia ebidentea da, konbatitua izateko bada ere.
|
|
Onar dezakegu, Touraine-rekin batera, nork bere buruaren alde egin beharduen lana, bere burua? kanpotik mugatu eta egituratu duten indarren kontra aritzeadela, batez ere (baina ez bakarrik) indar horiek pertsona egoera subordinatuankokatu dutenean, Foucault-ek
|
zioen bezala
, indar horiek subjektua bere buruarenbitartez, subjektu? (menpeko) bihurtu dutenean.
|
|
Definizio esentzialistak(, holakoak behar dugu izan?) eta totalizatzaileak(, guztiok holakoak?) posizio-hartze estrategikoak baino ez lirateke. Baina kontuz, De Certau-k
|
zioen bezala
, eremu propioa eta estrategia boteregunearen tokia da.Boteregabeak taktika erabili behar du askotan eta kasu honetan, lekurik gabe?, bestearen eremuan mugitzen da. Noraino lortu dugu euskaltzaleok, eremu propiobat?
|
|
Jahoda-k (1963a, 1964) ere arazo hori aztertu zuen 6 urtetik 11 urtera bitarteko haurrekinGlasgowen. ...arteko harreman geografikoa, bainabaziren 10 eta 11 urteko batzuk ez zekitenak Glasgow Eskozian zegoenik ere.Horrekin batera, Jahoda ohartu zen 6 -7 urtekoen% 31k, 8 -9 urtekoen% 56k eta 8-9urtekoen% 90ek baieztatzen zutela britainiarrak eta eskoziarrak zirela aldi berean.Hala, taldekidetzen artean egon daitekeen harremanaren ulermena 8 -9 urterekingaratzen da (eta ez 10 -11 urterekin, Piaget-ek
|
zioen bezala
).
|
|
CKAC irratiak atzo
|
zioen bezala
, goiz honetan elurrak berriz kukutu du leiho parean dudan zimenduzko teilatu grisa. Sator kolorezko hogeita hiru uso xumeek burua papo eta hegalaren beroan gordea dute.
|
2008
|
|
Lengoaiak txunditzen eta intrigatzen gaitu. Steve Martin komiko estatubatuarrak
|
zioen bezala
: " Language is the most important... uh... ehm...".
|
|
eta desio erreprimitu onartutik beste zerbaitetik baino; horregatik, markes jaunak, kontu hari buruzkoan egin zezakeèn irakurketa ia bakarraren arabera, konbentzitua behar zuen kontsul jauna orduan ere txantxetan ari zitzaiola, kontsul jaunaren berrogei urteko ezkontza ustez sendoak ez zion markes jaunari, beharbada, beste modu batean pentsatzeko tarterik uzten?, baina hara: gauzak ez ziren ziruditena. Oscar Wildek
|
zioen bezala
, ez den munduan sartu berri ote zen, bada, markes jauna, eta ez zirèn gauzak ikusten hasia ote zen??, kontsul jaunaren urteetako ezkontza ez baitzen berak, markes jaunak, pentsatu izan zuen bezalakoa izan, ausaz, harreman sendo baten zigilu, guztiz beste gauza bat baizik?
|
|
lehenengoa gizon irritsua zen, lasaia bere ibileran, axolagabe begiratzen zuena batera eta bestera, zertaz kezkatu behar zuen, bada, baldin eta bere esku bazituen iparra eta hegoa eta lurraren norabide guztiak!?, arrangura handirik gabe, etxean, bere etxean? zorionaren sekretua aurkitu balu bezala; bigarrena, aldiz, pauso askoz ere urduriagokoa zen. Oscar Wildek
|
zioen bezala
, hirugarren eta azken fasean sartu ote zen markes jauna absenta edan izanaren ondorioz, halako eran, non gauzak diren bezalakoak ikusten baitzituen, hori okerrena???, begiak batera eta bestera jaurtitzen zituena, markes jaunaren ibilera zain zezakeèn bidaide ikusezin batek bertatik bertara egiaztatu ahal izango zuen zein zen begirada haien helburua eta helmuga, orain neska nerabe pinpirin bat et... minera, zer besterik zen, bada, markes jaunaren kopetako zimurren marka, barru-barruko min baten marka baizik!?:
|
|
Bestela, bere arrakastak sekretu bakarra izan zuen: orduak eta orduak sartzea, loaren biorritmoa lagun, Nazariok, deabruak bezala, ez baitzuen lo behar handirik izaten, esaera zaharrak
|
zioen bezala
; esan nahi baita Nazario mutil nekaezina zela, orain fabrika txiki eraiki berrian inork baino lan gehiago egiten zuena, lanik astunenei ere aurre egiteko ez zen nagi izaten?, orain aginduak ematen zituena, kanpora ateratzen ez zenean, lantzen zituztèn produktuei irteera emateko, bezero berrien bila:
|