|
2001
|
|
|
Korapilo mota bat dira horiek. Baina
|
nik
liburu honetan lortu nahi nuena korapiloak sortzea zen, hau da, soka bakarra neukan eta soka horrekin korapiloz korapilo istorio bat biluztu nahi nuen.
|
|
|
Zer esan nezake
|
nik
liburu produkzioaz dagoeneko hainbat aldiz esana ez dagoenik. Lerro hauen aurreko solasaldian luze eta zabal agertuko ziren, seguru asko, liburugintzaren okerrak eta makurrak, euskalgintzaren nahi eta ezinak, kulturgintzaren ajeak eta gaitzak.
|
|
|
Ez al da bitxia? Horrela ere ezagutu daitezke
|
nik
liburuan jasotako gertaeren modukoak. Norbaitek arrastoan jartzen zaitu, eta zuk hura segitzea baino ez duzu.
|
|
|
Izugarri saltzen ari da eta dagoeneko martxan da bere bigarren edizioa. Izan ere, adituek ezagunak izango dituzte
|
nik
liburuan agertzen ditudan gertaera harrigarri eta bitxiak, jakina, baina irakurle arruntek ez, eta hauek asko eskertzen dizkizute horrelako ahaleginak. Behintzat hamaika jendek zoriondu nau nire azken lan honengatik.
|
|
2002
|
|
|
GUILLAN: Ekoizpena ez da gehiegi,
|
nik
liburu bat aukeratze soilarekin gozatzen dut, liburu denda batera joate soilarekin, aukeratzeko eskaintza zabala izatea eskertzen dut, gero eta liburu eskaintza gehiago izan eta gero eta gehiago gozatzen dut liburua aukeratzean. Orain gutxi, idazle batek zioenez, orain hamar urte euskarazko liburu guztiak irakurri zitzakeen eta orain ezinezkoa zaio.
|
|
|
Edo beharbada, hau ere gerta liteke, irakurtzeko ditugun ohiturak Euskal Herrian parametroz kanpokoak dira eta gure ingurukoek baino hogei edo ehun aldiz gehiago irakurtzen dugu. Hori hala balitz,
|
nik
liburu honetan salatzen dudan zenbait kontuk zenbait baino gehiago, hain segur ez du inolako funtsik.
|
|
2004
|
|
|
" Hitz zerrenda" ri buruzko sasi teoria horren aurkako kritika gogorrak eta bidezkoak irakurri nahi izan ezkero, edozein hizkuntzalariren izkribuetan aurki ditezke. Maiz topatu izan ditut
|
nik
liburuetan; eta laurdena bakarrik hemen aipatzea, luzeegia litzake.
|
|
2006
|
|
|
Ez da denbora pasatzeko gauza bat, ez da ikasteko edo zitak lortzeko... bizitzan laguntzen du edo ez du laguntzen. Laguntzen ez badu,
|
nik
liburua utzi egiten dut! Hor ez daukat inongo militantziarik Euskal Herriarekiko, hizkuntzarekiko...
|
|
2007
|
|
|
Gainera niri gustatzen zaizkidan idazle askok erabiltzen dituzte erreferentzia horiek. Askotan eskapatu egiten zaizkizu erreferenteak baina hala ere
|
nik
liburu horiekin asko gozatu dut. Adibidez Enrique Vila Matas en Baterbly y compañia nahiko gazterik irakurri nuen eta erreferentzia gehienak ezagutu ez arren gozatu egin nuen; esanahi osoa halakorik baldin bada ulertu ezean irakurketan gozatu ezin delako ideia okerra iruditzen zait guztiz.
|
|
2008
|
|
|
–Idazlea? Ba
|
nik
liburu artean egiten dut lan. New Yorkeko liburutegi publikoko langilea naiz.
|
|
|
Erreinu txiki bat zen Nafarroakoa, eta oso kontzentratuta daude garai bateko sinboloak, horregatik. Gure artean ikus ditzakegun gauzek garai batean zer esan nahi zuten adierazi nahi izan diot irakurleari
|
nik
liburu honekin.
|
|
2009
|
|
|
–Apaizak noiznahi ibiltzen zaizkigu pulpitutik zer egin behar dugun esaten, baita zer ez dugun egin behar ere. Bada,
|
nik
liburuan zer egin behar dudanetik gutxi aurkitu dut, eta egin behar ez dudanetik ia guztia. Adak.
|
|
|
uste dut oso letra larritan eta oso letra beltzetan agertu lukeela. Begira,
|
nik
liburu beltzean, bildu izan ditut euskararekin estatuek zer jarrera izan duten, intelektualek, bai espainolek eta bai frantsesek, mespretxuzko zer diskurtso egin dituzten, eta baita zentsura administratiboak zer kalte egin duen. Kasu hau haratago doa.
|
|
|
–Apaizak noiznahi ibiltzen zaizkigu pulpitutik zer egin behar dugun esaten, baita zer ez dugun egin behar ere. Bada,
|
nik
liburuan zer egin behar dudanetik gutxi aurkitu dut, eta egin behar ez dudanetik ia guztia –Adak.
|
|
2010
|
|
|
Nola gozatu nuen
|
nik
liburu harekin, izan ere!; hiru aldiz ere irakurri nuen segidan, irakaslearen oparia jaso ahala; arimatik idatzitako poemak ziren, dudarik ez, baina sentsualak ere baziren aldika, gorputzak arimari aurrea hartu balio bezala; fase platoniko batean murgilduta bainengoen, atzean geratzen zitzaizkidan poema haiek, Helenaz gogoratzen nintzen bakoitzean harako lelo hura etortzen baitzitzaidan automatik... , espirituaren munduarekin adiskidetzen ninduena, minuskulaz idatzitako poesia maiuskulaz idatzitakoaren isla baitzen, azken batean:
|
|
|
Nola gozatu nuen
|
nik
liburu harekin, izan ere!; hiru aldiz ere irakurri nuen segidan, irakaslearen oparia jaso ahala; arimatik idatzitako poemak ziren, dudarik ez, baina sentsualak ere baziren aldika, gorputzak arimari aurrea hartu balio bezala; fase platoniko batean murgilduta bainengoen, atzean geratzen zitzaizkidan poema haiek, Helenaz gogoratzen nintzen bakoitzean harako lelo hura etortzen baitzitzaidan automatik... Poesiaren isla eta Jainkoarena berarena, alegia, poesia Poesiaren baitan urtuta; Helenak bere dantza hura eskaini zidanean, ordea, dohainik eskaini ere, liburuaren beste poema bat gailendu zitzaidan:
|
|
2011
|
|
|
Ian Gibsonek beste hau ere esan omen zion, falangisten eta karlisten arteko harremanak pelikulan duen tratamenduaz: . Baina nola lortu duzu hain ongi azaltzea, ulertu ahal izateko
|
nik
liburu asko irakurri behar izan ditut-eta!?. Alde horretatik, egia da zuzendariak asmatu egin zuela falangisten eta erreketeen gorrotoamodio tratua pantailaratzen, erlijioa tarteko.
|
|
2012
|
|
|
Idazle eskolako beldurrek eta gurasokeriek zerikusia izango dute behar bada oraindik horrelakorik, idazle izaten ikastea posible dela pentsatzea!. Irrikaz itxarongo diot
|
nik
liburuan barruntatzen den ahotsari, lehertzen denean: sentiarazi egin dit behintzat, aspaldiko partez.
|
|
2013
|
|
|
Badakizu agian jende askok begiratu ere ez duela egingo soilik poesia delako, baina zuk pentsatzen duzu hori dela zure liburua, eta hor zaudela zu. Eta
|
nik
liburu honekin inpresio hori daukat. Neureago da liburu hau Obabakoak baino, edo Gizona bere bakardadean baino.
|
|
|
Liburu asko ezagutu det gure etxeko apaletan, batzuek hautsak hartuak, baina besteak gau mahaian bertan.Beste garai bat ezagutu det
|
nik
liburu hoien bueltan.Transmisioa behar da bizi nahi bada gaur biharretan, ta katebegi garrantzitsua izan da Joakin horretanta katebegi garrantzitsua izan da Joakin horretan.
|
|
2015
|
|
|
Eta, beraz, kontua da desagertuko ote garen edo aitzina segitzeko behar ote dugun beste espazio bat lortu. Hor ikusten dut
|
nik
liburuaren funtsa. Gurasoek, eta guk gizarte gisa, lehenbizi pentsatu behar dugu nora daramagun mundu hau, historian oinarrituta, kontziente izan gaitezen gure mundua eta gure etorkizuna kolokan jartzen ari garela.
|
|
|
Oso prestakuntza mugatua nuen
|
nik
liburua ulertzeko: ezer gutxi nekien historiaz, materialismo dialektikoaz, langileriaren emantzipazioaren aldeko ideien arteko lehiaz eta borrokaz; hala ere, ulertzen ez nuena neure ametsez osatzen, neure borondatez ordezten nuen.
|
|
|
Logelan apalak egin behar izan zizkidan aitak haiek denak jartzeko, eta bizitzari beste ikuspegi batetik begiratzen nion ia, kultura unibertsalaren altxorraren jabe sentituko banintz bezala. Orain izango nuen nire liburu gosea berdintzeko aukera; gainera, larre motzean hazitakoon legea da platerean jartzen zaiguna jan egin behar dela beti, eta hortaz
|
nik
liburu haiek guztiak irentsi beharra neukan, kosta ahala kosta.
|
|
|
Hemezortzi urte nituen orduan, eta beste hemezortzi igaro badira ere oso ondo oroitzen ditut liburu biak; apaletan pixka batean miaka ibili eta berehalaxe topatu ditut: bata Umberto Ecoren Il nome della rosa orduko best sellerra, edo haren gaztelaniazko itzulpena hobeto esanda, El nombre de la rosa, Lumenek argitaratua eta
|
nik
liburu denda batean ostua; bestea, Patri Urkizuren Sekulorun sekulotan, 1975 ean Kriselun plazaratutako nobela antzeko esperimentua, ez puntuaziorik ez etenik ez zeukana eta ez naiz oroitzen esateko moduko haririk ba ote zuen ere; liburutegi publiko batetik eraman nuen. Ez dakit hezkuntza kristauaren edo kontzientzia estu baten ondorioa ote den, baina barrenean dut harra; beldur naiz, gainera, ez ote dudan har horrekin segitu, damuak damu eta aitorrak aitor, zorra ez baita kitatzen, ez bekatua barkatzen, lapurtutakoa itzuli ezean.
|
|
|
Ezin esan nezake pena izugarria dudanik, zegoen tokian utzita baino probetxu eta etekin hobea atera baitiot
|
nik
liburuari. Nire aurretik, izan ere, aitak irakurri zuen, eta barre galantak egin ere bai, hango pasadizoen kontura.
|
|
|
Espainiatik etorri zenean, Pedrok ez zeukan etorkin kontzientziarik. Baina
|
nik
liburu honen proiektua aurkeztu eta Espainiako emigrante baten lekukotasuna jaso nahi nuela azaldu nionean, baiezkoa eman zidan, egun hartan bertan. –Nik orduan etorkina izatearen kontzientziarik ez edukitzeak, ez du esan nahi ez nintzenik?.
|
|
|
LAU: Hori kontuan hartuta idatzi nuen
|
nik
liburu hau. Horregatik dago bertan irakurleak berehalaxe harrapatuko duen keinu bitxi bat, Historiari egindako burla bat, ostikada txiki bat, ohiko nobela historikoei mihi ateratze bat, joko moduko bat idazleak esaten diolarik irakurleari:
|
|
|
James Joyce-ren Ulises eta Virginia Woolf-en Orlando. Bi liburu bikain hauek ezagutzen dituen irakurleak berehalaxe ikusiko du (argumentuak oraindik ere gogoan baditu behintzat) zer egin nahi izan dudan
|
nik
liburu hau idazten hastean, eta nola saiatu naizen, apaltasun osoz, bi autore handi horiek nobela horie tan proposaturikoari (denbora eta espazioari dagokienez) nolabaiteko iraulitxoa ematen. Jakina denez, James Joyceren nobelan protagonistaren bizitza osoa egun batean laburbiltzen da, hots, hogeita lau ordutan egiten duena da bere bizi osoaren ikur eta laburpen.
|
|
|
Diodan hasiera honetan iruditzen zitzaidan,
|
nik
liburuak eduki eta bakardadeaz gozatzeko modua izanez gero, ez zegokeela hain ontasun handitik atera nintzakeen arriskurik; eta uste dut hala izango zela Jainkoaren laguntzaz, hasieran arriskuetatik ihes egiteko abisu emango zidan eta, sartuko banintz, laster batean haietatik irtenaraziko zidan maisu edo pertsonarik izan banu. Eta orduan deabruak ageri agerian eraso izan balit, iruditzen zitzaidan, ez nintzatekeela itzuliko inola ere bekatu astunik egitera; baina hain maltzurra izanik eta ni hain kaskarra, nire erabaki guztiek ez zidaten probetxu handirik egin; bai, ordea, Jainkoaren zerbitzuan eman nituen egunek, izan nituen gaixotasun ikaragarriak sufritu ahal izateko, Jaunak eman zidan pazientzia handiarekin.
|
|
|
Eta horrela, ez harritu, ene ahizpak, askatasun hau lor dezazuen
|
nik
liburu honetan hainbeste gauza jarri izanaz. Ez al da gauza polita San Josereneko moja gaixo bat lur osoa eta elementuak bere eskupean izatera iritsi ahal izatea?
|
|
|
Arrue etzan bein ere zensura egille izan; baiña beraren esana agintariek ontzat artzen zuten. Ala,
|
nik
liburu bat prestatutakoan, eskutitz bat idazten nuen onelatsu esanez: " Habiendo leido el libro .... no encuentro en el nada improcedente’\ Ondoren, liburugaia eta eskutitz ori Arrueren etxera eramaten nituen.
|
|
2016
|
|
|
Edo alderantziz egingo zuen, akaso? Beharbada,
|
nik
liburu haiei erreparatzea nahi zuen nire zaletasunen berri bazuen norbaitek, eta nire arreta erakartzeko modurik egokiena hura iruditu zitzaion.
|
|
2017
|
|
|
Aspergarria? Begira,
|
nik
liburu bat utziko diat, baina ez pentsa edonolako liburua
|
|
|
–Ez, Zorba, heuri esker; baina hire bide bera hartu behar diat, hik gereziekin egin huena
|
nik
liburuekin egin behar diat: egundoko paper betekada hartu, gonbitoka bota eta betiko libre geratu.
|
|
|
Emakumeek idatziriko nobelak gehienetan. Behin, emakumeek idatzitako liburuak baino ez ote zituen irakurtzen galdetu, eta harrituta begiratu zidan; ezetz, bera literatura ona irakurtzen saiatzen zela, gizakiek idatziriko kalitatezko literatura, baina
|
nik
liburuen idazleak nortzuk ziren begiratzen nion beti: Nuria Barrios, Uxue Apaolaza, Linn Ullmann, Samanta Schweblin, Virginie Despentes, Lorrie Moore, Katixa Agirre?
|
|
|
–Ados! Hala ere,
|
nik
liburua jada hartuko dut. Geroxeago etorriko naiz bila, orduan!
|
|
|
«Adin batetik aurrera, aurrera doan bakarra denbora da». Baina, hizkeraz ari garela, eragozpen bat ikusten diot
|
nik
liburuari, eta uste dut askori iruditzen zaigula hau pandemia gure literaturan?. Hitz gutxitan esanda:
|
|
|
Hasiera data hori ere hartuko dut
|
nik
liburu honen abiapuntu, nahiz eta jakin hori baino askoz lehenago feminismoaren aurrekariak izan zirela gurean, banakako zein taldeko ekimenak{ 5}. Mende zaharraren azken bi hamarkadak funtsezkoak izan ziren egunotan ezagutzen dugun feminismoaren egituratze eta bilakaeran.
|
|
2018
|
|
|
Aba Yakuerengana zeraman nire irudimena. Aba Yakuerenean ikusia nuen
|
nik
liburu hura, edo liburu haren oso antzeko bat. Han ikusitakotik oroitzen nuenaz osatu nuen beirateko bi zaldien irudia; baita nahikoa zuzen osatu ere, simetriak simetria.
|
|
2020
|
|
|
Itzulpenak egin baditut ere ez dut neure burua itzultzailetzat, nahiz eta, berez, bizitzen ari garen hizkuntz ukipen egoeran euskaldun guztiok itzultzaileak garen ezinbestean, baina
|
nik
liburu honetan itzuli baino gehiago poemek eragindako irudikapen mentala ekarri dut euskarara, modu librean. Besteak beste, Aimé Césaire, René Char, Joyce Mansour, Robert Rius, Jaques Prévert, Unica Zurn, Francis Martinez Picabia, André Breton eta Robert Desnosen poemak eta haien inguruko oharrak dakartza lanak.
|
|
|
Idazlea, bada, horretaz bakarrik bizi dena eta fikzio luzeen egilea ei da... saiakerak idazten dituen irakaslea, beraz, ez da usu idazle gisa hartua izan. Koldo Izagirrek, esaterako, idazle izendatu ninduen
|
nik
liburu batzuk idatzi eta argitaratu ondoren. Magrittek ez omen zuen pipatzen idazkera literarioaz osatutako nire lehen liburua zela esan nahi zuen, jakina, baina, halere, ez omen zen aski izan...
|
|
|
Aitarengandik banandu zen, hain justu, eguneroko horiek itzultzen hasi zenean. Ba
|
nik
liburu mardul hura gorrotatzen nuen, eta beste inork ez lehenago itzuli izana ere madarikatzen nuen. Liburua gorrotatzen nuen ama ez gorrotatzearren.
|
|
|
zeintzuk ote ziren bere une horretako kezkak, itxaropenak eta ezinak. Zer bozkatzen zuen, hilik ala bizirik ote dagoen
|
nik
liburua erosi dudan unean. Horixe baita hildako pertsona baten mamuak desioko lukeen azkena:
|
|
2021
|
|
|
Zenbaitetan, hala ere, perpaus azkenean ere aurkitzen dugu gainera DMa: Zuk merezi baino txikiago izango da gaurko penitentzia; ta neronek lagunduko dizut, gainera (Etxaniz); —Han bertako gizonak dagozak,
|
nik
liburu batean irakurri nian, jakintsu bati gainera. —Bai ote?
|
|
|
Izan ere, egiturazko kasu deitu ditugunek —absolutiboak, ergatiboak eta datiboak— komunztadura egiten dute aditzarekin, hau da, pertsona eta numero ezaugarriak" kopiatzen" dituzte aditzean:
|
nik
liburua erosi dut/ nik liburuak erosi ditut/ zuk liburua erosi diozu aitari/ zuk liburuak erosi dizkiozu aitari eta abar.
|
|
|
Izan ere, egiturazko kasu deitu ditugunek —absolutiboak, ergatiboak eta datiboak— komunztadura egiten dute aditzarekin, hau da, pertsona eta numero ezaugarriak" kopiatzen" dituzte aditzean: nik liburua erosi dut/
|
nik
liburuak erosi ditut/ zuk liburua erosi diozu aitari/ zuk liburuak erosi dizkiozu aitari eta abar.
|
|
|
Orduko ohar eta irudi asko dauzkat eta horietatik abiatuz asko idatzi dut liburua, nahiz eta ez bakarrik hortik. Horrela ulertzen dut
|
nik
liburua, baina oso posible da beste batek, eta hori ere polita da, beste leku batetik ulertzea.
|
|
|
Helburuak jarri. Zertarako nahi dudan
|
nik
liburu hau irakurri, eta euskaraz". Modu berean, euskara" Benjamin Button sindromeak jota" film ezagunagatik dagoela uste du; hau da," jaio berria da baina zahar jaiota ere", eta bere askatu gabeko korapiloak dituela baieztatzen du:
|
|
|
Yukongo kanpamentuetatik edo Mississippi ibaiko bazterretatik edo Ifeko gotorlekutik, Benbow almirantearen ostatutik, Arimen menditik, Misioen oihanetik, Maracaiboko aintziratik, Odesako errege Benia Kirken auzotik, Ventimigliatik, Nevski perspektibatik, Barataria uhartetik, Shelobek Mordorreko mugan duen zulotik, Baskervilletarren etxandi ondoko mortutik, Nizhni Novgorodetik, Nizhni Novgorodetik, Iras y No Volveras gaztelutik, Sherwood basotik, Ingolstadteko anatomia laborategi parte txarrekotik, Ombrosako Cosimo baroiaren arboladitik, baobaben planetatik, Yvonne de Galaisen etxe misteriotsutik, Faginen gordelekutik, Itakako uhartetik. Eta
|
nik
liburua orri markatzekoak seinalatutako tokitik irekita ere, ez zuen ezertarako balio izanen, armiarma hankaz betetako lerroak baizik ez nituen ikusiko eta haiek ez zidaten hitz ziztrin bakar bat ere esanen. Amaren ahotsa gabe, magia ez zen egia bihurtuko.
|
|
|
Pentsatzen duzu Edith baino hobea naizela? Zergatik uste duzu
|
nik
liburu malapartatu hau buka dezakedala?
|
|
2022
|
|
|
Hurrengo egunean, astelehenean, Alainekin goiz pasa egitera atera nintzenean konbentzitu nuen tabernara joateko. Kafe bat hartzera gonbidatu nuen,
|
nik
liburuak aztertzen nituen bitartean. Liburuen artean kazetaritza sozialari buruzko liburuak miatzen aritu nintzen.
|
|
|
Ohartarazi duenez, «kamera izun bat darama narratzaileak begiradan, pentsamenduan», paisaietan barrena bakarrik doan bitartean. «Film bat irakurtzen den antzera ikusi dut
|
nik
liburu hau; irudiak eta mugimendua. Konbentzio estilistiko anitz nahitara apurtu edo saihestu dira, foku eta kameraren atzera aurrera pausatu eta geldoak lagunduta hemen, eta plano artegak harago, guztia travelling eta zoom efektuak aske eta trabarik gabe gara daitezen mesedetan».
|
|
2023
|
|
|
nik bazkaria prestatzen diot, trajea eskuilatzen; berak konketa libratu behar du, zaborra atera. Zuk disko bat erosten duzu, ados,
|
nik
liburu bat. Zuk" ze ostia" esaten didazu, ba nik" sasikumea" deituko dizut.
|
|
|
Bildosola izan zen hau guztia niri kontatu zidana. Orduan ulertu nuen egun batzuk lehenagotik erakutsi zituen mesfidantza eta errezeloa,
|
nik
liburua lor nezakeela esan nionean. Fakturak ordaindu, noski; eta hildakoak lurperatu, horiek biak igual igual egin behar dira, esan zuen Ozpinkik, Facundoren historiaz jabetu zenean.
|