|
2001
|
|
|
“azido askorbikoak (bitamina ere esaten zaio) heriotza arriskua murrizten du arrazoi guztiengatik”. Horregatik, bitamina
|
hori
duten elikagaiak dietan sartzea gomendatzen dute. “Egunean zehar bost fruta pieza edo entsalada txiki jatea da egokiena –esan duzu– Hala eginez gero, eguneroko errazio bakoitzak 45 urtetik gorako pertsonek 4 urteko epean hiltzeko arriskua %20 murriztea lortuko luke”.
|
|
2002
|
|
|
Izen
|
hori
duten elikagaiei osagaietakoren bat gehitu egin zaie (edo erauzi); beren egitura kimikoa edo nutrienteen bio baliagarritasuna eraldatu zaie, edo bata eta bestea egin zaizkie.
|
|
|
Bija estraktuarekiko alergia kasu bakan batzuk baino ez dira deskribatu; aitzitik, aspalditik planteatu da hipotesia: beta karotenoak, edo hobeto esanda,
|
hori
duten elikagaiek, eragin babeslea izan dezakete zenbait minbizi motaren aurrean. Klorofilak eta klorofilinak (E eta E) landare fotosintetikoetan dauden pigmentu berdeak dira, alga eta bakterio fotosintetikoak barne.
|
|
2003
|
|
|
bere urritasuna larruazalean islatzen da neurri handiagoan; larruazala lehor eta zimurtsu geratzen da izerdi guruinetan eta sebo guruinetan jariatze gabezia dagoelako. Bitamina
|
hori
duten elikagaiak esneki osoak, gaztak, gurina, arrautza gorringoa dira. Kolore horia, laranja edo gorrixka duten landareak (kalabaza, melokotoia, abrikota, mandarinak, laranja…) beta karotenoaren iturri dira, A bitamina bihurtzen den substantzia, behar duen neurrian.
|
|
|
Baliteke kafeina aroma gisa erabiltzea osagaien zerrendan ez agertzea; eta agertu behar lukeen kasurako, ez zen aipamen berezirik aurreikusi eduki handia izango balu. Estatu kide batzuetan, beren legeria nazionalak behartu egiten zituen ekoizleak substantzia
|
hori
zuten elikagaien etiketetan kafeina zegoela aipatzera, eta, kasu batzuetan, kafeina edukiaz ohartaraztera. Legeria nazional desberdinak egoteak eta aplikatzeak zailtasun teknikoak sortzen zituen eragindako elikagaiak Europar Batasunaren barruan trukatzeko.
|
|
|
“Ikerketen arabera, egunean 42 g (eskukada baten baliokidea) koipe saturatu eta kolesterol kopuru txikiko dieta gisa kontsumitzeak bihotzeko gaixotasunaren arriskua murriztu dezake”, hemendik aurrera, Estatu Batuetako fruitu lehorren ekoizleek har dezaketen ohartarazpena da. Izen
|
hori
duten elikagaiak almendrak, pistatxoak, hurrak eta intxaur bakanak dira. AEBetako adituek egindako azken ikerketa zientifikoek frogatu dute intxaurrek propietate onuragarriak dituztela, batez ere nutrizio aldetik duten osaeragatik.
|
|
2004
|
|
|
Halaber, onuragarria da potasio ugari duten elikagaiak kontsumitzea. Potasioak, sodioak ez bezala, ura kentzen du; beraz, interesgarria da dietan mineral
|
hori
duten elikagaiak sartzea, hala nola barazkiak eta barazkiak, fruta freskoak, osoko zerealak, garagardo legamia eta lekaleak. Gainera, landare elikagaiak zuntz aberatsak dira, eta oso elementu onuragarria da zirkulazio arazoak izanez gero; izan ere, zuntzak zenbait substantzia hartzeko gaitasuna du heste mailan, eta, hala, ez du xurgatzen, kolesterola eta koipea, besteak beste.
|
|
2005
|
|
|
Elikagai gehigarrietako adituen FAO/ OMS Batzorde Mistoa (JECFA) 2005eko otsailaren 8tik 17ra bildu da, artxilamidei eta elikagaien beste bost kutsatzaileri lotutako osasunerako arriskuak aztertzeko. Batzordeak ondorioztatu du animaliekin egindako esperimentuek minbizia dagoela artxilamiden eragin toxiko garrantzitsuentzat, eta gaur egun agertzen diren kopuruetan kutsatzaile
|
hori
duten elikagaiak kontsumitzea arriskutsua izan daitekeela osasun publikoarentzat. Arriskuaren ebaluazioa Adituek ebaluazio moderatuan oinarritu dute ikerketaren ondorioa, eta onartzen dute artxilamiden toxikotasunaren funtzionamenduari buruzko informazio zehatza falta dela, animaliekin egindako esperimentaziotik lortutako informazio egokienaren eta pertsonengan izan ditzakeen ondorioen arteko konparazio hipotetikoak egin zirela, eta kontsumoaren ebaluazioak estrapolatu egin zirela.
|
|
|
B taldeko bitaminena. Hidrosolublea denez, haren soberakina gernuarena; beraz, ez da organismoan metatzen, baina kontsumitu egin behar da bitamina
|
hori
duten elikagaiak egunero, gabeziak saihesteko. Zein dira bere eginkizunak?
|
|
2006
|
|
|
meloia, marrubiak, baiak, piperrak eta tomatea. bitaminari buruzko gomendioak betetzeko, nahikoa da egunero gutxienez bitamina
|
hori
duen elikagai bat hartzea, hala nola zitrikoen, barazkien, entsaladen… zuku naturala. – bitamina:
|
|
|
Aurkikuntza horrek itxaropena zabaldu dio gaixotasun zeliakoa sendatzeko aukerari, hots, glutenarekiko intolerantzia izateko aukerari. Izan ere, gaixotasun
|
hori
duten elikagai guztiak, hala nola ogia edo pasta, saihestu egin behar dituzte. Organismoaren akats batek eragiten du gaitz hori, ez baitu glutena ezagutzen eta areriotzat hartzen baitu; horregatik, hesteetako flora suntsitzen duten azidoekin erreakzionatzen du.
|
|
2008
|
|
|
alde txikia dago aurrekoarekiko. Aw
|
hori
duten elikagaietan mikroorganismo patogeno ugari sor daitezke. Hauek dira elikagai ohikoenak:
|
|
|
“Glutenik gabe” sinboloa zirkulu baten barruan sartutako mihi batek irudikatzen du. Bereizketa
|
hori
duten elikagaiak erabat egokiak dira zeliakoentzat.
|
|
|
Patologia mota hori talde osorantz edo talde horretako kide batengana bakarrik gara daiteke. Hori prebenitzeko, saihestu egin behar da alergia eragiten duen fruitua edo talde osoa ez ezik,
|
hori
duten elikagaiak ere kontsumitzea, kantitate txikitan bada ere. Kasu horretan, ezinbestekoa da kontsumitzen diren produktu guztien etiketak arretaz irakurtzea.
|
|
2011
|
|
|
Adineko pertsonengan dieta orekatua izateko beste zailtasun bat da jateko gogorik ez izateak beharrezko elikagaiak hartzea baldintzatzen duela. Kontuan izan behar da barazkiek, frutek, barazkiek, lekaleek eta zerealek (elikadura osasuntsuaren oinarria) ez dutela B12 Egunero behar den bitamina kopurua lortu behar da, 2 mikrogramo inguru egunean, baina ez da erraza, izan ere, bitamina
|
hori
duten elikagaiak maizago baztertzen dira, zenbat eta zaharragoak izan. Hala ere, hori lortzearen garrantzia azpimarratu behar da.
|
|
2012
|
|
|
Tea, kafea edo alkohola, txokolatea edo edari energetikoak saihestea komeni da. triptofanoa batez ere, aminoazido funtsezkoa da melatonina eta serotonina sortzeko; beraz, beharrezkoa da aminoazido
|
hori
duten elikagaiak kontsumitzea, indarberritze amets bat lortzeko. Bananak, esnea, haragia, arrain urdina edo fruitu lehorrak dira aminoazido hori gehien duten elikagaiak.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, gluten gabeko dieta zorrotza da zeliakiari aurre egiteko bide bakarra. Zeliakoen organismoak ez du glutena digeritzen, eta proteina
|
hori
duten elikagaiak hartzeak kalte egiten die. Ez dira kapaz, besteak beste, garia, garagarra zekalea, oloa eta espelta digeritzeko.
|
|
2019
|
|
|
Aditu askok azpimarratzen dute kolesterol txarraren maila handitzean landare olio hori ez kontsumitzea. Beste aditu batzuek, ildo horretatik, herritarren artean alarmarik ez sortzeko eta osagai
|
hori
duten elikagaien kontsumo baxua eta dieta osasuntsua gomendatzeko lan egiten dute; hau da, egun batean hartzen den gantz asearen guztizkoa kaloria guztien% 10 baino gehiago ez izateko. Duela bost urte ia ez genuen olio horretaz ezer entzun; gaur egun, ordea, komunikabideek iritzi publikoa sortzen lagundu dute gai horri buruz, nutrizionisten eta banaketaren sektoreko adituen esperientziarekin eta ikerketekin batera.
|
|
|
Itsaskiaren zati hori kontsumitu behar ez badugu, kadmioa ez da gehiago kontsumituko. Baina, krustazeoak (ganbak, izkiratzarrak, itsasoko idiak edo txangurruak) ez dira metal astun
|
hori
duten elikagai bakarrak. Kakaoa, basa perretxikoak, hazi oleaginosoak (ekilore haziak) edo zerealak ere aurki ditzakegu.
|
|
2020
|
|
|
Hori dela eta, Institute of Medicine k ez du muga handirik ezartzen zuntzaren kasuan, uste baitu ez dela ondorio kaltegarririk ikusten kontsumoa handitzean. Zuntz gehikuntzara pixkanaka egokitzeko dugun gaitasun handiak, batez ere elikagaietatik abiatuta (ez osagarriak), zuntz
|
hori
duten elikagaiez gozatzeko aukera eman behar digu, inolako eragozpenik sortu gabe. 5 Non dago zuntza?
|
|
|
igarotako denbora oso luzea ez bada, litekeena da elikagaiak osasunerako arrisku nabarmenik ez izatea; beraz, hasiera batean kontsumi liteke, baina ñabardura garrantzitsuekin. Oso zabalduta dago adierazpen
|
hori
duten elikagaiek betiko kalterik egiten ez dutela uste izatea, eta ezaugarri organoleptikoen narriadura besterik ez dute egiten, baina ez da egia. Edo, gutxienez, ez beti.
|
|
|
2 Ziurtatu kaltzioa “Helduen hezur osasun ona bermatzeko, egunean gramo bat kaltzio kontsumitu behar da gutxi gorabehera”, azaldu dute adituek. Ia guztiok dakigu esnekiak (gazta, esnea, jogurta, etab.) mineral horren iturri garrantzitsua dira, baina ez dira mineral
|
hori
duten elikagai bakarrak. Hosto berdeko barazkiak, fruitu lehorrak, lekaleak, arrainak (batez ere latako sardinak hezurrekin), piku lehorrak, sesamo haziak eta tofua ere lagungarri dira eguneroko kaltzio beharrak asetzeko.
|
|
|
Oso bitamina ezegonkorra da, tenperaturarekiko, oxigenoarekiko, argiarekiko eta hezetasunarekiko sentikorra delako. Hori dela eta, oso erraz suntsitzen da bitamina
|
hori
duten elikagaiak prestatzean eta biltegiratzean, eta azido folikoaren %50etik %70era galdu daiteke 2 egunetan. Ez da zaila lortzea.
|
|
2021
|
|
|
Eritasun zeliakoa duten pertsonek ez dute glutena onartzen. Proteina
|
hori
duten elikagaiak irensten dituztenean, beren sistema immunologikoak modu anomaloan erreakzionatzen du eta heste meharra estaltzen duen mukosa kaltetzen du. Baina horrek ez du esan nahi, berez, glutena kaltegarria denik osasunerako, ez eta herritar guztien dietatik kendu behar denik ere:
|
|
|
Horrek pentsarazi du haien kontsumoak eragina izan dezakeela pubertaroko gizonen garapenean, edo emakumeen bularreko minbizia izateko arriskua areagotu. Hala ere, lekale
|
hori
duten elikagaiek —tofua, edamea, soja testurizatua edo soja edaria, esaterako— ez dute isoflabona maila nahikorik kontrako ondorioak eragiteko. Aitzitik, Minbizia Ikertzeko Mundu Funtsak (WCRF) uste du soja elikagai segurua dela, proteina iturri bikaina dela eta haren kontsumoak, batez ere haragi gorri eta prozesatuen ordez erabiltzen denean, onura handiak dakartza edozein arrisku potentzial baino.
|
|
2022
|
|
|
Eztia azukre librea da, mahaiko azukrea bezala, eta biak, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) gomendioen arabera, oso modu mugatuan kontsumitu behar dira: gehienez 20 g egunean, eta ez da bestelako azukre askerik gehitu behar, ez eta
|
hori
duten elikagaiak kontsumitu ere. Eztiak azukre gutxiago ematen badu ere(% 75, mahaiko azukrearen% 100arekin alderatuta), azukre gehiegi kontsumitzeak arrisku bera dakar osasunerako eta azukrearekin pasatzeak:
|