|
2000
|
|
|
Datozen urteotan jauzi berritzailea emateko prestatzen ari da, beraz, Euskalduntze Alfabetatze Koordinakundea. Eta
|
hori
dute gogoan bertako arduradunek, Garzon epaileak berriro haien aurkako erasoa jo duenean. " Ez nau kezkatzen", dio Erramun Osak," guk ez baitugu ezer ezkutatzeko".
|
|
|
Ipuin bat idaztean tonu jakin bat ematea bilatzen dut eta liburuari kohesio bat ematearren umore beltz tonu
|
hori
zutenak aukeratu genituen. Argitaletxeari beste ipuin bat ere proposatu nion libururako.
|
|
|
Ufff, baina
|
hori
duela urte mordoa izan zen, historiaurrean ia ia. Baina bai, oso rol polita zen; bitxia da nola batzuetan jendea hobe gogoratzen den zutaz tutik ere esaten ez duzun rol batengatik pertsonaia hitzontzia izateagatik baino.
|
|
|
Bai, jakina, ikuskizun" zuri" bat eginda ere zure iritzia ematen ari zara. Behar
|
hori
dugu antzerkilariok, baina ez beti gustatzen ez zaiguna aldatzeko, kutsu poetikoa duten obrek ere bere lekua dute. Antzerkia da zentzu horretan gizakiaren kezkak islatzeko molderik zuzenena.
|
|
|
Argitaletxeek hiru edo lau begirale izaten dituzte nork jokatzen duen ondo defentsan, zein dagoen gazte, zein indartsu, zein datorren ondo... ikustera futbol zelaietara joaten direnak. Argitaletxe batzuk printzipio
|
hori
dute, nahiko berde dagoen idazle berri batekin zeozer egiten saiatzen dira. Nire liburu bakarra argitaratu nuenean editoreak egurra eman zidan, bazekielako lehen lana zela.
|
|
|
ABren sortzeak antolaketa berri bat ekarri digu, politikan aritzeko tresna gehiago, jende gehiago, prentsan agertze gehiago, baina ororen buru emaitza berdinak eta tokian tokiko jendearekiko harremanetan aldaketarik ez. Eremu
|
hori
dugu lantzekoa bizitza abertzale bat sortu behar baita herrietan, euskararen desagertzearekin euskal nortasuna urtzen ari baitzaigu eta hau ez da biltzar nagusietan boz batzuen bitartez trenkatzen, eguneroko lanarekin baizik.
|
|
|
Dialogia, beraz, pentsatzeko modu integratzailea da: goi mailako kontzientzia bakar bat onartzen duten ikuspegien aurka agertzen da, hauen arabera onarturiko kontzientzia
|
hori
dutenak bakarrik izango lirateke gauzak neurtzeko gai (gizarteko talde batzuk ahotsik gabe geratuz). Mundua aldiberekotasunean ulertzeko aldarrikapena egiten da.
|
|
|
Euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, epaitegiak barne, Nafarroako erresuman izan zen, bertako historiak hala erakusten duenez. Uste
|
hori
nuen nire irakurketen arabera, eta horren lekukotasuna agertzen digu Jimeno Juríok ere bere Navarra. Historia del euskera liburuaren 54 orrialdean, bertan erabiltzen ziren hizkuntzak orokortasunean begiratuz.
|
|
|
Historia Geografia ikasgaietako programakaldatzen ari dira, eta eskoletan ere lehen ez zegoen gai bat sartzen ari dira, Herritarheziketa, non frantses izatearen ohorea esplikatzen den, eta abar. Orduan, estatuengandik eskubide
|
hori
ukaiteko gero eta aukera gutxiago baldin badugu, guk de factogauzatu dugu. Eta nola egingo dugu?
|
|
|
Si real y verdaderamente existieran en el tiempo y elespacio, sufririan de no ser en lo eterno y lo infinito. ...Dios, que en nosotros sufre por sentirsepreso en nuestra infinitud (sic!) y nuestra temporalidad, este divino sufrimiento les hariaromper todos esos menguados eslabones logicos con que tratan de atar sus menguadosrecuerdos a sus menguadas esperanzas, la ilusion de su pasado a la ilusion de su porvenir? 6 Existentzialismo ezberdinak daudela esan dugu; eta guztiek Kierkegaard-engandik ideia zentral
|
hori
dute: izateak, existitzeak?
|
|
|
1943an Palentziako Gotzain izendatu zuten, eta Oviedoko Artzapezpiku izaterairitsi zen gero. Kargu
|
hori
zuela hil zen. Apaiz, karlista eta herkide zuen Etxenagusiaparroko euskaltzain urgazleak damu garbirik gabeko haren gerrako demasiak gogoratuzituen inoiz (Renteria 1982:
|
|
|
alde batetik, zeren ez naizen antropofagoa; eta, bertzetik, zeren protestantismoaren etxean katolizismoarenean baino libreago sentitzen naizen. Eta libertate
|
hori
duk protestantismotik gehien interesatzen zaidana: Eskriturak interpretatzeko libertatea, konparazione.
|
|
|
—Zientzilaria ez banintz, pintorea izan nahi nikek... baina ona nagok ni pintore izaiteko, Pedro Huiziren koadroko txakur hori marrazteko ere gai ez naizenean —baina osabak, nola zientziaren sinestean hartzen baitzuen kontsolamendua, gaineratu zuen—: Halarik ere, zirkunferentziak eta triangeluak bai, ongi baino hobeki marrazten ditiat, eta
|
hori
duk inportantena, zeren eta astorik astoenaren eta oilorik oiloenaren azpian ere, nola kreazio osoaren azpian, oinarrizko formak baitabiltza dantzan: zirkunferentziak, triangeluak eta bertze iduri geometrikoak...
|
|
|
—Aitzinago zu Salamancarat joan zinen... baita hurrengo urtean itzuli ere, izurriak Urbiain hartua zuenean. ...etan erraiten hasi zen ezen Pagabasoko leizea zinez zela infernuko ahoa, zeren, ba ote zen froga argiagorik eta ebidentagorik, han berean zure aitari tigrearekin gertatu zitzaiona baino?; eta erran zuen, halaber, ezen infernuko aho hartarik jalgi zela Luthero, deabruen printze berria, urbiaindarren etsaia eta galgarria, izen bereko osaba Joanikoten txakurraren baitarat egiteko, zeren deabruek ahal
|
hori
baitzuten, gizonen baitan edo animalien baitan sartzekoa eta itxuraldatzekoa, nola ikus baitzitekeen ebanjelioan ere, hainbat etsenplutan. Gero, badakizu zer gertatu zen osaba Joani ko ten eta don Bartolomeren artean, noiz eta aita jesuitak txakurra eskatu baitzion osabari, bere izenean eta herritarrenean, eta noiz eta txakurrak bere menerat hartu baitzuen aita jesuita.
|
|
|
—Dohain guztiak dauzkazu, baina hartzaren froga gainditu arte, ezin jakin... zeren eta hartzaren froga baita, hain zuzen ere, ehiztari handia tipietarik bereizten duen marra —eta, bi hatzekin bibotea kiribiltzen zuela, ohitura
|
hori
baitzuen dukeak noiz eta solastatzen baitzitzaigun, eratxiki zuen—: Nik zure adinean, hortxe hortxe, akabatu nuen lehen hartza... eta geroztik hogei bat akabatuko nituen...!
|
|
|
—Ttipi hil duk —buru gaineko ile berriei fereka—, lagun bat, zinez penagarria, baina ez diat jasaten joandakoak edertzeko behar zuri hori. Gu bizirik gaudek eta
|
hori
duk handiena, ez da Gure alde eta bakea!
|
|
|
Autobuseko leihatilatik begira, batez ere homeless jendeak erakarri nau (kasualitatez, nik izen
|
hori
duen markako niki berria soineratua nuen, eta haiei begira, haien degradazio prozesua imajinatuz, nire arazoak neurri handi batean hutsalak direla ez direla hain hil edo bizikoak onartu behar izan dut; eta hala ere, halaxe iruditzen zaio arazo horiek bizi dituenari).
|
|
|
Eta enuntziatu hauek ezin zuten hutsik egin, ‘uste’ bat pribatua eta eztabaidaezina baita. Haatik, uste
|
hori
duenak ‘gorria orain eta hemen’ adierazpenari buruz mintzatzerakoan, adierazpen hau munduko zerbaiti ote dagokion ala ez jakitea beste gauza bat da. Jakina da ilusioak ez direla ez egiazkoak ezta faltsuak ere, baina hain zuzen horregatik daude ezagutza corpusetik at:
|
|
|
Zeren posible litzateke, bere kontingentzian, suak ez erretzea —bururatu daiteke eta, gainera, ez da kontraesankorra— Ezin dugu erakutsi, hortaz, etorkizuna iragana bezalakoa izango denik, ez baitago inolako arrazoirik hori uste izatera eramaten gaituena. Alabaina, egia da uste
|
hori
badugula: zergatik ote?
|
|
|
(Lehen esan bezala, auzi hau erabat pertsonala da eta beste batzuek beste adibide adierazgarriago batzuk aurkituko dituzte.) Esperientzia hau deskribatuko dut zuei, posible izanez gero, esperientzia bera edo antzekoak gogorarazteko, gure ikerketarako oinarri komuna edukitzeko moduan. Uste dut halako esperientzia deskribatzeko modurik hoberena, esperientzia
|
hori
dudanean munduaren existentziak harritzen nauela esatea dela. Kasu horretan neure burua behartuta sentitzen dut" zer ezohizkoa den zerbait existitzea!" edo" zer ezohizkoa den mundua existitzea!" bezalako esaldiak erabiltzera.
|
|
|
Hernaniko parrandan Bodega tabernan ikusitako lankideez oroitu nintzen. Nik keinuak egin arren, haiek ez ninduten ikusi; edo irudipen lauso
|
hori
nuen behintzat nik gordea mozkorraldi hartako oroitzapen nahasien artean. Aurretik, Leitzan, Patziku Perurenarekin antzeko zerbait gertatu zitzaidala oroitu nuen; orduko hartan pentsatu nuen Patzikuk ez ninduela ikusi arreta handiz ari zelako gidatzen, baina harrigarria zen Patzikuk, hain gertu pasatuta, nire diosalari ez erreparatu izana.
|
|
|
Bai noski"; ate bat erakutsi zion: "
|
hori
duzu dutxa. Zaude, toaila bat ekarriko dizut".
|
|
|
Eztul hura, ordea... kolpetik Xanek argi ulertu zuen, gizon hura eta telebistan arestian azaldu zen txanoduna, pertsona berbera zirela. Iharra, hain zuzen ere;
|
hori
zuen ez-izena; ikusia zuen nonon haren argazkia, buruzagi zaharretakoa zen. Xan harri eta belarri zegoen.
|
|
|
" Pitita?", galdetu zuen sudurmakoak. " Pitita,
|
hori
duk", esan zuen lepamotzak; apur batean Xani begira egon eta: " Pitita esaten genioan.
|
|
2001
|
|
|
Manterolaren aburuz," modernoa da, baina ez da gaur egun egiten den artea". Museo bat eraikitzea erabakitzen duenak arte garaikidearen kontzeptu
|
hori
badu, noski, eredu berrien inolako beharrik ez da.
|
|
|
Zeren beren aurka osatu dan mitoarekin, edo lasaitasunez edo alferkeriz, akor datozte. Eta
|
hori
dute alienaziorik sakonena. Gu gizonok, gu geurori uko eginaz, Euskal Herriko emakumeei hean hiraultza osatzen lagundu beharrean arkitzen gara".
|
|
|
Erreformak ere aldaketak ezarri ditu. Kontratu finko arruntak, kanpora botatzeagatiko urteko 45 eguneko kalte ordainarekin eta gehienezko 42 hileko mugarekin, berdin jarraitzen du gaur egun lan kontratu mota
|
hori
dutenentzat, eta baita etorkizunean kontratatzen diren kasu batzuetan ere. Baina multzo horretan sar daitezkeen kolektiboak mugatuak dira, hau da, 31 eta 44 urte bitarteko gizonak, sei hilabetetik gora langabezian egon ez badira eta elbarrituak ez badira, eta emakumeen presentzia oso handia den sektoreetan, kasu horietan beraietan dauden emakumeak.
|
|
|
Gogoratzen duzue, azken artikuluan, ezkerrera Irati jartzen zuen bidegurutzea? Tira, bada orain bertara itzuli eta bide
|
hori
dugu. 14 km.rako harrapatuko dugu, Esterenzubi baino 2 km. lehenago, eta beraz, 180ºtan eskumara joko dugu.
|
|
|
Irtenbidea, nobelan adierazten denez, senarraren erabaki tragikoan egongo da eta berau iradokitzeko, misé en abime teknikaren adibide ditugun kontakizunez baliatzen da narratzailea. Funtzio iragarle
|
hori
lukete, hortaz, dominan aurkitutako ile biloa Gustave Doré ren (164) grabatua azaltzen den orrialdean gordetzeak edo Hanbreko jubilatuek infidelitatea konpontzeko (201) ematen dizkioten gomendioek.
|
|
|
Irtenbidea, nobelan adierazten denez, senarraren erabaki tragikoan egongo da eta berau behin eta berriro iragarriko da. Funtzio iragarle
|
hori
lukete, hortaz, dominan aurkitutako ile biloa Gustave Doré ren" Jezabel leihotik jaurtikia" grabatua azaltzen den orrialdean gordetzeak edo Hanbreko jubilatuek infidelitatea konpontzeko ematen dizkioten gomendioek.
|
|
|
Gurasoek eskubide
|
hori
dute eta hotelak ezin du ezezkorik eman.
|
|
|
Beste norbaitek pentsamendu
|
hori
balu, zer esango nioke nik oker dagoela ikus dezan?
|
|
|
Irtenbidea, nobelanadierazten denez, senarraren erabaki tragikoan egongo da; eta hori behin eta berriroiragarriko da. Funtzio iragarle
|
hori
lukete, hortaz, dominan aurkitutako ile biloaGustave Dore ren. Jezabel leihotik jaurtikia, grabatua azaltzen den orrialdeangordetzeak, edo Hanbreko jubilatuek infidelitatea konpontzeko ematen dizkiotengomendioek.
|
|
|
bidea berriz osoki aztalkatzerik ukan. Iraganotsailean Arizkunen bildu diren emazte idazleek xede
|
hori
dute buruan: elkar ezagutzaren gainean bermatuz, sare bat hedatzera, lehen urratsean gure literatursorkuntzaren historia, teoria eta pratikak aztertuz.
|
|
|
Enanismoa eragiteaz gain, gaixotasunak beste anomalia arriskutsu batzuk ere eragin ditzake, hala nola kolon hestearen luzapen neurrigabea edo immunitate sistema eskasa. Hori dela eta, gaixotasun
|
hori
dutenek errazago har ditzakete infekzioak. Ohioko Estatuko Unibertsitateko eta Herbehereetako eta Finlandiako hainbat zentrotako zientzialariek egin dute ikerketa.
|
|
|
Metformina, diabetikoei ematen zaiena, eta clomifena, obulazioa estimulatzen duena, konbinazioaren bi botikak dira, ‘Fecity and Sterility’ aldizkariaren azken zenbakian argitaratutako azterketak dioenez. Ikerketa horretan, Valerie Ratt doktoreak eta Washingtongo Unibertsitateko bere lagunek ikusi zuten bi botikek obulazioa eta aipatutako patologia
|
hori
duten gaixoen haurdunaldi probabilitateak areagotzen dituztela. Adituek ez dakite zein diren obulutegietako gaitz horren arrazoi zehatzak, haurdunaldian dauden emakumeen %4 eta %6 artekoak baitira.
|
|
|
Adituek ez dakite zein diren obulutegietako gaitz horren arrazoi zehatzak, haurdunaldian dauden emakumeen %4 eta %6 artekoak baitira. Sindrome
|
hori
duten emakumeek hormona maila handia dute gizonezkoetan, eta kiste anizkoitzak garatzen dituzte obulutegietan eta obularrean irregulartasunez. 25 pazienteek ez zioten erantzun klompifenoarekin egindako tratamendu estandarrari; beste 11 pazientek, berriz, klomifena jaso zuten.
|
|
|
“azido askorbikoak (bitamina ere esaten zaio) heriotza arriskua murrizten du arrazoi guztiengatik”. Horregatik, bitamina
|
hori
duten elikagaiak dietan sartzea gomendatzen dute. “Egunean zehar bost fruta pieza edo entsalada txiki jatea da egokiena –esan duzu– Hala eginez gero, eguneroko errazio bakoitzak 45 urtetik gorako pertsonek 4 urteko epean hiltzeko arriskua %20 murriztea lortuko luke”.
|
|
|
Horietako bat mellitus diabetea da, dietaren kontrol zorrotza eskatzen duen gaixotasuna. Gaixotasun
|
hori
duten pertsonentzat, bereziki arriskutsua da glukosa, sakarosa edo maltosa hartzea, odoleko glukosa maila handitzen baitute, eta horrek arazoak sortzen ditu patologiaren bilakaeran. Edulkoratzaileen beste ondorio bat, pertsona askori eragin diezaiokeena, honako hau da:
|
|
|
Hala, edozein pertsonak izaten dituen ohiko umore aldaketak areagotu egiten dira, eta, ondorioz, kasuen erdietan gaixoa ospitale batean sartzen da. Arazo
|
hori
duten pertsonek, egun, aste edo hilabeteetan, ohiko jardueretan interesa galtzen dute, ez dira kontzentratzen, apatia handia izaten dute eta loaren eta gosearen asaldurak izaten dituzte. Nahasmendu horiek dituzten pertsonak hamar urte arte egon daitezke gaixotasunarekin bizitzen jakin gabe.
|
|
|
Bartzelonako medikuen talde batek fenilpropanolamina izeneko substantzia duen gripearen kontrako botika batzuk kentzeko eskatu dio parlamentuari. Izan ere, Estatu Batuetan, substantzia
|
hori
zuten sendagaiak merkatutik kendu zituzten, azterketa baten arabera, garuneko hemorragiak eragin zitzaketelako, baina arriskua argaltzeko produktuetan oinarritzen zen, dosirik handiena zutelako. Espainiako eta Europako sendagai agentziek uste dute Europan saltzen diren konposatuek ez dutela arriskurik, egunean 100 mg baino gehiago hartzen ez badute.
|
|
|
Gorringoaren kolore horixka tipikoa xantofilinari zor zaio, nutrizio baliorik ez duen pigmentuari. Garai batean, gorringo hori bizi batek adierazten zuen oiloa modu natural eta osasungarrian elikatu dela, artoarekin eta pigmentu natural
|
hori
duten beste landare fresko batzuekin. Hori, ordea, ez da ohikoa gaur egun, hegaztien granjetan xantofilina oiloei eta beste pigmentu batzuei pentsua ematen baitzaie.
|
|
|
Gaixotasun horren ezaugarri dira glutenarekiko intolerantzia, garian, zekalean, oloan, garagarrean eta tritikalean (gariaren eta zekalearen hibridoa) dauden proteinak eta ale horiek dituzten elikagaiak nahastea. Zehazki, gliadina da, glutenaren osagaietako bat, patologia
|
hori
duten pertsonentzat toxikoa den substantzia.Dietan glutena duten elikagaiak sartzen direnean, sintomatologia hasten da: suminkortasuna, jangurarik eza, distentsioa eta sabeleko mina, libratze sarriak, usain txarrak, apartsuak eta bolumen handikoak, batzuetan gorakoak.
|
|
|
Horman marrazki bat egin eta gero pintatzeko, trebetasun eta ezagutza gehiago behar dira. Baina gaitasun
|
hori
dutenentzat, agian, dekorazioa pertsonalizatzeko aukera onena da. Kuxinak Hau da aukera originalenetako bat.
|
|
|
* Koipeak: gantza, urdaia eta seboak, koko eta palma olioak (batez ere, ontziratutako gozogintza industrial jakin batean), kakao gantza eta
|
hori
duten produktuak (txokolatea, txokolate kremak, pralineak…). * Bestelako produktuak:
|
|
|
Desinfektatzaile bat edo bestea aukeratzeko, kontrolatu nahi den balizko arriskua hartu behar da kontuan. Ekintzaren helburu orokorra higienizazioa ona izan behar luke garbiketa eta bermatzea desinfekzioa. Espainia bezalako herrialde batean, helburu
|
hori
duten produktu ugari erabiltzen dira, eta, etxeetan, garbiketa horren lorpen maila egiaztatzeko modu bakarra begi hutsez behatzea eta usainak, desiragarriak edo desatseginak, hautematea da. Hori da printzipio orokorra, produktu jakin bat aplikatu ondoren hondarrik edo hondakinik ez hautematea eta usain arrarorik ez hautematea.
|
|
|
Bestalde, British Petroleum ek (BP) 3 pezeta jaitsi zuen joan den astean gasolina guztien prezioa eta 2 pezeta automozioko gasolioarena. Entseina
|
hori
duten hornitegietarako gomendatutako prezioak hauek dira: 132,02 pezeta litroko, berunik gabekoarentzat, 95; 140,56 pezeta litroko, 97 oktanoko supermerkatu berrian, eta 141,73 pezeta litroko, 98 oktanoko berunik gabean.
|
|
|
Higadura hori hortzetako plaka baten bidez sortzen da, eta plaka hori, hasieran, azukrearen edo beste karbohidrato batzuen metaketa izan daiteke. Azukre edo karbohidrato sinpleak (azukre arrunta edo sakarosa eta azukre
|
hori
duten produktuak: eztia, marmelada, kola motako edariak, gozokiak eta gozokiak, etab.) dituzten elikagaiak. edo karbohidrato konplexuak (pan galleta arroz pasta elikagarriak, patatak, lekaleak, etab.) erraz degradatzen dira ahoan listua duen substantzia baten (alfa amilasa) eta bakterioen eraginez, aho barrunbearen azidotasuna areagotzen duten konposatu sinpleagoetan, eta horrek esmaltearen osotasuna suntsitzen du eta hortzaren gainerako osagaiei eragin diezaieke.
|
|
|
Minbizia Ikertzeko Fundazio Inperialeko Nick Lemoineren arabera (irabazi asmorik gabeko erakunde britainiar garrantzitsua), patologia hori oso zaila da tratatzen, ohiz kanpokoa eta oldarkorra delako, sintomak askotan alferrikakoak direlako eta etapa berantiarrean agertzen direlako eta kirurgia oso zaila delako. Gaixotasun
|
hori
duten pertsonak 60 eta 80 urte bitartekoak izaten dira. Pankreako minbizia izatearen sintoma ohikoenak pisua galtzea, apetitu falta eta urdaileko eta bizkarreko mina dira.
|
|
|
Begira nazan eta kontura hadi. Guztiz urdindutako ileek ematen diote hasera buru txiki horri, eta buru
|
hori
dun, hain zuzen, bizitzako hainbeste gertakari ahaztu arazten dizkinan gomuten aterpe eta desagertarazle. Nekez sines dezaken kopeta zimurtu eta goibel horren atzean, oraindik freskotasunez zipriz tinduriko gogoetak badirela, zeren egon badaude, baina zokoren batean gordeta Sarritan, hik badakin, egun euritsuetan, hire kolore gabeko begiak zimurren artetik esnatu, jalgi eta begira ipintzen ditunanean, euri tanta bakoitzeko gaztaroko oroitzapen bat berreskuratzen dun begietan nahigabe kolorea margotuz.
|
|
|
Nekez sines dezaken kopeta zimurtu eta goibel horren atzean, oraindik freskotasunez zipriz tinduriko gogoetak badirela, zeren egon badaude, baina zokoren batean gordeta Sarritan, hik badakin, egun euritsuetan, hire kolore gabeko begiak zimurren artetik esnatu, jalgi eta begira ipintzen ditunanean, euri tanta bakoitzeko gaztaroko oroitzapen bat berreskuratzen dun begietan nahigabe kolorea margotuz. Eta
|
hori
dun hire denborale bekaiztiaren jaioleku.Badakin, kontura hadi, baditun urte batzuk deusik entzuten ez dunala, eta hire buru harnean iraganeko erloju zaharraren orratzen norabideak eta joan etorriak nahiko zaizkin hire musika osatzeko. Doinu bekaiztia osatzeko.Bapatean, amonak, iraindu, listua bota eta hitzok zulatu ditu ispiluan, bere isla berriz antzeman arte.
|
|
|
Isuritako petrolioak, pentsatu du hondarra eskuetatik astinduz, edozein herritako biztanle guztiak isuritako odolak baino gehiago balio baitu oraingoz merkatuan. Dirua, errepikatu du berekiko,
|
hori
duk mundu honetan zerri guztiak martxan jartzen dituen akuilua.
|
|
|
Ustel kiratsa Danimarkan, beste hark esan zuen bezala. Ohituta gaudek ordea eta
|
hori
duk txarrena, ezin dugula bizi gure hileroko biolentzia faxista+ erantzun hipokrita+ kontraerantzun hipokrita+ debaldeko krispazio dosirik gabe. Bakoitza barrikada ezberdinetan eta denok eslogan igualtsuekin.
|
|
|
Arantxaren aurkako frogaren bat topatzeko bide bat egon behar duela tematu da. Neure buruan konfiantza behar diat, pentsatu du,
|
hori
duk dena. Lehengoan plazan ikusi nuen haur hark bezala, oroitu da.
|
|
|
‘Ez dut uste psikologoak eginbehar
|
hori
duenik, ulertzen ez duena azaldu beharrik ez dizu, ’ dio Imanolek, historia klinikoa hartu eta artxiborantz daramala. ‘Zer nahi duzu, ulertzen ez dudana ulertzen dudala itxurak egitea?
|
|
|
Harro eraman ere, amigo! Ez dago asko munduan pribilegio
|
hori
duenik!
|
|
|
Eta gure arimaren eguneroko, edo asteroko? ogia
|
hori
dugunez gero, hemen ere aterpe txiki bat, narrasa bada ere, utzi nahi genioke.
|
|
|
Gaurko nornahi ere ez da Txillardegi, baina Txillardegi gaur gaurkoa dugu, inor bada. Bestalde, eta
|
hori
duzue okerrena berdinketan hasteko, Leturia ez da Txillardegi, Txillardegiren umea baizik, gehienez ere.
|
|
|
Hor gabiltza, batetik eta bestetik, nork geure opilari ikatza nola hurbilduko, irri eta iseka darigula, egiak erdizka azalduaz, komeni zaigun heinean, eta erdizka estaliaz. Horrela jardun ohi dute letraduek eta legegizonek, eginbidea
|
hori
baitute, juezaren aurrean. Darabilgun auzia, ordea, ez da juezetakoa.
|
|
|
Formari gagozkiolarik," baketzeaz" gainera, izenburuan eta edukian xedatu zuen itunak Euskadiren" normalizazioa". Elkarrizketa defendatzen zuen normalizazio horrek indarkeria politikoari amaia emateko tresna gisa, baina" terrorismoa" utzi beharra zegoen aurretik,
|
hori
zuen aurrebaldintza. Honen guztiaren eta Ajuria Eneako Mahaiaren dinamikaren ondorioz, alderdi sinatzaile guztiek osatu zuten Mahaia?, itunak polizia jarduera eta ETAren aurkako dinamika bultzatu baizik ez zuen egin indarkeria politikoari irtenbideak zabaltzeko unean.
|
|
|
Bigarren segmentuak, berriz, urteak eman ditu bere sen espainola indarrez eta lotsarik gabe gizarteratuko duen ordezkaritza politikorik gabe. Une honetan
|
hori
badu: Nafarroan UPN PSN, eta Euskal Autonomi Erkidegoan PP PSOE UA.
|
|
|
Gutxiagotan ordea alderantziz, nahiz eta gure artean faltsu anitz baden, txoria eho eta eskua gordeka ari dena. Ez dut nehoiz trebezia
|
hori
ukan, beti hein bat gogoz kontra zorri zaku itxurako elkarte eta ekintzetan leporaino sartu naizelako, urak daroatzan haritz erraldoietarik haizeak hautsi eta erori abartxoen antzera.
|
|
2002
|
|
|
Kontuan izan behar da, bisualki gero eta sofistikatuagoa den gizarteari produktu bat saltzea, gero eta zailagoa bihurtu dela. Iragarkien munduak, bizitzaren ikuspegi berezi bat eskaintzen du askotan, eta modu honetan ikuspegi
|
hori
duten ikusleen enpatia lortzen saiatzen da. «Hau dela eta estetika, musika, eta produktu baten itxura produktuak berak baino garrantzi handiagoa lortzera iritsi da", Enara Goikotxearen aburuz.
|
|
|
Protagonista, gurasorik gabeko haur bat da, Harry Potter, hamaika urteko mutikoa. Bere gurasoak aztiak izan ziren, berak ere ahalmen
|
hori
du, eta orain arte kaleratu diren lau liburutan, Lord Voldemort deritzan jaun ilunarekin ari da mutiko hori borrokan. Dena dela, J. K. Rowlingek kontatzen duen istorioa ez da batere moralista.
|
|
|
Tusquets ek plazaratutako «Galeria de hiperbreves» ek, 1992an Madrilen sortutako Circulo Cultural Faroni delakoak munduko bazter askotatik bildu ahal izan dituen hirurogei kontakizun nimiño agertzen ditu. ...lerroko luzera daukate gehienean ere, eta beraien egileek oso ugariak dira, Argentina, Kanada, Mexiko, Albacete edota Euskal Herriakoak Julia Otxoa idazlea, adibidez, liburua, Luis Landeroren «Juegos de la edad tardia» nobelako protagonistetako baten izena daraman Faroni kultur zirkuluak, egungo literaturak arintasuna, zehaztasuna, ikuspena eta ugaritasuna kontuan hartu behar dituela eta, luzera
|
hori
duten kontakizunentzat antolatzen duen literatur lehiaketara aurkeztu diren lan guztien artean egindako derrigorrezko aukeraketa baten ondorio delako. Lehiaketa horren sariak sinbolikoak izan arren debaluaturiko txanponez edota anis botilez osatuak, milaka idazlan jaso dituzte hamar urteotan, «Galeria de hiperbreves» kaleratu duten bigarren liburua delarik (aurretik, «Quince lineas» izenburukoa plazaratu zuten).
|
|
|
erreferendumaz, subiranotasunaz, marko politikoa gainditzeaz. Hizkera
|
hori
duela 20 urte anatema zen. Pragmatismo politikoz noraino iritsi zitekeen ondo neurtu behar zen aldioro, dena pikutara joan ez zedin.
|
|
|
Umeak amari esaten zion" ama, begiak itxi eta Imanol ikusten dut". Maitemintze erromantiko
|
hori
zuen. Amak azaldu zidan:
|
|
|
Narratzailearen zenbait ezaugarri badakizkigu: edateko zaletasun gehiegizkoa (zaletasun
|
hori
bazuen Mirandek ere), bere kultura zabala (Beethoven edo Schubert musikariak aipatzen dira, Bergson filosofoa, Freud...), bizimodu zelanbait aristokratikoa gurasoek hiltzean utzi zioten jauretxean... eta apurka apurka kontatzen digu Theresarekiko amodio harremanaren bilakaera. Harreman horren etapak agertzean konbinatu egiten dira pisu erotiko nabarmena duten pasarteak eta erritmo narratiboaren azkartzea, harremana sendotu ahala.
|
|
|
Izen
|
hori
duten elikagaiei osagaietakoren bat gehitu egin zaie (edo erauzi); beren egitura kimikoa edo nutrienteen bio baliagarritasuna eraldatu zaie, edo bata eta bestea egin zaizkie.
|
|
|
Espainian bi milioi gizonezkok arazo
|
hori
dutela kalkulatzen da.
|
|
|
Dormilón, Comodón eta Flex dira ezaugarri
|
hori
duten bakarrak.
|
|
|
Nik ezagutzen dut jendea poesia beste zerbaiten hondarra besterik ez dela deritzona. Uste baino jende gehiago dago horrelakoa, bai eta literaturazaleen artean ere; iritzi
|
hori
duena, alegia. Izan ere, esaten dizute, ipuin batek zerbait errelatatzen dik; saio batek zerbaiti buruzko gogoeta egituratu bat hedatzen dik; gutun batean, berriak eman daitezke, onak edo txarrak...
|
|
|
Beste adibide batekinjarraituz, Eusko Jaurlaritzak argitaratutako. Diagnostico del sistema piiblico universitario vasco? liburuak (Hezkuntza 2001), egiaz, erdarazko unibertsitate sistema aztertzen du,
|
hori
baitu ardatz eta abiaburu, eta euskarazko unibertsitatearenerrealitatea bi epigrafetara soilik mugatzen du2.
|
|
|
La decadencia de los intelectuales artikuluan, 177 or.). Lanean zehar gogoeta horiek era batera edo bestera islatuak izango dira, Luhmann (teoria funtzionalista, eraberritua?) eta gainerakoen lanak kritikatzeko asmoarekin. Autokritika sozialaren teoriak (Beck)
|
hori
du helburu nagusitzat. Era berean, noski, Ripalda bere liburuetan (ikus, 1999a) behepolitika erreflexiboaren alde agertuko da.
|
|
|
Zinema, telebista, irratia? komunikazio sistema horiek guztiek produzitzen duten komunikazio globalizatua eta mundializatu
|
hori
dugu gogoan, hartzailea kontsumitzaile bilakatzen duena.
|
|
|
Hauek ez dute esan nahi egia adierazten duten ala ez, egia balioari erantzuten dioten ala ez baizik. Eta, ziurrak diren ala ez, ez zaigu axola, balio
|
hori
duten bakarrik.
|
|
|
Morenoren ustez, melanoma sendatzeko gakoa diagnostiko goiztiarrean dago. “Hasierako faseetan diagnostikatzen denean, pazienteen %90 sendatu egiten da, eta fase aurreratuan minbizi mota
|
hori
duen %22 bakarrik bizi da ebakuntza kirurgikoa egin eta hamar urtera”, azaldu du. Immunoterapia Melanoma diagnostikatu ondoren, aukerarik onena tumorea erauztea da, baldin eta lokalizatua bada eta beste organo batzuk infiltratu ez baditu.
|
|
|
Organo horretan daude ordezkatuta autonomia erkidego guztiak eta Gobernua. Osasun Ministerioak itxitako medikoei buruzko arrazoibide polemikoak —bai kirurgikoei, bai diagnostiko probei buruzkoek— are garrantzi handiagoa hartzen du kontuan hartzen bada iritzi
|
hori
duela bi urte eratu zen aditu taldeak, Celia Villalobos ministroaren aginduz, egindako ohar orokorren parte dela, operatzeko dauden atzerapenen arazoa konpontzen saiatzeko. Andaluziako eta Kataluniako zirujau kardiobaskular batzuen salaketek, itxarote zerrendan zeuden zenbait bihotz gaixoren heriotzari buruzkoak, osasun krisi sakona eragin zuten 2000 urtearen hasieran, eta larrialdi neurriak hartzera behartu zituen horrek.
|
|
|
Erraiak, haragia (zaldi azienda bereziki), arrautzak eta arraina dira burdina gehien duten elikagaiak. Mineral
|
hori
duten beste elikagai batzuk hauek dira: melaza, sesamoa, lekaleak eta landare ernamuinduak, nahiz eta organismoaren partez gutxiago aprobetxatzen diren.
|
|
|
Ospitaleko zuzendari kudeatzaileak, Luis Martínezek, jakinarazi zuenez, eragindako eremua erabat definituta eta kontrolatuta dagoenez, «ez dago alarma motiborik ez pazienteentzat ez senideentzat», eta gaineratu zuen, hala ere, zaintza indartu egin dela kasu berriak atzemateko. Ospitaleak baieztatu zuen gaixotasun
|
hori
duela hilabete ospitaleratu zuen paziente adindun batek sartu zuela, eta paziente horrek ez zuela gaixotasun sendorik eta ez zuela.
|
|
|
Patologia
|
hori
duten Europako emakumeen erdiak baino gehiago ez daude diagnostikatuta
|
|
|
Hainbat objektu pintatzen dira gainazal lauetan, han daudela sentitzeko. Teknika hori arte ederretako profesionalentzat erreserbatuta dago ia; izan ere, errealismo
|
hori
duen objektu bat marraztu nahi da, pintatuta dagoen tokian dagoela ematen baitu. Horren adibide asko ikus ditzakegu gure hirietan, aspaldi modan jarri zen eraikinen fatxadak marrazki artistikoekin apaintzea, efektu lasaigarria eta estetikoki ederra lortuz.
|
|
|
gorotz eskeleto orokorra, orokorra, eta beste sintoma psikologiko batzuk, hala nola antsietatea eta depresioa. Patologia
|
hori
duela urte batzuk ezezaguna zen, eta, azken aldian, palestrara salto egin du, diagnostikatutako kasuak eta haien familiak ugaritu direlako, eragindako sintomak gaixotasunaren barruan sailkatu arte. Espainiako populazioaren% 1 fibromialgia dela kalkulatzen da, gehienak emakumeak.
|
|
|
Hirugarren Adina eta Kontsumoa Adinekoen eskaeren hierarkia bat ezarriz gero, osasunarekin zerikusia dutenak alde batera utzita, bakardadeari aurre egiteko jarduerak guztien artean lehenak izango lirateke, «Hirugarren Adina eta Kontsumoa» izeneko Osasun eta Kontsumo Ministerioaren txostenak nabarmentzen duenez. Txostenak azpimarratzen du, halaber, adineko pertsonek arrazoi
|
hori
dutela zoritxarreko arrazoi nagusitzat, batez ere, seme alabak etxetik ateratzeagatik eta, bere garaian, bikotearen galeragatik gertatzen denean. Ildo horretan, dokumentu horrek adierazten du emakumeek errazago izaten dutela beren lagunak aurkitzen, lehen zituzten lekuan, eta lehengo harreman klase berari eusten jarraitu.
|
|
|
Alzheimer gaixoen senideen elkarteak (AFAL) bere webgunea aurkeztu du gaur (www.afal.es), gaitz
|
hori
duten pertsonen senideei aholkuak emateko. Horretarako, prestakuntza atalak, terapia psikologikoa eta aholkularitza juridikoa ditu atariak.
|
|
|
Koloratzaileentzako arreta Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) zehaztu du baimendutako koloratzaileen artean «azoikoak» izeneko talde bat dagoela, eta horrek kontrako erreakzioak eragin ditzakeela aurrez ezarritako banakoetan. Zehazki, arazo
|
hori
duten pertsonek asma dezakete. Hori dela eta, espezialistek ez dute inolako abantailarik organismoarentzat, hau da, ez dute komeni mantenugai horiek kontsumitzea.
|
|
|
Gaixotasun
|
hori
duten pazienteek arazo larriak izaten dituzte eguneroko bizitzan, eta, ondorioz, zaletasunak eta lana bertan behera utz ditzakete.
|
|
|
Laneko estresa gero eta arazo handiagoa da, eta gero eta langile gehiagori eragiten die; horregatik ari dira neurriak hartzen, Europako Batzordeak, Euroganberak eta Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziak aurreko astean abian jarritako kanpaina gisa. «Arazo
|
hori
duela lau urte pentsaezina zen», dio Jesús Uzkudun Langile Komisioak sindikatuko Lan eta Ingurumen arduradunak (CC.OO.) Gipuzkoan, iristen zaizkion kasu guztiei erantzuteko ez dela hornitzen dio. Uzkudunek informatika enpresa batean lan egiten zuen emakume baten kasua azaldu du, eta saileko buruak tratu txar psikologikoak eta iraingarriak jasan dituela adierazi zuen.
|
|
|
Era berean, karraskariaren pankrearen Langerhans espezieetan estimulazio estimulazio estimulatuaren azterketa egin zen intsulina jariatzeaz arduratzen direnak, geroago animalia hipergluzemikoan, kontrolekiko aurrez aurreko balioak aldatzen edo mantentzen baziren, geroago animalia hipergluzemikoan bizkortzeko. Odoleko azukre mailaren aldaketa
|
hori
zuten animalietan gluzemiaren bilakaeraren jarraipena egin ondoren, urtebete igaro ondoren, hipergluzemia birigortzen zuen. Hori dela eta, Jaraboren iritziz, ikerketak aukera emango du arlo horretan ikerketa berriak hasteko.
|
|
|
Hori dela eta, sektoreen azterketak bultzatu behar dira, eta gaixotasun hori harrapatzeko arriskua, ikuskapenak handitu eta zorrotzagoak izan daitezen, eta amiantoa kentzeko modua (isolatzaile kantzerigeno arriskutsua) ezarri behar delako. Material
|
hori
duen eraikin bat birgaitu egin behar da. Prebentzio neurririk ez hartzearen adibide gisa, Guinovart and Oshsa S.A. enpresaren kasua jarri zuen sindikatuak.
|
|
|
Aurrerapen mediko hori atzo aurkeztu zen Ramón y Cajalen, La Paz ospitalearekin batera prozesu kirurgiko konplexu hori arrakastaz burutzea lortu duen zentroan. Helburu
|
hori
duela hamaika urte ezarri zen, eta “benetako kimeratzat” hartu da, Ramón y Cajaleko Hepato Hesteetako Transplante Unitateko koordinatzaileak azaldu zuenez. Ospitale horren eta La Paz en arteko lankidetza 1991n hasi zen, baina azken bost urteetan izan dira aurrerapen nagusiak transplante mota batean, zeinak bizirauteko berme gutxi baitzituen, errefusatze indize handiagatik.
|
|
|
Beren lana aldaketa horien maiztasunean oinarritu zen, koloneko minbizia diagnostikatu zitzaien New Yorkeko eta Israelgo 1.244 pazienteri, eta 1839 boluntario osasuntsuetan behatutakoekin alderatu zituzten. Paziente horien %2k, gutxi gorabehera, mutazio genetiko
|
hori
zuen, eta kontrol taldearen %1ek. Kenneth Offit en aburuz, Sloan Kettering eko Genetika Zerbitzuko burua eta ikertzaile talde horretako kidea baita, “saiakuntzaren alderdirik interesgarriena da gizakietan koloneko minbizia agertzeko bide berri bat aurkitzea, aldez aurretik laborategiko ereduetan iradoki ez dena”.
|
|
|
Regling ek zorrotz ukatu zituen azterlanaren baieztapenak, eta esan zuen ohiz kanpoko baldintzetan egin zela, txanponak 48 eta 72 orduz jarraian mantenduz giza azalarekin kontaktuan, inork ez baitu txanponik eskuetan hainbeste denboran. Era berean, adierazi zuen Espainiako moneten ordezkapenak nikela zuten ale gehienak kendu dituela zirkulaziotik, urtarrilaren 1a baino lehen metal
|
hori
zuten txanponak guztizkoaren %75 baitziren, eta orain %14 Txanponetako nikel edukiak Europar Batasuneko araudia bera hausten duela eta, Ekonomia Gaietarako arduradunak adierazi zuen Europako zuzentarauak metal horren kantitatea arautzen duela luzaroan giza azalarekin harreman zuzena izateko produktuetan, eta hori ez da txanponen kasua. Bestalde, Regling ek adierazi zuen nikela aukeratu zela piezak egiteko, oso material erabilgarria baita faltsutzeak saihesteko.
|
|
|
Errioxako profesional medikoen talde batek, fibromialgia duten gaixoen Errioxako elkartearekin (Fibro Errioxa) hitzarmena sinatu ondoren, azterketa kliniko bat egin du, eta ondorioztatu du, jarduera moderatuak hobetu egiten duela gaitz
|
hori
dutenen bizi kalitatea. Ariketak ez luke bi ordu baino gehiago pasatu behar astean hiru saiotan banatuta, eta goiz erdian egin litzateke, gaixo horien berariazko baldintzak direla eta; izan ere, jaikitzean gaizki daude, eta arratsaldeko azken orduan lukete horrelako saioei aurre egin.
|
|
|
Gogoratu zuen, gainera, pisua eta gantz portzentajea murriztea komeni dela gaixo horientzat. Eta zehaztu zuen ariketa ez dela tratamendu bat eta ez duela fibromialgia sendatuko, baina lagunduko duela, beste neurri batzuekin batera, gaitz
|
hori
duten pertsonen bizi kalitatea hobetzen. Ariketa kopuruak bidezkoa izan behar du, esan zuen, kopuruan pasatzeak ere ondorioak dituelako eta okerrera egiten duelako.
|
|
|
Bigarren seihilekoan bakarrik gertatu ziren 435 kasu Espainian, urteko lehen hiru hilabeteetan baino bi aldiz gehiago, baina legeria zaharkitu baten bidez araututa. Legeria
|
hori
duela mende bat baino gehiagotik dator artikuluren batean, eta erantzukizunak saihesteko eta nahi ez diren konparaziozko bidegabekeriak eragiteko aukera ematen du. Kongresuan araua behin betiko egiteko hurbiletik zeuden iturriek ziurtatu zuten hasierako planteamenduek aldaketa handiak ekarriko dituztela Kongresuan, zuzenketen bidez. Orain arte bezala, langileen prerrogatibei eustea izango da adierazgarriena, krisi prozesu batean enpresarekin zuten soldata zorra kobratzeko orduan.
|
|
|
Bestalde, aditu horrek bi azterlan argitaratu zituela nabarmendu zuen, hasiera batean Viagrak bihotzarentzat izan zitzakeen arriskuak baztertu zituztenak. Saiakuntza horien arabera, sildenafiloak, Viagra gisa merkaturatzen denak, bihotz gutxiegitasuna duten pazienteen gaitasun fisikoa hobetzen du ariketa fisikoa egiteko orduan, eta patologia
|
hori
duten pazienteek tratamendua ez uztea errazten du. Aditu horren iritziz, erekzio disfuntzioa duten bi milioi espainiarretatik 140.000 pertsonak bakarrik jarraitzen badute, neurri batean, desinformazioari zor zaio tratamendua, adineko pertsona askok uste baitute beren arazoa adinaren ondorio dela eta ez dela medikuarengana joaten.
|
|
|
Bija estraktuarekiko alergia kasu bakan batzuk baino ez dira deskribatu; aitzitik, aspalditik planteatu da hipotesia: beta karotenoak, edo hobeto esanda,
|
hori
duten elikagaiek, eragin babeslea izan dezakete zenbait minbizi motaren aurrean. Klorofilak eta klorofilinak (E eta E) landare fotosintetikoetan dauden pigmentu berdeak dira, alga eta bakterio fotosintetikoak barne.
|
|
|
Birikaren gaineko konpresioari esker, ezin da behar bezala garatu. Akats
|
hori
duten jaioberriek premiazko ebakuntza kirurgikoa behar dute konpontzeko (normalean, jaio eta ordu gutxira, egonkortu ondoren). Baina horietako asko hil egiten dira heldutasunik ezagatik eta biriketako tamaina txikiagatik.
|
|
|
Ia beti (%70 eta %80 artean) dermatitis atopikoa desagertu egiten da haurra pubertarora iristen denean, eta gutxi dira helduaroan jarraitzen dutenak. Hala ere, Espainiako haurren% 15 gaixotasun
|
hori
dute, eta sintoma nagusiak azkura, narritadura eta ekzemak dira. Insomnioak eta akidura Gehienetan, dermatitis atopikoak ondoeza eragiten du, azkura eta mina sentitzen direlako, eta horrek aldaketak eragiten ditu gaixoaren eguneroko bizitzan.
|