|
2010
|
|
|
Bera ere kristau izanik, gu bion zeregina pertsonei laguntzea zela bota zidan, bakoitzak bere erara: berak, adibidez, trafikoa zuzenduz, pateretako
|
jendea
bizirik jasoz e.a. Galdera bakarra egin nion: –Guri hor behean bizitzea tokatu zaigun guztiak zerikusirik badauka pertsonei laguntzearekin??, eta bere ihardespena:
|
|
|
70Etxe xokotik kantari, 74 or. Bestalde, Aitzolek dioskunez, antzeko egoera bat suertatu zitzaion behin Matxini Sarako ostatu baten,
|
jendea
mezatatik irten eta gero. Antza, ostatuan zegoen batek komentario bat egin zuen esanez, berak ez zuela urik deusetan ibiltzen.
|
|
|
zure hiletan izan naiz gaurmaite dudan
|
jendea
hiltzeko joera daukathorixe da dena.umetan hasi nintzenauto istripu batean hil nituen ama eta aitanegarrez eman nuen gau osoahasieran mingarria zitzaidannire logelako atea zabalik uzten nuenetortzen ez ziren gabon musuen zain
|
|
|
lagun minak eta maitaleak izan ziren gero, era arraroenetan hiltzen nituenitsasoan, autoen atzeko eserlekuetan edo musuetan itotadenen hiletara joan naiz banan bananariketa bat dabadiotsut, gaur zure hiletan izan naizmaite dudan
|
jendea
bizirik hiltzeko joera daukatbenetan gertatzen denean hutsunera ohituta egon nadin.
|
|
2011
|
|
|
Aldiz, tradizionalistak eta herriko jauntxoak interes talde bat ziren, eta argi zituzten zeintzuk ziren euren interesak eta interes horiek lortzeko bideak. Gerra garaian, oso ondo antolatu zituzten frontearen beste aldera
|
jendea
pasatzeko estrategiak, militar matxinatuei informazio pasatzeko espioitza sareak, edota sabotaje ugari prestatu zituzten errepublikaren aldeko soldaduen eta antolaketa militarren aurka (abade, agintari zein tradizionalistek parte hartzen zuten sabotaje hauetan). Gerra ostean, euren interesen araberako errepresio eraginkorra bultzatu zuten.
|
|
|
Ezkertiarrek eta abertzaleek gerra garaian antolatu zutena baino askoz bortitzagoa eta eraginkorragoa izan zen tradizionalisten errepresioa. Hitz gutxitan esateko, gerra garaian zein ostean, tradizionalistak agente aktibo giza jokatu zuten euren interesak babesten;
|
jendea
euren nahierara erabiltzen; eta herritarren artean ezkertiarren, abertzaleen eta euskaltzaleen aurkako jarrera sortzen.
|
|
|
Tradizionalistak, FET JONS eko kideak eta herriko jauntxoak interes talde bezala jokatzen zuten, eta, ondorioz, argi zituzten zeintzuk ziren euren interesak eta interes horiek lortzeko bideak. Gerra garaian zein gerra ostean, tradizionalistak agente aktibo giza jokatu zuten euren interesak babesten;
|
jendea
euren interesen arabera erabiltzen; eta ezkertiarrak, abertzaleak eta euskaltzaleak desagerrarazten.
|
|
|
Haria korapilatzen joan zan, produkzio gehiago, bestelako
|
jendea
etorri zan, jende gaztea, jende barria. Hor egin da nire ustez gauza polita:
|
|
|
Hemen ez dago presarik, ez pauso luzerik, ez hizketaldi bizirik, ez ordurik, ezta bezpera biharamunik ere, ez dago eta badago. Zeren bila doa, ordea,
|
jendea
bertara?
|
|
|
Arratsaldeko 4,30etan,
|
jendea
herriko etxearen aitzinean biltzen hasi zen. Eüskararen Egüneko ekitaldietan parte hartzen ari zireneko asko ere bertara hurbildu ziren.
|
|
|
Frantses apur bat, grekoa zer edo zer eta hebreera apur bat. (?) Zertxobait mugitzen hasi zen
|
jendea
. Juan Mari lekuonak Frente de Juventudes delakoak eraturiko konkurtso batean lehen saria irabazi zigun.
|
|
|
Entzikliken harian, apaizen eliz hitzaldietan gai sozialak leku zabalagoa hartu zuen eta, horrekin batera, diktaduraren bidegabekeriak ere maiz salatzen ziren. Baina elizetan ere, belarriak erne zituela izaten zen erregimenaren aldeko
|
jendea
eta behin gure fraideari entzun eta Gotzaindegian jarri zuten salaketa. Gotzainak zigortu egin zuen eta harrezkero ez zuen onik izan?
|
|
|
Karmeloko kartzelara bisitak egitera
|
jendea
eramaten zuen taxilari azkoitiar bati eskatu zion haren aitak semearen berri jakiteko eta hala, nagusien baimena izan ondoren, etxera eraman zuen, Azkoitira. Han lau urte igaro zituen, Nafarroako Alesbesko ikastetxean sartzeko aukera izan arte.
|
|
|
Era honetako ikerketekin, arazoren baten inguruan jendearen arreta erakarri, arazo zehatzei irtenbideak bilatu edo gizarte batean dauden disfuntzioak konpondu nahi dira. Euskal gatazkaren inguruan, ikerketa aplikatuak egin behar dira, gatazkak sortutako arazo, biktima eta kaltetuen inguruan politika zehatzak sortzeko (hildakoen senideak, torturatuak, presoak?) edota hauen norabidea zehazteko, baita arazoetaz
|
jendea
ohartarazteko.
|
|
|
Goizeko 10,30etan Larrainen ginen. Ateri zen eta
|
jendea
herriko etxearen aitzineko frontoian biltzen ari zen, frontisaren aldean kokaturiko aldarera begira. Gu jende artera sartu eta meza ongi ikusteko eta entzuteko moduan jarri ginen.
|
|
|
Ordu bietan
|
jendea
pastoraleko jarlekuetan esertzen hasi zen. Larraintarrek ezarritako agertokia zinez ederra zen.
|
|
2012
|
|
|
7) Zazpiak bat garenez hemen gara batu, kultura eta euskaraaintzakotzat hartuaspaldiko ametsakhorrela gorpuztu, komentuko
|
jendea
nahinuke aipatu.
|
|
|
Auzoetako bizitza ere oso kaltetua gelditu zen. Gerratean,
|
jendea
gutxiago ateratzen zen kalera, eta elkarrekin egoteko eta berba egiteko aukerak murriztu egin ziren. Bonbardaketengandik babesteko, jendeak babeslekuetan edo kobazuloetan pasatzen zuen eguna.
|
|
|
Herriko tradizionalistak erabat inplikatu ziren militarrek agindutako eta antolatutako errepresioa gauzatzen, eta lan asko egin zuten, susmagarrien? zerrendak prestatzen eta
|
jendea
salatzen. Are gehiago, hainbat kasutan, kartzelatik edo heriotza zigorretatik libratzeko, atxilotuek epaileei aurkezteko behar izaten zituzten aldeko txostenak ukatu zizkieten.
|
|
|
Arratsaldeko kabalkada tobera 3,30etan hasi zen. Dena den, esan beharra dago ordu 2,30etatik aitzina
|
jendea
jarrita zegoela ekitaldirako prest zeuzkaten zurezko harmailetan. 3,30etan kabalkada toberaren eremura sartu zen.
|
|
2013
|
|
|
Arratsaldeko saioa hurrengo igandean egin zen, ez zegoen beste irtenbiderik. Pittaka pittaka
|
jendea
lokaztegi hartatik desagertzen hasi zen. Arizaleak arropaz aldatu ziren, musikariak isildu eta gauerako afaria prestatzen ari ziren ikastolako gurasoak, etsiturik, dena gordetzen hasi ziren.
|
|
|
Pittaka pittaka oholtzatik urrunduz
|
jendea
xapito azpian jarritako ostatura hurbildu zen, eta han izan ziren eztarria bustiz eta kantatuz ikastolakoek antolaturiko afariaren zain. Pastorala ederra bada, ostatuan emandako pastoral ondorengo momentu horiek ere aski goxoak izaten dira.
|
|
|
Izan ere, euskara hutsezko hiztegi bat argitaratzea ez zen garai haietan ahuntzaren gauerdiko eztula. Ausardi handiz argitaratutako hiztegia zela konturatu zen euskal
|
jendea
eta gure eskaintzak erantzun paregabea jaso zuen. Beldurrez aurkeztu genuen porrot ekonomikoa izateko kezkak genituen eta.
|
|
|
Lehenengo eta behin, soldatak igo eta langileen egonkortasuna ziurtatu behar da. Gure kultura industriak langile militanteak behar ditu, enpresan inplikatuko den
|
jendea
. Eta horretarako, beharginak pozik eta egitasmoarekin inplikatuta edukitzea beste aukerarik ez dago.
|
|
2014
|
|
|
Lehenengo eta behin, soldatak igo eta langileen egonkortasuna ziurtatu behar da. Gure kultura industriak langile militanteak behar ditu, enpresan inplikatuko den
|
jendea
. Eta horretarako, beharginak pozik eta egitasmoarekin inplikatuta edukitzea beste aukerarik ez dago.
|
|
|
Liburuxka biziki ederra zen eta testua euskaraz gain, gaskoieraz, frantsesez eta espainolez idatzia zen. Barne goxo zabal hartan, jadanik,
|
jendea
tokia hartzen ari zen. Oholtza ohi bezala apaindurik zen.
|
|
|
Ni zientzietatik joan nintzen. [Inguruko herrietako]
|
jendea
batzen ginen institutuan. Denak edo gehienak euskaldunak.
|
|
|
Kalean
|
jendea
–hainbeste ume, gaztetxo eta gazte, ikusirik, aho zabalik geratu zan.
|
|
|
Hala ere, kontrakotasunak eta jazarpenak ez dira amaituko. Teresa nazkatuta daukagu hainbeste iskanbila halako monja taldetxo errukarri baten aurka hain gogor jarteko
|
jendea
. Deabruaren erasoa ere ez dau baztertzen.
|
|
2015
|
|
|
Nago, Andolinen heriotzarekin, Mirande apur bat umezurtz geratu zela. Izan ere, jarrera politikoagatik, joera pertsonalengatik?, azken urteotan, ezeroso barruntatzen dut
|
jendea
paristarraren inguruan. Uneotan, Andolin, pentsatzen dut zu falta zaituela Mirandek, zu gure artetik joan zinenetik nork defenditu urri baitauka zorigaiztoak.
|
|
|
Karlo monarkikoek eta abertzaleek mundu ikuskera, helburu eta interes desberdinak zituzten. Hala ere, kristau sinesmena zeharo errotua zegoen, eta elizak eta elizgizonek desberdintasun ideologikoak murrizteko eta
|
jendea
biltzeko gaitasuna zuten. Lehia politikoaren gainetik, herritar gehienek oinarri linguistiko, kultural eta erlijioso bera zuten, eta horrek desberdintasun politikoak arintzen zituen eta kohesio soziala ahalbidetzen.
|
|
|
Herriko tradizionalista eta monarkikoak erabat inplikatu ziren militarrek antolatutako jazarraldia gauzatzen, eta lan asko egin zuten, susmagarrien? zerrendak prestatzen,
|
jendea
salatzen eta atxilotzen. FET JONS alderdiaren babespean, eskuineko berriatuarrak ezkertiarren eta abertzaleen kontrolatzaile eta salatari bihurtu ziren 1937ko maiatzetik aurrera, gizarte bizitza eta harremanak hankaz gora jarriz.
|
|
|
Auzoetako bizitza ere hankaz gora gelditu zen. Gerratean,
|
jendea
gutxiago ateratzen zen kalera, eta elkarrekin egoteko eta berba egiteko aukerak murriztu egin ziren. Bonbardaketetatik edo frankotiratzaileengandik babesteko, jendea etxe barruan edo kobazuloetan ezkutatuta egoten zen.
|
|
|
Gerratean, jendea gutxiago ateratzen zen kalera, eta elkarrekin egoteko eta berba egiteko aukerak murriztu egin ziren. Bonbardaketetatik edo frankotiratzaileengandik babesteko,
|
jendea
etxe barruan edo kobazuloetan ezkutatuta egoten zen.
|
|
|
...; horrela, neure burua hain galdua ikusirik, beldur nintzen otoitzari ekiten; eta iruditzen zitzaidan hobe nuela beste askoren antzera ibiltzea, bada, kaskarra izatean kaskarrenetakoa nintzen, eta hobe nuela beharturik nengoena errezatzea eta ahoz errezatzea, eta ez gogoetazko otoitzari ekitea eta Jainkoarekin halako harremanetan jardutea deabruekin egotea merezi zuenak, eta engainatu egiten nuela
|
jendea
, kanpotik itxura onak agertzen bainituen.
|
|
|
Martin Kortazarren heriotzak herri guztia astindu zuen. Ez hainbeste heriotzak, nola gertatu zen izan zen
|
jendea
asaldatu zuena.
|
|
|
Eta heriotzak berak baino nolakoak asaldatu zuen. Heriotzari arrazoien bat bilatu nahian zihoan
|
jendea
kalean behera, pauso motzean, marmarka, erlategia zirudiela.
|
|
|
Lehenengo eta behin, soldatak igo eta langileen egonkortasuna ziurtatu behar da. Gure kultura industriak langile militanteak behar ditu, enpresan inplikatuko den
|
jendea
. Eta horretarako, beharginak pozik eta egitasmoarekin inplikatuta edukitzea beste aukerarik ez dago.
|
|
|
Ordu bietarako pastoral guneko jarlekuak eta harmailak leporaino beterik zeuden. Eguzkiak indarrez jotzen zuen, horregatik
|
jendea
era guztietako bixera eta kapeluz horniturik zegoen. Batzuk eguzkitakoen itzalean babesten ziren, baziren ere eguzkiarenindarraz babesteko aurpegian, lepoan eta besoetan krema igurzten ari zirenak.
|
|
2016
|
|
|
Ganbela bat prestarazi zuen belar eta guzti eta idia eta astoa ekarrarazi zituen. Anaiak bildu ziren,
|
jendea
etorri, basoa ahotsez bete, eta gau beneragarri hura distiraz eta ospez jantzi zen, mila zuziren argitan eta gorespen kantu gardenen soinutan.
|
|
|
diot, eta olaxen da: berezkoa da, izan ere, norbere izateak damakiona geien bat, euskaldun
|
jendea
jator biurtzen duena, joandako urteetan egiazki. Gaur eskolatuago datorkigu gaztedia, bai, a euskaldun ezago ere bai, tamalez; odol odian dakarten kultura sena lagarik, arrotz tankeraz bait zaizkigu moldatzen.
|
|
|
Aurkezpenean bildutako
|
jendea
|
|
|
Azken kantua amaitu bezain laster,
|
jendea
mugitzen eta altxatzen hasi zen. Antzeren tenorea zen.
|