|
2007
|
|
|
Anderea, nik ez dakit, ni, gidaria naiz bakarrik eta ez nintzen... ordu haietan bizi. Baina, gure jakintsu handiek erranik, nehork, nehon, nehoiz ez du baieztatzen ahal emazte batek edo emazte
|
talde
batek eginik izan den arrastorik kausitu dela. Eta, beraz," gizona" hitza aipatzen dugu lehengo biztanleez mintzatzeko,... hola delako gure mintzairan..." gizona" hitz horrek gizarte osoa izendatzen duelako, bai emazteak bai gizonak hein berean.
|
|
2008
|
|
|
Aire Eder deitu bide gurutzean kokatu zen abere Batzarra, pago erraldoi baten azpian. Eztabaidak abiatu aitzin, abereak,
|
talde
ttipitan bildurik, aferaz mintzo ziren, Titazu orkatza agertu zenean. Horrazaren ustegabeko heriotza jakinarazi zuen, abere guziak inarrosten zituen hitzak erabiliz eta gertakari hori onbideratze handiko gaitzat iragarriz.
|
|
2009
|
|
|
Zaldi bati hurbil den jende
|
talde
batean dago Timo... Xuxen berari ari zaio emakume ilegorri bat hizketan; hitz etenak heldu dira guri:
|
|
|
Ibaiaz bestaldean, Arrabaleko zenbait etxe sumatzen ahal da. Haien gainean, putre
|
talde
bat hegaka.
|
|
2010
|
|
|
Haietarik, bat bizirik atera zen. Beranduago, kontatu dit nola, heriotzeko zelaian, Lilik, maitasunez hainbeste distiratzen zuelako, emazte askok beren kabuz nahi zuten harekin egon, berdin lan
|
talde
gogorretan izateko ere. Haren izaerak ekartzen zien kontsolamendu eta indar.
|
|
|
Igande arratsaldean, nazi hungariar
|
talde
batek sartzeko atea bortxatu ondotik, parkea hartzen du. Nyilas ak hurbildu direlarik, langile batek SOS bat nonziaturara igortzeko denbora doi doia ukan du.
|
|
|
Ez naiz xehetasun guzietan sartuko, baina ez ditut sekula aski eskertuko laguntza eman didaten adiskide suhar guziak. Manera batez, itzulpen hori
|
talde
baten lana baita eta ez bakarrik enea.
|
|
|
Josteko makinak eskuratu ditugu baina emazte gehienek ez dakite horien erabiltzen. Josteko ikastaro batzuk antolatuak dira eta Hannak, bere antolamenduaren gaitasun bereziari esker, begirale aditu
|
talde
batzuk prestatzen ditu. Emazte begirale kementsuenek eta hoberenek bestei irakasten diete nola txandaka lan egin.
|
|
2012
|
|
|
San Andreseko plaza, arsenal zaharraren bidea, ibaiera buruz eta Genieko zubiaren ondotik, bihurgune elegantea pasatuz, Hiribururainoko aldapatxoa eta berehala Bordalerako autobidea, Marrakex izeneko borobil handia pasatu ondoan. Etxera behin jin zitzaizkon jandarna batzuek hola zuela izena esplikatua zioten, omen Euskal Herrian Euskaraz eko pintalari
|
talde
batekin hor ikusi zutela eta bere autoa ere eta hea zerbait esplikatzen ahal zuenez. Gizonak irri egin zuen bere baitan oroitzean jandarma talde hartaz.
|
|
|
Etxera behin jin zitzaizkon jandarna batzuek hola zuela izena esplikatua zioten, omen Euskal Herrian Euskaraz eko pintalari talde batekin hor ikusi zutela eta bere autoa ere eta hea zerbait esplikatzen ahal zuenez. Gizonak irri egin zuen bere baitan oroitzean jandarma
|
talde
hartaz. Hiru ziren bederen.
|
|
|
Azken denboretan, errepresioa diskriminatu egin da. Hasieran edonoren gainean erortzen zenean, jende asko bildu du ETAren proiektuaren inguruan; orain,
|
talde
jakin baten gainean obratzen da, baina jende multzo horrek bere indarrak atxikitzen dituen bitartean, barne harremanak trinkotzen dizkio errepresioak. Problema beste bat da:
|
|
|
Problema beste bat da:
|
talde
lasterkatuak errepresioa sufritzen ez duten beste jenderekin komunikatzeko gaitasuna galtzen du, errepresioaren aurreko sentimenduak iragangaitz bilakatzen dira, eta horrek lehen aipatutako isolamendua berriz kontsideratzera ekartzen gaitu.
|
|
|
19 Hitz batez, demokraziaren funtsa onartzea beste iharduera berri batez jabetzea da: ez herriari aldakuntza miresgarri eta seguruak agintzea, baizik eta, egoera aldakor hauetan, demokraziaren formen errespetuari lehentasuna ematea, edozer gerta ere,
|
talde
batek galdu ala garaitu, guztien libertatea benetan errespetatua izan dadin... Formulazio hauek aurkitzen dira usu orain.
|
|
|
Estatuak bere aldetik, ETArekin negoziatuko balu, ETA guztiz menderatzeko ezinean dagoelako izango litzateke. Hots, bi
|
talde
etsaien ezinak, bestea menperatzeko ezinak, indar harremanen kalkuluen barnean, ekarriko du konpromezua. Konpromezuak ez du bakoitzaren baloreen ukatzea ekarriko.
|
|
|
64" Bietan jarrai", denen artean zerbait" misteriotsu" bilakatu dute. Hemen eduki nagusia ematen diot, hau da errekurtso guztiak egoki erabiltzeko,
|
talde
organiko militarra eta legala bereizteko behar dela: " Frogatua da ekintza armatuak egiten dituen taldea errepresio osoaren jomuga bilakatzen dela eta ezin duela masa erakunde iraunkorrik sortu.
|
|
|
Haren desagerrarazteko oinarri politikoa ikus daiteke 1975ean, trantsizioa zela eta, aurkeztu zuen plan estrategikoan: politika legalean partea hartzea, alderdi ezkertiar baten zuzendaritza pean,
|
talde
militarra kontrolatuko zuena. EIA alderdia ikusmolde horren segida izan zen.
|
|
|
69 Gesto Por la Paz (Euskal Herriko Bakearen Aldeko Koordinakundea) 1986an agertu zen; 1993an" lazo urdinaren" ETAren aurkako ikur bakezalearen sortzaileetariko bat izan zen. Errepresioa eta sistema legitimatzeko
|
talde
baten funtzioan ikusia izan zen Ezker Abertzalean. Testuan esaten dudan bezala, eduki askoz zabalagoa zeukala uste dut.
|
|
|
73 Abertzaletasunaren eta bereziki ETAren aurka jo duten
|
talde
terrorista" klandestino"," inkontrolatu" edo" kontrolatuen" zerrenda aski zabala da: " Guerrilleros de Cristo Rey"," Batallon Vasco Español"," Antiterrorismo ETA"," Grupos Armados de Liberacion"...
|
|
|
Alderantziz, beste guztien kontra erabiltzen diren lege errepresiboen sortzailea (edo, bederen, estakuru eginkorra) gertatu da, eta, azken funtsean, kalte handia egin dio mugimenduari. Bestalde,
|
talde
armatuen barnean sortutako giroak deshumanizazioa, ankerkeria eta lagunen aurkako bortxa ezin justifikatuzkoak ekarri ditu (honetaz, Hans Joachim Klein, Valerio Morucci eta Adriana Farrandaren elkarrizketak hunkigarriak dira...).
|
|
|
13 Artikuluan Michel Wieviorkaren tesiaren eragina ezagutzen da. Wieviorkak lan soziologikoa egina zuen antzinako poli-miliekin, eta, ingurune orokor batetan," borroka armatuaren inbertsioa" definitu zuen, erran nahi baita masek sostengatzen duten biolentziatik
|
talde
politiko isolatu baten biolentziara igarotzea. Euskal Herrian ibilia zen eta lana liburu gisa 1988an argitaratu zuen:
|
|
|
Erakundetzean, klandestinitateak inposatu (eta inposatzen) dituen kondizioengatik, eta
|
talde
armatu eta klandestinoari, ETAri, ezagutzen zaion eginkizun zuzendariarengatik. Gainera ditzagun HBren barne praktikak (plebiszitatzea, kooptazioa eta zerrenda bakarren sistema), zeinek gehien gogoratzen baitute zentralismo demokratikoa (leninismoa eta Ekialdeko estatuen ohitura) Europako estatu demokratikoen jokamoldeak baino.
|
|
|
Erakundetzean, berriz ere esandakoa errepikatuz,
|
talde
militar klandestinoak borondate baitu ez armak entregatzeko, ez eta ere bere burua desegiteko, baizik eta ekintzarik gabe egoteko estrategia demokratikoa aurrera eramateko kondizioak errespetatzen direnen artean. Beraz, praktikari lotzen zaion eginkizun zuzendaria militante eta egitura legal eta publikoei pasatuko da.
|
|
|
Horrek ez du problema sobera handirik aurkezten ENAMen barnean, ikusirik zein diren afiliazio estrategiko eta afektiboak. Berriz (eta hau da kakoa negoziaketei begira) arazo larriak dakartza Espainiako uste publiko eta presio
|
talde
gogorrei begira. Hitz batez, AMNISTIA OROKORRAREN AUZIA planteatzen du: ETArentzat, epe labur eta argien ostean, kanpoan, kartzeletan edo klandestinitatean direnak guztiz legalki egon dira Euskadin, alderdi abertzaletan, administrazioan, eta hautetsien artean kargu publikoz jabetzeko inongo oztoporik gabe.
|
|
|
Demokrazia formalaren arabera, negoziazioaren lana gobernu hautatuari dagokio bereziki, eta negoziaketak ontzeko lanetan hautetsien eginkizuna, bakarra izan gaberik, oso garrantzitsua da. Beraz, negoziaketak bururatzeko, herri presioak eta
|
talde
armatuaren bermeak jarrai, jarraituko dira: baina protagonismo zuzena, estatuaren aldetik behintzat, hautetsiei dagokie.
|
|
|
(12) Ez dut nik pentsatzen" indar faktiko" horiek Espainia gobernatzen dutela, baina duten indarra Europan ohi den baino handiagoa da. Segur aski, GALek izan dituen potentzia eta gobernuaren aldetiko tolerantzia presio
|
talde
horrek sortu ditu.
|
|
|
Errepresio aldetik, GALen denboretan gaude, arteko urte gogorrenetan: hain segur Gobernuak utzi zion leku librea
|
talde
terrorista horri, non ez zuen hark berak eratu. Terrorismoaren aurkako itunen denbora zen:
|
|
|
EZ DUTE LORTU HERRIA ETAren KONTRA ETA SISTEMAREN ALDE JARTZEA negoziatzeko borondate bat; hala eta guztiz ere, gauzak planteatzen diren bezalaxe, dagoen indar harremanarekin ez dira zenbait puntutan zuzen aritzen: ez da posible bi
|
talde
armatuen artean negoziaketa burutzea, ETAk ezin duelako hori inposatu eta ez soilik aurrean duena ez baita diktadura militarra. Gehiago dena, legitimitatearen aldetik, herriaren gainetik ezin delako negoziatu, ez baita zilegi eta herriak ez baitu hori onartuko.
|
|
|
Urte haietan ere ENAMen barneko egituren eta hierarkien hezurdura onartu zen. Erakunde militarra, eta ez Alderdi bat, abangoardian; KAS, abangoardiaren inguruan beste
|
talde
guztiak biltzeko; Erakunde herritarrak oinarrian; eta, guztiok, zentralismo demokratikoaz zuzenduta. (4)
|
|
|
Bilakabide honetan, mugimendu iraultzailearen barne egitura eta kohesioa ere era iraultzaile leninistaz ulertu dira. Ideologiko eta estrategikoki guztiz onartu da
|
talde
armatuaren lehentasuna; iraultzailetasunaren marka nagusia, edozein osagai ideologikoren gainetik, borroka armatua praktikatzeko gaitasunean datza. Euskal Herrian, abertzaletasunak ematen du iraultzailetasuna, eta ETAko militanteen inguruan sortu den identifikazio prozesua guztiz beztitu da osagai emozionalez.
|
|
|
159 Abertzaleen Batasuna 1993an sortu zen, ezker abertzaleko hiru
|
talde
bildurik: Euskal Batasuna (ENAMi hurbilekoa), Ezkerreko Mugimendu Abertzalea (IKri hurbilekoa) eta Herriaren Alde (talde ezkertiar eta abertzale erradikalen biltokia).
|
|
|
159 Abertzaleen Batasuna 1993an sortu zen, ezker abertzaleko hiru talde bildurik: Euskal Batasuna (ENAMi hurbilekoa), Ezkerreko Mugimendu Abertzalea (IKri hurbilekoa) eta Herriaren Alde(
|
talde
ezkertiar eta abertzale erradikalen biltokia). Lizarra Garaziko Hitzarmenean eta Udalbiltzan parte hartu zuen.
|
|
|
Ez, ez da dudarik batere. Aukera marxista leninista nagusiak ez du
|
talde
desberdinen arteko osagarritasunik onartzen; meneko taldeen koordinaketa bai erabiltzen du, baina soilik iraultza eta, ahal duenean, jendartea hobekien kontrolatzeko. Kontrol horrek diktadura onartzen du non ez duen eskatzen, eta beste hautu sozialista eta iraultzaileen mensteko eta fisikoki garbitzeko plegu nabaria badauka.
|
|
|
Jaidura horiei aurka egiteko, iraultzaren ideia autoritarioetatik ihes egin behar da, eta beren oinarriekin hautsi: jendartearen legeak ulertzeko eta haren aldatzeko gure gaitasunaz, apal ibili; zapaldu eta txiroekin egoteko printzipioari, fidel atxiki, eta printzipio hori edozein ideologiaren gainetik eman;
|
talde
desberdinen lanak elkartzeko, ikusmolde eta egituren autonomia onar, diziplina militarren errazkerietara lerratu gabe.
|
|
|
Gehiago dena, erakunde zibilak beren gain dira, are gehiago borroka armatua guti edo asko zokoratua denean, eta zibilak arrunt libreak dira militarrei laguntza emateko ala ez. Ardatza lekuz mugitua da eta, gutiz gehienetan,
|
talde
klandestinoak joko eta helburu politiko eta sozial nagusietatik kanpoan gertatzen dira.
|
|
|
Eta neur daitekeen eraginkortasunaz arituko gara. Eraginkortasunaren izaria ezin
|
talde
armatuaren alorrean bakarrean iker: taldearen iraunkortasuna eta indarra, taldearen sostengu ekonomikorako neurriak, militanteen mendekatzeko ekintza soilak, ez dira irizpide hoberenak.
|
|
|
Talde edo taldetxoen ezerosotasunaren haraindian joan behar da, eta ondorio orokorrak neurtu: horrela, sostengu herrikoiaren galtzea, ekimen nagusien zanpatzea edota
|
talde
eta tresna ezinbestekoen suntsitzea dira kontsideratzekoak, batez ere errepresioak suntsitu dituenak ordezkatzekorik ez bada163.
|
|
|
Elkartasuna, aukera demokratiko eta baketsuak zapalduak direnean borroka armatuaren lekua gureganatzeko, bakoitzak bere alorrean. Elkartasuna ere, edozein egoeratan klandestinoen eskubideak defendatzeko, gatazken irtenbide politikoa aldarrikatzeko eta aukera solidarioen ondorio errepresiboak duintasunez pairatzeko
|
talde
zibiletan ere. Horien ondoan, kritikarako askatasuna:
|
|
|
Alta, esaldia baino gogorragoa da fenomeno bera eta horren deskribatzeko erabili nuen Camusen autoritatea. Eman dezagun jendeen askatzeko
|
talde
armatuan sartu dela pertsona, eta egunen batetan pistola hartuta joaten dela babesgorik ez duen langile soil batengana," delitu" bezala PSEko izatea duena, gehiago dena, zinegotzi ohia(!), eta hozki hiltzen duela. Irakurleak ezagutu du Isaias Carrascoren kasua (2008); batek bere buruari galdetzen dio ea zein mekanismotatik pasa den gure herriko gaztea horrelako ekintza onartzeko.
|
|
|
Honekin batera, ETA errealismo gogorrenean sartu zen, herriaren insurrekzioaren posibilitatea ukatu, eta poliki poliki klandestinoen indar armatua nazionalismo soilaren mesedetan erabiltzeko terrorismoaren bidezko estrategiara lerratu da, non
|
talde
militarraren diziplina oroz gainetik baloratzen den.
|
|
|
Egia erran, iruditzen zait batzuek marxismotik atxiki duten gauza bakarra leninismo autoritarioa dela, langileen arteko internazionalismoaz ahaztu dira, auto kudeaketaz ez dute deus jakin nahia, eta
|
talde
profesional militar baten menpean egotearekin identifikatzen dute iraultzailetasunaren goiko gaina... ETAk diolarik gaurko borroka Nafarroaren konkistaren aurkako azken urratsa dela, pentsarazten dit.
|
|
|
Euskal
|
talde
armatuek, beren historian, 340 bat zibil hil dituzte182 Batzuek, 32 hautetsi bezala, zuzen zuzenean; beste batzuek, militar eta polizien aurkako ekintzen saihets ondorioetan; gainerako guztiak, denbora konkretu batean emendatu zen proportzioaz, atentatu itsuen biktima hutsak. Gehiago dena," nahigabeko istripuak" errepikatzen direnean, ezin esan daiteke" nahigabekoak" eta" istripuak" direla:
|
|
|
184 Jose Luis Lopez de Lacalle 2000an hila, Gorka Landaburu 2001ean zauritua... 2003 artean,
|
talde
armatuen edo kale borrokaren 43 atentatu kazeta eta kazetarien aurkakoak zenbatzen dira S. Ormazabalen lanean. Ondorioz, hiru kazetari hil eta bi zauritu.
|
|
|
124 Italian
|
talde
armatu iraultzaileen hutsegina nabaria zen 1982ko. Gero, errepresioarena izan zen gehien kezkatu ninduen arazoa, mendekuz eta arbitrarioz betea, eta gehiago dena, iraunkorra.
|
|
|
Idazki eta esperientzia klasikoetan oso iraunkorrak dira erregela nagusi batzuk: indar harremanen arabera haztatu biolentziaren erabiltzea egoki den ala ez, baita zein biolentzia mota aukeratzeko; klase nagusien esplotazio moduak eta biolentziaren praktikak nola diren kontutan hartu, iraultzaileen erantzuna proportzioan egin dadin; zapalduen kontzientzia maila non den jakin, militanteen praktikak izan daitezen herriaren egoerari lotuak, eta ez
|
talde
isolatu baten nahikunde subjektiboen ondorio komunikagaitzak. Egia esan, ikusmolde hauek irekiak dira eta egoerari egokitu behar zaizkio; ez dira behin betirako formula zurrunak.
|
|
|
Horregatik, errebolta primarioaren erantzukizun falta beren zuritzeko erabili nahi duten
|
talde
organizatu eta iraunkorrak, bereziki atentatu itsuak justifikatzeko, gezurretan ari dira. Talde horien ekintzak ez dira primarioak, ez bitarterik gabekoak.
|
|
|
Terrorismoa, terrorea eta izuarekin lotuz, bi praktika politiko edo sozialei dagokie: estatuak bere etsaiak kikiltzeko erabiltzen duen lege demokratikoetatik aparteko errepresioa; eta indibiduo isolatuek edo
|
talde
armatu ezkutu edo klandestinoek klase sozial konkretu bat edo populu osoa beldurtzeko erabiltzen duten bortizkeria, bereziki bahiketa eta atentatuen bidez egiten denean. Estatu eta taldeen terrorismoan, pertsonen eskubide minimoak ez dira errespetatzen eta izua sortzea da bietan helburua.
|
|
|
Gehienek ezin izan dute horrelakorik onar. Moralaren interpretazio funtzionala eman dute iraultza autoritarioaren aldekoek; autoritarioek
|
talde
profesional zuzendariaren ikuspegiekin identifikatzen dituzte humanitatearen azken helburuak eta sektarismo estuena dute moralaren neurgailu. Victor Sergek, ironia mingotsaz, honela laburtu zuen ikusmolde autoritarioa, Trotskyren 1938ko liburuari buruz:
|
|
|
Francisco Letamendiak askotan errepikatu du 1982tik ETA estatu bat bezala funtzionatzen ari zela. Ikusmolde hau matizatzeko da, baina ETAk 1984tik bereganatu dituen ekintza batzuetan susma daiteke boterean den
|
talde
autoritarioaren logika estalinista. Mikel Solaun 1984an hil zuten; Yoyes Gonzalez Katarainen kasua 1986an gertatu zen.
|
|
|
Alemanez ematen dut izenburua, Federikok alemanez irakurria baitzuen eta horrela izendatzen ere. 142" Prietas las filas, recias, marciales, nuestras escuadras van", falangisten
|
talde
para militarren kantua zen, Alemania eta Italiako naziek eta faxistek konposatu zituztenen ildotik.
|
|
|
garai haietan erabakiak hartzen ziren biltzar nagusietan eta jendartearen iritziek garrantzia bazeukaten. Gero, sozietate zibilak batere kontrolatzen ez duen
|
talde
militar bilakatu da ETA, eta militarrek Ezker abertzaleko erakunde politikoei bidea markatu behar dietela onartu zen. Orain, Ezker abertzaleak barneratua dauka ETAk bakarrik erabaki behar duela zer egingo duen, eta prest dago erakunde legalen ihardunak ETAren bideari egokitzeko, ondorioak edozein izanik ere.
|
|
|
Nik aspalditik mantentzen dut Ezker Abertzaleko botere egituretan tradizio leninistarekin lotzen den zentralismo demokratiko famatua sobera sartua dela. Nekez ikusten dut nola politika orokor batean mantendu nahi diren mugimendu sozialek Estatuarekiko desobedientzia zibila egin behar dutela eta, ber denboran, Ezker Abertzalearen barnean tente egon behar duten, adi eta
|
talde
militar klandestinoak esandakoei obeditzeko. Hori kontraesan ikaragarria da, harrigarria eta zama handia bihurtzen dena.
|
|
|
Eztabaida martxan zegoenean, ETAk Ordoñez hil zuen. Horrelako eztabaida garrantzitsu baten barruan
|
talde
armatu klandestinoak Ordoñez bezalako pertsonaia bat hilik utzia, argi eta garbi erakutsi zer analisi zuen eta zer erantzun nahi zuen. Hau da, Estatuarekiko konfrontazio armatuan garela, beste urrats bat eman behar zuela, hain zuzen ordezkari politikoen aurka; horrela, gobernatuko zukeen alderdia, kasu honetan Alderdi Popularra, biguntzeko, eta negoziaketan sartzeko.
|
|
|
Horrek sentsibilitate demokratikoarekin topo egiten du eta gaur egin gaindiezina da. Beraz, behin eta berriro errepikatzea ETAk eta indar faktikoek hitz egin behar dutela eta gero beste guztiek
|
talde
politikoek, etab.aplikatuko, horrek ez du zentzurik. Beste era batera planteatu litzateke auzia, adibidez:
|
|
|
Abertzaleen indarra handia da, Hego Euskal Herrian behintzat, batasun abertzale indartsua lortzeko, indar handia egiteko eta" de facto" ko egoera baikorra erdiesteko. Parte teknikoa, armak, presoak eta exiliatuak, ETA eta estatuaren artean diskretuki abiatzea;
|
talde
politikoen aldetik jarrera garbia autodeterminazioa eta lurraldetasuna eskatzeko; administrazioaren aldetik faxismoaren azkeneko aztarnak likidatzeko borondatea dagoela azaltzea; Ezker Abertzaletik eta ETAren aldetik onartzea gaur egunean joko parlamentarioen bitartez bideratzen direla auziak eta kanpotik egiten den giza presioa zilegi bada ere, armadunena edo armadunen arteko aurre akordioak jok... Hori da protagonista bakoitza zinez bere lekuan jartzea. elkarri:
|
|
|
Madariagaren ekimena ez zen mamitu guri interesatzen zitzaigun autodeterminazioaren aldekoa ere ez, zoritxarrez!. Prentsak
|
talde
edo alderdi eszisionista baten sorreratzat
|
|
|
Lehena, oraingo borrokatzeko modeloen ahitzeari dagokio: Euskal nazionalismo iraultzailea menderatzeko, errepresioautonomia binomioak porrot egin du; Euskadi askatzeko,
|
talde
armatu klandestinoaren zuzendaritza eta harekin dagoen mugimendu herrikoiaren presioa ez dira, momentuz, aski indartsuak. Bigarrena, egoeraren iraupen posibleaz ari da:
|
|
|
Baina nazioarteko politikan onartua den printzipio hau ez zaio nazio izan nahi duela aldarrikatzen duen edozein mugimendu nazionalistari aplikatzen, nazioartean" herria" edo" nazioa" definitzen duena, hain zuzen, nazio horren existentzia edo ezagutza internazionala delako. Zirkulu bizioso bat da, onartze esplizitu batek, existentzia internazionala duen nazio batek edo nazio
|
talde
batek egina, hautsi dezakeena.
|
|
|
Indar harremanen arabera izanen da negoziaketen irtenbidea. ETArentzat garai historiko baten bukaera dator, hain zuzen
|
talde
klandestino armatua ezker abertzalearen aitzindaria izandako denboraren bukaera. Ausarta izan behar da leku hori uzteko.
|
|
|
AHT Gelditu! Koordinadora 2001ean sortu zen eta, izan duen garrantzi sozialaz gain, bere antzeko mugimenduak bezala Ezker abertzalearen eta
|
talde
autonomo eta desberdinen arteko bilgune eta kontradikzio unea izan da.
|
|
|
3/ Aldakuntzarik gabe jarraitzekotan, bere baitan iraunen edo ahituko den
|
talde
gogor isolatua bilakatuko da?
|
|
|
Beldur naiz, uzkailtze handi eta bizia egiten ez badu eta 1987 inguruan hasi den prozesuari egokitzen ez bada, laster ETA ez dela izanen
|
talde
itxi bat besterik, multzo sozial mugatu eta hertsi batean finkatua, jendartetik moztua. Frankismo eta trantsizioko jarrerekin jarraitzen badu, hori izan daiteke ETAren eginkizun historikoaren amaiera.
|
|
|
Analizatu, ikertu behar direnak gaurko kinkari dagozkien problemak dira, hala nola: Bai ala ez bermatu da Espainian eta bere jabego azpikoetan kutsu autoritario handia duen burges demokrazia? Zer ondorioak. Bai ala ez porrot egiten ari dira Mendebaleko Europan
|
talde
klandestino bati dagozkion borroka armatuaren moldeak. Posible al da herri mugimenduak berpiztea. Non eta nola borrokatzen da gaur egun auzoetan, lantegietan.... Zein ondorioak ekarri dizkio ETA eta HBren salbatzaileen estrategiak herri borrokari?
|
|
|
Halere, ezagutza ideologia bihur daiteke. Ideologiak, noski, prozesu historikoaren ikuspegi orokorra ematen du, baina ideologia sortu duen taldearen ikusmoldea ematen du eta azken funtsean
|
talde
horren egoera eta pribilegio estatikoak defendatzen ditu. Eta iraultza proletarioan ideologiak ez dira faltatzen:
|
|
|
burokratena, iraultzaile profesionalena dugu bat. Leninismoak dio proletalgoa ez dela berez iraultza egiteko gauza;
|
talde
profesional batek eman behar dio iraultza egiteko gaitasuna. Teoria hau Kaustkygandik dator zuzenki, eta Zer egin?
|
|
|
Horrela, egia da errebolta etiko soila iraultzaren posibilitate historikotik at gertatzen dela; baina egia da, bai eta ere, ingurune historikoa ikertzen duen zientzia ideologia bihur daitekeela, eta horrela erreboltarien aurkako konformisten lankide, euskarri eta lanabes. Eta ideologia bihurtuko da
|
talde
batek beste pertsonen gaineko kontrolaren bidez egin nahi badu iraultza, zeren mendetasunaren azken funtsa baten batek besteen gainean duen boterean baitatza.
|
|
|
Haustearen alde zirenak ez al dira gaur paktuaren alde, atzoko iraultzaileak terroristak bezala salatzen dituztelarik eta atzoko indar errepresiboak gaur langile zintzo bezala onartuz? Eta errepresioarekin zer ikusirik ez duten pertsonak hiltzen dituztenean (geltoki batetan edo taberna batetan), gure
|
talde
armatuek ez al dute doako hilketa egiten, autokritika batek edo herriari azalpen batek ezin konpon dezakeen hoben gaitza?
|
|
|
> 1999: Ekin
|
talde
dinamizatzailearen sortzea o 2001: ilegalizatua o 2011:
|
|
|
Gaurko giroa ez da iraultza bortitzen aldekoa. Askoren ustez, historiak inposatu du eboluzioa, eta, bertutez edo beharrez, errealitateari egokitu dira
|
talde
militarrak. Balirudike gurean ere bide hori abiatua dela eta eboluzioa bueltarik gabekoa izanen dela.
|
|
|
Bat bestearen gibelean aipatu ditugu ETArengan ezartzen diren errealismoaren esperantzak eta
|
talde
armatuak sekretuan eta ustekabean gure harritzeko onar lezakeena. " Lege" historikoen ondoko autonomiak joka lezake oso zentzu desberdinetara, baina arazo kezkagarri baten aitzinean gaude:
|
|
|
ETAren inguruko modeloa lotua dela iraultza leninistaren mitologiari, eta horretan sartzen direla bai bertute militanteak, bai eta ere aje eta usadio totalitarioak, diziplina eta orokortasun ideologikoa barne. Herria zuzentzeko
|
talde
heroiko eta argiaren iraupena ezinbestekotzat jotzen da, eta orain arteko ildotik jarraitzen dute. Talde horren zuzentasunari esker heldu omen gara behin betiko irtenbidearen atarira, eta besteen erruaz gauzatuko ez balitz arrazoi gehiago izanen genuke betiko bidetik jarraitzeko, eginkorra omen den bakarretik.
|
|
|
Hori, adibidez, eszisioen tratamenduan ikusten da. Nire ustez, eszisioen eta inguruko
|
talde
desberdinen tratatzeko ikuspegi sanoa hauxe da: " aukera desberdinak badaude, inork ez dauka egiaren monopolioa, bakoitzak hartzen du bere bidea eta nola helburu berak ditugun zubiak eraikitzen ditugu geure artean, elkarrekin joateko eta, ahal den okasioetan, elkarrekin jotzeko."
|
|
|
ETAren sorrera hurbiletik bizi izan zenuen. Zer suposatu zuen ETA bezalako
|
talde
batek frankismo gorri hartan?
|
|
|
horri deitzen zaio hain zuzen terrorismoa, estatuak amore eman dezan herria presionatzea. Haustura horren justifikatzeko bazen, behar bada, behar tekniko edo militar bat, ikusirik ezin zela gehiago borroka zuzenaren bidez ezer lortu, baina nik galdetzen dut,
|
talde
militarrak ezin bazuen iraun etsaiaren kontrako borroka garbi batean, iraun behar zuen. Nik uste azkenean talde baten hautua izan zela terrorismoa praktikatzea boterean irauteko, eta hori lehen ETArekiko desbideratze handia da.
|
|
|
Haustura horren justifikatzeko bazen, behar bada, behar tekniko edo militar bat, ikusirik ezin zela gehiago borroka zuzenaren bidez ezer lortu, baina nik galdetzen dut, talde militarrak ezin bazuen iraun etsaiaren kontrako borroka garbi batean, iraun behar zuen? Nik uste azkenean
|
talde
baten hautua izan zela terrorismoa praktikatzea boterean irauteko, eta hori lehen ETArekiko desbideratze handia da. Lehen, herriaren zerbitzura egotea asanbladekin, askatasunarekin, aldakuntzarekin, lotzen zen, eta ez talde klandestinoaren boterearekin eta iraupenarekin.
|
|
|
Nik uste azkenean talde baten hautua izan zela terrorismoa praktikatzea boterean irauteko, eta hori lehen ETArekiko desbideratze handia da. Lehen, herriaren zerbitzura egotea asanbladekin, askatasunarekin, aldakuntzarekin, lotzen zen, eta ez
|
talde
klandestinoaren boterearekin eta iraupenarekin. Ortzik 80ko hamarkadan esan zuen ETA estatu bat bilakatua zela, eta nik uste ez zitzaiola arrazoirik falta.
|
|
|
Orain ETA militarrak eta Batasunak zuzendutako eszisioz betetako bideak ekarri lekuan gara. Baina 80etatik aurrera iruditu zitzaidan horrelako
|
talde
armatu ezkertiar batek eramandako politikak ez zuela fruiturik emango normalizatzen ari zen Espainiako Estatuan. Eta gero beste bi mugarri ere izan dira, lehena 1992koa, Espainiak Bartzelonako Joko Olinpikoak eta Sevillako Erakusketa antolatu zituenekoa; hor ETA militarrak estatua bortxatzeko egoera aproposa ikusi zuen, baina ez zen deus ere lortu, nahiz gauza asko agindu.
|
|
|
Eta hori ikus ba zitekeen 80etatik, 1993tik ikusi behar zen, eta gaur egunean ez ikustea benetan ezinezkoa iruditzen zait. tek, alegia salatarien eliminazioa. Kasu frogatuetan, eta baziren,
|
talde
armatuaren defentsaren eta estatuaren kontrako borrokaren barnean kokatzen dira ekintzak. Gero, kasuz kasuko ikerketa batek erakusten du anitzetan esamesen eta errazkeriaren gainean finkatuak zirela.
|
|
|
Atentatu horiek egiten baitira hain zuzen populazioaren kontra eta ez erantzuleen kontra. Erantzuleen babes ingurua hainbeste sofistikatu da, non azkenean erantzuleak botatzeko gelditzen den bide bakarra bide demokratikoa baita, edo bestela egun batean borroka armatuak beste forma bat hartu du, herri altxamenduarekin lotu dena eta ez hainbeste
|
talde
tekniko batek egindako borrokarekin.
|
|
|
204 Loiolako elkarrizketen denboren inguruan, lehenago bai eta gero ere,
|
talde
anitz ibili zen irtenbide demokratiko, zuzen eta errealista baten bila: aipa ditzadan (eta ahaztuko...) Artamugarriak, Elkarbide, Euskaria, Lokarri, Milakabilaka...
|
|
|
aipa ditzadan (eta ahaztuko...) Artamugarriak, Elkarbide, Euskaria, Lokarri, Milakabilaka... 2003an sortu zen ETAri su etena eskatzeko
|
talde
abertzale eta euskalduna, Su etenaren aldeko Ekimena (Edurne Alegria, Joseba Ossa, Nere Erkiaga, Pello Sarasua, Josu Iztueta, Ñanga de Gomendiourrutia, Iñaki Lertxundi, Ane Ferran,...); argumentu argien artean, hauxe genuen: " Espainia eta Frantziako gobernuen bidegabekeriei, ETAren borroka armaturik gabe, askeago, indar handiagoz eta argudio gehiagorekin aurre egingo geniekeelako".
|
|
|
Lehen denboretan, nazionalismo iraultzailearen ildotik, herri errebolta eta herriaren sostengu orokorrarekin lotu zen. Gero, trantsizioa bermatu eta,
|
talde
organizatu batek estatua kaltetzeko duen gaitasunarekin.
|
|
|
Ikuspegi orokor horren ondoan, gure jendartearena. Hemen ere askoz alor gehiago irekiko litzaioke ezker abertzaleari
|
talde
klandestino eta militarraren" babesa" galduko balu, eta askoz sinesgarritasun gehiago talde horren bukaera, duin, politiko eta negoziatua, behar bezala kudeatuko balu.
|
|
|
Ikuspegi orokor horren ondoan, gure jendartearena. Hemen ere askoz alor gehiago irekiko litzaioke ezker abertzaleari talde klandestino eta militarraren" babesa" galduko balu, eta askoz sinesgarritasun gehiago
|
talde
horren bukaera, duin, politiko eta negoziatua, behar bezala kudeatuko balu.
|
|
|
denek (Balzak salbu...) dugu memorian Argalaren zerraldoaren aitzinean Polizia armatuaren kapitaina salutatzen. Biktimen familiek bere
|
talde
erreferentzialaren sostengu oso eta arautua dute: militarren kasuan, dominak, zitazioak, ekitaldi ofizialak; erreboltarien kasuan, omenaldiak, kantuak, monumentu ez ofizialak, lekuen izendapenak.
|
|
|
Gurean, horrek hartzen du estatuaren eta erreboltarien terrorismoaren itxura. Estatu terrorismoaren barnean dira tortura,
|
talde
paramilitarrak eta militante zibilen aurkako eraso bortitzak. Erreboltarien terrorismoa zibilen aurkako atentatuekin identifikatzen da, berdin zibil horiek jomuga zuzen edo zeharkakoak izanik.
|
|
|
nola bortxatu estatua iraultzaileen eskaerak onar ditzan. Ikuspegi horretan, herria helburu da, baina eginkizun nagusia
|
talde
minoritario armatuak dauka. Militanteek onartzen dute diziplina eta sakrifizioaren beharra... eta estrategiak onar ditzake dohaineko biolentzia eta terrorismoa, horiek izanik, errepresentazio horren barnean, estatua makurtzeko bide hoberena.
|
|
|
Jende askok leporatzen dio analisi errealistaren gabezia. Estrategia bat ekartzen dituen ondorioen arabera epaitu behar da, eta ez eragileek aldarrikatzen dituzten asmoen arabera, are gutxiago beren errepresentazio ideologikoen arabera... Eguneroko politikan, edozein
|
talde
baldintzatzen dute kanpoko faktoreek: badira beste taldeen jokamoldeak, bada errealitate sozialaren aldatzeko berezko erresistentzia, zorteak ere baluke garrantzia...
|
|
|
Bide itsua dela uste dut. Arestian aipatu ditugu oinarri sendoak dituen
|
talde
baten barnean errepresioak dituen efektu zimendatzaileak. Orain, errepresio zabalak demokrata eta progresistengan duen eragina aipatu behar da, Guantanamon bezala hemen ere funtzionatzen duelako.
|
|
|
Anitzek diote arrakasten falta hain nabaria dela non barneko partaide gehienek ere ez duten sinesten irabazteko posibilitatean. Nire ustez, militante anitzek sinesten du irabazteko bidean ari direla, nahiz eta sineste hori analisi desegokietan finkatua izan; behar bada, sineste hori beharrezkoa da
|
talde
marka bezala, taldearen trinkotasuna eta bizitasuna segurtatzeko, eta garrantzitsuena ez da egokitasun analitikoa baizik eta eginkizun integratzailea. Horrela bada, balore pre politikoen garrantzia azpimarratu dugu.
|
|
|
Osakin pre politikoak faktore psikologikoekin nahasten dira:
|
talde
horrek bere duintasuna badu, eta ez da, diotenez, ezeren trukez errenditzeko prest: " Ezker abertzalea ez dago prest hogeita hamar urtetako borrokaren ondoren, espainiarrek eta frantsesek herri bezala asimilatua izateko".
|
|
|
Alta, Ezker abertzale ilegalizatuari hurbiltzen bazaio
|
talde
arrazional eta sustraitu bati bezala, badira haren desarme militarra erdiesteko pistak: negoziatzeko, eta parte guztien aldetik, arerioa konprenitu behar da eta hark pairatzen duena sentitu.
|
|
|
Elkartearen lehen abiarazlea Jeanot Lacroix, iholdiarra izan zen. Gustagarriko euskal dantzari
|
talde
bat moldatu zuen. Geroztik, Frantxua Camino eta besteekin, Ongi Etorri taldeak ere hartu ditu kanpo herrietako euskal elkarte bati tokatzen zaizkion negurriak, ingurukoen onespenean bide iraunkorren artamena atxikitzeko gisan.
|
|
2013
|
|
|
Udaletxe aitzinean,
|
talde
batek igurikatzen zuen agerraldi tenorea. Hor baziren bikoteak eta gizon emakume bakar batzuk.
|
|
|
Zubi horren amaieran zurezko zubi altxakor batek laguntzen zituen ikuslariak, alimaleko ate baten aitzinean. Gidariak ideki zuen eta
|
talde
osoa sartu zen gotorlekuaren esparruan. Leku horren erdian, deusik ez zen baina, harresien bizkarrez emanak, etxettoak eta ttattolak zeuden.
|
|
|
1270ko udan Tunisen. Etxetik ateratzen dira musulman andere
|
talde
bat.
|
|
2014
|
|
|
Iduriz burumuinik aski ez baitute horren ulertzeko, Europak sortu du FRONTEX: 116 itsas ontzi, 27 helikoptero, 12 hegazkin eta 492" teknikari"
|
talde
, gure ongizatea guretzat zaintzeko. Israelgo hormarik ez badugu, beste biderik hartzeko eskubidea badugu ez?
|
|
|
Duela mende erdi bat apez
|
talde
bat ari zan da hortzez eta haginez liturgiako testoen itzulzen, eta gu bezalako populu koxkorra hasi da bere mintzairan, frantsesa mintzo duten dotzenaka miliunak bezain laster. Gainera, Euskalzaindiak batuaren legeak finkatu aintzin, denek ulertzeko gisan egitera saiatu dira.
|
|
|
Apezek bi
|
talde
bazituzten. Bat, Apezen Kontseilu ofizialeko Atelier Basque delakoa.
|
|
|
Bigarren diru iturri bat. Harat joan zen, han ere kapera bat eraiki eta giristino
|
talde
bat sortu. Han dago beti eta 30 bat baitziren biltzen nire garaietan, orain ehunez goiti dira.
|
|
2016
|
|
|
Nik plazarat joan nahi, ni ere alegeratzerat, bainan aitak ez utzi. Etorri zelarik azkenean plazarat eskapatzeko ordua, harat joan eta
|
talde
bat ari izan ginen oihuka, irriz, irrintzinaka, kantuz eta dantzan musikarik batere gabe, airea kantatuz" tralalala", gure zoriona erakusten. Aireak Foxtinekin15 ikasiak genituen.
|