|
2000
|
|
|
Ni bertako hizkuntzalarihandi bati buruzko zerbait idatzia nintzen arin eta bromoso, Koldo esaten zitzaiolaorain, berak bere buruari beti Luis esaten zionari. Ba, hartaz galdetu zidaten hainzuzen ere, ea zer esan
|
nahi
nuen harekin. Ezer ez, esan nuen, hori besterik ez.
|
|
|
Eta aitari behatu, eta irriz ikusi
|
nuen
hura ere, baita hats hartzen ere, barren barrendik, iparreko hodei beltz heldu berriak hegotik ihesi balihoaz bezala, ekaitza lehertu aitzin. Eta erran zuen:
|
|
|
Izan ere, gertatua gertatu ondoren, osaba Joanikotekin egon nahi nuen, laguntza eske... zeren, neure buruari erraiten nion arren ezen lasai egon behar nuela, ez bainengoen lasai... kontzientzian har bat piztu balitzait bezala, horzkaka eta ausikika ari zitzaidana eta erraiten zidana ezen neure burua engainatzen ari nintzela, zeren estali nahi bainuen anaiaren aurkako mendekua eginbehar eta obligazino moral iduriko baten desenkusarekin... Eta, neure engainamenduaren baliatzeko, behar nuen, guztiz ere, osabaren hitza, hitz hark erran ziezadan ezen zuzen jokatu nuela; eta behar
|
nuen
haren boza, harraren mututzeko eta isilarazteko; eta behar nuen, finean, haren aprobazionea, eta, beraz, haren iritzia ene aldekoa izaitea, edo, aldekoa ez bazen ere, nik neure alde ipintzea eta makurraraztea, nola pisuak balantza. Baina osaba konbentzitzeko gai ote nintzen eta ene argumentuak hain pisuak ote ziren?
|
|
|
Eta hala joan ziren gauzak, ezin hobekiago, harik eta egun batean ohartu nintzen arte ezen zure aitak ez zidala ohi bezala kasu egiten, enekin zegoen arren enekin ez balego bezala. Eta egun batean morroi bat jarri
|
nuen
haren barrandan... eta morroiak Ubarnerat egin zuen aitaren gibeletik, eta ikusi zuena ikusi zuen, pentsa dezakezu zer... Eta hark min izugarria eman zidan, eta mina handitzen eta handitzen hasi zitzaidan...
|
|
|
Eta erran eta egin... zeren biharamunean deitu bainion jaun administratzaileari eta manatu ezen konpli zezala ene manua. Hitzik gabe utzi
|
nuen
hura, jakina...! " Bihar etzi baino hobe", erran nion," zeren, zenbatenaz lehenago akabatu zeure trabailua eta zenbatenaz isilago, hainbatenaz berretu eta emendatuko baitzaizu, harengatik dagokizun ordaina" —eta, barrendik hats hartzen zuela, amak eratxiki zuen—:
|
|
|
Eta bertze egun batean, nola baitzen astronomian ere jakintsu, Carlos de Sigüenza y Góngora mexikarraren Manifiesto filosófico contra los cometas liburu publikatu berriaz aritu zitzaidan; eta, liburuak erakusten zituèn teoriak agertzen zizkidala, nola oroitu nintzen ni osaba Joanikotez, eta nola imajinatu
|
nuen
haren boza: " Aspaldi erran nian nik hori!"
|
|
|
Ez, jaun André, ez
|
nuen
harekin deus ere egin, zeren promes egin bainion Jain koari ezen ez nuela bortz sei urtetan emaztekirik hartuko, eta epe hura ez zen artean konplitu, eta zeren bertze asmo batzuk bainerabiltzan nik istant haietan, hagitzez ere inportantagoak eta hil edo bizikoagoak.
|
|
|
Eta, haien izaiteaz denaz bezainbatean ere, berdintsu eta orobatsu gertatzen zitzaidan, zeren atsegin bainituen biak ere, arras diferentak ziren arren: osaba Joanikot urduria zen, eta laket
|
nuen
haren urduritasuna; jaun Marcel baketsua zen, eta laket nuen haren bakea, osaba Joanikoten urduritasuna bezainbat.
|
|
|
Eta, haien izaiteaz denaz bezainbatean ere, berdintsu eta orobatsu gertatzen zitzaidan, zeren atsegin bainituen biak ere, arras diferentak ziren arren: osaba Joanikot urduria zen, eta laket nuen haren urduritasuna; jaun Marcel baketsua zen, eta laket
|
nuen
haren bakea, osaba Joanikoten urduritasuna bezainbat.
|
|
|
Zeren eta, jainkosa baten idurirat, helezina eta haustezina zirudienak bazuen, itxura batean, ahulezi puntu bat eta ahulgune bat —beldurra baino beldurgarriagoa zena!, haren hitzetan—, eta ahulgune hartarik hauts zitekeen haren mundu ustez sendoa, enea edo osaba Joanikotena bezalaxe eta nornahirena bezalaxe. Eta nola sentitu
|
nuen
harenganat hurbiltzeko gogoa eta ene besoekin babestekoa eta musu emaitekoa...! Eta nola sentitu nuen istant batez ezen hura zela ene ama, eta ez nuela haren ausentzia ene amaorde Felisaren presentziaz bete ahal izanen handik aitzina, nola bete ahal izan bainuen ordu arte, zeren eta ama jainkosa bat izan baitzitekeen, baina jainkosa hauskor bat, eta jainkosaren ahuleziak eta haren hauskortasunak erakartzen ninduten erremediorik gabe!
|
|
|
Eta nik gogo ezin gaixtoagoz ikusten
|
nuen
hura, zeren ez bainuen atsegin, eta zeren ezin bainuen deus ere egin... eta zeren buruan bainuen Antonio Ibarbia... eta buruan nuen, halaber, Joxe Aberasturi, eta buruan nerabilen orduko nola laxa nitzakeen neure bi lagunak eta nola egin genezakeen hirurok ihes.
|
|
|
Eta ohetik jaiki eta belauniko paratzen nintzen, aitak erregalatu zidan gurutzearen aitzinean, zeina gure gelako hormatik esekirik baikenuen, otoitz egiteko. Eta, gela barrengo iluntasunean, behatzen nuen anaiaren oherat, eta amets gozotan igartzen
|
nuen
hura beti ere, ni hartzen ninduen oinazezko mundu hartarik kanpoan.
|
|
|
Izan ere, bagenituen sagarrondo lerdenak, eta haien artean bazegoen bat, sagarrondo izaiteko izugarri handia zena eta errege sagarrik onenak emaiten zituena. Eta sagar haien artean beti egoiten zen bat, bertzeak baino erregeago zena, eta, noiz eta pentsatzen bainuen ezen sagar hura enetzat izan zitekeela, zeren Mattin baino arinagoa bainintzen, albotik adituko
|
nuen
haren boza:
|
|
|
Eta osaba izaiten nuen buruan, eta idurikatzen
|
nuen
haren sufrimendua ziegetako pareta lohi lodien artean, eta pentsamendu haiekin sufritzen nuen nik ere.
|
|
|
Imajinatu nituen osabak hartu behar zituen ehun azoteak, imajinatu
|
nuen
haren desterrua... eta, neure pazientziaren eta neure pairuaren ontzia beterik sumatzen nuela, sorpresarena etorri zitzaidan, zeren sorpresa hark ere, zetorren lekutik zetorrela, ezin iragar zezakeen gauza onik, eta, hala, sorpresa hura ontzia gainezka ipintzen zuèn ur xorta balitz bezala, eta odola sutan jartzen zitzaidala, erran nion amari, koleran sarturik eta errai erraietarik:...
|
|
|
Etxean ediren
|
nuen
hura, uroski!
|
|
|
Zain txarrak jota, haren deiaren esperoan egon nintzen asteburuan eta hurrengo astearen hasieran. Kasik astebete iragan arte ez
|
nuen
haren berririk izan. Aitzakia, izebaren eritasuna eta heriotza, sinesgarria zen, baina haren urduritasuna zerbait gehiagoren markatzat hartu nuen, zer ote zen asmatzeko gauza ez banintzen ere.
|
|
|
Zetazko zapi denboraz kanpoko batek inguratzen zion lepoa, eta ilajea —nirea baino usuagoa, adinak adin— gibelaldera orraztua zuen eta gogortzailez oratua. Neskatan nahi eta okerreko tokira iritsitako dibortziatu berri dotore ustearen irudi biribila, pentsatuko
|
nuen
haren egoera zibilaren berri ez banu.
|
|
|
Gogoko izan
|
nuen
haren mazelak odol ukaldiak jota ikustea.
|
|
|
Begi bat itxita bereizi
|
nuen
haren bizar ezohikoz egin gabea, haren ile berri harrotua, haren txandal nabarra. Gisa horretan apaindua, eskuko pistolak eite sasikoa erantsiko ziokeen, haurrendako filme kaskar bateko" gaiztoarena", uste ez banu gutienez behin erabilia zuela.
|
|
|
Denbora puska batean Potzoloren aho betea bilakatu zen nire ikusmira. Bertze zigarro bat piztu
|
nuen
hark azpila galletaz husten zuen bitartean.
|
|
|
Niregandik pare bat metrora egonda ere, garbi aditzen ahal
|
nuen
haren urrin gazi gaztea.
|
|
|
Kazetarisaren bularralde oparoa barik, Manuel Sarasa Gonzalezek, goitizenez" Manolo Potzolo", keinu apal batekin agurtu ninduen bere betaurreko beltzen atzetik. Ez bat ez bi egin
|
nuen
haren ondora.
|
|
|
Ez naiz inoiz haurkoi izan. Oraino aita amenean bizi nintzen, arreba Marixak, burutan hartzen dituen langintza orotan bezain lehiatsu, seme alabak munduratzeari eman ziolarik, eta, orduan ere, bide malkartsua
|
nuen
haren sabeleko fruitu negartien ikuspegian osaba berri bati omen dagozkion lilura eta zirrara agertzea. Duela zortzi urte, Kristinari emalegeak eten eta, farmaziatik itzulirik, haurra nahi zuela jakinarazi zidanean, kasik konortea galtzeraino zorabiatu nintzen.
|
|
|
—Popi eta Lolarenak ere berak marrazten ditu? —lehen aldiz juntatu ginenetik interes miko bat sumatu
|
nuen
haren begitartean.
|
|
|
Berak sarrarazi ninduen igogailuan, berak zanpatu goititzeko botoia. Barne hartan berraurkitu
|
nuen
haren bular alderako bidea. Zerura nindoan berriz, gogo nahiz gorputz.
|
|
|
Isabel Sanjoseren sinadura aurkitu berria nuen hainbertze asaldatu ninduen albistearen azpian. Ozenki irakurri
|
nuen
haren izenburu bukaezina. Etxeko marka.
|
|
|
Ez
|
nuen
haren paperean begiratu behar. Banekien ARTXIBOA izkiriatu berria zuela.
|
|
|
Lauso artean, lo egin ondoko katuaren irudi asea sumatu
|
nuen
haren begitartean.
|
|
|
Ttipik ni hautatu ninduen porru jiraren segida emaile. Ordainean, botila laga
|
nuen
haren esku meharretan. Bi xurgada jo nizkion, motz, eta Charlyri pasatzeko imintzioa egin nuen.
|
|
|
Lasaitzen al zituen nire barrenak cum laude ponpoxo hark? Ba al
|
nuen
hura nahikoa berme. Ematen al zidan sari hark nahikoa zuhurtzia?
|
|
|
Ez nintzen gogoratzen. Migel ezkondua zen, eta ez
|
nuen
haren semearen bataiora joaterik izan.
|
|
|
Ahots gazte sendoa zuen, eta haren mihiak zaldi pausoen hotsa zirudien, hitz egiten zuen bakoitzean. Buruan jira-biraka
|
nuen
haren ahotsa hurbildu zi  tzaigunean.
|
|
|
Nire aldamenean eserarazi nuen. Beti izango
|
nuen
haren laguntza eskertzeko aukera.
|
|
|
Nik bakar bakarrik dakit amona katu berpiztua ikustean geratu bide zen bezalaxe sentitu naizela, nor eta Dabid, non eta Golden Gate entzutetsuan topa  tzean. Eta horrexegatik, ez da harritzekoa berarekin nuen hitzordura artega agertzea (ez nuen oso argi ongi egin ote
|
nuen
hari baiezkoa ematean). Hori gutxi balitz, zubikoaz geroztik Rubenek luzatu dizkidan begirakuneak eta isiluneak are gehiago artegatu naute.
|
|
|
Nekez bada nekez, aitak burua jaso, eta haren begirakunean islatua ikusi nuen noraezaren betea. Gero neure burua bistatu
|
nuen
haren begi nini urtsu eta erorietan, eszena bezain irreala eta deformatua. Berehala ohartu nintzen aitak ez ninduela ezagutu, eta hala baieztatu zidaten ahoskatu ahal izan zituen lehen hitzek:
|
|
|
Maiatzaren 20ra arte, begien aurrean ikusiz bizi izan
|
nuen
hura. Baina egun horretatik aurrera oso modu ezberdinean biziko nuen, zoritxarrez.
|
|
|
Harrizko piramidea begien aurrean agertzearekin bat, gizon gazte bat ikusi
|
nuen
haren aurrean, eskuak gorputzaren aurrean lotuta, serio, tente eta itun, begirada beherantz, otoitz sakonean ariko balitz bezala... Arranopola!
|
|
|
Harrituta nengoen neure buruarekin. Baina Lauaxeta nahi nuen ondoan inondik ere, ezin etsi
|
nuen
hura gabe. Ekaitz zakar batek harrapatu ninduen azkeneko metroetan nintzela, baina goraino heldu nintzen hala ere.
|
|
2001
|
|
|
Nik entzun nuen inoiz, hango delegatuaren ordez euskara kontuak eramaten zituenaren aita abertzalea izan zela... Harekin konpontzen nintzen ni, beti apal apal, han harrotasunak ez baitzuen ezertarako balio, baina laguntza handia lortu
|
nuen
harengandik.
|
|
|
Pausoz pauso, taupadaz taupada oinez jarraitu nuen ene gorputz barnean nabigatzen zuten odol errekak berotu zitzaizkidan unerarte. Begiak irekiak nituela pentsa zitekeen, baina belarriekin aurkitu
|
nuen
hura. Ehun bat metro aurrerago egongo zen kale kantoian ikusi nuen nire maitalea izango zena!
|
|
|
Aurrera errutinatik eta bakardadetik ihesi, han nonbait baitzegoen etorkizuna. Kale laberintikoetan mapa bat eskuratu gura
|
nuen
hura aurkitzeko, baina maitasuna ez omen dago paperetan idatzia eta bihotzaren iparrari jarraitzea deliberatu nuen. Korrika jarraitu nuen, kale ertz guztiei ea ikusi zuten galdetuz, baina ez nuen erantzunik jaso.
|
|
|
Ezin
|
nuen
hura jasan. Laga bakean, oihukatu nion, askatu besoa.
|
|
|
Esne jadanik bilduan eskuak deblauki sartuz, amoroski eta xeheki, andere ezezagunak azalpenak eskaintzen zizkidan: segur nintzen orduan gure tribukoa zela eta sintesi marrazkiak pantailan lasterregi lerratzen zirelako ez
|
nuen
haren soaren ebastea lortu.
|
|
|
Taigher zen, Mendizale edo Pioletadun Hiltzailearen bila ibili nintzenean, mendizaleen artean ezagutu
|
nuen
hura, gero Patagoniara edo Ipar Polora espedizio zientifiko batean joan omen zena. " El Himalaya es la risa del dios Shiva" esatea gustuko zuena.
|
|
2002
|
|
|
Patxi Ezkiagak gogoan du zergatik aurkeztu zen Felipe Arrese Beitia lehiaketara orain ia bi hamarkada. " Denbora asko egiten nuen idazten, eta egiten
|
nuen
hark benetan zerbaitetarako balio ote zuen jakin nahi nuen". Horrek eman zion bere lehendabiziko saria 1984 urtean.
|
|
|
Modu horretan umeak ez baitzuen lorik hartzen. Amari begira ikasi
|
nuen
hark nola kantatzen zuen, goxo, geldiro, sehaskaren erritmoa kantatzerakoan eramanez. Horrela lortu nuen, gerorako esperientzia.
|
|
|
Umeak ere badaki sasoi horretan jostailua jaso behar duela, beraz, espero du. Baina ez du espero halako irrikaz," ea nahi
|
nuen
hura lortzen dudan", baizik eta" beno, jasoko dudanez ea zer eskatzen dudan".
|
|
|
Hura izorratzeko. Ez
|
nuen
haren berririk izan denbora puska batean. Halako batean, beste behin deitu zidan.
|
|
|
ehizakia, beraz, ez zen uso bat, tximeleta bat baizik, orain bide batetik eta orain kontrakotik ibiliko zitzaidana. Eta arma bakarra
|
nuen
hura harrapatzeko: pazientzia, pazientzia eta pazientzia.
|
|
|
Behin sartu nion ziria Hipokratesi, baina gehiegizkotzat iritzi nion berriro sartzeari. Lagun zaharra bainuen mediku greziarra, eta ez
|
nuen
haren adiskidetasunik galdu nahi. Ondorioz, Sarari zegokion hurrengo pausoa ere ematea.
|
|
|
itzuli egin nahi nuen, itzuli besterik ez, Sararekin egoteko. Itzultzean, ordea –gaueko 10ak izango ziren–, ez
|
nuen
hura etxean aurkitu. Karmeleri deitu nion telefonoz.
|
|
|
Bai, don Nestorrek ene ama salbatu zuen, baina nik ez bost urteko haur hura. Eta ezin
|
nuen
haren irudia burutik baztertu, ezta haren amarena ere. Eta, Altzako kaskotik elurrak hartutako zerumugako mendi-kate luzea ezin ederrago agertu zitzaidan arren –Aiako Harria eta Bianditz, Mandoegi eta Leuneta, Oindi eta Adarra, Txindoki eta Aizkorri, Ernio eta Gazume, Gorbeia eta Izarraitz–, porrot sentsazio handi batek hartu ninduen.
|
|
|
Haien artean nabarmen egin zitzaizkidan Pantxikeren irri karkarak. Alboan nuen, eta zer emozioa sentitu
|
nuen
hura horrela ikustean! Ongi merezia zuen, bai, pozaldia!
|
|
|
Ez
|
nuen
haren erabakia onartu. Esan nion:
|
|
|
Han, bidean bertan, bazen pago mardul bat, enbor motza eta adar luzea, gure eta etxekonekoen lur sailak bereizten zituena. Ni zuhaitzera igo, eta jarleku aproposa aurkitzen
|
nuen
haren adar arte ezagunean. Handik ardiak, ahuntzak edo moxalak zelatatzen nituen.
|
|
|
Balkoiko atea zabal zabalik, itsas usai  na dastatzen ari nintzen, anaiak hitz egin zidanean. Ozta ozta jaso
|
nuen
haren mezua, telebistako ahotsen azpitik. Ez dut esango espero ez nuenik.
|
|
|
Hurrena, martxan jarri ginen. Nik autoko erloju txikiari erreparatu, eta 7:30 irakurri
|
nuen
haren leihotxoan. Harritu egin ninduen, eta poztu, orduaren zehaztasun hark.
|
|
|
Tirogileari dagokionez, sentitu, bai, sentitu
|
nuen
hura eta sentitu nituen haren pausoak, nire ondotik pasatu baitzen, baina nik ez nion begiratu. Itzal bat, horixe.
|
|
|
Erregearena egiten nuen nik, hark makila bat baitzuen oker oro zigortzeko. Etxeko norbaitekin haserretzen nintzenean, gazteluko neskame lapur edo soldadu gaizkile bihurtzen nuen, eta makila dantza  tzen
|
nuen
haren bizkarrean. " Tori, gaiztoa, gaiztoa, tori!", jotzen nuen gupidarik gabe, harik eta" plaf, hil da!" esaten nuen arte.
|
|
|
Estatua baten keinu eta isla brontzezkoak bezain denboran geldiak zeuden hildakoarenak ere. Ezin
|
nuen
haren aurpegia bere osotasunean berritu: ezin nion arnasa eman eta begirada piztu.
|
|
|
Ibon Sarasolagandik beti ikasi izan dut asko euskararen inguruan, eta orain ere gauza bera gertatu zait. Inazio Mujika Iraolak animatu ninduen aspaldi zirriborratua
|
nuen
hura letra gehiagotan jartzera eta gero hitzez hitz eta lerroz lerro irakurri du testua, eta erne baino erneago egin dizkit hainbeste iradokizun. Denei eskerrak, bihotzez, nahiz ez den esan behar hemen agertzen ditudan iritziak nireak, eta nireak bakarrik, direla.
|
|
|
– Manoleteren izpiritua izango da, hilobitik berpiztua mendeku bila. Irratian entzun
|
nuen
haren oroitarrirako antolatu zuten diru bilketa porrota izan dela –izan zen norgehiagoka trufariari Mentxuk egin zion lehen ekarpena.
|
|
2003
|
|
|
Bestalde, banuen beste erronka bat. " Gallarta" nire lehenengo nobela idatzi nuenean, garaia ez nuen ondo kontrolatzen, eta izugarrizko ikerketa lana egin behar izan
|
nuen
hura idazteko. Horrek, nire ustez eta halaxe dela esan didate benetako lagunek, nolabait desorekatu egin zuen nobela hura.
|
|
|
Gustura hartu
|
nuen
hura.
|
|
|
Neure ikasle zela ezagutu nuen lehenik eta geroztik ez
|
nuen
haren berririk izan harik eta nobela bat idatzia zuela-eta aurkezpenerako deitu zidaten arte. Harri eta zur geratu nintzen.
|
|
|
Egun batez, hori bai, izu pixka batekin ohartu nintzen neska arrastoak desagertzen ari zirela Monikarengan. Bera baino lehenago esnatu nintzen goiz hartan begira egon nintzaion luzaz, eta ez
|
nuen
haren aurpegian lehen gupidatu eta babes ematera bultzatzen ninduen ume trazarik aurkitu. Ezpainen lerro lizunean, sudur hegalak astinduz arnasa hartzeko modu egarberan edo burukoari atxikitzeko era gutiziatsuan ohartu nintzen emakumea gailendu zitzaiola erabat neskari.
|
|
|
Pozik bete nuen agindua. Eta pozik hartu
|
nuen
haren eskupekoa: bi errealeko txanpon zuloduna.
|
|
|
Hala ere, bihotzean eraman dut geroztik Agurtzane, eta nire idazle harrotasunean zirika aritu zait haren historia. 2003 honen hasieran berriro jo
|
nuen
harengana, Egunkaria ren itxiera eta bertako arduradunen atxiloketa gertatu berritan, hain zuzen ere. Bere paperak atzera utziko al zizkidan galdetu nion, nondik nora kontatu asmatu nahian ari nintzela eta.
|
|
|
Jarraian, alkandora kendu eta zulo beltz sakon bat erakutsi zigun ezker bularraren parean. Berriz ere miratuta gelditu nintzen bitxikeria anatomikoa zela eta, nahiz eta, diskrezioaren izenean, nahiago izan
|
nuen
hari buruz galderarik ez egin. Taldea zeharo txundituta gelditu zen.
|
|
|
decúbito supino. Hilarioren heriotza egiaztatu aurretik nik egin nuen gauza, makarra egurtzaile haiek ez baitzuten artean ez hatsik ez zentzurik berreskuratu, gorpura hurbildu eta nire eskuin belarria ipini
|
nuen
haren bihotzaren gainean. Ez zen taupadarik entzuten.
|
|
|
Izango genuen Citroëna hartzeko astia. Edo nork zekien neuk bakarrik etorri
|
nuen
haren bila, haserretu egingo zitzaidalako. Karpetaren barruan nituen azken paperen berri jakitean.
|
|
|
Zorionez ez
|
nuen
haren akorduarekin luzatzeko erarik.
|
|
|
Sinetsi egin nion. Eskuetan
|
nuen
haren froga. Elenaren gerrialdea!
|
|
|
Ertzaintzaren buruaren burua zen. Ez
|
nuen
harekin hitz egin, zerarekin baino... –izena esateko hauxe falta zitzaidala moztu egin nuen.
|
|
|
Hartu, begiratu eta zatitu egin nuen. Ez
|
nuen
haren beharrik.
|
|
2004
|
|
|
Nik eman egingo nion horren jakitun, gerora ere biak adinean aurrera, inoiz ez nion ohitura hari bukaerarik eman. Eta Orioko zaharren egoitzan musean aurkituko nuela jakinda, egokiera nuenean hara egiten
|
nuen
hura agurtzeko pozez, harenaz ere berdintzen bainintzen. Puntako arrantzalea.
|
|
|
Eta liburu hau, neurri batean, nire errealitateko bi hutsune betetzera heldu da: batetik, irakurle gisa aurkitu ez
|
nuen
hura eskuartean izan dut, eta bertze alde batetik hutsune pertsonalago bat osatu du, aita beratarra eta familia guztia ere hangoa baitut, eta zenbait konturengatik harremanak aspaldi puskatu ziren; orain bost bat urte erabaki nuen hara berriz itzultzea eta harremanak berreskuratzea. Bestalde, ez da kasualitatea ere gaur egungo nire bi jarduera nagusiak mugaldeko dialektologiaz tesia egiten egotea eta mugaldeko poesia idaztea izatea.
|
|
|
Nik zuzendari bat izan nuen, Javier Minguez, eta lehen urtean kalapita bat izan
|
nuen
harekin. Hark esaten baitzuen txirrindulariaren buruak gauza bakarrerako balio duela:
|
|
|
Seguruena, bera Israelen zegoelako. Nik Palestinarako bidea hartu behar nuen eta egoera horretan ez
|
nuen
harekin enkontru bat eduki nahi. Jadanik hasita nengoen bi herrialdeen banaketa egiten; ordura arte Nathan eta niretzat ez zen existitzen Palestina, Israel baizik.
|
|
|
Orduan izeba Intisarri deitu nion, ea berak ezer zekien. Zortea izan nuen, lortu
|
nuen
harekin hitz egitea. Eta jakin ere bai amona non zegoen:
|
|
|
Agian bai, baina ez ninduen ezagutuko, buruzapia neramalako. Eta berriro aldarrikatu
|
nuen
haren izena.
|
|
|
Haren begiak, begi tristeak, nire begi galdetzaileekin gurutzatu ziren. Une hartan izua nabaritu
|
nuen
haren aurpegian, baina, berriz ere, aurrera egin zuen. Eta nik ere, ahal izan nuen neurrian, aurrera egin nuen gero eta larriago.
|
|
|
Inoiz esan bai, institutuan genbiltzala, berari Israelera joatea gustatuko litzaiokeela. Orduan jakin
|
nuen
haren gurasoak juduak zirena. Orduan azaldu nion nik ere, nire aita amak palestinarrak zirena.
|
|
|
Horregatik ez didazu deus ere zor. Nik ere oso gustura egin
|
nuen
hura. Niretzat ere polita izan zen zu bezalako neska bat besoetan hartu eta egin nuena egitea.
|
|
|
Frantziak eta Ingalaterrak Francoren erregimena onartu zuten ofizialki. Kolpe latza hartu
|
nuen
hura entzunda. Zantzu guztien arabera, gerra bukatzear zegoen Espainian, eta koldar haiek irabazleen alde egiten zuten.
|
|
|
–Tira, Iruñean nintzelarik ere banuen nazi mugimenduaren berri. Eta aberritik urrun banengoen ere, sentitzen
|
nuen
haren dei ahaltsua. Izan ere, zail zen ideia haiek erakargarri ez gertatzea ni bezalako soldadu ohi bati.
|
|
|
Dar dar batean nengoela ohartu nintzen. Ezin nuen sinetsi begien aitzinean
|
nuen
hura.
|
|
|
Baina izan, bazen. Eta ezin
|
nuen
hura saihestu edo ahanzten saiatu, zeren, azaltzen zenean, sentimendu hark indarkeriara jotzen baitzuen.
|
|
|
Oker nengoen, O. jaunak berriro egin baitzuen atzera –denborarekin ongi ohitu behar izan
|
nuen
haren jarrera hartara, aurrera atzera, atzera aurrera–, arestian ihes egindako galderari aurre eginez:
|
|
|
Asteazkenean, entrenamendutik itzultzean, ez
|
nuen
haren etxean argirik ikusi. Ezta ostiralean ere.
|
|
|
Filofoklesen kasua kontatuko dut. Sansen –Errealaren bigarren taldean– egindako garaian ezagutu
|
nuen
hura: jubenila nintzen arren Sansekoekin entrenatzen eta jokatzen nuèn garaian, zehatzago esanda.
|
|
|
Ai, zenbatetan amestu izan nuen neska harekin ezkontzen nintzela, eta hantxe
|
nuen
hura, bai, neure ondoan!
|
|
|
Arnasa pittin bat hartu
|
nuen
hura entzutean.
|
|
|
Ilargia ikusi nuen arratseko zeru garbian, eta mendi handi bat urruti, ordurako erdi itzaletan zegoena; eta mendi horren aurrean, beste bat, ttikiagoa; eta mendi ttikiago horren aurrean, beste bat, are eta ttikiagoa; eta mendi are eta ttikiago horren aurrean, muino lerro luze bat. Ordea ez
|
nuen
hura bakarrik ikusi. Ilargi, zeru eta mendi haiekin guztiekin batera, ni jaiotako harana ikusi nuen bere baso, belaze eta etxeekin; etxe bat errekaren ezkerraldean, beste bat eskuineko aldean, Balantzategi hurbilago, eta are eta hurbilago errota.
|
|
|
Etor zaitezte banaka, eta neurtuko gara! —esan nien, edo ez, ez nien esan, imajinatu egin
|
nuen
hura esaten niela.
|
|
2005
|
|
|
Nik entzun nuen inoiz, hango delegatuaren ordez euskara kontuak eramaten zituenaren aita abertzalea izan zela... Harekin konpontzen nintzen ni, beti apal apal, han harrotasunak ez baitzuen ezertarako balio, baina laguntza handia lortu
|
nuen
harengandik.
|
|
|
Eskatzen zidana egin nuen. Pistola zekarren gizona dilisten bezeroa zen, baina berehala igarri
|
nuen
hura gehiegizkoa zela bederatzi eurogatik; beste zerbait egon behar zuen.
|
|
|
–Ander nire laguna zen eta asko sentitu
|
nuen
haren heriotza –bi pauso eman zituen aurrera eta ukabilarekin bere bularrean jo zuen indartsu. Errebolberraren keinu batez berriro atzera egiteko agindu nion, eta berak, une batez pentsatu ondoren, atzera egin zuen eta apalago hitz egiten hasi zen– Azuak Anderri bere aseguru etxeko lokala eskaini zionean bere alaba bortxatu zuen putakumea garbitzeagatik...
|
|
|
Begira gelditu zitzaidan, gero ispilu txiki baten gainean marratan zegoen irin antzekoa aluminiozko paperean bildu eta ezer esan gabe alde egin zuen. Ez zen gehiago agertu eta ez
|
nuen
haren berririk izan, hildakoarena suertatu zen arte.
|