2009
|
|
Egia aitortzera, ez nuen lehen kolpean proportziorik
|
ikusten
edukiaren eta izenburuaren artean: Italian eginiko bidaia da, bai, baina bizitza al du hizpide?
|
|
Iban Zalduaren Etorkizuna (hamabost ipuin ia politiko) azken denboretan hain sarri
|
ikusten
ditugun erako ipuin bilduma iruditu zait. Niretzat bilduma irregularra da.
|
|
Bere semea ez zuela ezagutzen oihukatzen du Lisak (285), eta kanutoari lotuta daraman bizitza miserableari botatzen dio errua. Jasangaitzak egiten zaizkio kalean
|
ikusten
dituen «gogoan zaitugu» horiek (306), faltsuak iruditzen zaizkio, bakardadean bizi den minarekin ez baitute loturarik. Agurea, berriz, Demetrio falangistak bizitza salbatu zionetik dago hila, «gora komunismo libertarioa» oihukatzen zuten lagunak bere aurrean fusilatu zituztenetik.
|
|
122 orrian Gigik eta Lisak duten elkarrizketa zinez esanguratsua dela iruditzen zait, Lisak Gigi lagunari «Utzi filmak eta liburuak behingoan» botatzen dionean, eta agurea eta bera igualak direla aurpegiratzen. Arteak, literaturak... eskaintzen dien «balkoitik»
|
ikusten
dute Gigik eta agureak besteen sufrimendua. Ez dute, Lisak bezala, osasuna galdu arte lanik egin behar izan.
|
|
Bai, neuk ere hala
|
ikusten
dut Zoaz infernura, laztana eleberria, Zorion perfektuarekin zabaldutako bidearen ildoan. Eta ados nago zurekin, Esti, nobelari egiten diozun balorazio positiboan.
|
|
Bikote harremanak ditu aipagai, eta bereziki harreman horietan sortzen diren menpekotasun harremanak. Emazte jipoitua den Rosaren barruan sartzeko saioak Hamaseigarrenean aidanezeko Martzelina ekarri dit gogora, hura osoki kanpokoek
|
ikusten
zuten bezala tratatu zuenez. Nobela beltzaren intriga modu erakargarrian eratzen du eta hizkera bizkor, zehatzean kontatzen narradore neutro baten bidez. Genero beltza eta psikologikoaren arteko mistura da liburu hau eta agian horrek erakarri ditu irakurleak.
|
|
Diotenez, hobe bakarrik konpainia txarrean baino. Nik ez dut bien artean desberdintasunik
|
ikusten
.
|
|
Zureetan, geroko egunak
|
ikusten
ditut nik. Zuk nireetan aurrekoak.
|
|
Eta gauak, datorrenean, ez duela
|
ikusten
utziko.
|
|
Alde erantzira begiratu behar genioke, beharbada, blogen fenomenoari: gaur egun duela hogei urte baino askoz gehiago idazten denez, sasi idazleak urduri jartzen dira, konpetentzia
|
ikusten
dute nonahi, sarkinak, fartsanteak, benetakoak ez diren idazleak? «Ni bai benetakoa, baina hori?» Baina zein da egia?
|
|
«Ni bai benetakoa, baina hori?» Baina zein da egia? Egia dena da blogen ispiluetan, mediokre saldoen erdian, bera baino idazle hobeak
|
ikusten
dituela tarteka paperezko idazleak, eta horrek nortasun krisi sakonak eta zalantza latz eta aitorrezinak eragiten dizkiola: oso ondo dago funtsean blogen fenomenoa, baiki, idazle ezkutuak azalerarazi eta sasi idazleak seinalatzen dituelako, mahastien ondoetan gaitza detektatzeko landatzen diren arrosen eran, pertsonen aurkako minak non dauden salatzeko ereiten diren landare horien eran, umeen «Erregea biluzik dago» salatari batekin.
|
|
Poemek, literaturan, maketek arkitekturan sortzen duten efektu bera sor dezakete: eraikin osoa
|
ikusten
duzu airetik, paisaia osoa begirada bakar batean, posible da maketari teilatuak kendu eta gelen barruan dagoena ere ikustea. Gaur egun, ordenagailuen orokortzeari esker behin betiko bertsioa izateko testu berak berrogei aldiz garbira pasa beharrik ez dagoenez, nobelak gero eta luzeagoak dira».
|
|
Ez dut apokaliptiko izan nahi, baina orube deslekutu baten gisa dakusat poesia. Ez dut apokaliptiko izan nahi, baina AEBetako ekialdeko kostan finkaturik dauden eta argindarrari eta autoei uko egiten dieten Amishen kultura zaharkituaren pare
|
ikusten
dut mundu globalean poesia. Amishek ere betetzen dute funtzio bat, jakina, beste inork mantentzen ez duen ekosistema zahar bat bizirik mantentzekoa; funtzio anekdotikoa nahi bada, museistikoa beharbada?
|
|
marka berriak sortu behar dira, ongi funtzionatzen dutenak mantenduz. Industria, aldiz, urtetan geldirik egon ondoren apurka apurka esnatzen ari den dinosauro gisara
|
ikusten
dut.
|
|
Edo nik ez nuen uste halakoa nintzenik, behintzat. Orain ez dut hain argi
|
ikusten
, ezen hasi bainintzen oso kartsu sentitzen nire hizkuntzarekiko atxikimendua. Nire barnean ordura arte inolaz ere nabaritu gabeko izaera borrokazalea kausitu nuen, kaskamotz eta elastikoz jantzita irudikatzen nituenen parekoa:
|
|
Oraindik ohean etzanda dagoela, hegaztien liburu hura
|
ikusten
hasten da.
|
|
–Berriz ere, enarak
|
ikusten
–Jantzi egin behar duzu, gosaldu, ikastolara joan?
|
|
Berak, berriz, txunditurik jarraitzen du tresnaren aurrean. Han barruan, garbigailuaren sabelean, sarritan
|
ikusten
du beraren niki horiak duen aingura urdina uretan dardarka, ezkutatzen eta agertzen, gorde gordeketan jolasean ari balitz bezala.
|
|
Telebista moduko ontzi hartan, amaren eta bere arropak nahasian
|
ikusten
ditu, eta horrek sentsazio berezia sortzen dio. Bat batean, isiltasuna.
|
|
Balio baldin bazuten, itzuliko ziren. Beraz, ez zituen sortu orduko grabatzen; gero, garbiago
|
ikusten
zituenean eta gogoratu nahi zituenean, orduan grabatzen zituen. Magnetofoia oso tresna inportantea izan zen beretzako.
|
|
Urteak pasa ziren, eta esan zion Xabier Larralderi: grabatu behar dizkizut hiru kanta haiek, gogoratzen zara juerga hartan?, ba hango hiru nahi ditut;
|
ikusten
ditut kantutegietan publikatuta, baina zuen bertsioa askoz gehiago gustatu zitzaidan. Eta hiru kanta horiek ziren Kantuz, Gaztetasuna eta zahartasuna eta Lore sortu orduko.
|
|
Hori esatearekin adierazi zuen, garbi, umea nintzelarik neuk kontu horretaz nekien guztia. Basque Hotelean jaten nuen, mendian artzain euskaldunak
|
ikusten
nituen, eta amama euskaldun bat nuen, baina ez nekien zer arraio zen euskalduna izatea.
|
|
Hain zuzen, liburuan pixka bat aurrerago eginez, Laxaltek azalduko digu nola aitari, Dominiqueri, Nevadako Sierran igaro zituen lehen egunak zinez gogorrak egin zitzaizkion, hango orografiak, arras idorra berau? Euskal Herrikoarekin batere zerikusirik ez zuelako; nola, agertokiaren zailtasunak zirela medio, artzainik trebatuenak ere ezgai
|
ikusten
zuen bere burua. Nevadako mendietan pasatako lehen egunetan, esaten du Dominiquek, negar egin zuen.
|
|
Nire bizitza oraindik labur honetan, balio izan didan ikasbideetariko bat adierazi nahi dizuet ondoren, zuei ere, begien ikusmenarekin
|
ikusten
duzuenoi ere, balio izango dizuelakoan.
|
|
Horietako askotan gorilek eta tximuek mimikaz edo errepikapenak erabiliz platanoak jaten edota zuhaitzetara igotzen ikasten dutela erakutsi digute. Badakigu denok gauza berriak ikasteko lehenengo ikusi, eta gero errepikatu egin behar dituztela, baina telebistaren aurrean irribarre bat ezpainetan dugula, tximuen tximukeriak
|
ikusten
ditugunean, detaile horretan ez dugu erreparatzen, gauza jakin bat bezala prozesatzen du gure buruak.
|
|
Irakurri, braille sistema erabiliz irakurtzen dugu. Eskuak dira gure begiak, eta pantailarik gabeko ordenagailu txiki batzuk erabiltzen ditugu apunteak hartzeko, baina zuek erabiltzen dituzuenak bezalako ordenagailu «normalak» erabil ditzakegu, zuek begiekin
|
ikusten
duzuena guri «Galaxien Guda» filmean ateratzen zen «R2d2» robotaren antzeko ahotsa duen ahots sintetizadoreak adierazten baitigu. Hori erabiltzen dugu pantaila ikusteko.
|
|
Azalpen horiek eman ostean, nire galdetzeko txanda heldu zen, eta halaxe bota nion bat batean: adieraziko zenidake zuk zer
|
ikusten
duzun begiekin. Berak harridura aurpegiz begiratuz, honela adierazi zidan:
|
|
Berak harridura aurpegiz begiratuz, honela adierazi zidan: Sakana osoa
|
ikusten
zuela gure oinpean, eta, han aurrera begiratuz, zeru lerroan hain juxtu, Iruñea ikusten zuela bere argiekin.
|
|
Berak harridura aurpegiz begiratuz, honela adierazi zidan: Sakana osoa ikusten zuela gure oinpean, eta, han aurrera begiratuz, zeru lerroan hain juxtu, Iruñea
|
ikusten
zuela bere argiekin.
|
|
Denok berdinak gara liburu baten aurrean, denok begiak ditugu liburuaren azala irekitzen dugunean. Pertsonaia baten paperean sartzen gara, ditugun arazoak eta mundu iluna atzean utzi, aurrera jo eta bat batean beste bat gara, eta pertsonaiaren begietatik
|
ikusten
dugu. Etxeak, jendea, mendiak, hiriak, itsasoa, izarrak?
|
|
Etxeak, jendea, mendiak, hiriak, itsasoa, izarrak? dena gure begien aurrean azaltzen zaigu, eta gure buru barnean irudikatzen ditugu, zuek
|
ikusten
duzuen era berdintsura. Horregatik, guretzat oso garrantzitsua da liburuak eskura edukitzea.
|
|
Eta liburuaren azken hitzera iristen garenean, bat batean, berriz iluntasunaren mundura itzultzen gara. Liburuaren argiak irauten duen arte, eleberri edo istorioko pertsonaien begiekin
|
ikusten
jarraitzen dugu, baina gauza on askok bezala argia pixkanaka pixkanaka itzaliz doa, eta orduan gure beste sentipenekin ikusteari ekin behar diogu berriro, beste liburu bat esku artean izan arte behintzat.
|
|
Udaran ezinezkoa suertatzen zait eguzkiari aurrez aurre begiratzea. Horrek begietara zerbait iristen zaidala esan nahi duela pentsarazten dit, nik ezer ere
|
ikusten
ez badut ere.
|
|
Esna nagoenean bezala amesten dut, ez ditut irudiak begiekin
|
ikusten
, baizik eta soinu eta ukimenaren bitartez ikusten ditut amesten ditudan irudiak. Niretzat ametsak musikaren melodia harmoniko bat bezalakoak dira.
|
|
Esna nagoenean bezala amesten dut, ez ditut irudiak begiekin ikusten, baizik eta soinu eta ukimenaren bitartez
|
ikusten
ditut amesten ditudan irudiak. Niretzat ametsak musikaren melodia harmoniko bat bezalakoak dira.
|
2010
|
|
Interesgarria, oso, Esti, esaten duzuna. Eta hortxe
|
ikusten
dut nik, hain justu, Barandiaranen liburuaren meritu handienetakoa: ustez «objektiboak» diren narrazioek (kazetaritzak, kasu), kanpoan uzten dituen «egiak» azaleratzeko egiten duen ahaleginean.
|
|
ni seguru nago liburu hau irakurtzerakoan gauza bat baino gehiago galdu dudala, liburuan adierazi nahi denaren parte bat ez dudala neureganatu, eta, agian, egilearen asmoetatik kanpoko ideia batzuk sortu zaizkidala. Edonola ere, absurdoaren literaturarik ez dut hemen
|
ikusten
: elementu erreal edo konkretu asko daude eta bukaera, optimista?
|
|
Eta hizkera mota hori literaturizatzea ez da nire gustuko. Egiten dituen erreferentzia batzuk ezin dira ulertu ez bada inguru erdaldun konkretuetan, eta egiten dituen euskara+ erdara eraikuntza batzuk desegokiak
|
ikusten
ditut. Agian edizio lana falta du nobela honek.
|
|
Ez da nire gogoa inor asaldatzea. «Kostunbrista» hitza erabili banuen, gehiago izan zen Lourdesek aipatzen dituen «iraganaren oroitzapenak (haurtzaroa eta gaztaroa hiru protagonisten ahotik)» era nolabait dokumentalean aurkeztuta daudela
|
ikusten
dudalako eta ez gurean egon den kostunbrismoa ikusi dudalako. Une honetan ez zait otutzen modu hoberik adierazteko.
|
|
iruditzen zait pertsonaia batzuengan lortu duen sakontasun psikologikoa eta kontakizunak eskatzen zuena ez direla erabat ongi ezkontzen. Gerra garaian gazte zirenen barne gatazkaren korapiloak modu estilizatuan
|
ikusten
ditut liburuan. Inoiz sakonago ere bai, hala nola, Teresari plazaren erdian ilea mozten dioteneko eszenaren dramatismoa islatzean, baina ez da maila berean ari beste une batzuetan.
|
|
Esandakoaz gain, Gerra Zibilean gertatutakoak aitzakia literario badira ere, eleberriaren berritasun tematikoa azpimarratu nahiko nuke, gertakari historiko ospetsu edo ezagunei heldu ordez, etxe barrutik begiratzen baitzaio hemen gerrari. Ez dakit oso ados nagoen pertsonaia femeninoen soslai psikologikoari Lourdesek
|
ikusten
dizkion mugekin. Teresa, Martiña eta Eulali sinesgarriak iruditu baitzaizkit niri, eleberriak bila lezakeen irakurketarako egokiro karakterizatuak.
|
|
Eztabaidak aurrera egin ahala,
|
ikusten
dut idazteari eta irakurtzeari buruzko zenbait ideia edo aurre uste nabarmentzen ari zaizkigula denoi. Batzuek lehentasuna ematen diote narrazioaren borobiltasunari, irakurgarritasunari eta leun, argi eta sendo joateari; beste batzuek, berriz, aurreikus ez ditzaketen istorioak, klixerik gabeak, irakurleari eginiko erronkak atsegin dituzte.
|
|
Nola
|
ikusten
duzue?
|
|
Besterik ez da
|
ikusten
, abrigu luzeekin eta gora
|
|
Eta halaxe hasi zen gerra gastuetarako laguntza eske bezala kamerak hiritarroi saltzen. Argazkiak itzel ugaldu ziren, eta halako batean kanposantuetan ere argazkiak
|
ikusten
hasi nintzen. Harritu ninduen horrek.
|
|
Mendebaldean jende askok lotu egiten ditu Saudi Arabia, harrolioa eta Bin Laden. Horrela
|
ikusten
gaituzte. Eta ez dira ohartzen gu geu lotsatzen garela gehien, atentatu bat dagoen bakoitzean.
|
|
Euskal literatura 72 n atera zuten. Ezizen bat behar nuen, batez ere giroa oso iluna
|
ikusten
nuelako. Sarrikon ari nintzen ikasten eta polizia egun biz behin sartzen zenhara.
|
|
Baina uste izatekoa zen Andréyev delako morroiaren liburuko iraultzaile hark amodioa eta sexuaren ase maseak ez dastatu izanaren errua ez zuela haren irakurzaletasunak,: iheslariak, liburua irakurri ez duen arren, garbi
|
ikusten
du bizitza klandestinoa eta herriaren zein klase borrokaren deia zirela gazte haren harreman sentimentalik ezaren kausa. Bere kasua, iheslariarena, berbera zen, eta ozenki aldarrikatzekotan egon da:
|
|
Plaza erdian dagoen Giordano Brunoren irudia ikustean,, hementxe erre zuten, Lurra ez zela unibertsoaren erdigunea esateagatik?, azaltzen zigun taldeko zaharrenak. Aspalditxoan, Gasteizko Andra Mari Zuriaren Plaza zeharkatzen dudalarik, begitazioa egiten zait, Eliseo Gilen estatua
|
ikusten
dut orain gerra monumentua dagoen lekuan.
|
|
Bertsotan hasi eta hiru urtera Gipuzkoako Txapelketan kantatu nuen eta ondoren bi urte eman ditut urtean 80 saio eginez eta inoiz baino estankatuago sentitu naiz. Ez nuen
|
ikusten
zertarako egiten nuen bertsotan. Banekien non hobeturik banuela, baina ez nuen aurkitzen motibaziorik.
|
|
Gai bat hartu orduko filtroz filtro pasatzen du barruraino eta oso barrutik kantatzen daki. Nire bidea hori dela
|
ikusten
dut. Gai bakoitzari buruzko nire ikuspegia, nire hiztegia, nire ahotsa landu nahi dut eta hori ibilbide luze baten emaitza izango da.
|
|
Gai bakoitzari buruzko nire ikuspegia, nire hiztegia, nire ahotsa landu nahi dut eta hori ibilbide luze baten emaitza izango da. Hor
|
ikusten
dut bertsoaren eta literaturaren arteko zubia. Baina badaude zubi gehiago ere.
|
|
Andoni Egañak ere ez du posible
|
ikusten
bertsoa eta literatura aldi berean lantzerik. «Bietan aldi berean ari bazara, ordenagailutik plazara jauzia egitea askoz ere errazagoa dela esango nuke, alderantzizkoa baino.
|
|
Baina arazo larriak daude bertsolaritzatik bakarrik bizi ahal izateko. Horretatik bakarrik bizimodua ateratzeko saio kopuru handia egin behar da, eta arazoak
|
ikusten
ditut saioz saio etengabe ibiliz literatura egiten hasteko?.
|
|
botila puska hori betea dago, bai, baina gauzak (gauzakiak), liburuak (objektuak) kristalaren (barka, beiraren!) beste aldean daude:
|
ikusten
dira baina ezin dira ukitu. Hantxe daude itzulpenak eta bestelakoak, genero guztietakoak, nobela, poesia eta filosofia, pentsamenduzkoak, gertuko kontuak eta urrutikoak, aspaldikoak, corpusak, corpus handiagoak, hiztegiak, arauak, hitz eta esapide debekatuen eta onartu/ agindutako hitz eta esapideen zerrendak, denak txukun txukun jarriak eta sailkatuak, Interneten ere kontsultatzeko moduan?
|
|
Saharan guti sumatzen genuen zuzenka, baina denetako berrien jakiteko leku onean nengoen, segurtasun militarreko zerbitzu txiki batean gradatuen auto gidari eta idazkari, hiruzpalau soldadu lagunekin. Hastean Aljeria autonomo bat
|
ikusten
nuen frantziar federazio batean, baina laster ohartu nintzen Frantziak ezin zuela holako aterabide bat bilatu, erraietaraino jakobinoa delako, eta bere propagandan inoiz holako zerbait aipatu zuelarik, inolako sinesgarritasunik ez zuen erdietsi aljeriarren begietan, metropolian izigarriko zentralismoa ikusten zutelako. Gainera berantegi zen, horretarako bidea 1945ean hasi zen.
|
|
Saharan guti sumatzen genuen zuzenka, baina denetako berrien jakiteko leku onean nengoen, segurtasun militarreko zerbitzu txiki batean gradatuen auto gidari eta idazkari, hiruzpalau soldadu lagunekin. Hastean Aljeria autonomo bat ikusten nuen frantziar federazio batean, baina laster ohartu nintzen Frantziak ezin zuela holako aterabide bat bilatu, erraietaraino jakobinoa delako, eta bere propagandan inoiz holako zerbait aipatu zuelarik, inolako sinesgarritasunik ez zuen erdietsi aljeriarren begietan, metropolian izigarriko zentralismoa
|
ikusten
zutelako. Gainera berantegi zen, horretarako bidea 1945ean hasi zen.
|
|
Mapak aztertuz, onartu behar izan nuen Touggourtetik Auresik ezin zela normalean ikusi, lurraren kurbak izkutuan gordetzen duelako: konparaziotako, Pirinioak Bordeletik ez dira
|
ikusten
, Okzitaniako Tolosatik ordea bai, askoz ere hurbilago baitaude. Baina Saharan usu gertatzen den espejismo edo mirage fenomenoari esker, nork daki?
|
|
Dena dela, egunero dorre puntara igotzen nintzen, ametsez bederen mendikate baten asmatzeko tirriaz eta irrikaz. Begiez ez nuen deus
|
ikusten
, salbu zerumuga zuri gris bat, zeru guzia bezalakoa; baina begiak hetsirik, Al Kantarako ate gorriak asmatzen nituen, eta horien atzetik mendi urdinak. Geroztik jakin dut Heidi suitzar neska txikiak, Alemaniara desterratu zutelarik, behin hola egin zuela:
|
|
Gudua bihurgune handi batean sartua zen: Frantziako armada militarki garaitzen ari zen, haatik partida ezin bukatuz, beti fellagha talde berriak agertzen baitziren, nahiz gero eta txikiagoak, eta «nahasmendu» edo «gertakizun» horien bukaerarik ez zen
|
ikusten
; halere asma zaitekeen aljeriar erresistentzia politikoki garaitzen ari zela, eta gu galtzera gindoazela, populua nagusiki bere alde bildua baitzuen aipatuko ez ditudan jokamoldeez. Diplomazian ere aitzindariek berehala ikasi baitzuten, mundu osoa beren alde bildua zuten.
|
|
Izkiribatzen nütüen eta ikasten gogoz. Beti jende adinekoak
|
ikusten
nütüen kantuan eta her beha nihaur hasi nintzen. Gero, hasi zen hemen gizon bat, Buchet, Ligikoa, konkurrak [kantu txapelgoak] egiten.
|
|
Bera eztut
|
ikusten
, botza bai entzuten.
|
|
Oso ondo ezagutzen zuen aberaskumeen mundu hura, berrogeiko hamarralditik bertan egon zelako osoro murgilduta: zentzu batean, behintzat, gorte moduko horren bufoia izan zen, baina bufoi izugarri arretatsu bat, memorian
|
ikusten
eta entzuten zuen guztia jaso zuena, eta «La Côte Basque» ko orrialdeetan mundu horretako sekretu ez gutxi agerrarazi zuen. Fikziozko izenek apenas estaltzen bide zituzten azpian ezkutatzen ziren pertsona errealak eta, kontatzen denez, argitalpenaren kariaz, bere buruaz beste egin zuen bertan aipatutako dametako batek.
|
|
Egun batean euskaraz ikusi nahiko nuke nire lanen bat; arabieratik zuzenean itzulita baldin bada, askoz hobe.Eta alderantziz, euskarazko lanen bat arabieraz zeren eta, egiatan, euskal kultura ez dute ongi defendatzen atzerrian, pertsegitu egiten dute, politikoki behintzat. Nire libururik
|
ikusten
da Bizkaiko eta abarretako liburu dendetan?
|
|
Orain ez dut norbaitek jotzen nauenean bakarrik negar egiten, edo zerbait galtzen dudanean. Beste batzuk ere
|
ikusten
ditut negarrez. Gosea dugu Rifen.
|
|
Sartu baino lehen Toledoko kale estuetan barrena ibili ginen, Xukrik taberna honetan eta hartan geldialditxoak egin nahi zituen moskatel kopatxo batzuk dastatzearren, ordurako ez bide zegoen alkoholismotik oso urruti. Bere liburuetan
|
ikusten
da betidanik edan duela asko, alkohol asko eta denetik, droga asko eta denetik, sexu asko eta denetik, batik bat prostitutak: («Ez dakit nor den ondoan lotan daukadan emakume hau»).
|
|
Sakonean, neuk ere banekien hori, baina ez nuen atzera egin nahi. Atzean etsipena baino ez nuen
|
ikusten
: emaztea, familia, zaindu beharreko adiskide sare finkoa, umez eta betebeharrez betetako etorkizuna, etxea eta bere askotariko osagarriak, otorduak, supermerkatua, lana, fakturak?
|
|
Paddy Woodworthek, paseoan dabilela bere Dublingo auzo zaharrean barna, ez dagoela historiari eta nortasunezko auziei itzuri egiterik
|
ikusten
du; nahiago du, aldiz, oroitarrien azpian giza bihotzen taupaden oihartzuna entzun, eta oraindik ere begiari atsegina ematen dioten paisaiak gogoratu.
|
|
Gizon emakume horiek 1916ko heroi errepublikanoen zilegizko oinordekotzat hartzen dute beren burua. Haien ekintza armatu etengabeak terrorismo ekintza nazkagarriak direlakoan
|
ikusten
ditu irlandar jende gehienak, eta halaxe behar du nire iritzian. Baina ez genuke ahaztu behar irlandar askok, matxinadaren garaian, antzeko moduan ikusten zituztela 1916ko buruzagiak, eta txistua botatzen zietela errenditu ondoren espetxera zeramatzatenean.
|
|
Haien ekintza armatu etengabeak terrorismo ekintza nazkagarriak direlakoan ikusten ditu irlandar jende gehienak, eta halaxe behar du nire iritzian. Baina ez genuke ahaztu behar irlandar askok, matxinadaren garaian, antzeko moduan
|
ikusten
zituztela 1916ko buruzagiak, eta txistua botatzen zietela errenditu ondoren espetxera zeramatzatenean. Historiak oraindik ere iraul ditzake gure epaiak, edo, 1916ko buruzagien kasuan bezala, haiek irauli, eta gero atzera iraul ditzake berriz ere.
|
|
Bide batez aipa dezaket beharbada txundituta eta aztoratuta
|
ikusten
dudala euskal nazionalista askok ez dituztela Pío Baroja eta Miguel de Unamuno beren gaztelania hizkuntzaren euskal maisu gisa estima tzen.
|
|
Dena zen gozoa une hartan. Kafetegi barrutik abenida zabal bat
|
ikusten
nuen. Haizea arbolak astintzen.
|
|
Niretzat heriotza itsasoa da, eta balea zuriaren sinboloa patuaren amaiera tragikoa litzateke, azken finean gauza bera direla ohartaraziz. Dena den, ñabardura batzuekin
|
ikusten
ditut irudiak. Itsasoa, heriotza, hor dago, saihestezinezko elementua da, etengabe bertan blaiturik gaude, bere medioan barneraturik.
|
|
Esnatu, altxatu, eta jaitsi da atea irekitzera. Atea zabaldu eta, hara non
|
ikusten
dituen bi mozkor, bata besteari esaten: «Ikusten duk?
|
|
–Uhartea
|
ikusten
ez baduzu, euria ari duelako da. Aldiz, uhartea ikusten baduzu, euria hasi behar duelako da??
|
|
–Uhartea ikusten ez baduzu, euria ari duelako da. Aldiz, uhartea
|
ikusten
baduzu, euria hasi behar duelako da?. Neguko egun batzuetan, eguna argitu ote duen ere zalantzak izaten dituzu han barrena.
|
|
Guk, urteak pasata, durundia entzun dugu, eta ez dugu atsedenik sentituko Mersaultek zoritxarreko ateak betiko itxi arte. Gurean, ordea, ateak oraindik zabal zabalik ditugu eta Atlas zaharra
|
ikusten
dugu berriro ere atalasea zeharkatzen. Heriotzarako jauzia eman arte, arina izango ahal zaigu Lurra!
|
2011
|
|
Nahiz gaur egungo afrikar idazlerik esanguratsuenetakoa izan, Tutuola ez zen biltzarrean egon eta bere lanak aipatu ere ez ziren egin eztabaidetan. Bestalde, biltzarreko txostenean irakur daitekeenez, Tutuolaren argitaratzaileek protestatu egin zuten, idazle honen lanak argitaratzeagatik beren onestasuna zalantzan jarria
|
ikusten
dutelako. Ulergarria da Tutuolak horrelako tratua jasotzea:
|
|
Picassok eta Braquek agintzen zuten Parisen, Apollinairek eta Max Jacob ek kantatzen zuten mende berria, Blaise Cendrars zeukaten munduan barrena berriemaile berezi, dena
|
ikusten
, dena dastatzen: Asiako sukarra eta Siberiako izotza, naufragioak eta Marseillako presondegia.
|
|
Inteligenteak izateari uzten diogunean abere bihurtzen gara, ados, baina Beltza aberetasunean dago berez, horrela interpretatzen dugu beltzituok negroen fabore idatzi esaldi gogoangarria: areago
|
ikusten
gaitu inteligentea ez den zuriak. Gizateria, izan ere, gizakiek oro dute osatzen, l, homme noir excepté?
|
|
Batera eta bestera debaldetan itzulika egiten duen kobrezko atxikigailua
|
ikusten
da. Atea zoroki inarrosia zangoz, bizkarrez, gero ukaldiak bakandu egiten dira eta keak ekrana beteko du.
|
|
Zer
|
ikusten
da Afrikako bideetan?
|
|
Baina Citröen batez ere, Citröen asko Afrika Frantsesean. Beltzak berak dira, publizitateetan
|
ikusten
dituzten izenak harturik.
|
|
Baina izaera indartsua izanagatik ere, bai Rhodak bai Handik ahulguneak dituzte. Rhodaren kasuan, bere lagun minaren lehengusuarekin maitemintzen denean (bere bizitza filosofiaren guztiz kontra dagoen zerbait)
|
ikusten
dugu hori. Handiren kasuan, hirugarren Maria, falangista batekin ezkondu zena, aspaldi ezagutu zuen pertsonarekin batere antzik ez duela ohartzen denean azaltzen zaigu hauskorren.
|
|
Lanak Lur izeneko emakume gazte bat du protagonista, Madrilen erizain lanean dabilena. Institutu garaian kuadrillakide izandako Mikelen atxiloketaren unea jasotzen duen argazkia
|
ikusten
du egunkarian egun batean, eta irudi horrek iraganeko mamuak asaldatuko ditu. Amorru horrek nerabezaroan institutuan izan zituen ikaskide lagunekin Facebookeko mezuen bidez elkartu eta haiek banan banan hiltzeko pentsamendura eramango du.
|
|
Bosgarren foro honetako kideak hasiak zarete liburuen inguruko iritziak eta adierazten, eta hitz egiteko gogoa ere egin zait Jazintoren hitzen harira. Irakurria dut nik ere Josu Penadesen Jantzi beltz bi narrazio hori eta
|
ikusten
dizkiot hein batean berak azpimarratu dituen ezaugarri estilistikoetako batzuk. Historia dramatikoa da:
|
|
Jendeak etxetik ekartzen zituen jana eta edana; ez zegoen dirua sobran. Etiopiako lasterkarien etorrera benetako berritasuna zen, askok lehenbiziko aldiz
|
ikusten
zuten beltz bat aurrez aurre.
|
|
nire kolkorako ezabatu egiten du Etxepareren eta Lafitteren arteko hurbilketaren sinesgarritasuna, ez du ematen bien arteko adostasunik lortu zutenik, areago, badirudi beste testu batzuetan Etxepare garbi uzteko Lafittek egindako ahaleginak paperezkoak izan direla benetakoak bainoago, eta Etxeparek gogoa ilun eta elea beltz iraunarazi dituela beti. Hau da, Lafitte kontraesanean
|
ikusten
dugu bere buruarekin, eta hemen darabilen esateko modu gordin eta bortitz horrek pentsarazi dit ea besteetan erdi gezurretan ez ote den ibili. Esateko modu garratz horrek ez al du erakusten, nolabait, ardi galdua azkenean artegira eroatea lortu ez izanaren etsipena eta amorrua?
|
|
Maiatzaren 17ko 72 aleak, berriz, honela zioen: «Paperetan
|
ikusten
dogunez, burtariñen ariñeketa egunerako oartuko dituez bidean dagozan errietako alkate eta aguintedun guztiak, jakin eraguin daioen jenteari, egun atan eztaitezala ibilli bide horretan?».
|
|
Bineta banda horietan artez kontatutako istorioa dago, laukiz lauki irakurleen arreta erakarri behar duena; baina hori bezain garrantzitsua da berau kontatzeko lagun duen marrazkia eta horren barnekoa, alegia, antolaketa, laukiratzea, sentimenduak azalarazteko gaitasuna eta baliabide aniztasuna. Artista gehienek ez bezala, begi onez
|
ikusten
zuen marrazki mota hori. Begitandu zitzaion indar artistiko handia zegoela tira horietan.
|
|
Izenburuak, Ingeles Adierazpideko Afrikar Idazleen Biltzarra, Afrikako hizkuntzetan idazten zutenak kanpoan uzten zituen automatikoki. Orain, 1986 urte honetatik autokritika eginez, garbi
|
ikusten
dut anomalia zentzugabeak zituela. Ni, ikasle hutsa, bilkuran partaide izan nintekeen bi ipuin argitaratuak nituelako, «The Fig Tree» (Mugumo) ikasle aldizkari batean, Penpoint en, eta «The Return» aldizkari berri batean, Transition en.
|
|
Egunerokotasuna hausten duen hori, fikzioaren txirrika biraka jarriko duena, gertaera magiko edo fantastiko bat izan liteke, ipuin miragarrietan maiz
|
ikusten
den bezala, edo gertaera arrunta, ipuin errealistetan ohi den moduan. Batera nahiz bestera, pertsonaien bizimodu antolatu, usadiozko, zorioneko baina gazbakoa iraultzera datorren zerbait.
|
|
Erantzun harekin ados egon beste erremediorik ez neukan, zoritxarrez: kanpora begiratu eta gau beltza besterik ez zen
|
ikusten
; ilargirik ez zen inondik ageri, hodei artean ezkutaturik edo. Errepidea gero eta estuagoa zen, edo hala iruditzen zitzaidan niri behintzat, alde bietara hazten ziren arbolen adarrak gure gainean elkarturik, infernura zeraman tunel bat balitz bezala?
|
|
Iritsi gara seigarren eta azkenera. Maleta besterik ez da
|
ikusten
. Ahots bat ateratzen da handik, eta honela dio:
|
|
Fadoa da, azken buruan, pentsamenduko lore bat, adimenarekin eta emozioekin basamortuan
|
ikusten
den ilusioa. Ispilatze hori aurrean azaltzen denean, testiguak bilatzen ditu batek, elkarri begira geratzen da publikoa, denak euren buruari galdetuz ea egiazkoa ote zen gaueko ontzi batek ibaiko uretan utzitako ontzihatza.
|
|
Gerra galdua zuten jada. Ustekabean ez ziren jada soldadu naziak paseatzen
|
ikusten
Irungo kaleetan, SSetako ofizialek ez zituzten gehiago Donostiako Boulevard-eko kafetegiak eta terrazak betetzen, ezta restaurant ezagunenetan bazkaltzen edo afaltzen.
|
|
hola izanen zela orai! Adina baitut,
|
ikusten
ahal dut azken 50 urte honetan zer iragan den, nola aldatu diren gauzak, ikusiz nola sortu den bai prentsa, bai irratiak, bai telebista eta horiek guziak, eta orai bai Internet eta nahi duzuna, eta euskara sartua dela denetan! Eta ezar ezazu zer zen duela berrogeita hamar urte!
|
|
Gero, ez da aski gauza baten egitea, baina behar da iraun. Iraute hori jarraipen gisa
|
ikusten
dut.
|
|
Denetarik bada. Baigorriko karrika
|
ikusten
baduzu, ez da borobildua, luzatua baizik. Bada ibai bat, eta bada alde bat ibaiaren ezkerrean eta bestea eskuinean.
|
|
Ez dakit besteekin nola konpontzen diren. Gehienetan
|
ikusten
ditut euskaraz ari direla, baina ez beti.
|