|
2013
|
|
|
Milurteko horretan, gutxi gorabehera, K. a. 500 urtetik K. o. 550 urtea arte, Erroma guztiz hedatu zen, estatu hiri txikia zena
|
mundu
osoko inperio bihurtuz. Politikaren ikuspuntutik ere bilakaera gertatu zen:
|
|
|
Edonondik begira dakiola ere, arauok ez ziren goitik behera aplikatu behar; haatik, gehienetan konpromiso gisako oinarrizko erreferentziak baino ez ziren, sor zitezkeen gatazkak konpontzeko orduan. Gizabanakoak
|
mundu
mailako inperio bateko kide sentitu beharrean, jatorri etniko berdintsua eta antzeko tradizioak zituzten pertsonen talde baten zati sentitzen ziren.
|
|
|
Justinianoren garaian Erromako Inperioko biztanle gehienak Erromako herritarrak zirenez, ez zegoen halako arazorik. Haatik, XVI. mendean, Italiako estatu hirien
|
mundu
konplexuan arazook premiazkoak izanik, arau orokorrak behar ziren ahalik lasterren. Glosagileek ziotenez, pertsona bakoitza zein erkidegoko herritar izan eta erkidego horretako zuzenbidea zegokion pertsona horri.
|
|
|
Zuzenbide zibilaren irakaskuntzari dagokionez, Bourgesera bildutako jarduera humanistaren haziak kontuzko eragina izan zuen
|
mundu
akademiko osoan, eta epe luzera, hazi horrek zuzenbide hori eraldatu zuen. Hori gorabehera, zuzenbidearen praktikan ez zuen ia berehalako eraginik izan.
|
|
|
Gizabanakoak ez ziren inoiz bihurtuko beste liburuen ikertzaile sutsu? Digestoa irakasten duen lehenengoak zuzenbide erromatarra
|
mundu
modernoarentzat zer izan den irakatsiko du aurrenekoz, subjektu horrek Digestoan bakarrik aurki zitzakeen argudio juridiko zehatz eta xeheak, definizio doiak, etab. [Letters, II. Lib. P. Zutshi arg., Selden Soc, supp.
|
|
|
boterea izatea, Espainia eta Portugalen orduantxe aurkitutako lurraldeak zatitzeko. Horren iritzirako, batetik, enperadoreak ezin erreklama zezakeen
|
mundu
osoaren gaineko subiranotasunik, eta, bestetik, aita santuaren subiranotasuna aldi baterakoa zen eta ez zitzaien hedatzen barbaroei. Vitoriak argudiatu zuenari helduta, ulertzen zen testu erromatarretan zuzenbidea berbera zela herri guztientzat eta testu horietan agertzen zen Ius gentiuma, ostera, Ius inter gentes bezala ere ikusi ahal zela, alegia, herri baten eta bestearen arteko harremanak arautzen zituen erregela multzo bezala.
|
|
|
Probintzia bakoitzak bere auzitegiei eta zuzenbide bereziari eutsi zien, baina horien artean garrantzitsuena Holanda zen, duda izpirik gabe; sortu ere, bertan sortzen zen Probintzia Batuen aberastasunaren erdia gutxi gorabehera. Amsterdam lehen mailako merkataritza gune bihurtu zen, Amberes ordeztuz; bertatik igaro zen Rhin haraneko merkataritza guztia, eta, azken buruan, hango merkatariek
|
mundu
osoko merkataritza menderatu zuten.
|
|
|
Berak biribildu zuen Holandako zientzia juridikoa zuzenbide erromatar, ohiturazko eta naturalaren batuketa antzo. Vinniusek ospea erdietsi zuen Justinianoren Erakundeei eginiko iruzkin osatuari esker,
|
mundu
akademikoan eta auzitegietan erabiliko zen iruzkinari esker, alegia. 1642an agertu zen lan horretan, Vinniusek Frantziako humanista ezagunenen ideietara jo zuen, Cujas eta Hotmanen ideietara, hain zuzen, baita glosagileen eta bartolisten iritzietara edota Alemaniako eginera judizialaren erakusle berri (Mynsinger, esaterako) zirenen ideietara ere.
|
|
|
Guglielmo Duranteren (Durandus) Speculum iudiciale izenekoak (justiziaren ispilua), 1271 urtean agertu zenak, eman zien buru prozeduraren inguruko lan horiei. Jatorriz Proventzakoa zen Durantek Bolognan ikasi zuen zuzenbide kanonikoa; jarraian, aita santuaren auditore bihurtu zenez gero,
|
mundu
kristau osotik Erromara heldutako gora jotze guztiak ebatzi behar zituen, eta, horrezaz landara, bere jaioterriko gotzain ere izan zen. Neurri handi batean aurreko lanek osatu zuten Speculum izenekoaren oinarria; Durantek euren artean eginiko loturei esker, erraz kontsulta zitezkeen lan horiek.
|