|
2003
|
|
|
Nekazari mailako euskaldunei zuzentzen zitzaion beraz
|
lan
hau. Ordura arteko erdal historiografia ezin irakur zezaketen euskaldun elebakar haiei (Iztuetak emandako datuen arabera Gipuzkoako 120 mila biztanleetatik 100 mila ziren elebakarrak).
|
|
|
Izan ere, poesia ez zen forma literariorik egokiena historia lan bat bere aparatu kritikoaz aurkezteko. Eta hola, bertso artean egiten zituen autore klasikoen (Estrabon, Diodoro) eta egungo jakintsuen (Humboldt, Ampero) aipuek, ezin zioten seriotasun historiografikorik eman forma poetikoak zamaturiko
|
lan
honi. Euskaldunentzat herrikoia zen forma narratibo batean (hitz neurtuz) idatzi nahirik, historiografiaren moldeetatik irten zen Hiribarren.
|
|
|
Hiribarren beraren Escaraz eguia (1858an argitaratua), aipa dezakegu lehen lekuan. Lafittek, ponposoki erlijioen historia deitu zion
|
lan
honi, zenbait erlijioren berri gonbaratua ematen baitzuen. Baina aski da atalburuak irakurtzea, lanaren xede katoliko militantea ikusteko:
|
|
|
Baina aski da atalburuak irakurtzea, lanaren xede katoliko militantea ikusteko: . Brahma, Vichnu eta Siba ez dire Yainco?,. Budda ezda yainco?,. Confucius ez da Yainco?... 101 Nalanahi ere lan bitxia da, zeren ikuspegi katoliko batetik arrisku gutxi zegoen euskaldunak halako erlijio exotiko eta urrunen batean, erortzeko?, eta beraz ez da oso agerikoa
|
lan
honen praktikotasuna. Susma daiteke Xahok ekarritako proposamen erlijioso berriei (Ekialdeko erlijioetan oinarrituriko sinkrestismoei) erantzun nahian otu zitzaiola Hiribarreni liburu hau idaztea (adibidez Xahok 1842an argitaratu zuen Philosophie des religions comparées lanari arrapostu emanez).
|
|
|
Elikaduraren historia gutxi landutako gai bat da, eta Euskalerria ez da salbuespen bat (arazoa okertua dagoela ez esatearren). Hala ere, badirudi azken aldian ateratzen hasi direla zenbait
|
lan
honen inguruan.
|
|
|
Harrezkero elikaduraren historiari buruzko bibliografia asko hazi da Europan eta asko iritsi zaigu gaztelaniara itzulita guregana; jakina, hori guztia ez da ageri gure lanean. 2Eta horrela da oraindik, kontuan izan betiere,
|
lan
hau 1996ko otsailean aurkeztu genuen?, nahiz eta, azken urte hauetan,. Historia Berria, deitu den korronte historiografikoa Espainiar estatuko unibertsitateetara eta, bide batez, Hego Euskal Herrietakoetara iristen ari den heinean, lantzen hasi den gaia izan elikaduradurarena ere.
|
|
|
Eta baita, nola ez, zenbait dokumentu eta transkripzio eman zizkigun Inge Zubero ikaskideari. Eta nola ez, pazientziaz gure
|
lan
hau itxaroten egon zen irakasle Joseba Zuazori, bere garaian emandako orientazioagatik.
|
|
|
Horrela erabaki genuen, alde batetik, gasteiztar gozoen ospea betidanik entzuna zelako (nork ez ditu jan amonak ekarritako vasquitos eta neskitas direlakoak?). Horrez gain, bestalde, interesgarria zen gai bat iruditu zitzaigun, gutxi landutako gaia zelako2 Gainera,
|
lan
hau aurkeztu genuenean, irakasleak galdetu zigunean gai bitxi hau zergatik aukeratu genuen, gure kideetako batek erantzun zuen moduan: guri txokolatea asko gustatzen zaigu, eta hori izan zen arrazoi nagusienetakoa gaia aukeratu eta lana egiteko.
|
|
2004
|
|
|
Oso lan aberasgarria iruditu zaigu taldekide batek argazkigintza ezagutzen baitzuen eta besteak berriz historiaren nondik norakoa. Orduan
|
lan
hau eginez argazkigintza ezagutzen zuenak argazkien zergati historikoa ezagutu du eta historia pixka bat ezagutzen zuenak aldiz historian sakondu eta argazkilaritza ezagutzeko beta izan du.
|
|
|
Halaber historia aztertzeko orduan arteek duten garrantzia ere agerian utzi nahi izan dugu. Askotan historia bakarrik doan giza zientzia bezala erakusten da, eta
|
lan
honekin agerian gelditzen da arteek, argazkilaritzak kasu honetan, historia marrazten eta azaltzen laguntzen dutela. Gainera garaiko politikariek horren kontzientzia izango zutela suposatzen dugu krisi garaian dirua eta denbora argazkilarietan gastatzeko.
|
|
|
Horregatik, eskermila? eman nahi diet elkarrizketatu guztiei, beraien laguntzarik gabe ezin izango nukeelako
|
lan
hau burutu.
|
|
|
Eric Hobsbawm, 1917an jaiotako komunista (zein motatakoa?) judu britainiarra edo britainiar judua izanda(?), proletalgoaz eta honen bizimodua aztertzeaz arduratu izan da
|
lan
honetan. Jende arruntaz, erresistentzia egiten lagundu izan dutenez, altxatu izan direnez eta jazzaren munduaz (bera zaletu bat da).
|
|
2005
|
|
|
64 Gai honen inguruan Euskaldunon Egunkarian argitaratutako artikuluak honela zioen: . Roman del Cerro ez da, gainera basko iberismoa Valentzia aldean aldarrikatzen ari den bakarra, eta bitxia bada ere Valencianismoa defenditzen duen sektoreko jendea ari da
|
lan
honetan. Talde horrek, Valentziako hizkuntzak katalanarekin zerikusirik ez dutela aldarrikatzen du, oinarririk gabeko (baina karga politiko handiko) posizioa?
|
|
|
Euskoiberisten lanak ez dira ezta urrundik ere antzinaroko Iberiar Penintsularen errealitatera hurbiltzen eta horregatik
|
lan
honi atal hau gehitzea beharrezkoa iruditu zaigu. Egun dauden froga materialen arabera:
|
|
|
Edelmiro Zamanillo Rosales, idazle euskoiberista baino, grekofilo bat da, agian bere formakuntzaren ondorioz, latinezko katedraduna baita. Errioxako institutu bateko irakasle honi ez zaio honako
|
lan
honetaz gain, Lectura y traducción de la lengua de los iberos (1988), beste obrarik ezagutzen. Antza denez, bere ikasle bati eskertu behar zaio Zamanillo k liburu hau idaztea33.
|
|
|
6 Proposamen zoro eta zentzugabekoena euskara tarteko dagoela J. M. Ribero Meneses ek egin du (hain da proposamen burugabea ezen ez diodala oin ohar hau baino eskainiko
|
lan
honetan). Berak Europaren populatzea duela 40.000 bat urte, Ebro ibaiaren iturburuetan bizi ziren pertsonak egin zutela defendatzen du.
|
|
|
9 Berargitalpen ugari jaso dituen
|
lan
honi kritika gogorrak egin zaizkio, ikus J. Lakarrak Uztaron kaleratuko duen artikulua (1999).
|
|
|
Bukatzeko, nahiko historiografia sendoa duen euskara berdin iberiera ekuazioa aipatu beharra dago, hain zuzen ere, harreman hori aztertzea
|
lan
honen muina baita. Bien arteko lotura ezartzen saiatu zen lehenengoetarikoa Poza (1587) izan zen, tubalismo teoriaren, edo hobe esanda ideologia politikoaren babespean. beranduago Humboldt-en (1821) proposamen aurrezientifikoekin euskoiberismo delako teoria erabilita iberiera euskararen bitartez irakurtzen eta ulertzen saiatu ziren.
|
|
|
2 Agian
|
lan
honetarako atal batzuk sakonago landu zitezkeen gaion inguruko historiografia oso zabala delako. Adibidez tubalismo eta euskoiberismoaren birpasa historiografikoan ikertzaile ezberdinek idatzitakoa laburtzen ahalegindu gara, saiakera honetako gaia bere tokian kokatu nahi genuelako.
|
|
|
Baina, zer pentsatuko luke, edo zein izango litzateke pertsonai honen erantzuna, jakingo balu iraultza horretan zenbat pertsona hil ziren?. Ez nuke ikerketa
|
lan
hau bide periodistiko filosofikoetatik eraman nahi; baina gogoeta eten bat besterik izatea, besterik ez dut nahi.
|
|
|
Nire ustez, interes globaleko gaia da, batez ere Euskal Herrian bizi dugun gatazka egoera sustraitik oratzen duen autoreetako bat dugulako Azurmendi. Bere
|
lan
honetan euskal biztanleriari kontuan hartzea txarto etorriko ez litzaiokeen apunte esanguratsu batzuk ageri dira. Lan honen lezioa, gainera, oinarrizko lege moralak izanda nola ez dugun argudiatzeko gaitasuna galdu beharrean dago.
|
|
|
Garaiotan oso ugari diren kontzeptu eta ideia okerrei aurre egitekotan hasi nintzen
|
lan
hau garatzen. Herri honetako bereizgarri den biolentziaren inguruko tesi konkretu eta mardul bat jaso nahi nuen, horretarako Joxe Azurmendi filosofo zegamarra hautatu nuen, bere Demokratak eta biolentoak liburua abiapuntutzat hartuko nuelarik.
|
|
2006
|
|
|
Erregearen funtzionario bihurtzea lan zailagoa zen. Kanpotarren domeinuaren aurretik, nahiko erraza zen
|
lan
hau betetzera heltzea: hezkuntza ona izatea, idazten eta irakurtzen jakitea, inskribu ofizialen hizkuntza ulertzea eta Estatuaren norakoak ezagutzea nahikoa zen.
|
|
|
Hala ere, ondorioak ez ziren nahi bezain onak izan. Greziar hauek ez zuten lurra lantzen,
|
lan
hau bertako indigenek betetzen zuten. Laster konturatu ziren sistema hau ez zela oso errentagarria eta onuragarria.
|
|
|
Gure
|
lan
honen aztergaiari begira, Historia Compostelanako ondorengo pasartea ikusiko dugu:
|
|
2008
|
|
|
Mehatxuaren interpretazioa bera garrantzitsuagoa da, Klandermans ek dioenez, mehatxuaren benetako izaera baino ekintza politikoak bideratzerako orduan. Benetan gertatu zena hori baino konplexuagoa izan zen(
|
lan
honetan ere irakur liteke hori). Horrekin guztiarekin hauxe adierazi nahi dugu:
|
|
|
Hamaika ikuspegitatik azter litezke bakea eta bakezaletasuna. Guk
|
lan
honetan gizarte mugimenduen ikuspegitik egingo dugu hurbilpena, eta horregatik, garrantzitsua da alor honetan bakezaletasunaz zer esan nahi den zehaztea. Mariano Agirreren definizioa1 gure egingo dugu horretarako.
|
|
|
Hemen krisiaren faktoreak deskribatzeainteresatzen zaigu eta ez hainbeste aldaketen zergatiak azaltzea. Izan ere,
|
lan
honen helburua gizartean izandako eraginak aztertzea da. Atal honetan, oro har, Carlos Taibo ri jarraituko diogu14.
|
|
2009
|
|
|
gaizkileak, zibilizazio gabekoak, ohitura txarrekoak, ez fidagarriak, etab. Hau dela eta, zer esanik ez, edozein gertaera edo fenomeno historikoren irudiaz aritzeko garaiko ideia menderatzaileez aritzea ezinbestekoa da eta bere testuinguru osoa ahalik eta hoberen ezagutu behar da gaur egunetik egoki interpretatu ahal izateko. Hala ere,
|
lan
honen helburua xumeagoa izan da: emigrazioaren gaineko irudiaren alderdi batzuk aurkeztea, agian deskriptiboegi eta zatikatuegi, bizitza bera edo Historia bera (Vicens Vives historialariak esana gogoratuz:
|
|
|
esaterako, emigranteek beraiek zuten irudia, sorlekuetan zutena, edo mende horietako gizarteko erakunde edo idazleena (adibidez, arbitristena), eta ahaztu gabe Antzinako Erregimenaren estamentuzko egituraz, komunitateez hitz egiten ari garela. Horregatik,
|
lan
hau mugatu behar izan dut eta irudiarekin nolabaiteko lotura duten bi gai aukeratu ditut: bata, nafar emigranteen artean beren buruez izandako identitate kontzientzia eta honen barruan, bata bestearen atzetik datorrela edo elkarren ondorio bezala?
|
|
|
Izan ere,
|
lan
honen bidez ez da estatistiketan oinarrituriko ikerketa bat egin nahi izan, baizik eta aniztasunean oinarriturikoa. Hasieratik ohartu gara ia ezinezkoa dela egunkari guztiak 1876tik 1936 arte ikuskatzea, gehienek ez dute gainera horren bizi luzea egin?.
|
|
|
XIX. mendearen bukaerakoaren antzekoa izan zela dio ikerlan honek5 XX. mendeko Argentinako euskal emigrazioaren inguruko
|
lan
honetan, Azcona eta bere lan-taldeak ederki azaltzen dute emigrazioaren inguruan prentsaren tratamenduak izandako bilakaera, sailkapen kronologiko zehatzak eginez. Baina oraingo honetan ere hutsune batzuk aurki daitezke ikerlanean:
|
|
|
estudiosos y prensa coetánea denunciaron hasta la saciedad los dudosos métodos empleados en recluta, sobre todo las terribles consecuencias para el emigrante (malos tratos, abandono, despoblamiento?) »10 Prentsako iturriak baino gehiago Colá y Goitiren La emigración vasco navarra tik ateratako erreferentzi batzuk erabiltzen ditu agente hauek deskribatzeko. Beraz, hori da
|
lan
honetan prentsaren inguruan azaldutako guztia; eskasagoa da alde horretatik Emiliano Fernandez de Pinedo ekonomia historialariaren lan batean azaldutakoa, hots, ezer ere ez. Fernandez de Pinedok, hainbat iturri erabiliz, batez ere artxibo iturriak?
|
|
2011
|
|
|
Baina bada pasarte bat alde batera utzi ezin dena
|
lan
hau idazterako orduan. Azaroaren 18ko gertakari batek greba osteko egoeraren tentsio eta kontraesanak islatuko ditu.
|
|
|
Fusik nazionalismoaren parte hartze eza (eta ez gara nazionalismoaren goi karguen inguruan bakarrik ari) azaltzerako orduan Gipuzkoan EAJren egoitzak ez zirela klausuratuak izan aipatzen du. Gainerako kasuak ez dira
|
lan
honetan ikertu, baina Tolosan behinik behin badirudi parte hartu zutela. Aldi berean emakumeen parte hartzea, egunkarietako aipamenetan aberraziorik handiena bezala agertzen dena, edota goardia munizipal batzuek ere grebalariei lagundu izanaren ustea elementu interesgarriak direla iruditzen da.
|
|
|
Eibarrek eta Arrasatek bere garaian estali izan bazuten, Gerra Zibilaren historiak are gehiago estaliko ditu Tolosako grebaren gora-beherak. Hain zuzen ere,
|
lan
honen helburu nagusietariko bat, Tolosako Historiaren hutsarte hori betetzea izan da, garaikideentzat esperientzia benetan traumatikoa izan zena baina memoria sozial selektiboak alde batera utzi duena. Ikuspuntu historiografiko batetik ordea ahaztu ezinezko gertakariak dira, 1934ko Urriak ematen baitu, eta Tolosaren kasuan badirudi bereziki baietz, 1936ko uztaila ulertzeko bidea.
|
|
|
1934ko urriko iraultzak Tolosan izan zuen eragina aztertzen du
|
lan
honek. Gertaera hark Gipuzkoan izandako garrantzia Arrasatera eta Eibarrera mugatu dituzte orain arteko ikerketek, baina industriak eta langile mugimenduak indarra zuten beste toki batzuetan ere oihartzuna izan zuen sozialisten iraultza ahaleginak.
|
|
|
Bestetik Fusiren edota de la Granjaren interes nagusia nazionalistek greban parte hartu zuten edo ez determinatzea izan da. Ez da
|
lan
honen helburua hori argitzea, baina Tolosako gertakarietan ere bere presentzia izango du gai honek. Urriaren aurreko une honetan esango dugun gauza bakarra zera da, EAJk mugimendu iraultzailean ez parte hartzeko erabakia hartu zuela.
|
|
|
Artxiboek ematen zuten informazio murritzaren aurrean Tolosan ezer handirik gertatu ez zela pentsatuz eta ondorioz
|
lan
honen hipotesia izan zitekeena, hau da, Tolosan izatez mugimendu grebalari nahiko sakona egon zela eta bere kasua aipatua izan ez bada askotan Eibarrek edota Arrasatek Gipuzkoa osoaren gainean egin duten itzalagatik edota lehen aipatzen genuen Tolosaren irudi kontserbadoreagatik izan zela, pikutara joan zitekeen. Prentsaren bigarren gainbegirada batek, batez ere Donostiako Udal Hemeroketaren bitartez, ekarri zuen falta zen pieza, Tolosako gertakarien egunez eguneko kronika. El Día?
|
|
|
egunkari nazionalistan, aurrerago sakonago aztertuko duguna baina hein handi batean, esan dezaket, hipotesiaren baieztapena justifikatzera etorri zena. Kontakizuna batez ere egunkari ezberdinetan oinarrituz eta Tolosako artxiboko dokumentuekin han hemendik osatuz, egituratu da hain zuzen
|
lan
honen gai zentrala, 1934ko 8 greba egunak. Gero Tolosako langile mugimenduaren antolaketan eta Tolosako historiaren aurrekarietan sartu nahi izan da muturra, gertakarien garapen bidea hobeto ulertze aldera eta hiri honen inguruko lan historiko guztietan ahaztu den gertakaria gogorarazte aldera.
|
|
2012
|
|
|
Ontzat ematen dut Peio Monteanoren periodizazioa, eta horri jarraiki niretzat ere 1512tik 1529ra doan aroa da Nafarroako Konkistaren garaia. Baina, hori hala izanik ere,
|
lan
honetan marko historikoa zabaldu dut, bi heriotza data dira ezarri ditudan mugarriak. Karlos III.aren erregealdiaren akabera (1425) eta Nafarroako Henrike III.aren heriotza (1610).
|
|
2013
|
|
|
Frantziako Iraultza abiapuntu hartuta,
|
lan
honek hainbat hausnarketa plazaratzen ditu kontzeptu desberdinen inguruan: egi historikoa, eskuina eta ezkerra, terrorismoa eta hizkuntza nazionala.
|
|
2014
|
|
|
Leon Trotski iraultzailea eta bere jatorri nazionala abiapuntu hartuta,
|
lan
honek marxismo errusiarrak auzi nazionalen inguruan egindako hausnarketa aztertzen du. Errusieraz mintzatzen zen Trotski, baina jatorriz Ukrainako judua zen.
|
|
2015
|
|
|
Nekeza zen jakitea EBBko kideen izenak El Pendulo patriótico argitaratu arte, are zailagoa erki (lurralde) zuzendaritzako buruzagienak eta ia ezinezkoa Uri Buru Batzarretakoak zein ziren zehaztea; zer esanik ez, bazkide arruntei edo jarraitzaile apalei erreparatzen baldin badiegu. Honako
|
lan
honen orrialdeetan, hain zuzen, miaketa horren emaitzen zati bat dago.
|
|
|
Nire tesiaren atal batean egin nuen giza multzo horren azterketa, eta ez dut hemen errepikatuko2 Zertzelada txiki batzuk baino ez ditut emango, abertzaleen zerrenda hobeto ulertu ahal izateko; izan ere,
|
lan
honen helburu nagusia nire tesirako sortutako datu basea plazaratzea da, duela hamar urte baino gehiago argitaratu zen tesia?. Iturri desberdinak erabiliz, 2.333 abertzaleren izenak bildu nituen.
|
|
|
Harreman horien inguruan sortutako transmisio sexualeko gaixotasunek kezka nabaria sortu zuten garai hartako gizartean, eta nolabait aurre egin behar izan zioten egoera horri gerran borrokan ari ziren bi aldeek (errepublikarrek eta nazionalek). Hori ikertu nahian, soldaduen artean zabaldutako transmisio sexualeko gaixotasunen aurrean Gerra Zibileko bi aldeek fenomenoari aurrea hartzeko edo geldiarazteko hartu zituzten neurriak eta erakutsi zuten jarrera aztertzea da
|
lan
honen helburua. Beraz, ondorengo orrietan esparru ilun hori apur bat argitzen saiatuko gara.
|
|
|
lehenengoaren bidez alde bakoitzak zabaldutako iritzia eta eginiko propaganda ikusi ahal izan da; eta bigarrenean, hartutako neurri legalak aurkitu dira. Beraz,
|
lan
hau bi iturri horietan oinarritu da, ahozko iturria baztertuta. Egoera hori bizitu zuten soldaduen esperientziarekin kontatzea hagitz aberasgarria izango litzateke, baina lanaren ikuspegia orokorragoa denez, egunkarien azterketaren bidez bildu dira talde edota alderdien iritziak, hots, herritar talde ezberdinen ikusmoldeak.
|
|
|
Horren aurrean, euskal frontean, 1936ko bukaeran, gaixotasun horiek tratatzeko hainbat gune ezarri zirela aipatzen da Riveroren artikuluan, gehienak milizien kontzentrazio handieneko guneetan. Arestian esan bezala, Euskadin, arazoaren aurrean, gerrako bi aldeek hartutako jarrerak eta neurriak aztertuko ditugu
|
lan
honetan.
|
|
|
Beraz, Euskadi errepublikarrean Espainia errepublikarreko antzeko jarrera erakutsi zen:
|
lan
honetan testuingurua azaltzean aipatu den bezala, Espainian gobernu errepublikarrak gaitz horiek gutxitzeko legeak ezarri zituen eta talde ezkertiarrek arazoaren irakurketa sakonagoa egin zuten, prostituzioaren inguruko gogoeta eginez.
|
|
2016
|
|
|
Arabiar eta Israeldarren arteko liskarren jatorria eta arrazoiak ulertzeko,
|
lan
honen helburua da identifikatzea zerk bultzatu zituen sionistak Palestinan ezartzera XX. mende hasieran. Horretarako, lan honetan aztertzen dira juduen historia, bereziki XIX. Mendeko antisemitismoa, horren ondorioz sortutako sionismoa eta kanpoko agenteen eta potentzia kolonialen eraginaren arteko harremana.
|
|
|
Arabiar eta Israeldarren arteko liskarren jatorria eta arrazoiak ulertzeko, lan honen helburua da identifikatzea zerk bultzatu zituen sionistak Palestinan ezartzera XX. mende hasieran. Horretarako,
|
lan
honetan aztertzen dira juduen historia, bereziki XIX. Mendeko antisemitismoa, horren ondorioz sortutako sionismoa eta kanpoko agenteen eta potentzia kolonialen eraginaren arteko harremana.
|
|
|
Hots, bi aldeen ikerketa sakon batek gradu amaierako lanaren mugak gaindituko zituela, eta laburtu ezkero azalean geratuko nintzela. Ondorioz,
|
lan
honetan bi aldeen azterketa egin beharrean, israeldarren kasuan jarri dut arreta berezia.
|
|
|
Are gehiago, gatazka bat ulertzeko bi bertsioak ezagutzea ezinbestekoa da. Kasu honetan baina,
|
lan
honek ez du ematen biak sakon lantzeko, eta hori egin ezean, nik neuk kritikatutako azaleko azalpen bat bihurtuko zen zuen aurrean duzuen ikerketa hau.
|
|
|
Azkenik, eta ikerketan murgildu aurretik, eskerrak eman nahi dizkiot nire gradu amaierako lanaren zuzendariari, Xabier Zabaltzari. Bere laguntza gabe, uste dut
|
lan
hau mahaigaineratu dudan moduan egitea ezinezkoa izango zela. Gai ezezagun bat aukeratu, eta azalpen azaleko bat egin beharrean, bere zuzendaritzak gai horren barneko atal ezezagun batean murgildu eta sakontzen lagundu dit.
|
|
|
1853 eta 1875 urteen artean argitaratu zuen Geschichte der Juden liburua. Sionismoaren oinarri izango zen
|
lan
honek etenik gabeko kontakizun bat sortu zuen hebrearrek Kanaan k onkistatu zutenetik XIX. mende arte. Ondorioz, sionismoak Palestinako lurren gaineko eskubide historikoak aldarrikatzeko behar zuen justifikazio historikoan bihurtu zen Graetzen liburua.
|
|
|
Errusiako antisemitismoaren sorkuntza esanguratsuena duda gabe. Europako teoria antisemitak oinarri, tsarraren polizi sekretuak sortutako
|
lan
honek etorkizunean juduak munduaren jabe izango ziren konplotaren teoria bat osatu zuen erabat zentzugabea zen argudiaketa baten bidez. Protokoloak izenarekin argitaratutako idatzi eta liburu guztiek oinarri berbera dute: judu komunitate nagusietako buruek antolatzen zituzten batzarretako ustezko aktak dira.
|
|
2017
|
|
|
Sistema honetan, itsasontziak handiak eta hauskaitzak izan behar ziren, itsaso zabalaren indarraren kontra eraginkorrak bilakatuz eta nabigazioan zehar behar izango zituzten elementu guztiak eramateko egokiak (120 milia nautiko, edo 222 km artean burutu ahal zituzten). Ezaugarri guzti hauek betetzen dituen garraio sistema,
|
lan
honen bosgarren pasartean aztertzen den azkenengo itsasontzia izango zen, hots, zurezko listoien egitura duena (Ruiz Gálvez, 1998: 73).
|
|
|
10Puntu honetan, zenbait adibide gogoratu behar ditugu, Australia kasu, non ez zituzten irlak topatuko egindako bidean eta, hortaz,
|
lan
honetan aztertzen ez diren beste orientazio sistema batzuk erabiliko zituzten.
|
|
|
Nahiz eta
|
lan
honetan ez dugun aztertuko, Mediterraneoko nabigazioak izandako garrantzia aipatu behar dugu. Izan ere, Neolitotik aurrera bi eremuen arteko harremanak egon zirela frogatuta dago, abere eta landare etxekotuekin eta zeramika kardialarekin besteak beste.
|
|
2018
|
|
|
Gaur egungo Artziniega, Aiara, Okondo, Laudio eta Amurrioko udalak biltzen ditu, bizkaitarra den Urduñarekin batera. Batzuek Orozko, Arakaldo eta Arrankudiaga ere sartzen dituzte eskualde berean, baina
|
lan
honetan ez ditugu kontuan hartuko azken herri horiek; izan ere, herri horietako dinamika linguistikoak ezberdinak izan ziren eta gaur arte mantendu dute bizirik euskara, Orozkok batez ere.
|
|
|
1 Eskerrak eman nahi dizkiegu Mikel Aizpururi, Juan Carlos Pérezi eta Demografia Historikoa Sailari haien laguntzagatik, arretagatik eta
|
lan
hau egiteko beharrezkoa zen informazioa kontsultatzeko aukera emateagatik.
|
|
2022
|
|
|
107). Ikuspuntu hau abiapuntutzat hartuta,
|
lan
honetan El pico aztertuko da kontsolidaturiko taldeak diruztatua, IT 131219 (OTRI kodea, GIC18/ 52). Ikerketa talde horren barnean Espainiako trantsizioko maskulinitateak zinemaren bidez ikertzen duen doktore tesi bat gauzatzen hari naiz, hau garatzeko 2019ko Eusko Jaurlaritzaren PREDOC laguntzaren onuraduna naiz.
|
|
|
Ikerketa talde horren barnean Espainiako trantsizioko maskulinitateak zinemaren bidez ikertzen duen doktore tesi bat gauzatzen hari naiz, hau garatzeko 2019ko Eusko Jaurlaritzaren PREDOC laguntzaren onuraduna naiz. Eskerrak eman nahi dizkiet Aintzane Rincón, Mikel Navascues eta Nerea Arestiri
|
lan
honi egin dizkieten hobekuntzengatik. laurogeiko hamarkadako Euskal Herriko maskulinitateak osatzean eragina izan zuten diskurtsoak ikertzeko. Azterketa honek kontuan izango ditu generoarekin loturiko ikerketetan adina berebiziko faktorea dela aldarrikatzen duten historialarien lanak (Cases eta Moreno Seco:
|
|
|
11). Izan ere,
|
lan
honetan laurogeiko hamarkadako gizartean pisua izan zuen (Labrador, 2017: 63) eta El pico n irudikatzen den belaunaldi krisia ulertu nahi bada, adinaren alderdia txertatzea bereziki garrantzitsua izango da.
|
|
|
Prozesu industrialak zein aldaketa demografiko izugarriak hirigintzan izandako inpaktua aipatuko da
|
lan
honetan. Izan ere, etorkin kopuru handia jasotzeko eta adar industriala mantentzeko, hirigintza arloan ere aspektu ezberdinak ukitu ziren, hala nola, Plan Orokor berrien ezarpena, Plan Partzialen saiakerak eta poligono edo aldiri berrien eraikuntzak.
|
|
|
Horregatik,
|
lan
honen helburua Sevillan jardun zuten euskal merkatari, nabigatzaile eta itsas gizonak aztertzeko Sare Sozialen Analisiaren (SSA) erabileraren lehen hurbilketa bat egitea da 1480 eta 1540 bitartean. Periodizazio tradizionalaren baitan, Erdi Aroaren eta Aro Berriaren trantsizio garaia da aztergai, izan ere, aldi horretan, Sevillan presentzia zuten euskal merkatarien kopurua nabarmen hazi zen, bai eta haien eragin sozioekonomikoa ere, hau nolabait Sevillako hirian modu fisiko eta sinbolikoan finkatzeraino, hots, Bizkaitarren Kofradiaren sorrerarekin 1540an.
|
|
|
Baskoi izendapenak errealitate desberdinak adierazi ditu denboraren joanean, baita Baskoniak ere. Historia
|
lan
honek epe luzea aztertzen du eta aldaketa historikoek hizkuntza aldaketei eragin diete. Baskonia eremu etniko kultural zabala izateaz gain, entitate politikoa izan zen VII. mendetik aurrera, aldakorra eta, hedadura geografikoz Bortuez (Pirinioez) iparraldekoa gehienean.
|
|
|
Bada, gizatalderik bazter ez uzteko eta gizarte horien irudi albait zintzoena emateko ahaleginean, genero ikuspegiak eta gutxiengoek toki bat bete dute historia
|
lan
honetako Aro Modernoan eta Erdi Aroan. Generoa eta gutxiengoak gutxi landu dira duela hamarkada batzuk arte, baita Euskal Herrian ere.
|
|
|
Historia
|
lan
honetan euskaldunak aztergaiko subjektu aktibo gisa agertzen dira, ekintzaileak dira, eta beren ekosistemaren barruan garatzen dira, gainjartzen diren sistemen marko batean: jatorri bera, hizkuntza bera, antzeko zuzenbide sistema eta harremanen sare komun bat.
|
|
|
XIX. mendean, Pascual Madozek, bere ikuspegitik, honela definitu zituen euskaldunak(" vascos"): " Beti osatu zuten nazio bat, eta ezaugarri izan zuten independentzia, isolamendua eta adorea; beti hitz egin zuten beren antzinako hizkuntza eta beti osatu zuten errepublika txikien konfederazio bat, elkarri bakarrik beren hizketa eta jatorri komunaz senidetuak" 43 Bada, historia
|
lan
honetan, euskaldunek elkarrekin sortu dituzten dinamikei erreparatu zaie, eta lurralde desberdinetako gertaerak artikulatzeko ahalegina egin.
|
|
|
Euskal Herriak lurraldetasuna galdu du, eta gure aztergaiaren zatikapena ekarri. Alde horretatik, ahaleginean bederen, historia
|
lan
hau Oihenarten 1638ko Notitia utriusque Vasconiae, tum Ibericae, tum Aquitanicaeren uberari lotuko litzaioke gehiago, ikuspegi antropologiko bateratu batez: komunitate natural historikoa.
|
|
|
Euskaldunen lurraldean feudalismoak Erdi Aroan izan duen presentzia eztabaidagaia da historialarien artean, baita historia
|
lan
honetan ere, bereziki haren eraginaren intentsitatea, denbora eta eremua. Egitura feudalak, monasterioen, ordena erlijiosoen zein erlijioso militarren, apezpikuen eta kondeen edo jaun feudalen bidez, agertuak ziren XI. menderako eta lehenago.
|
|
|
Historia
|
lan
hau idazteko prozesuak hizkuntzari buruzko gogoeta bat dakar, bere askotariko alderdietan. Nabarmenki aipatzekoak dira garai historikoko hizkuntza formen adierazpena, testuaren ulermena eta batasuna, goian jada aipatuak.
|
|
|
Asmoa da historia
|
lan
honen hartzaileen artean unibertsitateko ikasleak izatea edo, are, batxilergokoak. Ez da kinka erraza, ikusita gazteek eta ikasle gazteek gabezia eta hutsune nabarmenak dituztela egun euskal hizkuntzaren ezagutzan eta gaitasunean.
|
|
|
Funtsean, Hego Euskal Herriko euskara batua egiten ari gara. Historia
|
lan
honetako Erdi Aroan eta Aro Modernoan nabarmena da Euskal Herri ekialdeko isuri bat testuan eta, asmoz bada ere, euskararen osotasun kontzeptua zaintzeko ahalegina. Bestalde, beti dago hizkuntza gehiegi egosi eta samurtzeko arriskua eta, ondorioz, historia lanari (zehaztasuna, terminologia) eta euskarari berari zor zaizkion zorroztasuna eta aberastasuna bidean galtzekoa.
|
|
|
Historia
|
lan
honek nahiko luke ere albait gehien bistaratzea orain arteko euskarazko ekoizpen historiografikoa eta espezializatua. Euskarazko emaitzak lehenesteko, lehendabiziko baldintza da nabigatzailea eta bilatzailea euskaraz konfiguratzea; aldeak nabarmenak dira emaitzetan, Googlekoetan gutxienez53.
|
|
|
54 Jauregi, jarraitzen du: historia
|
lan
honetan hautua egin da, zatikapen politiko administratiboen eta gaztelaniatik literalki itzulitako kontzeptuekiko morroitzaren gainetik.
|