|
2000
|
|
|
Gizona beti ikasten joaten da. Nik 30 urte nituenean pentsatzen ez
|
nituen
gauza batzuk egiten ditut orain («mañontzi» neurrian kantatzea, esaterako), nahiz garai hartako sasoia ez eduki. Alderdi batzuk behera egingo dute:
|
|
|
Kartzelan gogoeta egin nuen forma eta abarri buruz. Eta forma aldetik zabalpide batzuk emateko oso bide erraza ikusten nuelako egin
|
nituen
gauzak, kontzientziaz. Bat batekotasunak normalean inertzia bat darama eta bideak estutu egiten dira ez badituzu zabaltzen.
|
|
|
Eta egun batean gaztigatu ere ninduen, baina alferrik behin berriz. Eta, latina emaiten ari zitzaidala, konparazione, buruz aspaldi ikasi
|
nituen
gauzak galdetzen zizkidan —deklinazioneak eta—, eta nik batzuetan ez nion ihardesten, zeren buruan bainituen Elbiraren arrosak eta eguzkiak, eta ez zegoen arrosa eta eguzki haiek gramatika liburuetan deklinatzerik...
|
|
|
" Ahalik eta goizen". Nik izaera zehaztugabeko egitekoak argudiatu
|
nituen
gauzak berandutzeko. Izorratzeko gogo hutsa, nire aldetik, desohorea erabatekoa ez izateko doi doi balio zidana.
|
|
|
Xan izu larri zegoen. " Arestian gertatuak uste
|
nituen
gauza batzuk", esan zuen," nonbait oso aspaldi gertatu zituan". Garik txundituta begiratu zion.
|
|
2001
|
|
|
Aurreko bidaian gaixotu egin nintzen han eta nantu deitzen diren indio batzuekin egon nintzen. Haiekin nengoela ikasi
|
nituen
gauza batzuk berrikusi nahi ditut.’
|
|
|
Joanesen trakako jendeak gure sentimendu euskaldunez baliatzen zirela erran nuen neurekiko bidean zehar, haize farfailen antzera erabiltzen gintuzten, batean borroka armatua eta bestean, argumentu berez justifikatua, Euskal Herri departamenduaren itsuki sostengatzea eskatuz. Metropolian pasatu nuen denboran kontrolatzen ez
|
nituen
gauza franko gertatu bide ziren. Eta ni gauez baino ez nenbilen jagoitik.
|
|
2002
|
|
|
Orain ere umeekin oso ondo moldatzen naiz, oso estimatua sentitzen naiz. Gaurko umeekin orduan egiten
|
nituen
gauza berberak egiten ditut. Ni aldatu naiz, noski, zahartu egin naiz.
|
|
|
Horregatik ez
|
nituen
gauzak hain garbi ikusten, Sara ene etxera etortzeko proposamenarekin hurbildu zitzaidanean. Esan nion:
|
|
2003
|
|
|
Horregatik Hegoaldekoen ahoskatzeko moldera egokitu behar izan dut. Nire kapitalerako bidaian, Bilborakoan, banekien nireak
|
nituen
gauza batzuk bidaia poltsan utzi nituela.
|
|
|
Mutil koskorra nintzen eta handitan bidaiaria izango nintzela erabakita neukan, mundua zeharkatuko nuela. Ametsetako mundu hartan eroso sentitzen nintzen eta amona Sara nirekin eramango nuela pentsatzen nuen, hark irakatsi zizkidalako eskolan inoiz ikasi ez
|
nituen
gauzak. Amona Sarak sekula abandonatuko ez ninduela banekielako.
|
|
|
Horiek ere ahulak ziren. Bazar Lola bota berria, maite
|
nituen
gauza guztiak suntsitu edo desegin egiten zirela konbentzituta nengoen. Desagertu egiten zirela.
|
|
|
Bazela mundu zabala, eta nik uste baino gertuago gainera. Txikitan atlasari begira amesten
|
nituen
gauzak bizitzeko garaia parean neukala errepikatzen zidan behin eta berriz. Begiak zabaltzeko.
|
|
2004
|
|
|
Egia esateko, denborarik ere ez nuen izango, gau bat eta egun oso bat besterik ez bainuen pasatu berton. Eta nahiko kezkaturik nengoen gainera, Tel Avivetik Jerusalemerako bidean ikusi
|
nituen
gauzengatik eta taxilariak kontatu zidanagatik. Ramallahn zegoen amona, Jerusalemetik hogei kilometrora.
|
|
|
Gauza askok harritu ninduten ordura arte. Ezagutzen ez nituen egoeretan sartuta ibili nintzen arren, aurretik entzun edo ikusi ez
|
nituen
gauza askok, eta entzun edo ikusi banituen ez nituen gogoratzen, beldurtu eta egonezina sortzen zidaten.
|
|
|
Eta trastez betea. Kontua zen traste haietako batzuk neure trasteak zirela, Santanderretik atera ninduen ontzian nirekin eraman ahal izan
|
nituen
gauza apurrak eta, geroago, Iruñetik ezkutuan ekarrarazi nituenak: aitaren musika eta liburuak, amaren argazkia, eta Mauserra.
|
|
2005
|
|
|
Hor anuntziatzen diren kontzertuak nik irakurtzen ditudanerako pasatuak dira, baina paperok datozeneko planeta arraro horretakoa naizela oroitarazten didate. Eta beno, poz apur bat ere ematen dit, nik sasoi batean egin nahi
|
nituen
gauza batzuk beste batzuek egin dituztelako nik egin nitzakeen baino hobeto.
|
|
|
Nire amaren ahotsak zeharo kezkatuko zuen neska gaztea, jaieguna izanda, berarekin egoteko aukera izan genuelako. Gogorra egiten zitzaidan hasieran neska ezezagun hari barreneko sentipenak adie raztea, egin
|
nituen
gauza gogaikarri guztietaz hitz egitea, neure helburua lortzeko esan nituen gezur
|
|
2006
|
|
|
Nafarroa, aldiz, arautik edo paradigmatik hurbilagodago haiek baino. Denborak, tamalez, erakutsi dit orduan salatu, iragarri edobertzerik gabe erran
|
nituen
gauza frankok Nafarroarako ez ezik, Euskal Herriosorako ere balio zutela.
|
|
|
Ez zagon nire ohituren artean, horrenbeste badakin". " Hire ohituren artean ezagutzen ez
|
nituen
gauza asko zeudean, Antonio. Eta bost urte, bost urte dituk".
|
|
|
Bizirik egonik, hilda dagoenaren begiekin begiratzen
|
nituen
gauzak orduan nik, ama.
|
|
|
Horrela ikusten
|
nituen
gauzak orduan. Badakit erratuta nengoela.
|
|
|
Maleta harturik, bagoitik jaitsi eta trenak noiz alde egingo egon nintzen txartelen aretoan. Amona ikusi nuen trenera igotzen, saltzailea eta polizia ere ikusi
|
nituen
gauza bera egiten.
|
|
|
Nire barruan sortutako gogoa zen. Oso anarkoa izango nintzen, baina horrela egin
|
nituen
gauza asko. Ikastolatik aparte askotan.
|
|
|
musika eskola. Ikastolan egin ezin
|
nituen
gauzak han egiten nituen. Adibidez, baziren ikastolako umeak gabonetan gurekin batera irteten zirenak, baina ikastolak ez zituen lan haiek bereak bezala hartzen.
|
|
|
musikaeskola. Ikastolan egin ezin
|
nituen
gauzak han egiten nituen
|
|
2007
|
|
|
Baina zaldiekin berriro lan egiten hasi nintzenean, ohartu nintzen ikasitako gauza askok ez zeukatela zentzu handirik, hau da, zientziaren eta etologiaren ikuspegitik ez zeukaten zentzu handirik. Horregatik, etologiako azken urteetan ikasi
|
nituen
gauzak sakontzen eta zabaltzen banituen, aurrerapen handia egingo genukeela pentsatu nuen.
|
|
2008
|
|
|
Adierazpen horiek irakurri ahala halako sinesgaiztasun bat piztu zen nigan. Bai banekien, aspalditik jakin ere, Lehendakari zaharraren euskaltzaletasuna ez zela horrenbestekoa izan, han eta hemen irakurriak
|
nituen
gauzengatik. Horrela, erdi galduak nituen dokumentu zahar haien bila hasi nintzen, Leizaolaren euskaltzaletasuna hobeki ezagutzeko gogoz.
|
|
|
ni ere, beraz, estupidoen mundukoa izan naiz. [?] Ebaki
|
nituen
gauza hilezinekin [natura, erruraltsauna, balore tradizionalak] lotzen ninduen [sic] zilbor hesteak, eta, bizitzaren ertz batetik, panpina ustel bat izatetik kitatu naiz betirako. Eta hondartza bateko zomorroak bezala ikusten ditut gaur mundu honetara neurekin etorri ziren beste guztiak[?] Scardenalli putrea da [bere« zizaregoa» utzi du], sugea da, beste zomorro guztiak mespreziatzen ditu.
|
|
|
Baina beretzat gordetzen ditu ikasgaiak: ondorioak gordinegiak edo mingarriegiak izan daitezkeelako «Egin nahi
|
nituen
gauzak egiteak leku eta egoerarik txarrenetara eraman nau». Ezin gaitezkeelako memoriaz fida (Strange Victory, Strange Defeat kantuan dioen bezala)
|
|
2009
|
|
|
Niri zegokidanez arrunt garbi
|
nituen
gauzak: ez nuen Frantziako errege izateko inolako asmorik.
|
|
|
Sinetsia naiz une gaizto horiek saiheste aldera ahalegindu nintzela hainbertze. Fedearen hamalau artikuluak, Jainkoaren hamar manamenduak, berritik ikasi behar izan ez
|
nituen
gauza bakarrenetarik, haietan bat heldu baitziren Erreforma eta papisteria?, Elizaren sakramentuak, zazpi bertuteak, hiru teologalak edo dibinalak eta lau kardinalak, eta haien kontrako zazpi bekatu kapitalak, hamalau obra miserikordiakoak, Espiritu Sainduaren zazpi dohainak, bortz zentzumenak, arimaren hiru potentziak... den denak ikasi nituen aste gutiren buruko.
|
|
|
Tonto tonto hamazortzi urte pasa dira hasi nintzenetik. Poliki poliki ikusi nuen sortzen
|
nituen
gauzak beste batzuk ere jotzen zituztela, eta poza ematen du. Eta holaxe jarraitu nuen, Getariako ereserkirako ere aurkeztu nuen lana.
|
|
|
Izan ere, sistema horrela dago. Ikusten dut orain arte planteatu ez
|
nituen
gauzak planteatzen ditudala orain. Begira, gauza bat zera da:
|
|
|
–Hasieran orain egiten dugun lana egiteko prestatu behar nuen Ruben. Gero zalantzak
|
nituen
gauza batzuk lantzean, bizitasuna adibidez, baina orain denetarik egiten dugu. Pilotalekuko mugimenduen antzeko ariketekin zirkuitu bat egiten dugu, eta Belokik maila ona ematen du.
|
|
|
Zelaian egotea notizia bikaina zen. Denborak aurrera egin ahala, lehen egiten
|
nituen
gauzak egiteko gai nintzela konturatu nintzen. Luarcan jokatu genuen lagunartekoan nire saltsan nengoela konturatu nintzen.
|
|
|
Heldulekua larru urdin ilunaz forratuta zeukan. Gustatu behar zitzaizulakoan nengoen, nahiz eta neure artekoak neuzkan, sasoi hartan, jada esan dizudan bezala, ulertzen ez
|
nituen
gauzak ikusten hasia bainintzen zure portaeran. Opari papera kendu zenionean, eskerrak eman zenizkidan, ahots baxuaz, alborantz begiratzen zenuela, inolako maitagarritasunik gabe.
|
|
2010
|
|
|
Ulertzen nuen arrebaren jarrera, odolkidetasunaren desarrazoiak arrazoimenaren arrazoiak baino lehenagokoak izaki. Aldi berean, baina, garbi
|
nituen
gauzak, eta garbi mintzatu nintzaion: –Onegia zara, Bibi.
|
|
|
ez alferrik, Gerhardek zeruraino zabaldu baitzituen begiak, harridura eta sumina erakusten zituèn keinuan: nengoèn baldintzetan halaxe ikusi
|
nituen
gauzak behintzat. Hanka sartu nuen, bada, itxura batean, baina ni tematuta nengoen neurean, gerrara berriro ez joateko ahaleginean, neure biziaren alde ari nintzen, azken batean?, eta orduan esan nuen:
|
|
|
–Mihia nahi baduzu, hementxe daukazu: hartzea bakarrik falta zaizu??; hala ikusten
|
nituen
gauzak, edo irudimenak hartara ninderaman?, dos rojas lenguas de fuego, zioen poetak, eta ez al ziren poetak, bada, jainkoen mezulari??, baina oker nengoen, ni Helenaren mihiaren bila joateko puntuan nengoenean hizketan hasi baitzitzaidan:
|
|
|
Isilik geratu nintzen, nora ezean, anarkistak izaki jainkogabetzat bainituen definizioz; non nengoen eta non bizi nintzen, baina?; burbuila batean, beti bezala, mundutik urrun!; hanka sartu nuen, beraz, eta berriro ikusten nuen Domingo maila bat gorago, nahiz eta berehala etorri zitzaidan hura bere mailatik jaisteko moduko argudioa: . Ez zaitez inozoa izan, Elizari uko egiten dionak goizago edo beranduago bukatzen baitu Jainkoari uko egiten!?, baina zentzu apurrak esaten zidan gai hari buruzko eztabaida hantxe utzi behar nuela, argudioa egokia izan zitekeen, bai, baina igaro zen hura esateko egokiera?, eta halaxe utzi
|
nituen
gauzak.
|
|
|
Hala, bada, handik aurrera, neure begien begirada zorroztu, eta behatzaile zorrotz bihurtu nintzen, bai neure burua eta bai besteena aztertzeko ahaleginean, halako moldez, non berandu gabe egiaztatu bainuen Berako idazleak adierazitakoa lege orokorra zela, neure baitaren baitatik hala ikusten
|
nituen
gauzak bederen: Teoren pozak, aitak noiznahi zituen laudoriozko hitzak Teofilo Mariarentzat, anaiari atsegin handia eragiten ziotenak?
|
|
|
–Bazitekeen, baina zerbait agintzen zidanean oso argi ikusten
|
nituen
gauzak, ziur nengoen egia zioela, eta gainera ez nintzen gauza haren borondateari uko egiteko.
|
|
|
Gaurko bizitzan izaten ditudan desanparo eta bakardade aldi gogorren sustraia han zegoela, Buenos Airesen, han igaro nuen bizitzan. Eta egungo bizitzan jaso ditudan laguntza eta fabore askoren indar karmikoa ere han zegoela, Buenos Airesen egin
|
nituen
gauzetan. Buenos Aires opari bat eskaintzen ari zitzaidala sentitu nuen.
|
|
|
IKERNE. Ba? maleta ezin itxi nago tea zurean sartu nahi
|
nituen
gauza batzuek, baina, zerbait atera dut, ezta?
|
|
|
KANDIDO. Bueno, garbi utzi nahi
|
nituen
gauzak, besterik ez.
|
|
|
Gizona entzuna eta ezagutzen
|
nituen
gauzekin erkatuz, ez zitzaidan batereburutik pasatu gezurretan ibil zitekeenik.
|
|
|
“Ez, Anjelmari maitea, ez. Zu euskararen kontrako giroa puri purian zegoenean jaio zinen, hori da zuk bizi izan zenuena, baina zu baino bederatzi urte eta erdi zaharrago naizen honek bestela bizi eta ikusi izan
|
nituen
gauzak gerra aurrean”. Guri, euskaraz hazi ginenoi, egun batetik bestera euskaraz hitz egitea bekatu zela esan ziguten, gaztelaniaz ikastera bortxatu gintuzten.
|
|
|
Gai horri buelta asko emana nintzen lehendik ere, taldean maiz aztertu genuen Estatuaren eta oro har kapitalismoaren indarkeria estrukturala, eta horren aurrean zer baldintza eta zer muga izan behar zituen bortxa iraultzaileak, alegia gureak. Ordura arte oso garbi ikusi uste
|
nituen
gauzak, zalantzarik gabekoa iruditzen zitzaidan gure kausaren legitimitatea eta guztiz etikoa bortizkeria maila baten erabilera. Intelektualki hausnartua eta onartua nuena, baina, haragi bizitan diferente ikusten nuen.
|
|
|
Bazkari honetarako ondo prestatu nahi
|
nituen
gauzak, baina ez ondoegi; esan nahi dut ez nuela toki dotoreegi edo nabarmenegi bat aukeratuko, ez nuen giro erromantikoa prestatzen nenbilelako itxurarik eman nahi, nahiago nuen normaltasun baten barruan joatea dena, bai H. izutu edo estutu nahi ez nuelako, bai neure burua seduzitzailearena egiten imajinatu nahi ez nuelako ere. Hortaz, leku txukun bat hautatu nuen, diskretua baina ez intimoa ere, lasai jan eta lasai hitz egiteko modukoa.
|
|
|
" Ni ez ninduten epaitzen. Edozein kasutan ni libre geldituko nintzen, baina neu ere juzgatua nintzela sentitzen nuen; eta, lehenengo momentuan zure zigorra nire absoluzioa zela uste banuen ere, pixkanaka bestela ikusi
|
nituen
gauzak, gu biok lokarri ikusezin batek lotuko bagintu bezala: biok ginen errugabe, edo beharbada biok errudun, geure bekatuengatik, baina gizartearen aurrean zeuk hartu zenituen bizkar gainean bion kulpak.
|
|
|
Isilik geratu nintzen, nora ezean, anarkistak izaki jainkogabetzat bainituen definizioz; non nengoen eta non bizi nintzen, baina?; burbuila batean, beti bezala, mundutik urrun!; hanka sartu nuen, beraz, eta berriro ikusten nuen Domingo maila bat gorago, nahiz eta berehala etorri zitzaidan hura bere mailatik jaisteko moduko argudioa: " Ez zaitez inozoa izan, Elizari uko egiten dionak goizago edo beranduago bukatzen baitu Jainkoari uko egiten!", baina zentzu apurrak esaten zidan gai hari buruzko eztabaida hantxe utzi behar nuela —argudioa egokia izan zitekeen, bai, baina igaro zen hura esateko egokiera—, eta halaxe utzi
|
nituen
gauzak.
|
|
|
Hala, bada, handik aurrera, neure begien begirada zorroztu, eta behatzaile zorrotz bihurtu nintzen, bai neure burua eta bai besteena aztertzeko ahaleginean, halako moldez, non berandu gabe egiaztatu bainuen Berako idazleak adierazitakoa lege orokorra zela, neure baitaren baitatik hala ikusten
|
nituen
gauzak bederen: Teoren pozak —aitak noiznahi zituen laudoriozko hitzak Teofilo Mariarentzat, anaiari atsegin handia eragiten ziotenak— goibeltzen ninduen, eta haren porrotak pozten; baina zure arrakastak ere, Gabino, goibeldu egiten ninduen, kontzienteki lehiakidetzat ez zintudan arren —burbuila batean bizi zinen—, inkontzienteki lehiakide potentzialtzat baitzintudan —etxeko marrazkilaria zinen, ez ahaztu! —, ez zait beste esplikaziorik bururatzen.
|
|
|
Ulertzen nuen arrebaren jarrera, odolkidetasunaren desarrazoiak arrazoimenaren arrazoiak baino lehenagokoak izaki. Aldi berean, baina, garbi
|
nituen
gauzak, eta garbi mintzatu nintzaion: " Onegia zara, Bibi.
|
|
|
" Mihia nahi baduzu, hementxe daukazu: hartzea bakarrik falta zaizu..."; hala ikusten
|
nituen
gauzak, edo irudimenak hartara ninderaman —" dos rojas lenguas de fuego" zioen poetak, eta ez al ziren poetak, bada, jainkoen mezulari? —, baina oker nengoen, ni Helenaren mihiaren bila joateko puntuan nengoenean hizketan hasi baitzitzaidan: " Gauza bat garbi utzi nahi dut.
|
|
|
Egia da kontatzen hasi baino lehen ‘Orain kontatuko dizudana ez kontatu inori, mesedez’ esan niola, baina egia da, halaber, kontakizunean hanka sartu nuelako sentipena neureganatu nuela... ez alferrik, Gerhardek zeruraino zabaldu baitzituen begiak, harridura eta sumina erakusten zituèn keinuan: nengoèn baldintzetan halaxe ikusi
|
nituen
gauzak behintzat. Hanka sartu nuen, bada, itxura batean, baina ni tematuta nengoen neurean —gerrara berriro ez joateko ahaleginean, neure biziaren alde ari nintzen, azken batean—, eta orduan esan nuen:
|
|
|
Urte hartan irakurri
|
nituen
gauzen artean garrantzitsuena Juan Martin Elexpuruk Bergarako euskararen hiztegiaz egindako lana izan zen, handitua eta gehiagotua bere doktorego tesia bihurtuko zena. Ez dut uste inon argitaratu zenik, eta pena da, gauza interesgarri asko daudelako bertan (batzuk Ibon Sarasolaren hiztegietan ikusi izan ditut gero).
|
|
|
Baina azken egunean, ipuinak leitzeko euskaldunon txanda iritsi zenean, dezepzio handia hartu nuen. Oso triste gelditu nintzen benetan, ez dakit zergatik hartzen
|
nituen
gauzak hain serioski beti. Aurreko urtean zehar Jon Juaristi euskal literaturaren kontrako gauza asko ibili zen esaten eta prentsa idatzian maiz agertu ziren bere iruzkin negatiboak, baina ez nuen uste gure aurrean esango zituenik, batez ere berak eraman gintuelako hara.
|
|
|
(Zintzurra karrakatu ondoan.) Agerreko Ager familia eta beren Agerrondo guzieri, agur, agur eta erdi, agur bihotzetik. Lau urteren bilaketa lanen buruan hemen gira bilduak, lau urteko lana galdegin baitit, satorra bezala paper puloen artean mia eta mia, informazione xixari mendrearen bila, nehoiz etsitu gabe, fier hartu nuen langintzaz, gure leinuaren historia hurbilaren egiteko nuen ohoreaz jakitun, atzemaiten ahal
|
nituen
gauzen parean aitzin jujamenduetaz birjina, trabes bide faltsueri bortitz egiteko prest, bortitz...
|
|
|
Eta galderaren erantzuna denetan berdina zen. Ez zegoen aukerarik, konpontzen saiatu izan banintz, okerragotu egingo
|
nituen
gauzak. Isiltzea zen egoera horretan har nezakeen jarrera duin eta inteligente bakarra.
|
|
|
" bere buruari ekinda dago". Nire buruari ekinda nengoen, urrun sentitzen
|
nituen
gauza guztiak. Berdin zitzaidan Iruaingo petrilean Lubisekin eserita egotea nola Virginia kirol zelaian barrena grua eta kamioi artean etortzen ikustea; errealitatearen izpi haiek ez zuten jada eraginik nire gogoan, ez zuten markarik uzten bertan.
|
|
2011
|
|
|
Oso interesgarria da besteek nola ikusten gaituzten ezagutzea. Duela gutxi bidali didate kritika bat, filosofo batek egina, nik ezagutu ez
|
nituen
gauzak ikusi zituen berak nire testuetan.
|
|
|
Ni saiatzen nintzen inor aspertu baino lehen isiltzen. Tarteka, ezagutzen ez nuen autore edo gairen bat jartzen zidalarik, asmatu ere egiten
|
nituen
gauzak, baina sinesgarrienak horiexek ateratzen zitzaizkidan.
|
|
|
–Errepikapen bereziak, gertaerak, posibilitateak, lehen planoan mintzo da beltzarana?, bizi egiten
|
nituen
gauzok, eta idatzi ere bai, zirkuluan idazten nuen alegia.
|
|
|
Dirua besteak beste pantaila erraldoi batean gastatu zuen, DVDan eta surround efektua lortzeko bozgorailuetan. . Herabetasun atabikoak hartzen ninduen dirua behar ez
|
nituen
gauzetan xahutzen nuenean, baina gainditzeko prest nengoen sentsazioa zen?. Dena erosi zuen berria, arropa batez ere; guapa egoteko gogo berri batek hartu zuen senarraren heriotzaren ondorengo omenaldia bukatu orduko (hiletaren ordezko), bat batean hari guztiari eutsi ezin balio bezala.
|
|
|
Horretarako, epaiketan apaiz jantzita azaltzea erabaki nuen. Egia esan ordurako apaiz izateari utzia nion erabat, baina epaiketa hartan apaiz nintzelako epaitzen ninduten, apaiz nintzela egin
|
nituen
gauzengatik. Sekularizatuta ez nengoen, hala ere, baina gaur egun ere ez, ez ditudalako artean paperak bete.
|
|
|
Esan zidaten txorakeria galanta zela hara joatea eta itsasontziak berehala etorriko zirela. Baina nik ez
|
nituen
gauzak oso argi ikusten eta tren bat hartu eta Tarbesen jaitsi nintzen geratzeko asmotan, baina zurrumurru berak zeuden, alegia, alemanek dena miatzen zutela eta berriro trenera igo nintzen.
|
|
|
Ikusten duzu zer giroa zen. Nik etxetik ekartzen
|
nituen
gauza batzuk, jatekoak eta, eta elkarretaratzen genituen, partzuergoan. Horrelako komunismo bat ezagutu nuen.
|
|
|
" Inportantzia handikoa izan duk [militantzia][...] baina uste diat ere nire militatze horrek eraman ninduela batzuetan egin behar ez
|
nituen
gauza batzuk egitera. Adibidez gogoratzean zer kantu egiten nituen eta, zeluletan ikusten zirela eta kritikatu...
|
|
2012
|
|
|
Erakusleiho" oso oso txikia" izateak mugatu egin dituela jakinarazi du, eta horrekin moldatu behar izan dutela. " Pentsatuta
|
nituen
gauza asko egiteko aukera handiegirik ez nuen. Beraz, zerbait ikusgarria egin nahi izan genuen.
|
|
|
Erakusleiho" oso oso txikia" izateak mugatu egin dituela jakinarazi du, eta horrekin moldatu behar izan dutela. " Pentsatuta
|
nituen
gauza asko egiteko aukera handiegirik ez nuen. Beraz, zerbait ikusgarria egin nahi izan genuen.
|
|
|
Bahiketak hedabideetan izandako oihartzunak harritu zuen gehien Huegun, irteterakoan. «Nik bizi izan ez
|
nituen
gauza batzuk kontatzen zituzten zenbaitzuek». Horri lotuta, eta Udabe kazetaria izanda, hemengo egunkariek bahiketaren inguruan ateratako tituluak bildu dituzte liburuan.
|
|
|
Ez nuen jarraitu, ikasi nuen niretzat nahi ez
|
nituen
gauzak besteei ez ematen eta horrelako toki batean norbaiti nahi baino gehiago galdetzea ez da ideia ona izaten.
|
|
|
Gaurko bizitzan izaten ditudan desanparo eta bakardade aldi gogorren sustraia han zegoela, Buenos Airesen, han igaro nuen bizitzan. Eta egungo bizitzan jaso ditudan laguntza eta fabore askoren indar karmikoa ere han zegoela, Buenos Airesen egin
|
nituen
gauzetan. Buenos Aires opari bat eskaintzen ari zitzaidala sentitu nuen.
|
|
|
Urrats isileko morroi batek gidatu ninduen, hitzik egin gabe, korridore ilun, ugari, nahasietan barna, bere nagusiaren irakurgelaraino. Bidean aurkitu
|
nituen
gauza askok areagotu zizkidaten, nola ez badakit ere, aipatu berri ditudan sentimendu lausoak. Nahiz eta inguruan nituen objektuak, sabaietako zizel lanak, hormetako tapiz ilunak, zoruen ebanozko belztasunak, eta ibili ahala zarata ateratzen zuten armarri fantasmagorikoak, nahiz eta denak ziren haurtzarotik ondo ezagutzen nituen gauzak, edo haien antzekoak, nahiz eta duda izpirik gabe onartzen nuen ohikoa zela niretzat hura guztia, harrimenez konturatu nintzen, hala ere, zeinen ezezagunak gertatzen zitzaizkidan irudi arrunt haiek sorrarazten zizkidaten burutapenak.
|
|
|
Bidean aurkitu nituen gauza askok areagotu zizkidaten, nola ez badakit ere, aipatu berri ditudan sentimendu lausoak. Nahiz eta inguruan nituen objektuak, sabaietako zizel lanak, hormetako tapiz ilunak, zoruen ebanozko belztasunak, eta ibili ahala zarata ateratzen zuten armarri fantasmagorikoak, nahiz eta denak ziren haurtzarotik ondo ezagutzen
|
nituen
gauzak, edo haien antzekoak, nahiz eta duda izpirik gabe onartzen nuen ohikoa zela niretzat hura guztia, harrimenez konturatu nintzen, hala ere, zeinen ezezagunak gertatzen zitzaizkidan irudi arrunt haiek sorrarazten zizkidaten burutapenak. Zurubietako batean familiako sendagilearekin topo egin nuen.
|
|
|
Mundu honetako diruzale handinahi zuhurrenari ere sendatuko litzaioke diru gosearen eritasuna, nire egoeran balego, erabil nitzakeenak baino askoz gauza gehiago bainituen. Ez nuen irrikarik, han ez
|
nituen
gauzetarako izan ezik; izan ere, txikikeriak izan arren, oso erabilgarriak baitziren niretzat. Adierazi dudan bezala, banuen diru mordo bat, bai urrea eta bai zilarra, hogeita hamasei libra esterlina inguru.
|
|
|
Uhartean horrenbeste denbora neramanez gero, ontzitik hondartzaraino eraman
|
nituen
gauza erabilgarri asko amaitu egin zitzaizkidan, edo oso erabiliak zeuden edo ia alferrik galduak. Tinta, esan bezala, aspaldi samar agortu zitzaidan, kondar bat izan ezik, eta urarekin nahasiz iraunarazi nuen, pixkanaka pixkanaka kolorea galdu eta paperean beltzaren arrastorik uzten ez zuen arte.
|
|
|
Horrela hesi bikoitza nuen; kanpokoari, oholak, burdin hariak eta harrapatu
|
nituen
gauza guztiak erantsi nizkion, sendoagoa egiteko; eta zazpi zulo txiki utzi nizkion, armak handik ateratzeko modukoak. Barrutik horma hamar oin lodi izateraino sendotu nuen, leize zulotik etengabe ateratako lurra hormaren beheko aldean jarri eta zanpatu ondoren.
|
|
|
eta mahaspasaz betetako saski bat. Eta horrela, behar
|
nituen
gauzez zamatua, txaluparaino jaitsi nintzen; ura atera nion, uretan jarri nuen, zama guztia barruan utzi, eta etxera itzuli nintzen gauza gehiagoren bila. Bigarren zamaldian zakukada handi bat arroz, txalupan buruari itzala egiteko kokatuko nuen euritakoa, urez betetako beste ontzi bat, lehen baino bi dozena inguru opiltxo edo garagar ogi gehiago, botila bat ahuntz esne eta gazta bat.
|
|
|
Jainkoak daki egiazaletasuna handiagoa nuela jakituria baino, izaki gizajoari irakasteko aukeratzen nituen ikasbide guztietan, eta esan baharra daukat, nire ustez, hastapen berberetan oinarri hartuko lukeen edonori gauza bera gertatuko litzaiokeela; alegia, gauzak argi eta garbi hari azaltzean, neure burua jantzi eta prestatu nuela lehenago ez nekizkien edo gogoan izan ez
|
nituen
gauza askotan, denak basati gizajoari berri emateko ikerketan ari nintzenean bat batean bururatutakoak. Une horretan inoiz baino grina handiagoa izan nuen jakin nahi horretan.
|
|
|
kapitainak eta biok elkarri gure gertaera eta gorabeheren berri ematea. Neu hasi nintzen istorio osoa kontatzen, eta hark arreta handiz entzun zuen, ia txunditzeraino, eta batez ere janariz eta munizioz hornitzeko egin behar izan
|
nituen
gauza harrigarriak entzutean; eta nire kontakizuna mirariz betea zegoenez gero, bihotza jota utzi zion. Baina bere buruaz gogoeta egin, eta berari bizia salbatzeko han babestua egon nintzela bururatu zitzaionean, ezin izan zien malkoei eutsi, eta ezin izan zuen hitzik esan.
|
|
|
Horietako lau nola edo hala lotu nituen bi muturretatik, ala baten eran, eta, bizpahiru egur puska gainean zeharka jarri ondoren, konturatu nintzen oso ongi ibil nintekeela gainean, baina ezinezkoa izango zela han pisu handirik jartzea, egur puskak arinegiak zirelako. Beraz, lanari ekin nion, eta, arotz zerra hartuta, badaezpadako haga gaina luzeraka hiru zatitan moztu, eta alari erantsi nizkion, lan eta neke handiak igarota; baina behar
|
nituen
gauzak lortzeko itxaropenak indarra eman zidan, beste egoera batean egingo nituzkeen baino ahalegin handiagoak egiteko.
|
|
|
Lan handia egin nuen, eta egun asko behar izan
|
nituen
gauza horiek prest izateko; horrenbestez, atzera egin behar dut garai horretan pentsamenduan izan nituen beste zenbait gauza aipatzeko. Izan ere, denda jartzeko eta harkaitzean zuloa egiteko erabakia hartua nuenean, hodei ilun lodi batetik euri jasa hasi zuen, eta halako batean tximista distira izan zen, eta atzetik, jakina, haren ondoriozko trumoi hots ikaragarria.
|
|
|
Behar
|
nituen
gauza guztiak neuzkan orduan, behar adinako kopuruan, eta nerure burua hornitzeko moduan nengoen, baita armarik gabe bizi ahal izateko ere, munizioak amaitzean; eta bizirik irauteko moduan nengoela esango nuke, premia larririk izan gabe, bizi nintzen artean. Izan ere, hasieratik hartu bainuen kontuan nola aurre egingo nien gerta zitezkeen istripuei edo zailtasunei, ez bakarrik munizioa amaitzean, baita nire osasuna eta indarra makaltzean ere.
|
|
|
Ez dut ahaztu behar itsasontzian zakur bat eta bi katu genituela, eta izango dut bi horien istorio bikaina kontatzeko aukera bere garaian; izan ere, bi katuak lehorrera eraman bainituen, eta zakurra, berriz, itsasontzitik jauzi egin, eta hondartzaraino etorri zitzaidan igerian, lehenengo zamaldia lehorrera eraman nuen egun berean, eta urte askotan zerbitzari aparta izan nuen. Behar
|
nituen
gauza guztiak ekartzen zizkidan, eta beti izaten nuen ondoan; nirekin hitz egitea besterik ez zuen falta, baina hori ezinezkoa zen. Lehen esan bezala, luma, tinta eta papera aurkitu nituen, eta ahal izan nuen gehiena luzatu nituen, eta gauza nabaria zen, tintak iraun zuen bitartean, gauzak zehatz mehatz gogoan izan nituela, baina hura amaitu zenean ezinezkoa egin zitzaidan, ezin izan bainuen inondik ere tinta egitea lortu.
|
|
|
Urriaren 1etik 24ra. Egun horiek guztiak itsasontzira joan etorriak egiten eman nituen, ahal
|
nituen
gauza guztiak handik atera, eta alen gainean itsasbazterrera eramaten, itsasaldiaz baliatuta. Egun horietan ere euria sendo egin zuen, noizbehinka ostarteak izan ziren arren, baina bazirudien hura euriteen garaia zela.
|
|
|
Beraz, ezinezkoa zen kanpora irtetea, iluntzean janari bila izan ezik. Egun horiek etxe barruan eman
|
nituen
gauzak txukun jartzen.
|
|
|
Garai horretan lan ugari izaten nuen, oso egokia gainera denboraldi horretarako, aukera paregabea aurkitu bainuen, lana gogor eginez eta jardute hutsez lortu ezin
|
nituen
gauza asko lortzeko; bereziki, era askotara saiatu nintzen saski bat egiten; aurkitzen nituen adar guztiak, ordea, hauskorregiak ziren ezer egin ahal izateko. Abantaila handia izan zen niretzat umetan gustura egoten nintzela saskigile batzuen lantegian, aita bizi zen herrian, zumitza nola lantzen zuten ikusten, eta, mutikoek egin ohi duten bezala, beti laguntzeko prest egoten nintzenez gero, gaia nola lantzen zuten arreta handiz begiratzen, eta, batzuetan lagundu ere egiten nienez gero, goitik behera ezagutzen nuen jardunbidea; eta hala, zumizgaia besterik ez nuen behar.
|
|
|
Hiriko ateetako batetik pasatu eta hiru bat milia joan ginen landazabalean aurrera, non laborari asko ikusi bainuen lurra lantzen hainbat lanabes motaz, baina ezin izan nuen asmatu zertan ari ziren, ezta inolako ale edo belar itxaropenik sumatu ere, lurrak aparta zela zirudien arren. Ezin nintzen harritu gabe egon hirian nahiz landan ikusten
|
nituen
gauza arraro haiekin, eta gidariari eskatzera ausartu nintzen mesedez azal ziezadala zergatik zebilen kale nahiz soroetan hainbeste buru, esku eta aurpegi lanpeturik, ez bainuen gero ezer onik sortzen zutenik sumatzen, baizik eta alderantziz, ez bainuen inoiz ikusi hain gaizki landuriko lurrik, edo hain trakets diseinatu eta hondaturik zegoen etxerik, edo hainbeste miseria eta gabezia islatzen zu...
|
|
|
–Zure zaldia aurreneko aldiz ikusi nuenean, jarraitu zuen Azamatek?, zure azpian itzulika eta jauzika, sudur zuloak puztuta, apatxez sukarriari txinpartak ateratzen, zerbait ulertezina gertatu zitzaidan ariman, eta harrezkeroztik begitan hartu
|
nituen
gauza guztiak: destainaz begiratzen nien aitaren zaldirik onenei, lotsagarria iruditzen zitzaidan haien gainean ibiltzea, eta tristura jabetu zen nitaz; eta, tristuraz, egunak eta egunak ematen nituen haitz baten gainean eserita, eta nire pentsamenduetan zure zaldi beltza agertzen zen, bere ibilera lirainarekin, bere bizkar leun, gezia bezain zuzenarekin; begietara so egiten zidan bere begi biziekin, zerbait esan nahi izango balit bezala.
|
|
2013
|
|
|
Gezurra badirudi ere, azken gertakizun horrek harreman estua du Demetrio Lesmesen kasuarekin, izan ere, igandetan, komisaldegian, Meliton Manzanas Usabiagaren ondoan geratzen baitzen sarri denbora luzez berarekin hizketan: " Orduan konturatu nintzen asko zekiela nitaz, aste osoan lantegian egiten
|
nituen
gauza asko zehatz mehatz esaten zizkidan eta, esaterako, zuzendari edo abokatuarekin izaten nituen bilerak, lan magistraturan izandako epaiketak... ' Nola demontre jakingo ote du honek?'.
|
|
|
Eta ondoren hozkailua, aspaldian egina behar zuena. Barruko paretak eta apalak distira atera arte igurtzi, eta gaika antolatu
|
nituen
gauzak, botilak botilekin, jogurtak elkarren ondoan, potoak eta ontziak bata bestearen gainean espazioa optimizatzearren, egundaino egin ez nuena hori ere. Haurrek, ekaitzaren aurreko barea sumaturik, ihes egin zidaten gelara, askariko mokadutxoa jan eta zer nolako lanak hartu nituen ikusi orduko.
|
|
|
Izaten zen Garaikoetxearen interpretazioa, Garaikoetxeak pentsatzen zuena. Gainera, nik ez
|
nituen
gauza berberak esaten euskaraz eta erdaraz. Beti izaten ziren berriak transferentziei buruz:
|
|
|
Interesa galtzen dut. Egin
|
nituen
gauzak, bale, fenomeno.
|
|
2014
|
|
|
Zelan sentitu zara? Ondo, nik ahaztuta
|
nituen
gauzekin oroitu delako jendea. Niri ez zait agertzea gustatzen, baina polita izan da, oso jende atsegina delako.
|
|
|
Poliki poliki, euskarazko hitzak eta esaldiak ikasi ahala, erabiltzen hasi nintzen. Euskaraz esan ahal
|
nituen
gauza errazak euskaraz esaten hasi nintzen. Besteak, gaztelaniaz edota ingelesez.
|
|
|
Azkar ikasi nuen, katalanaren antza handia duelako. Lan egin nuen han okzitanierazko udalekuetan, eta zortzi bat urte pasatu
|
nituen
gauza batean eta bestean, baina beti okzitanieraren aldeko mugimenduan. Ikasi nuen dialektoak Arangoarekin antza handia duenez, araneraren ahoskera hobetzeko baliatu nuen, eta aranerazko telesaio bat abiatu nuen Bartzelona Televisio katean.
|
|
|
Bikotekideak arnasa hartzen uzten ez dion neska gazteari. «Nik egiten
|
nituen
gauza asko kontrolatzen zizkidan senargaiak». Hilabete amaierara heldu ezinik dabiltzan horiei guztiei.
|
|
|
Ez
|
nituen
gauzak batere garbi ikusten eta ez nuen geldi egon nahi, ezer egin gabe.
|