|
2000
|
|
|
Nazioarteaz harat, euskararen egoeraz arduratuta ageri zen Z. ARGIA. Mitxele naren esanari eta euskaldunek
|
hizkuntzarekiko
zuten jarrerari jartzen zien arreta.
|
|
2002
|
|
|
Ikaslearen informazioak ahalik eta gehien lortzeko balio digu. Bere historia, zailtasunak, interesak eta
|
hizkuntzarekiko
duen jarrera; beraz, informazio horiabiapuntu, programazioa bere beharrei egokituko diegu.
|
|
2007
|
|
|
Zentzu honetan interesgarria da ere etika komunikatiboari begirada bat botatzea, hain zuzen berori gizakiaren berezko gaitasun linguistikotik abiatzen delako eta, ondorioz, bere helburua giza elkarrizketa erantzulea ahalbidetuko duten baldintzak sortzea edota hobetzea delako. Hezkuntzak
|
hizkuntzarekiko
duen interesaren muina, beraz, hizkuntzaren antropologia pedagogiko sakon eta orohartzaile batean kokatzen da, zeinaren arabera hitz egiten ikastea giza izaki bezala portatzen ikastea den eta heziketa linguistikoa formazio gizatiarra den. Horrenbestez, eta bukatzeko, zera berrets dezakegu:
|
|
|
Kontua da, finean, hizkuntzaren gaitasuna ez dela gizakiaren bestelako gaitasunen pareko bat, baizik eta gizakiaren izaera eta garapena bere gizatasunean osatzen duen gaitasuna, eta horrexegatik da hizkuntza —aditzera eman bezala— diziplinarteko aztergai nagusi bat. Horren haritik, beraz, hezkuntzak
|
hizkuntzarekiko
duen interesa, sakonsakonean, berorren funtzio humanizatzailean oinarritzen dela atzeman dezakegu: hizkuntzaren pedagogia, ikuspuntu horretatik, askoz ere gehiago da hizkuntza baten edo bestearen irakaskuntza baino, alegia, hura ez da didaktika linguistikoaren arazo tekniko, mekaniko, estrategiko edota metodologikoak kontsideratzearekin konformatzen.
|
|
2009
|
|
|
Aipaturikoa ez ezik Unescoren bederatzi eremuen argitan erabakigarria da, halaber, hiztunek
|
hizkuntzarekiko
duten jarrera eta atxikimendua. Horretan ere aldeak daude euskararen hiru lurraldeen artean, batez ere euskal hiztun ez diren herritarrei dagokienez.
|
|
2010
|
|
|
Arau honen arabera, enpresa globalizatu orok langile elebidunak edo eleaniztunak ditu bere helburuak erdiesteko, eta langile horiek modu planifikatuan kokatu ditu egituraren gune estrategikoetan. Dena den, erakundeen barneko bezeroak (bertakoa) konpainiarekiko atxikimenduan —eta, beraz, motibazioan— eragin handia izango du goi zuzendaritzak bere
|
hizkuntzarekiko
duen jarrerak. Kasuotan, protokoloak zehaztu behar izaten dira hizkuntza bakoitzaren funtzioa eta erabilera zehazteko.
|
|
|
Eta, euskararekiko kezka zabaldu ahala, eskolarekikoa ere hedatuz joan zen. Campionek berak eta Resurreccion Maria Azkue idazle eta hizkuntzalari bizkaitarrak, esaterako, estatuko eskola kritikatu zuten,
|
hizkuntzarekiko
zuen jokabideagatik.
|
|
|
Horrenbestez, zera azpimarratuko dugu: psikopedagogiak
|
hizkuntzarekiko
duen interesa, ezeren aurretik, hizkuntzaren beraren dimentsio antropologiko, psikopedagogiko eta komunikatiboan oinarritzen da eta, finean, horrek gizakiaren formazio prozesurako duen garrantzian.
|
|
2011
|
|
|
Hainbat ikastetxetatik joandako ikasleak mahaietan sakabanatu, eta euskaraz jardun dira ikasketei, kirolari, etorkizunari eta beste gai batzuei buruz.Gazteak horrelako egitasmoetara erakartzea garrantzitsua dela dio Aisak, euskaraz jakin arren gaztelaniaz egiten baitute sarri.Arrazoia eman dio Alex Etxebeste Easo Politeknikoa institutuko ikasleak. «Nahiz eta euskaraz jakin, hitz egiteko ohitura falta zaigu», aitortu du.Larunbatean, Euskararen Nazioarteko Egunean, gizartean erreferenteak diren pertsonak gonbidatuko dituzte mintzodromora, euskaraz egin dezaten.Aisaren arabera, gizartean isla duten pertsonek euskara erabiltzeak indartu egiten du hizkuntza, jendeak
|
hizkuntzarekiko
duen ikusmoldea aldatzen baitu.Juan Karlos Izagirre Donostiako alkateak, Javier Muguruza musikariak eta Martin Berasategi sukaldariak jada baieztatu dute han izango direla.Badira bi urte mintzodromoa egitasmoa martxan jarri zutela, eta izandako arrakasta ikusirik, beste herri batzuetara zabaltzea erabaki dute. Tolosa, Lasarte, Zumarraga eta beste herri batzuetan ere antolatuko dira aurten mintzodromoak.
|
|
|
Gogoeta saioa hori da: bakoitzak
|
hizkuntzarekiko
dituen usteak, iritziak, ideiak azaltzeko gunea. Hori da guk planteatzen dugun minimoa.
|
|
|
–Baina erabat ziur nago, herri batek hizkuntza jakin bati dion loturari erantzun nahi zaionean, azalpen erabat instrumentalak ez direla nahikoa eta egin litzaiokeela aipamen bat herri horrek bere
|
hizkuntzarekiko
duen lotura emozionalari?. Josep R.
|
|
|
Utilitarismoaren eragin indarra hizkuntz hautuan: . Guatemalako maiek beren
|
hizkuntzarekiko
duten jarrera oro har ezkorra da, ez baitute uste beren hizkuntza baliagarria zaienik. Horregatik, hainbat eta hainbat guraso gazte elebidunek ez diete beren seme alabei maia hizkuntza irakasten eta espainieraz besterik ez diete hitz egiten.
|
|
|
Mota honetako motibazioari berezko motibazioa deitzen dio Txepetxek. Hau da, motibazioa ez zaio kanpotik etorriko, baizik eta haurrak era naturalean
|
hizkuntzarekiko
duen kontaktuaren bidez.
|
|
|
Helduaroan, haurtzaroan gertatzen denaren kontrako norabidea gertatzen da. Ikasleak
|
hizkuntzarekiko
duen motibaziotik abiatzen da. Motibazio horrek hainbat jatorri izan ditzake (kulturala, hezkuntza, lan mundua, politika, erlijioa, ingurumena?
|
|
|
Hizkuntza handiaren aldeko «aukera askearen» atzean dagoen beste elementu bat gurasoek euren
|
hizkuntzarekiko
duten lotsa dago. Guraso askori euren hizkuntza propioarekiko lotsa sentiarazi diote, eta pentsarazi diote euren seme alabek ez daukatela zertan hortik pasatu.
|
|
|
Ordorikak]: " Ez dakit zenbat erreparatu geniekeen ondoko hizkuntzei, baina nik beti pentsatu izan dut
|
hizkuntzarekiko
dugun ziurtasun faltagatik izan litekeela. Konplexu bat.
|
|
2012
|
|
|
Posizio hori
|
hizkuntzarekiko
duen jarreran barnebiltzen da argien. Laburlaburrean esateko:
|
|
|
Posizio hori
|
hizkuntzarekiko
duen jarreran barnebiltzen da argien. Laburlaburrean esateko:
|
|
2014
|
|
|
Dena den, portaera hori ez da esparru eta egoera guztietan ematen, ez eta ausaz ere, uneko erreferentzia taldearen hizkuntza ohiturak, gaitasunak,
|
hizkuntzarekiko
duten balio multzoaren eta norbanakoaren jarreraren baitakoa izaten da.
|
|
|
bai estatu nazionalismoen nazio uniformatze prozesuetan, eta bai estaturik gabeko mugimendu nazionalisten susperraldietako aldarrikapenetan ere. Hizkuntzaren dimentsio baloratzaileak, bere aldetik, gizarte eragileek beren
|
hizkuntzarekiko
duten sentimendua eta sinesmen multzoa bilduko lituzke; Tejerinak «hizkuntzaren gizarte irudia» esaten diona, hain justu (ik. Tejerina, 1992).
|
|
2015
|
|
|
Datu honi begira, pentsa genezake emaitza hauen eragileak ere izan daitezkeela beste batzuk: irakasleak material didaktikoa baliatzeko modua, irakasleak
|
hizkuntzarekiko
duen ikuspegia edo ikasgela eta ikasleak kudeatzeko duen egiteko modua, esate baterako (Zabala 2013; Mielgo al. 2012: 106).
|
|
|
Horrez gain, irakaslearen esku hartzea emaitza honen baldintzetako bat ere izan liteke: irakasleak
|
hizkuntzarekiko
duen pertzepzioa idatzitik hurbilago badago, ikasleak idatzizko hizkuntzatik gertuago dauden ekoizpenak egitera bideratuko ditu, oharkabean. Bere hizkuntzaren ikuspegia zuzentasunean oso kokatuta dagoenean ere ikasleak horretara bideratzen ditu, eta egokitasunean galerak gertatzen dira.
|
|
|
1) Irakaslea eta hizkuntzarekiko bere ikuspegia. Irakasleak
|
hizkuntzarekiko
duen irudikapenak baldintzatzen du ikasleen ekoizpenetan. Lehendik ere gai honi erreferentzia egin badiogu ere garrantzizkoa iruditzen zaigu berriz ere heltzea.
|
|
|
|
hizkuntzarekiko
dituzten
|
|
|
Gobernuak eta erakundeek
|
hizkuntzarekiko
dituzten
|
|
|
Gobernuak eta erakundeek
|
hizkuntzarekiko
dituzten
|
|
2016
|
|
|
Gobernuak eta erakundeek
|
hizkuntzarekiko
dituzten politikak eta jarrerak
|
|
|
Gobernuak eta erakundeek
|
hizkuntzarekiko
dituzten politikak eta jarrerak.
|
|
|
Gobernuak eta erakundeek
|
hizkuntzarekiko
dituzten politikak eta jarrerak.
|
|
2017
|
|
|
Lan honetan bertan ikusi da ‘jatorrizko hiztunek’ duten jarreraz eta honek duen izaera baztertzaileaz oso kontziente direla ‘hiztun berriak’, gehienetan ikasi berri duten
|
hizkuntzarekiko
duten auto konfiantza urratuz, eta erabiltzen duten hizkeraz lotsatzera eramanez. Kasu hauek, amaiera bera eduki dezakete:
|
|
|
gure xede taldeko gurasoek beren burua erdalduntzat50 dute oro har. Finean, nahiz eta kategoria hau hizkuntza gaitasunean oinarritzen ahal dugun, eta guk hala egin dugu, hiztunak
|
hizkuntzarekiko
dituen bertze harreman batzuk aintzatesten ahal ditugu, hala nola motibazioa, atxikimendu afektiboa, praktikak, eta abar.
|
|
2018
|
|
|
Ikerketa horretan aztertu dena euskarak azken hogeita bost urteotan irabazi dituen 200 mila hiztun berrien gaia izan da. Informazio orokorra biltzeaz gain, euskararen hiztun berri horien bizipenak,
|
hizkuntzarekiko
dituzten jarrerak eta euskaraz aritzeko sortzen zaizkien aukerak eta zailtasunak aztertu dituzte. Jakin da, esate baterako, hiztun horietako askok euskaraz hitz egiteko erraztasunik izan ez arren (gaitasun mailako mugak), edo jatorrizko euskaldunekin (etxean ikasi dutenak) hitz egiteko aukera handirik izan ez arren, euskaraz egin, hitz egiten dutela.
|
|
|
Pareko eskaintzaren egoera batera iritsita, beste hiru faktore aztertzen ditu Moringek: hiztunak
|
hizkuntzarekiko
duen autopertzepzioa (erraztasuna, hurbiltasuna, e.a.), lurraldea (alegia, hizkuntzaren trinkotasuna espazio batean) eta harreman sarea. Hiruretatik azkena azpimarratzen du Moringek hizkuntza hautaketa ulertzeko unean:
|
|
2020
|
|
|
Hizkuntza ohiturez haratago, gehiago ere aipatu du: «batzuetan ez da soilik ohitura kontua,
|
hizkuntzarekiko
dugun jarrera ere bada». Egin dezagun bada euskaraz gehiago, gehiagorekin eta gehiagotan, baita abenduaren 4tik aitzinera ere.
|
|
|
«Batzuetan ez da soilik ohitura kontua,
|
hizkuntzarekiko
dugun jarrera ere bada»
|
|
|
Hala nola, liburu produkzioaren egituraren joera nagusiak, idazletza bizitzeko era, idazlearen beraren autoulertzapena, literaturak
|
hizkuntzarekiko
duen hurbiltzapena (eta zenbaitetan, morrontza), literatur liburuaren eta irakaskuntzarako liburu funtzionalaren nagusitasuna, kultur liburuaren eskasia, eta abar. (Ibid.:
|
|
|
Dela barre egin ziotelako, dela kafe bat hartzeko jarri zizkioten trabengatik, akaso kalean helbide bat galdetzeko ezintasunarengatik, edota nonbait afaltzeko montatu behar zituen periplo linguistikoengatik,
|
hizkuntzarekiko
zuen amorrua handitu, eta bertan behera utzi zituen ikasketa saiakerak. Hortik gorrotatzera ez dago asko, eta hortik erabat inkapaz izatera are gutxiago.
|
|
2021
|
|
|
Eta intimoa. Batera doazen heinean, errazago ohartzen dira gazteak
|
hizkuntzarekiko
duten harremana aldatu egin dela bizitzak aurrera egin ahala. Denborarekin euskararen egoerarekiko kontzientzia ere hartu dutela aitortzen dute.
|
|
|
Edonola ere, gure iritzirako, hor hizkuntzak, eta horrekin batera, euskararekiko kontzientziak, jarrerak eta motibazioak erdigunea hartu luke, dela euskal kulturaren subjektu izateko, dela euskal kulturari buruzko diskurtso horretan parte hartzaile izateko, hizkuntzak dituen gainerako funtzio kognitibo diskurtsiboez jabetzeaz gain, noski. Zentzu horretan, argi dago hizkuntzak identitatearekiko duen tokiari buruzko eztabaida identitateak
|
hizkuntzarekiko
duenari subordinatuta ulertzen dugula Iztueta Azurmendik (op.) bezala guk ere," hizkuntza menperatzailearen kasuan ez bezala, hizkuntza gutxituaren kasuan identitatearen eta hizkuntzaren arteko harremana iraupenerako ezinbesteko baldintza" baita (op.: 160).
|
|
2022
|
|
|
Ondorioztapen orokorrik egitea ezinezkoa baldin bada ere, esku arteko ikerketa honen ondorioek iradokitzen dute euskararen atzean babesteko usteak eta jarrerak daudela, hizkuntza gutxituarenganako atxikimenduan behagarri direnak; hein berean, ulergarria ere bada Hegoaldeko irakasleek euskararekin erraztasun handiagoa izatea hezkuntzarekin lotutako gaiei buruz galdetu eta erantzuterakoan. Era berean, lingua franca eta Hegoaldean hedatuena izaki, logikoa da erraztasun handiagoa izatea gaztelaniarekin; edonola ere, azken datu horretan sakonduz gero, esanguratsua bezain iradokitzailea da gaztelania hautatu dutenen irakasleen artean
|
hizkuntzarekiko
duten atxikimendu eza, iradokirik hizkuntza horren atzean funtzio utilitarista egon litekeela.
|
|
|
Alde batetik, Hegoaldeko irakasleen usteen deskribapen hau baliotsu eta fidela da, hezkuntzak eta gizarteak, euskara ardatz, elebitasuna eta ingelesa hirugarren hizkuntza gisa bultzatzen eta babesten baitituzte. Bestetik, aurreko lerroetako ondorioaren bide beretik, frantsesak jasotako garrantzi maila apalak indartzen du Hegoaldeko irakasleek frantsesa eleaniztasunaren ekuazioan ez sartzea, eta ekintza horren atzeko arrazoiak gizarteak
|
hizkuntzarekiko
duen atxikimendu mugatuaren, arroztasunaren, motibazioaren, funtzioaren eta beharren isla izan litezke. Azken ondorio horretan sakondurik, Martmez de Lunak (2018) azpimarratu bezala, Euskal Herriak paradigma eleaniztunera egokitu behar du euskara, eta, hortaz, aukera paregabea izan daiteke Hegoaldearen eta Iparraldearen kohesiorako erreminta gisa baliatu ahal izateko.
|
|
2023
|
|
|
Atentzioa ematen du, halaber, irakurleoi berri zaigun ahotsak ahots izatearekiko eta, oro har, hitza eta
|
hizkuntzarekiko
duen kontzientziak. Besteak beste, hitz soilak hots higatuak direla diosku Komunikazioa poemak, baina baita soinu gastatu baino gehiago izan daitezkeela ere:
|
|
|
Euskal Herrian ere eraikitze prozesuan bete betean dauden belaunaldi horiei buruzko ikerketak izan dira nagusi, Rachel Hoare egileak Bretainiako hizkuntza jarrera eta identitateei buruzko ikerketan adierazi zuen antzeko arrazoiagatik (Hoare, 2001): " Dowiango kasuaren azterketak(...) erakutsi du zaharkitze egoeretan dauden hizkuntzak hitz egiten diren eskualdeetan bizi diren gazteek
|
hizkuntzarekiko
duten jarrerek eragin handia dutela hizkuntza horrek eskualde horretan izango duen etorkizunean".
|
|
|
Hizkuntza gutxituko hedabideak eratzean, erronketako bat corpus plangintza da, alegia, hitz eta erregistro berriak sortzea.... Estatus plangintzari dagokionean, telebista edo irrati bat ez da nahikoa familiako transmisio hizkuntza aldatzeko, baina, kontsumitzaileek
|
hizkuntzarekiko
duten jarrera eta pertzepzioa aldatzeko gai izan daitezke.
|
|
|
Estatus plangintzari dagokionean, telebista edo irrati bat ez da nahikoa familiako transmisio hizkuntza aldatzeko. Hala ere, kontsumitzaileek
|
hizkuntzarekiko
duten jarrera eta pertzepzioa aldatzeko gai izan daitezke, lehenago eremu itxi edo bakandu bateko hizkuntzatzat zutena esfera publikoan kokatzen baitute (Ó Laoire 2000, 152). Hizkuntza gutxituen komunitateek esfera publiko aktibo bat behar dute" heldutasun" politikoa lortzeko, eta hedabideek horretan lagundu dezakete (Cormack 1998, 45).
|
|
|
Berotik hotzerako aldeak izututa, Adimen Artifizialez dabilen ChatGPT sistemari idatzi diot, iritzia eman diezadan auziaz: «Idatzi mesedez 40 hitzeko testu bat norbanakoak
|
hizkuntzarekiko
duen konpromisoaz». Joxe Lizasoren kantu estiloan, nik amaitzerako erantzun dit aplikazioak, eskertzeko moduko ahalegineraz:
|
|
|
Giltza jendeak
|
hizkuntzarekiko
dituen pertzepzio eta harremanetan kokatzen da.
|