|
2009
|
|
|
Oroimenari eragiten dioten estimuluen hariko diskurtso literarioak ekarri dizkio liburu
|
honi
behartu gabeko prosaren segailtasuna eta pretentsio eruditurik gabeko hausnarketa estetiko doia, neurtua. Hasieratik Claudio Magrisek Danubioren arroilari jarraituz eginiko bidaia hausnarketaria zuen gogoan.
|
|
|
Liz Hardestyren aitonak, Mateo Arreguik, bere maizterrak bizitzan nahiz heriotzan zaintzen zituen moduan, bilobak haien oroimen iraunkorra ziurtatu zuen, hiru urte eman zituelarik artxiboak arakatzen eta ikertzen, espezialistei elkarrizketak egiten, eta boluntario talde bat gidatzen. Nekaezin egin zuen lan, euskaldun haiei eman dakien Idahon igarotakoa eta lur
|
honi
ekarririkoa gogoraraziko duen oroigarri bat. Liz Hardestyri esker, euskaldun horiek gogoratuak izango dira.
|
|
|
Begira diezaiogun irain gisako ateraldi
|
honi
: kabroi zeken mutur zikin alena.
|
|
2010
|
|
|
eta istorio latz
|
honi
amaia emango diot.
|
|
|
2003 urtean argitaratu nuen Arnasa galduaren ondarea liburuan azaldutako poema baten birziklapena da, konkretuki Arribanteak izenburua zuenarena. Beraz, kasu honetan birziklapena deitu diot ariketa
|
honi
, baina funtsean dagoena norberaren poema baten hobetzeko nahia da. Poema berria da, garai bateko poema hartatik oihartzun sakon eta nabariak azaltzen baditu ere.
|
|
|
Horrelakoa izan behar dik marinelak, itsasoaren gainean dabilenak gaiztoa izan behar dik derrigor... Erantzutea espero badu aspertuko da ederki,
|
honi
bai bai bairik ez. Zergatik ez dira azaldu Petra eta Exteban?
|
|
2011
|
|
|
Gizaseme edo izaki ikaragarri
|
honi
ezer gutxi geratzen zitzaion orain, bakarrik burua eta bi besoak lepoarekin. Ez zeukan lehen bezala arrastaka ibiltzerik, saltoka joan beharra zeukan zezen igel bat bezala, eta andereño honek hutsa falta zuen gaixotzeko aurrean zeraman izakiaren itxura beldurgarriagatik.
|
|
|
Gaztelaniaz, egun, Alianza Editorialeko edizio merkea da, ziurrenik, Lemen lan
|
honi
heltzeko modurik eskuragarriena. Diarios de las estrellas, Madril, Alianza, 2005, 568 orrialde?; frantsesezko ediziorik berriena, baina ez osoa, nik dakidala, Mémoires d. Ijon Tichy da. J, ai Lu, 1995, 241 orrialde?. Euskaraz, polonierako itzultzaile geroz eta hobeak ditugun arren, ez dago liburu honen, ez Lemen beste edozeinen itzulpenik, nahiz eta nahi duenak atariko on bat aurki dezakeen Maskarada taldeak duela urte batzuk taularatu zituen ipuin horietako batzuen bertsioan, Izarretako bitakora izenarekin aurkeztu zena:
|
|
2012
|
|
|
Bat nator erabat Natalia Ginzburgek Lessico famigliare narrazio autobiografikoan esaten duenarekin: «Benetako gertaeretan oinarrituta badago ere, gustatzen zait pentsatzea nobela baten antzera irakurria izango dela, liburu
|
honi
fikzioari eskatu ohi diogun guztia eskatuz».
|
|
|
Baina, oro har, atzera begiratu eta abertzale batek izan dezakeen pribilejiorik handienetakoa izan dudala ikusten dut. Indarkeriarik ez, giza eskubide guztiak pertsona guztiendako, eta herri
|
honi
hitza eman nolako etorkizuna nahi duen erabaki dezan. Hori izan da zortzi urtean zehar, eta, batez ere, bozeramaile ardura hartu nuenetik, Ibarretxe Lehendakaria gidari genuela defendatu genuena.
|
|
|
Ahal izan dudan neurrian, lurrezko ontzigintzako ale batzuk eskuratzen saiatu naiz, eta etxean dauzkadanei begira jartzen naizenean, gogora ekartzen dizkidate Kaukasoko nazio maitagarri horren oroitzapenak, hango hizkuntza, egituraz euskararekin antz handia duena, beren kantu eta dantzak, eta bertan eman nuen denbora atsegina ere bai. Argazkian ageri den
|
honi
georgieraz marani,, ardandegia, deritzo, eta, berez, frutak eta ardoa zerbitzatzeko ontzi apaingarria da.
|
|
|
Australiaren hegoaldean bizi den musker handi
|
honi
pogona deritzo, eta musker bizardoa ere bai. Neure lehengusu baten semeak opari gisa eskaini zidan.
|
|
2013
|
|
|
Aingurak dira aurpegi horiek, lur honetan ditudan lokarriak. Sendotasuna dute eta sendotasuna eta indarra ematen diote une eta toki
|
honi
. Haiengatik esan dezaket nire etxe hau nirea dela oraindik.
|
|
|
J.I.: Tira, saio
|
honi
amaiera emateko, Joseba, konta ezazu zuri inoiz pasatutako gertaera edo pasadizo bitxi edo xelebreren bat. Seguru harrigarri samarrak badituzula.
|
|
|
Behar zirenak baino ez. Ez da historia lan bat izan, ezin diot
|
honi
bizitza osoa dedikatu, horretarako unibertsitate irakasleak daude. Eta beste proiektu batzukditut.
|
|
|
Mikro dositan, fintasun handiz, errazio ondo kalkulatuen bitartez jakinarazten dit ez dela erabat egokitu egoera honetara. Ez gertutasun
|
honi
etsipen puntu batez lotu zaio, behartu samar eta, paradoxikoki, libre. Baina ongi disimulatzen du, ni jakitun egin eta, aldi berean, ez kezkatzeko beste.
|
|
2015
|
|
|
Liburuaren inguruko kontuparaliterario batzuk ezagutzen ditugu, hemen komentatu bezala kronika nobelatu baten aurrean gaudelaesatera garamatzatenak. Estuki lotuta daudela, alegia, autorearen eta kontakizuneko protagonistaren bideakkasu honetan, estuki edo estukiago, Oñederrareneleberrian irakur dezakegun
|
honi
kontu egiten badiogu: «bidenabar edo zuzenean, dena dela autobiografiaazken batean, gardenago edo uherrago, baina beti arigarela gure bizitza kontatzen»?.
|
|
|
Hasierako testu honetaz gainera, lehen orrialdean, bigarren lerrokadan, hiru lerroko testu bat ezabaturik ikusten dugu. Testu
|
honi
jira eta bira bat baino gehiago eman badizkiogu ere, ezin inondik inora eretranskribatu. Hasierako oharra euskaraz jarri ote du etagerora ezabatu?
|
|
|
Halere, artearen unibertso ludikoan pilotaren markak ez dira oso adierazgarriak: artista «handiek» ez diote aparteko berezitasunik aitortu joko
|
honi
, eta, ondorioz, oharkabean eta zaratarik atera gabe zeharkatu du irudi plastikoen gunea. Huts hori konpontzeko asmotan, Jai Alai, euskal pilotaren edertia izeneko erakusketa antolatu zuen José María Unsain arte komisarioak, 2010 urtean, Donostiako Kubo Kutxa aretoan.
|
|
|
Horietako bat Ignacio Díaz de Olanoren A cuarenta y nueve koadroa dugu. Irudiaren antolaketa bikaina eta koloreen erabilpen neurtua agerikoak dira, baina ezkutuan gordetzen diren elementuek ematen diote aparteko ikusgarritasuna mihise gaineko olio
|
honi
. Jokalarien posturek ehiztarien jarduna ekartzen digute gogora:
|
|
|
Beste herri askotan bezala, Goizuetan ere elizako pareta zen bestea, pilotarako maiz baliatzen zena. Begira, bestela, honako pasarte
|
honi
(GUA, akta, 127 or.):
|
|
|
Lubineko pilota plaza ere ageri da, sare paratze eta zola berritze kontuetan. Eta
|
honi
berriz, «frontón del la vega» deitzen diote Goiko Landan egina zelakotz:
|
|
2016
|
|
|
Bere klase batean, nire aulkian eserita, gogoratzen naiz esan niola neure buruari: «Zahar
|
honi
antzerkiaz ari dela begietan honelako distira pizten bazaio, mardula den zerbait egon behar du honen atzean».
|
|
|
Hemeretzi urte horietan ikasi nuen benetan autoa gidatzen, ekinaren poderioz, jakina, eta urte horiek guztiak igarota errepideko bihurrikeria guztiei aurre egiteko moduan nagoela esan dezaket. Antzezpen munduari dagokionez ere, hogei urte horietan ikasi nuen antzezle lanbide
|
honi
dagozkion gorabeheretan moldatzen. Baina, autoarekin ez bezala, ezin dut ziurtasunez esan lanbide honen bihurrikeriei aurre egiteko moduan nagoen.
|
|
|
lanaren antzekoa egiten nuen nik:
|
honi
eta hari deitu, fotokopiak egin, dirua aurkitu. Hortik aurrera nork bere papera zeukan?
|
|
2017
|
|
|
Hiztun ona, komunikatzaile ona». Kazetari
|
honi
hau esan zion 1986ko elkarrizketa hartan: «Tentsio batean bizi gara.
|
|
|
Zorigaiztoko istripu hari buruz, honela hitz egin zion kazetari
|
honi
, 1986an egindako elkarrizketan: «Hain gogorra ez zitzaidan egin.
|
|
|
Joxan Goikoetxeak zalantzak dauzka orain ere, kasu honetan objektuei buruz, gorde ala bota egin lituzkeen. Horren seinale, bere Hernaniko estudioan elkarrizketa
|
honi
eman zion hasiera: Manuel Vicent ek gai horretaz idatzitako artikulua irakurri zigun:
|
|
|
«luza ditzagun/ bezperak,/ utz dezagun geroko/ ezin itzurizko/ nostalgiaren orena». Ideia filosofiko
|
honi
lotuta dauden estilo markak dira ironia eta jolasa. Nabaria da hori hirugarren atalean, non hitz jokoak, paralelismo jostariak eta umorea etengabeak diren? «Mendigoizaleena» poema horren adibide.
|
|
|
Zoritxarrez, Paueko prefetaren manuz, desterrura joan behar ukan zuten Benito del Valle, Irigarai, Madariaga eta Txillardegik. Charrittonek Txillardegi aterpetu zuen, baina
|
honi
apezpikuaren urgazle bat etorri zitzaion prefetaren manua betetzera lehiaraziz Hazparneko ikastetxe pare horren onetan, bestela Frantziako gobernuak diru laguntzarik gabe utziko zituela. Txillardegi joan zen, bere aldetik Benito del Vallek ere alde egin zuen, baina Madariagak eta Irigaraik auzi bero bat ukan zuten Baionan eta presondegira kondenatuak izan ziren.
|
|
2018
|
|
|
Joan nintzaion bulegora: «Arrue jaunak esan dit
|
honi
onarpena emateko». Eta horrela argitaratu zen.
|
|
|
kezkak, negu beltza, ikastaro zaila. Horixe bera da, mutikoaren bizitza ordenatuaren azalpen lau
|
honi
dariona:
|