|
2006
|
|
|
Hauetako azpimarratze asko jaso dira aldizkari honetan, neurri batean bada ere, bere historian zehar. Aldizkariaren bilakaeran parte hartu dutenen artean daude unibertsitate munduarekin lotzen diren ezagutzak eta adituak, bai irakaskuntzarekin eta bai ikerkuntzarekin gauzatzen direnak, baita gauzatu nahi direnak ere; horregatik, unibertsitatearen eta unibertsitarien inplikazioa lortzea beharrezkoa
|
ikusten
dugu modu egokienean aurrera egin ahal izateko. Horrela sortu da zenbaki honen aztergai monografikoaren beharra:
|
|
|
Euskaldunen artean ohiko hiru multzo berezi ditugu, alfabetatuak, partzialki alfabetatuak eta alfabetatu gabekoak; hiru multzo horiek bitan bana daitezke, alfabetatuak eta besteak alegia. Aurrera begira, euskara normalizatu ahala, partzialki alfabetatu eta alfabetatu gabekoen multzoak txikiagotuko dira, gazteenetan horrela
|
ikusten
da. Izan ere erdaldunak euskalduntzearekin batera alfabetatzen baitira, baita jatorrizko euskaldunak euskal eskolaren bidetik ere.
|
|
|
Etorkizunerako aukera handienak ikasleek soziolinguistika lanak jorra ditzaten arloan
|
ikusten
ditut: soziolinguistika eta gainerako irakasgaien formazioa hartuta tesina lanetan gehiago sakon daiteke eta practicumaren bidez ikasitakoa praktikan ipin daiteke.
|
|
|
Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko. Horrez gain, hauzo horietako gazte askok beraien gizontasuna adierazteko modu bat bezala
|
ikusten
dute.
|
|
|
Lurraldetasuna, erroldaren arabera egiten da gizabanako bakoitzak bere ama hizkuntza zehaztu behar baitu. Datu horien arabera
|
ikusten
da zein hizkuntza estatus emango zaion distriktoari: finesa soilik, suediarra bakarrik ala elebiduna.
|
|
2007
|
|
|
Zerbait mugitzen ari den seinale da hori nire ustez. Horren aurrean hona hemen etorkizunari begira zelan
|
ikusten
dudan kudeaketa alorrean paradigma aldaketa.
|
|
|
Taula honetan argi
|
ikusten
da urteotan gertatu den bilakaera: astean 0 ordu astean 7 ordu astean 10 ordu astean >19 ordu uda ikastaroa uda barnetegia neguko barnetegia
|
|
|
Are gehiago nabari da aldaketa hau ikasleen lanbideari begiratzen badiogu. Taulan
|
ikusten
denez, ia erdira etorri da lanbidez ikasle direnen kopurua, eta nabarmen igo funtzionarioena.
|
|
|
Irakasleen adinari erreparatuz, oraindik ere nahikoa gaztea dela
|
ikusten
da, heren bat 40 urtetik beherakoa baita. batez besteko ikasturtea
|
|
|
Jakina den bezala, ditugun gobernatzaileek ez dute helduen euskalduntze lana behar bezala ez aitortu eta ez diruz lagundu euskaltegi eta gau eskolentzako dirulaguntzak hasi ziren garai haietatik. Horrek askotan prekarietate egoeretara eraman du AEK ko irakasleria eta, oraindik orain, askotan AEK ko irakasleak bere lana ahalik eta kalitate handienarekin egiteaz gain, bere burua behartua
|
ikusten
du dirua nondik atera pentsatzen eta lantzen, Nafarroako Gobernuan oraindainokoan egon direnek euskararen eta helduen euskalduntze alfabetatzearen kontra egin dituzten sarraskiak azalerazten eta salatzen, eta bestelako egoera batean burutu ez lituzketen hainbat lan burutzen. Uztarri handia da AEK ko irakasleak lotuta izan dituena urteetan eta hori larrutik ordaindu izan dugu eta oraindik orain ere ordaintzen dugu.
|
|
|
Esan genezake hasita gaudela, zorionez, hainbat galdera egiten euskalduntze alfabetatzean, hainbat arazo
|
ikusten
... halako arloetan non orain dela hogeita bost urte ezta arlorik ere ez baikeneukan.❚
|
|
|
Funtsean, ariketa berdinak dira (oraingoa laburragoa), itemen zailtasun maila eta zenbait ebaluazio irizpide aldatuta. Gaur egun, hizkuntzaren irakaskuntza ikuspegi komunikatibo eta funtzional batetik
|
ikusten
dugun aldetik, ez dirudi oso egokia hain mugatua den ebaluazio sistemarekin jarraitzeak. Sinonimoek, berridazketek eta abarrek ez dute ebaluazio egokia egiten (Hizneteko lanean sakonago aztertu ditugu ariketa hauek)
|
|
|
Zabalkundea modu progresiboan egin nahi genuke, Euskal Herriko txoko guztietara zabaltzeari interesa
|
ikusten
baitiogu. Hala ere, lehentasunak ondoko irizpideei jarraituz markatu ditugu:
|
|
|
Legezko dokumentua izanda, epe baten barruan EAEko euskaltegi guztiek haren gainean euren Euskaltegiko Kurrikulu Proiektua (EKP) eraiki behar izan zuten. Nola
|
ikusten
du HEOK honek normalizazioa. Alderdi soziokulturala atalean (27 orr.) aurkitu dugu zerbait:
|
|
|
" Erabilera 06koekin" zutabeak, aldiz, adierazten du zein izan den erabileraren batez bestekoa edizio berberetan, baina soilik 2006an neurtu diren udalerriak hartuta. Bi zutabe horietako portzentajeak alderatuta,
|
ikusten
da udalerri guztien batez bestekoa 0,18 baxuagoa dela hiru udalerriena baino. Horra hor 2006an jasotako datuei aplikatu zaien zuzenketa indizea, Gipuzkoako tipologia horretako udalerri guztien batez bestekoa kalkulatzeko.
|
|
|
Bestalde, Donostia da erabilerarik altuena duen Hegoaldeko hiriburua eta bere hazkundea ere gailentzen da. Izan ere, Donostiakoan beste hiriburuetakoekin alderatuta, oso ongi
|
ikusten
da lehen aipatzen zen gertakizuna: zenbat eta hizkuntza gaitasuna altuagoa, erabileraren hazkundea ere handiagoa.
|
|
|
%4 eta %4, 7, hurrenez hurren. Udalen tamainaren araberako informazioari esker argiago
|
ikusten
da Arabako hiriburuaren eta gainontzeko udalerrien artean dagoen erabilera tartea.
|
|
|
Izan ere, Gasteiz da, Araban, 100.000 biztanletik gorako tamaina duen udal bakarra eta –esan bezala– bere euskararen erabilera %4koa da; aldiz, dimentsio txikiagoak dituzten beste udaletan %6 %8, 9 bitarteko erabilera antzeman da. Horrela aztertuta, Gasteiz eta gainontzeko udalen arteko aldea berretsita eta areagotuta
|
ikusten
dugu (horrela ere, oso handia ez izan arren), tamaina txikiagoa duten udaletan Gasteizko balioak eragiten ez duelako eta Arabako batez bestekoan, aldiz, bai.
|
|
|
Donostiakoan beste hiriburuetakoekin alderatuta, oso ongi
|
ikusten
da lehen aipatzen zen gertakizuna: zenbat eta hizkuntza gaitasuna altuagoa, erabileraren hazkundea ere handiagoa.
|
|
|
Irakurketa zabalagoa hartze aldera, ikus dezagun zer joera
|
ikusten
den 5.000 biztanletik beheitiko tipologiako herrietan. Nafarroan dauden 254 udalerrietatik 2 neurtu dira:
|
|
|
Zizur Nagusian, Agoitzen, Lizarran eta Tuteran garbi
|
ikusten
da haurren eragina euskararen erabileran. Azken hauetako datuak bereziki deigarriak dira:
|
|
|
Azken urteotan hizkuntzen beharraren pertzepzioa aldatu da. Elebitasuna eskas geratu da eta bertze hezkuntza eredu eleanitzetara jo beharra
|
ikusten
dugu. Nafarroako Administrazioak hori probestu du euskararen kaltetan.
|
|
|
Euskaldun belaunaldi hori nahitaez txikitzen da eta gero eta gehiago ez euskalduna bilakatzen. Kasu honetan ere, euskararen ezagutzak eta kale erabilerak norabide paralelo bat jarraitzen dutela
|
ikusten
dugu. Ohar hori ez da hain harrigarria.
|
|
|
Hala ere, Lapurdi, Baxe Nafarroa eta Zuberoa, euskararen erabilpena beheratzen
|
ikusten
duten Euskal Herriko probintzia bakarrak dira, Nafarroa Garaian egonkortasuna nagusi delarik, galera soilik %0, 1ekoa baita. Izan ere, 1993 eta 2006aren artean, galera %1, 9koa bada ipar Euskal Herrian, irabaztea% 0,8koa da Araban, %7, 2koa Gipuzkoan eta %1, 3koa Bizkaian.
|
|
|
Hau da, egindako lanaren ebaluaziorako tresnak eta aurrerantzean egin denaren zantzuak bilatzen dira datuen irakurketan eta analisian. Ikuspuntu horretatik ere, ez dut egoera sinplea
|
ikusten
, ñabardura askotakoa baizik. Hala ere, erantzun borobilik gabe, hainbat galdera egiteko aukera ikusten dut datuen irakurketan.
|
|
|
Ikuspuntu horretatik ere, ez dut egoera sinplea ikusten, ñabardura askotakoa baizik. Hala ere, erantzun borobilik gabe, hainbat galdera egiteko aukera
|
ikusten
dut datuen irakurketan. Esaterako, azken hamarkada hauetan garatutako hizkuntza politika eta normalizazioan aurrera egiteko erabilitako baliabideak lotuta daude herrialde batetik bestera ikusten den erabileraren hazkunde erritmo ezberdinarekin?
|
|
|
Hala ere, erantzun borobilik gabe, hainbat galdera egiteko aukera ikusten dut datuen irakurketan. Esaterako, azken hamarkada hauetan garatutako hizkuntza politika eta normalizazioan aurrera egiteko erabilitako baliabideak lotuta daude herrialde batetik bestera
|
ikusten
den erabileraren hazkunde erritmo ezberdinarekin. Edo, haur etorkinen eragina arrazoi nahikoa da 2001ean argi eta garbi ikusten zen euskararen erabileraren eta haurren presentziaren arteko lotura 2006an ahulduta agertzeko?
|
|
|
Esaterako, azken hamarkada hauetan garatutako hizkuntza politika eta normalizazioan aurrera egiteko erabilitako baliabideak lotuta daude herrialde batetik bestera ikusten den erabileraren hazkunde erritmo ezberdinarekin? Edo, haur etorkinen eragina arrazoi nahikoa da 2001ean argi eta garbi
|
ikusten
zen euskararen erabileraren eta haurren presentziaren arteko lotura 2006an ahulduta agertzeko?
|
|
|
Datu hau oso ikusgarria iduritu zait. Egia da esaterako hain zuzen ere beste herrialdeetatik heldu den jende hori askotan kalean errazago
|
ikusten
dela etxean telebistari so dagoen euskalduna baino, baina ziurrenera poltsikuko soziologia egiten hasteko arriskuan erortzen ari naiz eta jarrai dezadan beste alde batetik.
|
|
|
Etorkizuneko gizarteari begira itxaropentsua da, euskararen irabaziak, haur eta gazteengandik etorri izatea; ezagutza mailako azterketetan
|
ikusten
zen bezala, kale erabileran ere horrela gertatzen da, adina zenbat eta gazteago, euskara gehiago ezagutzen eta erabiltzen da. Gainera lurralde guztietan gertatzen da progresio hau, bai Autonomi Elkartean, baita Nafarroan ere.
|
|
|
Gure gizartean, euskara asko estimatutako gaia da, guraso gehienek nahi dute beren seme alabak euskara ikasi eta euskaraz egin dezaten, baina bestelako giza ereduak antzematen dituzte gaztetasunera heltzen direnean, eguneroko hizkuntza erabilerak bestelakoak direla ohartzen dira, erdara erabiltzeko joera edo ohitura dutela helduek. Eta haurrak, errazago ikasten du egin behar duela esaten zaiona baino, besteek egiten dutena edo bere inguruan
|
ikusten
duena. Ikustea ikastea dela baieztatzen da hizkuntzen gizarte errealitatean.❚
|
|
|
Kultura transmisioa euskararen ikuspegitik Iparraldean – Erramun Baxok familian ezin bada ikastetxean. orain beretik
|
ikusten
dugu euskarazko kulturaren garapena bertso saioetan, atseginezko irakurketa eta idazketa ekintzetan. euskara eta kulturaren arteko lotura josten ari da belaunaldi arteko urraspide batean. euSKal KulTuRaRen TRanSmiSiO nORmalizaTua y
|
|
|
Kategorietara etorrita, beraz, historiaren une guztietan, arrazoiak arrazoi,
|
ikusten
dugu badirela kultura batzuk zabaltzen direnak euren jatorriko eremutik, eta, horien aurrean, badirela beste kultura batzuk txikitzen direnak. Batzuek irabazten dutena besteek galtzen dute. adigaiz ere.
|
|
|
Kategorietara etorrita, beraz, historiaren une guztietan, arrazoiak arrazoi,
|
ikusten
dugu badirela kultura batzuk zabaltzen direnak euren jatorriko eremutik, eta, horien aurrean, badirela beste kultura batzuk txikitzen direnak. Batzuek irabazten dutena besteek galtzen dute.
|
|
|
tantoen zenbatzea; horrek ere argi adierazten du aurkari bien berdintasuna; egin eginean ere, tantoa irabazten duenarengandik esaten dira aldian aldian gertatzen diren jokoaren aldaketak. Bitxikeria eman dezake itxura baten, baina ez da horrela; ostera ere
|
ikusten
dugu pilotari biak maila berean tratatzen direla.
|
|
|
Euskararen aldeko hautua egin dugunok, edo euskaraz bizitzeko modua izan dugunok, hizkuntz komunitate horretako garelako eta izan nahi dugulako aukeratu dugu. Euskal kulturak erakartzen gaitu euskal kulturgileekin komunikazioa erraza delako, geure buruz
|
ikusten
dugulako emanaldietan, beste hartzaileen tribuko sentitzen garelako, gure mundu afektiboa, besteekiko harremana eta geure buruarekiko harremana erosoen eta errazen horrela egiten dugulako, euskarak izaten laguntzen digulako.
|
|
2008
|
|
|
Aurreko taulako hizkuntza berberak eta euskararen egoeratik hurbilago dauden beste batzuk hartzen baditugu, hauxe
|
ikusten
dugu():
|
|
|
Bilakaera horretan gorabehera handiak
|
ikusten
dira. Egia da oso tamaina eta garrantzi desberdinetako produktuak direla eta urtetik urterako aldaketak kopuruei bakarrik begiratuta antzematea ez dela egokia.
|
|
|
Alde guztietan web semantikoaz hitz egiten entzuten da. Bilaketak hitzen esanahian oinarrituta egitea beharrezkoa
|
ikusten
da.
|
|
|
Quebec-era begira jartzen bagara, berriz, hauxe
|
ikusten
dugu:
|
|
|
• Ahotsaren teknologiak. Eskuko telefonoak: datozen urteotan horietan
|
ikusten
dute enpresek negoziorik inportanteena (key technologie area). Aurreikuspenen arabera, hurrengo urteotan izugarri handituko da eskuko telefonoen kopurua.
|
|
|
Dokumentu batzuk aurkitu dira" Etiopian" ez diren" Etiopiak"," Etiopiaz" hitzak aurkitutakoan (ikus. irudia). Hor
|
ikusten
da argi lematizazioa sartzearen abantaila.
|
|
|
Euskararen Softwarearen Katalogoan (www.ueu.org/softkat) hizkuntzaren prozesamenduarekin lotuta dauden aplikazioak 44 dira; honela daude sailkatuta: ...Fonoteka eta AhoTTS Testu Ahots Bihurgailua, Fonatari), Euskara ikasteko metodoak (Bai & Bye, BOGA eta HEZINET), Lematizatzailea eta informazioa bilatzeko tresna, datu base dokumentala (Kapsula), corpus (XX. mendekoa), eta 20 baliabide lexikal (hiztegiak, esamoldeak,...). Eusko Jaurlaritza" Euskararen IKTen inbentarioa" prestatzen ari da orain eta beste produktu batzuk ere hasi dira
|
ikusten
gune berri horretan14, baina oraindik ez dago guztiz osatuta. Bi gune horietan bilduta dagoena aztertuta, eta kontuan hartuta beste produktu batzuk gune bi horietan jasota ez daudenak, esan dezakegu, beraz, ez gaudela basamortuan, hori ez dela hutsaren hurrengoa, baina bai oso gutxi gaztelaniarako, frantseserako edo, batez ere, ingeleserako eskuragarri dauden ehunka programa eta baliabiderekin alderatzen badugu.
|
|
|
Ikasleek ez dituzte mezuak bat batean grabatzen. Mezu bakoitzaren atzean dagoen lana garbi
|
ikusten
da grabazioak entzutean.
|
|
|
Zailtasunak alde batera utziz, aitortu beharrean nago hasieratik proiektuak harrera ona izan zuela ikasle gehienengan (beti dago bat edo beste tramankulu hauekin moldatzen ez dena eta denerako zailtasunak
|
ikusten
dituena, noski). Urtetik urtera, gainera, hobea da; izan ere, beste mailako ikasleek gure lana ezagutu eta erabiltzen dutenez, lekukoa hartu behar dutenean, lan hori jarraitzeko grinaz etortzen baitira.
|
|
|
1) Alderdi psikosozial guztiak biltzen dituelako —prozesu mota kognitiboak, afektiboak, motibaziozkoak—, eta prozesuen eta portaeren arteko lotura egiten duelako. ...urazioa moduko kontzeptuak; 2) Ikuspegi soziologikoak —makrosozialak eta mikrosozialak— eta psikosozialak lotzen dituelako sare sozialaren bitartez; 3) Azterketa— eta aplikazio maila guztiak uztartzen dituelako, eta maila bakoitza definitzen laguntzen duelako —norbanakoa, taldea, komunitatea; 4) Identitatea, alabaina, prozesuzko zerbait da, gaur egun geroz eta aldakorragoa dela
|
ikusten
ari garena, hain zuzen. Bestalde, aldakortasuna edozein fenomenoren baitan agertzen da, eta horregatik, hemen ere bilakaerari eta diakroniari garrantzi berezia ematen zaio.
|
|
|
HABE aldizkariaren 6 zenbakian dator, Enrike Larrarte trebearen marrazki bana hornigarri. Hortxe azaldu zituen Baxokek nola
|
ikusten
dugun Hegoaldeko euskaldunok Iparraldea eta, aldi berean, nola Iparraldekoek Hegoaldea: bakoitzak beste aldekoa benetan dena baino askoz ere handiago eta urrunagoko.
|
|
|
Bestea 10 zenbakiko argazkia da. Atzealdean, Quebec-eko Laval Unibertsitatea
|
ikusten
da; eta lehen planoan, oinak dioen moduan," Jon Esnal (EAJ ko diputatua), Joan Migel Gutierrez, W.F. Mackey (Quebeceko ‘Centre International de recherche sur le bilinguisme’ delakoaren sortzailea), Jean Denis Gendron (Quebec-eko ‘Centre International de recherche sur le bilinguisme’ko zuzendaria), Joxe Manuel Odriozola (LAIA ko diputatua), Elixabete Garmendia (Gipuzkoako Diputazioko Euskararen Zerbitzuko lankidea), Pello Esnal eta Juan Joxe Zubimendi (EE ko diputatua)".
|
|
|
Ipar Euskal Herrian hizkuntza lege baten behar gorria
|
ikusten
dugu eta ofizialtasunaren falta pairatzen dugu. Alor juridikoan ere borrokatzen gara.
|
|
|
Posibilitateen gama biziki zabala dela
|
ikusten
dugu. EEP k hautatu duena minimalista da era batez.
|
|
|
Zein dira eskuratu nahi diren emaitzak? Hizkuntza mehatxatuaren (euskara) eta hizkuntza nagusiaren (frantsesa) arteko harremanak nola
|
ikusten
dituzte. Aztertzen dugun kasuan, lortu nahi den hiztun osoen emendatze hori zertarako?
|
|
|
Posibilitateen gama biziki zabala dela
|
ikusten
dugu. EEP k hautatu duena minimalista da era batez.
|
|
|
Oasi euskaldun horiek euskarari bizitzeko ahalak ematen dizkiote, lehiaketa desorekatuan ez baita beste hizkuntzarekin29 Bestenaz desoreka horren ondorioetatik bat da, eta hori munduan zehar ohartua izan da, hiztunak hizkuntza gutxitutik hizkuntza nagusira lerratzen direla. Horri buruz, euskara hizkuntza bakarrekiko alor berririk idekitzeko asmorik ez dugu
|
ikusten
EEP ren proiektuan, haurtzaindegiak izan ezik.
|
|
|
Hala, hizkuntza gaitasuna bakarrik kontuan hartzean
|
ikusten
genuenez, bi gurasoek euskaraz ondo hitz egiten dutenean lehen hizkuntza gutxienez euskara duten seme alaben portzentajea %95ekoa da (%88k bakarrik eta %7k gaztelaniarekin batera).
|
|
|
espainiarra prototipoan indar ez hain handiarekin (3,40). Beste modu honetan ere
|
ikusten
da hizkuntzak osatzen dutela osagarri nagusi bat edo nagusiena.
|
|
|
espainiarra prototipoan indar ez hain handiarekin (3,40). Beste modu honetan ere
|
ikusten
da hizkuntzak osatzen dutela osagarri nagusi bat —edo nagusiena—.
|
|
|
Oraindik ere ez da argitu ahal izan zer buruzagitza mota litzatekeen egokiena Quebeceko komunitate anglofonoen interesak babesteko. Ingeles hiztun batzuek nahiago dute publikoki gutxiago
|
ikusten
den sektorekako buruzagitza, hau da, babes instituzionalaren esparru bakoitzerako buruzagitza jakin bat, esaterako: osasun zerbitzuetarako, bigarren hezkuntzara arteko eta handik goragoko hezkuntzarako, gizarte zerbitzuetarako, arterako eta kulturarako.
|
|
|
Ikastetxe frantsesak dituzte, bigarren hezkuntzaren ondorengo ikasketetarako ikastetxe frantses bat, unibertsitate elebidun bat (Sudburyko Unibertsitate Laurenditarra), osasun zerbitzu batzuk frantsesez, frantsesezko telebista eta irrati bat eta beste zenbait jarduera kultural. Hala ere, gazte frankofonoek ingelesezko komunikabideak
|
ikusten
eta entzuten dituzten nagusiki, eta ikastetxe frankofonoetara doazen ikasle askok ez dute frantsesez hitz egiten etxean. Identitate frankofonoa zertxobait altua da, baina komunitate anglofonoan sartzeko nahia komunitate frankofonoan sartzeko duten nahia bezain sendoa da (Landry, Allard eta Deveau, 2007c).
|
|
|
Hala ere, gazte frankofonoek ingelesezko komunikabideak
|
ikusten
eta entzuten dituzten nagusiki, eta ikastetxe frankofonoetara doazen ikasle askok ez dute frantsesez hitz egiten etxean. Identitate frankofonoa zertxobait altua da, baina komunitate anglofonoan sartzeko nahia komunitate frankofonoan sartzeko duten nahia bezain sendoa da. datuetan oinarrituz gero, ordea, Quebecen 591.380 ingeles hiztun zeuden, probintziako biztanleriaren %8, 3 soilik (Jedwab, liburuki hau).
|
|
|
Komunikabide guztiak kontuan hartuta, idatziak zein ikus entzunezkoak, euskararen erabilera ere minoritarioa da. Telebista da Euskal Herriko biztanleriak gehien kontsultatzen duen komunikabidea; %85ak aitortzen du egunero
|
ikusten
duela. ETB, euskarazko kanal publikoa, %9, 9ak ikusten du.
|
|
|
Telebista da Euskal Herriko biztanleriak gehien kontsultatzen duen komunikabidea; %85ak aitortzen du egunero ikusten duela. ETB, euskarazko kanal publikoa, %9, 9ak
|
ikusten
du. Telebistaren ondoren irratia dator.
|
|
|
Kasu guztietan, komunikabide guztietan euskarazko komunikabideei dagokienez audientzia gehien dituen lurraldea Gipuzkoa. Telebista nagusitzen da, gipuzkoarren %18, 1k euskaraz
|
ikusten
baitute.
|
|
|
Bestalde, Goiena.net bezalako komunikabideek sarearen aukerak aprobetxatzen saiatzen dira. Audientzia gehien duten komunikabideek, bestalde, ez dute beharrezko
|
ikusten
euskara komunikazio tresna gisa erabiltzea.❚
|
|
|
Izan ere biak baitira erakunde bereko kanalak, ezaugarri bertsuekin beraz, eta biak orotariko telebista gisa aritzen direlarik, audientzia" natural" berbera dutela esan dezakegu. Eta norgehiagoka horretan, euskarazko kanala kaltetuta geratzen da; batetik, gaztelerazko telebistak euskaldun guztiak erakar ditzakeen bitartean (elebidunak direlako) euskarazkoak ezin ditu gazteleradun gehienak erakarri (elebakarrak baitira); bestetik, nahikoa da etxean telebista
|
ikusten
ari direnetako bakarra euskalduna ez izatea, euskarazko kanala alboratu eta hizkuntza komunekoa aukeratzeko. Horrela, gaztelerazko kanalak lortu ditu proiekzio sozial eta audientzia handienak, euskarazkoaren kaltetan. c) Kanal bien arteko sinergia eza egon den bezala, tokiko euskarazko telebistekin ere antzera gertatu da.
|
|
|
Zeregin horretan, EITBk, Euskal Herriko ikus entzunezko panoraman eragile nagusiena den heinean, erantzukizun handia duen arren, beharrezkoa
|
ikusten
da ikus entzunezkoen sistema osoa arautuko duen erakunde publikoa sortzea, lehenago aipatu dugu CSA edota Kataluniakoaren tankeran.
|
|
|
Kate bakoitzak bere garrantzia du enpresaren egituraren baitan, baina berdin berdina ez da garrantzia hori. ETB2n
|
ikusten
dira produktu batzuk, ETB1en beste batzuk. Euskarazkoari gagozkiolarik, euskaldun bat baino gehiago ezagutzen dugu denok, den denok, umeentzako programen gaindosiarekin kexu dena, edo kirolekin.
|
|
|
Ez dirake nahi genituzkeen modukoak, beharbada. Ez zaizkigu gustatuko jabeak, honekin edo harekin lerrokaturik
|
ikusten
ditugulako... Baina, daudenak daude.
|
|
|
Beren kontsumo ohituretan nabarmen islatzen da hori. Orain aztergai dugun eremuan, esate baterako, oso argi
|
ikusten
da lehen hizkuntza euskara dutenek askoz gehiago kontsumitzen dituztela euskal hedabideak. Fenomeno honek gaur egungo hizkuntza transmisio prozesuaren gora-beherak islatzen ditu.
|
|
|
Joera hau argiago
|
ikusten
da hedabide motaren araberako datuak analizatu beharrean, gehien kontsumitzen diren hedabideen datuak aztertzen baditugu (ikus 8 Taula). Mutur batean ETB1 dago:
|
|
|
Adin taldeen joerak argiago
|
ikusten
dira baldin eta gehien kontsumitzen diren hedabideen datuak aztertzen baditugu (ikus 12 Taula):
|
|
|
CIESen arabera (ikus 3 Taula), honakoak dira gehien kontsumitzen diren hedabideak, gehien
|
ikusten
denetik hasita:
|
|
|
Bestalde, hedabide mota bakoitzaren baitan zein hedabide kontsumitzen diren gehien ere aipatzeko modukoa da. CIESen arabera (ikus 3 Taula), honakoak dira gehien kontsumitzen diren hedabideak, gehien
|
ikusten
denetik hasita: ETB1 (163.000 kontsumitzaile), Euskadi Irratia (84.000), Hitza (78.000), Berria (62.000) eta Euskadi Gaztea (59.000).
|
|
|
batetik, idatzizkoek, irratiek eta telebistek ezaugarri ezberdinak dituzte eta ondorioz telebistak du publiko potentzial handiena, gero irratiak eta azkenik idatzizko prentsak. Adibidez, 2 taulan
|
ikusten
den moduan kontsumitzaile kopurua handiena telebistak dauka (%84, 4) eta gero irratiak (%57, 7) eta azkenik eguneroko prentsak (%50, 2). Eta joera hau seguruenik nabarmenagoa da hizkuntza gutxiagotuetan.
|
|
|
Etorkizuna euskalduna nahi duten herritarrek kontsumitzen dituzte gehien euskarazko hedabideak. Eta zenbat eta euskaldunagoa desiratu etorkizun hori, orduan eta maiztasun handiagoz
|
ikusten
eta irakurtzen dituzte euskarazko hedabideak.
|
|
|
• Hirugarrena. Harreman argia
|
ikusten
da bi alderdien artean: euskaraz zenbat eta gaitasun handiagoa izan, orduan eta gehiago ikusten eta irakurtzen dira euskarazko hedabideak.
|
|
|
Harreman argia ikusten da bi alderdien artean: euskaraz zenbat eta gaitasun handiagoa izan, orduan eta gehiago
|
ikusten
eta irakurtzen dira euskarazko hedabideak. Bi aldagai horien arteko lotura eta harremana oso argia eta oso indartsua da estatistikoki.
|
|
|
Etorkizuna euskalduna nahi duten herritarrek kontsumitzen dituzte gehien euskarazko hedabideak. Eta zenbat eta euskaldunagoa desiratu etorkizun hori, orduan eta maiztasun handiagoz
|
ikusten
eta irakurtzen dituzte euskarazko hedabideak.
|
|
|
Eta horrela sortutako tipologien artean izugarrizko aldeak ikus daitezke batzuen eta besteen artean, betiere euskarazko hedabideen kontsumoari dagokionez. Ariketa gisa, eta aztertutako hiru aldagai soziolinguistikoak harremanetan jarrita, honako bi muturreko tipologia eraiki ditugu, eta euren ohiturak aztertuta, ezin argiago
|
ikusten
dira aldeak muturreko bi talde horien artean:
|
|
|
12 Haurrek askoz gehiago
|
ikusten
dute euskarazko telebista, gainerakoek baino; nerabezarora helduta, telebista kontsumoa izugarri ‘erdalduntzen’ da (adinaren araberako kontsumoa, I)
|
|
|
Hasteko, esan dezagun, apenas
|
ikusten
den alderik gizonezkoen eta emakumezkoen jokabideetan, bai, ordea, gainerako hiru aldagaien araberako ohituretan. Horien artean, alderik aipagarrienak adinari dagozkionak dira.
|
|
|
Haurrak dira, alde handiarekin gainera, Zarautzen euskarazko telebista gehien
|
ikusten
dutenak. Batez beste, telebista ikusten ematen duten denBadirudi nerabezaroan, bizitzaren beste alor ugaritan bezala, telebistaren kontsumoan haustura handia gertatzen dela.
|
|
|
Haurrak dira, alde handiarekin gainera, Zarautzen euskarazko telebista gehien ikusten dutenak. Batez beste, telebista
|
ikusten
ematen duten denBadirudi nerabezaroan, bizitzaren beste alor ugaritan bezala, telebistaren kontsumoan haustura handia gertatzen dela. Eta haustura horrek errotik eragiten die nerabe eta gazteek ikusten dituzten telebista kateei, euskarazkoen kalterako.
|
|
|
Batez beste, telebista ikusten ematen duten denBadirudi nerabezaroan, bizitzaren beste alor ugaritan bezala, telebistaren kontsumoan haustura handia gertatzen dela. Eta haustura horrek errotik eragiten die nerabe eta gazteek
|
ikusten
dituzten telebista kateei, euskarazkoen kalterako.
|
|
|
Adin tarte horietan, 15 eta 34 urte bitartean, beste edozein adin tartetan baino denbora gutxiago erabiltzen dute zarauztarrek euskarazko telebista
|
ikusten
. boraren erdia inguru euskarazko telebistak ikusten ematen dute, eta beste erdia erdarazkoak ikusten. Zehazki, gure datuen arabera, haur euskaldunek telebista ikusten ematen duten denboraren %51, 8 euskarazko ETB1 (nagusiki) edo ZTB ikusten ematen dute.
|
|
|
Adin tarte horietan, 15 eta 34 urte bitartean, beste edozein adin tartetan baino denbora gutxiago erabiltzen dute zarauztarrek euskarazko telebista ikusten. boraren erdia inguru euskarazko telebistak
|
ikusten
ematen dute, eta beste erdia erdarazkoak ikusten. Zehazki, gure datuen arabera, haur euskaldunek telebista ikusten ematen duten denboraren %51, 8 euskarazko ETB1 (nagusiki) edo ZTB ikusten ematen dute.
|
|
|
Adin tarte horietan, 15 eta 34 urte bitartean, beste edozein adin tartetan baino denbora gutxiago erabiltzen dute zarauztarrek euskarazko telebista ikusten. boraren erdia inguru euskarazko telebistak ikusten ematen dute, eta beste erdia erdarazkoak
|
ikusten
. Zehazki, gure datuen arabera, haur euskaldunek telebista ikusten ematen duten denboraren %51, 8 euskarazko ETB1 (nagusiki) edo ZTB ikusten ematen dute.
|
|
|
Adin tarte horietan, 15 eta 34 urte bitartean, beste edozein adin tartetan baino denbora gutxiago erabiltzen dute zarauztarrek euskarazko telebista ikusten. boraren erdia inguru euskarazko telebistak ikusten ematen dute, eta beste erdia erdarazkoak ikusten. Zehazki, gure datuen arabera, haur euskaldunek telebista
|
ikusten
ematen duten denboraren %51, 8 euskarazko ETB1 (nagusiki) edo ZTB ikusten ematen dute. Gazteen artean, berriz, izugarri jaisten da euskarazko telebistek duten tokia:
|
|
|
Adin tarte horietan, 15 eta 34 urte bitartean, beste edozein adin tartetan baino denbora gutxiago erabiltzen dute zarauztarrek euskarazko telebista ikusten. boraren erdia inguru euskarazko telebistak ikusten ematen dute, eta beste erdia erdarazkoak ikusten. Zehazki, gure datuen arabera, haur euskaldunek telebista ikusten ematen duten denboraren %51, 8 euskarazko ETB1 (nagusiki) edo ZTB
|
ikusten
ematen dute. Gazteen artean, berriz, izugarri jaisten da euskarazko telebistek duten tokia:
|
|
|
Batetik, datuek argi islatzen dute ETB1ek umeen artean arrakasta itzela lortu duela: telebista kate gehienek haur programazio zabala duten arren, telebista
|
ikusten
ematen duten denbora guztiaren erdian haurren arreta kate bakar batek bereganatzea, hori lorpen izugarria da, inolako ezbairik gabe.
|
|
|
Bestetik, baina, badirudi nerabezaroan, bizitzaren beste alor ugaritan bezala, telebistaren kontsumoan haustura handia gertatzen dela. Eta haustura horrek errotik eragiten die nerabe eta gazteek
|
ikusten
dituzten telebista kateei, euskarazkoen kalterako. Adin tarte horietan, 15 eta 34 urte bitartean, beste edozein adin tartetan baino denbora gutxiago erabiltzen dute zarauztarrek euskarazko telebista ikusten.
|
|
|
Eta haustura horrek errotik eragiten die nerabe eta gazteek ikusten dituzten telebista kateei, euskarazkoen kalterako. Adin tarte horietan, 15 eta 34 urte bitartean, beste edozein adin tartetan baino denbora gutxiago erabiltzen dute zarauztarrek euskarazko telebista
|
ikusten
.
|
|
|
Haurtzaroa atzera uzten den heinean, gazte euskaldun ugarik gutxiago egiten dute euskaraz eta gehiago erdaraz. Eta gutxiago
|
ikusten
dute telebista euskaraz eta gehiago erdaraz.
|
|
|
Haurrek izan ezik, gainerako adin tarte guzti guztietako zarauztarrek dezente gehiago
|
ikusten
dute telebista erdaraz euskaraz baino. Belaunaldi guztiek, hala ere, ez dute joera bera erakusten.
|
|
|
Belaunaldi guztiek, hala ere, ez dute joera bera erakusten. Labur esanda, belaunaldi zaharrenek gehiago
|
ikusten
dituzte euskarazko kateak belaunaldi gazteek baino. Elebidunen datuei begiratuta, aztertutako adin talde zaharrenean kontsumoaren ia bi bostenak egiten dituzte euskaraz (%38, 8).
|
|
|
Haurrek izan ezik, gainerako adin tarte guzti guztietako zarauztarrek dezente gehiago
|
ikusten
dute telebista erdaraz euskaraz baino. Belaunaldi guztiek, hala ere, ez dute joera bera erakusten.
|
|
|
Belaunaldi guztiek, hala ere, ez dute joera bera erakusten. Labur esanda, belaunaldi zaharrenek gehiago
|
ikusten
dituzte euskarazko kateak belaunaldi gazteek baino.
|
|
|
Eremu eta garai gehiagotako datuak bildu eta aztertu dira fenomeno horren diagnosian sakondu ahal izateko. Dena den, zerbait oker doa Zarauzko belaunaldi berriek ez badute belaunaldi zaharragoek baino gehiago
|
ikusten
eta irakurtzen euskaraz.
|
|
|
Zarautzen, behintzat, %20 urri horren arrazoia ez litzateke euskarazko hedabideak gutxi
|
ikusten
eta irakurtzen direla, erdarazko eskaintza ugariaren ondoan euskaraz eskaintzen direnak gutxi direla baizik.
|
|
|
Apalagoa da ZTBren ekarpena: telebista
|
ikusten
emandako denboraren %20, 7 euskaraz izanik, denbora horren zati bat %7 dagokio ZTB ikusten emandakoari. Gaurko azalpenean, azkenik, ez dugu Txaparro aldizkaria aipatu, baina agerikoa da Zarauzko elebidunen erdiek baino gehiagok (%52, 7) irakurtzen duten aldizkari horrek ere baduela bere lekua orain arte aipatutakoan.
|
|
|
Apalagoa da ZTBren ekarpena: telebista ikusten emandako denboraren %20, 7 euskaraz izanik, denbora horren zati bat %7 dagokio ZTB
|
ikusten
emandakoari. Gaurko azalpenean, azkenik, ez dugu Txaparro aldizkaria aipatu, baina agerikoa da Zarauzko elebidunen erdiek baino gehiagok (%52, 7) irakurtzen duten aldizkari horrek ere baduela bere lekua orain arte aipatutakoan.
|