|
2000
|
|
|
Ez da egin orrelako poesisaiaketarik; eta ez derizkiot erraza danik berriz tajuz egiten. Itz jokuetan trebetasuna, azti mentalidade bat azalduaz;
|
itzen
soiñuz, besterik gabe, irudimen relazio errikoiak sortzen dituala. Ta gero, txalapartaren ritmoa erakarriaz, itzen bidez zuraki tankaren ritmoa entzun arazten digu, sensazio berri batetan.
|
|
|
Itz jokuetan trebetasuna, azti mentalidade bat azalduaz; itzen soiñuz, besterik gabe, irudimen relazio errikoiak sortzen dituala. Ta gero, txalapartaren ritmoa erakarriaz,
|
itzen
bidez zuraki tankaren ritmoa entzun arazten digu, sensazio berri batetan. Ikus bere poesi estilizatua:
|
|
|
Platokoak ez ezik, adi eta zorrotz jarra Â
|
itzen
nituen ikusleriaren arteko zer guztiak ere. Lasai zeuden aspaldixkoan.
|
|
2002
|
|
|
Beti izango dá icaracor, chaldan, ta gauza eza. ¿ Irriscu ta icen onac indartzen ez duena, nola indartu
|
itzen
ots, ta soñuequin. Belarriac mimberatcen dira biotz sendoa ez dagoanean.
|
|
2004
|
|
|
Ideiak adierazteko tresna dira itzak. Beraz, zorrotzago jakin danok
|
itzen
adiera, baliosago ere izkuntza. Au ala da zalantzarik gabe.
|
|
|
Eta lortu al izateko, bide bat besterik ez dugu: etimolojiak utzi,
|
itzen
arrazari ta etorkiari ez begiratu, ta bakar bakarrik itz oriek euskera jatorrean bizitza izan ote dutenentz ikusi. Ortaz gañera, gaur bertan baldin ba dute ere, obe.
|
|
|
Agian emakume batek idazle izatea erabakitzen duenean jakin behar du, aldez aurretik, arlo publikoan aritzeak baduela bere ordaina, eta beti izango dela adin txikikoa, edozein adinekin bada ere, edozein lan egiten badu ere. Izenaz deitua izango da, eta ez deituraz, umeeide
|
itzen
zaien modu berean; heldugabea dela esango dioeditoreak, liburuaren tituluaz zalantza duenean; bere lanari buruz idatzitako kritika ez du bilatuko gainontzeko idazleen lanari eskaintzen zaion atalaren barruan, baizik eta, beti ere, aparteko kapitulu batean," bera bezalakoak" di renei buruz hitz egiten den kapituluan alegia, zerenemakume izate hutsak berdindu egiten baititu emakumeidazle ...
|
|
2008
|
|
|
«A» letra osorik amaitu zela adieraztean, haien lana kolokan jarri baitzuen Irigaraik: Iparraldeko euskaltzainen iritzia falta zela argudiatuz, «bere aburuz, oraingoz, iztegi barri orren lana eleiteke besterik izan bear, ezaguturiko euskal
|
itzen
erderapena atondutea baino, euskerazko itz ezaguturik eztauken erdal itzak iztegian sartu barik. Urkijo jaunak bere, eretxi auxe agertzen dau.» Azkueren iritzia ez zaigu agertzen baina berarekin lan horretan aritutakoen ahotan zera azaldu zen:
|
|
|
(haluzinatuta) Baina zu zer? Ez al duuzu a (d)
|
itzen
–Zigortuta zaude eta ez zara inora joango!
|
|
2009
|
|
|
Lenengo zatiya: IZKUNTZAZ.. Emen mintzatuko gera Euskerazko itz, eta batez ere
|
itzen
joskeraz. (?).
|
|
|
3 Ikerkideak berena dute; yakinbide orotaz euskera izkeraketz aztertzen ekitea, uskal
|
itzen
aots, ikur, ogutz, tankera ta elkar yokerarie dagokiena azterrenez garbailtzeko; edota, gure eliztiaren arau oro ikerri; ta euskal itz oro, iñongo mintzotik ta idazkitik atera, soildu ta iztegi egokian ikur aidegotz moltzokatuta biltzea.
|
|
|
Lenengo zatiya: IZKUNTZAZ.–Emen mintzatuko gera Euskerazko itz, eta batez ere
|
itzen
joskeraz. (...).
|
|
2010
|
|
|
NEKANE. (Ozenki) Ez didazula a (d)
|
itzen
!!
|
|
2011
|
|
|
Modu batera edo bestera hartaz aritu ziren: Villasante (Sebero Altube iztegi arazoetan maisu), J. M. Aspiroz (Azkue jaunaren hiztegia osatzeko Naparroako Leitze n bildutako itz bilduma), Joxe Azurmendi (Jakin euskal kulturaren bideak lantzen), Gaizka Barandiaran (Euskera iztegia, nola litzakeen), Jose Basterretxea (Batasunerako urrhatsak, euskal analphabetismua ta kulturhiztegia), Imanol Berriatua (Bermeoko arraintzaleen leksikua) Euskal
|
itzen
maiztasuna eta Anai Berriotxoa(). Arrazoi desberdinengatik aipamen berezia merezi dute Azurmendi, Basterretxea eta Anai Berriotxoaren lanek.
|
|
|
Murua, F. Krutwig). Euskera batuaren
|
itzen
auzia ikutzen du batek (Carlos Santamaría). Eta deklinazioaren auzia beste batek (Kerexeta) (Euskaltzaindia, 1968:
|
|
|
5 Badaki batzarreak zenbait kultura sailletan
|
itzen
eskas gabiltzala. Geroago, bear den garaiean, Euskaltzaindiak bere erabakiak ar ditzan, euskaldun ikasi guztieri eskatzen zaie, orretarako egokiera dutenean, gai oriek, bai itzez eta bai izkribuz, euskeraz erabiltzeko, erderara jo gabe, naiz ta nekagarriago izan (Euskaltzaindia, 1956:
|
|
|
Garbitasunaz; Garbitasunaz oraindik; Intxausti-ren erasoa. Jakin en barnetik sortzen da argia; Teknika ta kultura
|
itzen
kontua (Fonetika, Sufijoez: ismo, ista; al, ar; zko, ki, re, ari, lari; tzaz); Jakin en lezioa.
|
|
2012
|
|
|
Testu honetan euskaratu gabe geratu diren hainbat hitz itzultzeko euskarak ez du inolako zailtasunik, ez gaur eta ez Orixeren garaian, eta meza liburuan dagoen bezala itzulirik geratu bada, Orixek egin zuen interpretazio hautazkoarengatik bakarrik izan dela aitortu behar da. Badirudi, hitzaurrean dioenez, sinetsirik zegoela, inguruko erriek
|
itzen
burrunbarekin, soiñuarekin etsitzen dutela askotan, eta euskaldunok sasarte eta hostraila guztiak alde batera utzirik, alera edo mamira joaten garela (Mendiguren 1988:
|
|
|
Beste zer bat ere bai:
|
itzen
ritmoa. [...] azentuetatikan sortzen zan gauza ezkutu bat.
|
|
2014
|
|
|
Erdibidea Txillardegik euskara bizitik ikusten du: " etimolojiak utzi,
|
itzen
arrazari ta etorkiari ez begiratu, ta
|
|
|
Erderaz, ‘propiedad del lenguaje’ Ideiak adierazteko tresnak dira itzak. Beraz, zorrotzago jakin danok
|
itzen
adiera, baliosago ere izkuntza (ibid., 163).
|
|
2015
|
|
|
Iztegi saillean ezta bidezko itz asmatuetara jotzea ezinbestez baizik, eta orduan ere
|
itzen
erabidean izkuntzaren joerak gordeaz. Ori iztegiari gagozkiola.
|
|
2017
|
|
|
Unamuno il da euzkerea erabili ta zabalduko daben egunerokua jayoten dan egun berbertan.Eztakigu Unamunoren itzak biotzetik urtenak ixaten ziran, berak alantxe pentsau eta sendiduten ebalako edo goŕ otz eta maltsurkeriz ageŕ tuten ebazan, uste eta ames egindako irabazpide ta osperik lortu etzebalako euzkerearen bidez.[...] Unamuno jaunari bere gastaroan euzkereagaz igaroa jakin eskero, euzkerearen aurka geroago esan eta egin ebazan eriotz itz eta epayak azketsi leikioz. Baña bere
|
itzen
eta iragarkixun naigabetsu ta zitalen auŕ ian EGUNAk bere burua agertuten dautso, EGUNA' k euzkerearen sendotasun eta bixitasuna erakusten dautso, euzkotaŕ en izkuntzearen gaitasuna.Gixonak eta jakintsuak il aŕ en, eŕ iaren muñean gaŕ tsu dabilan maitasun garbi zabaldu egiten da ta ilezkor biurtu.Izkuntza eŕ ien odola da. Eta eŕ iak lodi, osasuntsu ta zoriontsu bixitekotan izkunzea bixiko danik ezin ukatu.Goŕ otozko itz batik eztogu geure eriotzia iragaŕ i ta nai ixan ebanantzat.
|
|
2018
|
|
|
Izan ere, Euskaltzaindia sortzeko prozesua 1918ko urtarrilean abiatu zen, zehatz mehatz urtarrilaren 12an, Ramon de la Sotaren taldeko Koxme Elgezabal eta Felix Landaburu Bizkaiko Aldundiaren ahaldun abertzaleek Euskararen Akademia izen hor jarri zioten hastapenetan bat sortzeko proposamena aurkeztu zutenean, Aldundiaren Osoko bilkuran eztabaidatua izan zedin; proposamena euskaraz aurkeztu zuten eta bertan argi azaltzen zuten euskararen etorkizunerako behar beharrezkoa zela erakunde bat sortzea.«Lenen lenen ba, bidia atondu bea?, beragandik ondo ibilteko ta bera zuzen erabilteko. Bia, añeko notiñen Bazkun bat, aldiak batak bestiakin azte, tu ta aldan ondoen erabagiteko; utsunak bete;
|
itzen
iku, pena eta esanguria tinkotu idazkera bat ja, i; izkelgiak bata be ezetsi barik eta alka, e geitu ta aberastuta baino, orobatu; idaztiyak bildu, eta azkenez, izkera ga, bi, makezbako jakintz lanetarako egoki ta erabilko, a, eusko e, ien gaiga, ia, emon dagizkun». Horiek izan ziren Euskaltzaindia sortzeko mahai gainean jarri ziren lehendabiziko arrazoiak, eta hortik Oñatiko biltzarrera egin zen jauzia, eta gero etorri zen aldundi desberdinen aitortza, lehen euskaltzainen izendapena, araudiaren onartzea... Ohorezko Patronatua osatzen duten erakundeen zerrenda: Eusko Legebiltzarra.Eusko Jaurlaritza.Nafarroako Parlamentua.Nafarroako Gobernua.Euskal Hirigune Elkargoa.Espainiako Gobernua.Arabako Foru Aldundia.Bizkaiko Foru Aldundia.Gipuzkoako Foru Aldundia.Euskadiko Udalen Elkartea (Eudel) Nafarroako Udal Kontzejuen Federazioa (NUKF) Baionako Herriko Etxea.Bilboko Udala.Donibane Garaziko Herriko Etxea.Donostiako Udala.Gasteizko Udala.Iruñeko Udala.Mauleko Herriko Etxea.Galiziako Errege Akademia.Ikerketa Katalanen Institutua (Institut d' Estudis Catalans). Espainiako Errege Akademia.
|
|
2019
|
|
|
Oŕegaitik, geroago, Euskaltzaindia sortuta bear zanez atondu zanean, bere Araudian egoki egoki igaŕi eban asmo au, bere elburua" izkeraketz eta gizarteketz, euskera ayolaz landu ta yagoten zain egotea", zala, lenengo arauan esanaz, eta bigaŕen arauan, oŕetarako sail bitan bereizturik euskaltzainak euren arloan iñardu bear ebela ebatzirik: bata, iker saila, euskera yakituri bidez aztertzeko, euskal
|
itzen
aotz, ikur, ogutz, tankera ta alkar yokera ikusiz, eliztiaren arauak arakatuz, euskal itz oro bildu, soildu eta ikur aldegotz moltzoturik; bestea, yagole saila, euskerea edozelako bizipide ta gizartekoetan azkar ta garbi eutsi ta zabaltzean ta euskal idazkuntza agerbide orotan bizkortzearren arduraz ekiteko.
|
|
|
–Lenen lenen ba, bidia atondu bea?, beragandik ondo ibilteko ta bera zuzen erabilteko. Bia, añeko notiñen Bazkun bat, aldiak batak bestiakin azte, tu ta aldan ondoen erabagiteko; utsunak bete;
|
itzen
iku, pena eta esanguria tinkotu idazkera bat ja, i; izkelgiak bata be ezetsi barik eta alka, e geitu ta aberastuta baino, orobatu; idaztiyak bildu, eta azkenez, izkera ga, bi, makezbako jakintz lanetarako egoki ta erabilko, a, eusko e, ien gaiga, ia, emon dagizkun?.
|
|
|
Oinarrizko lege hau ezarri zuen agiri hark: . Iztegi sailean ezta bidezko itz asmatuetara jotzea ezin bestez baizik, eta orduan ere
|
itzen
erabidean izkuntzaren joera gordeaz. Ori iztegiari gagozkiola.
|
|
|
Erdi Aro Berantiarrean, gaztelu gehienak erret ondarearenak ziren, bai errege erreginekeraikiak izateagatik, beharrek exij
|
itzen
zuten heinean, eta bai erosketa, permuta edo donaziozlortuak izateagatik (Martinena Ruiz, 1994: 119).
|
|
|
Gaiztoa izan bear zun da, emen batek ala esan emen zion: " Leitzetik i atea
|
itzen
eunen jai in emen zien, ta Aisotik aldeingo bau, bi eun eingo giñizkek". Infernutik bertara samar bizi eta hezitako izan, nonbait.
|
|
2020
|
|
|
Eta etsitua da Hamleten gogoeta bakartia: " Biotza
|
itzen
bidez lasaitu bear, emagaldu bat iduri, ta aiñenka, illearro naiz sukal morroi bat antzo!".
|
|
2021
|
|
|
Sakanako 149 tortura kasuen egia azaleratzeko,' Arg (h)
|
itzen
' dokumentala osatzen ari dira eskualdeko hainbat herritar. Ikus entzunezkoa egiteko diru bilketa kanpaina bat abiatu dute.
|
|
|
Sakanan herrigintzan aritzen diren hainbat herritarrek isiltasun hori puskatzea erabaki dute, eta dokumental bat sortzen ari dira horretarako, Irurtzungo Aixita elkartea lagun. Izenak berak ematen du ikus entzunezkoaren helburuaren berri, Arg (h)
|
itzen
jarri baitiote izenburua. «Tortura argitzen, torturaz argi hitz egiten...
|
|
|
2019an hasi ziren Arg (h)
|
itzen
ikus entzunezkoaren proiektua martxan jartzen, baina pandemiak bete betean harrapatu zituen egileak, eta grabaketak atzeratu: orain ari dira horiek egiten.
|
|
|
Zein da zuen proiektuaren izena. U. Arg (h)
|
itzen
jarri diogu izena. Argitu eta hitz egin lotuz; argi hitz egin hitz jokoa erabilita.
|
|
|
Ikus entzunezkoa ere ibarreko historia memoria berreskuratzeko ekarpen gisa ikusten dute sustatzaileek. Haien egitasmoari Arg (h)
|
itzen
izena eman diote: “torturaz argi hitz egiten, tortura argitzen”.
|
|
2022
|
|
|
Baina, baina, Santxa! Utz
|
itzen
kontu berriketoso horiek!
|
|
2023
|
|
|
Berak dionez, askoz ere zailago omen zaio ots kide gabe idaztea. Yakiña neurtitzen durundia barnean nabaitzen da,
|
itzen
ritmoan batik bat, baina durundi orri antz emateko belarri xurrak bear dira baita gogo sakona ere. Neri atsegin zaizkit era berriko olerkiok.
|
|
|
Eta Garbiñeren aita oraindik ere berean itsuturik, tar, tar, tar, ordu, n beste irabazpide, ik ez ta gaueko lanean a?
|
itzen
bainintzen familia aurre, a ate, atzeko, kontrabandista batek arremanetan ipini gintian delako Aristides de Sousa ta biok. Kontsulak galdetu zidaan ea arentzat pasatzaile lanetan a, ituko nintzan.
|