|
2004
|
|
|
Dudaren bat inon egotekotan Euskal Herria izenaren inguruan egon liteke akaso. Auzi honetan, ostera ere, izen honek
|
hizkuntzan
duen ohiko erabilerari segituko natzaio; eta ohiko erabilera hori zein den argitzeko Euskaltzaindiak izen honen inguruan berriki plazaratu duen txostena argigarria da oso:
|
|
2005
|
|
|
Egin ezazu edozein liburu tekniko euskaraz. Hain hizkuntza txikia izanik eta hain gutxi izanda, liburu horrek
|
hizkuntzan
duen pisua ezin da konparatu ingelesez, frantsesez edo gaztelaniaz liburu txar batek (edo joera txar batek) duen eraginarekin. Gaztelaniak, ingelesak eta frantsesak lujo hori izan dezakete; hainbat hiztun, sektore, ghetto erdara txarrez aritzekoa.
|
|
|
Bukatzeko, hizkuntza guztietan neurri batean edo bestean gertatzen den mailegutza aipatu behar dugu. Hizkuntza ahultzen du mailegu gehiegi hartze ak; edonola, bereiztu beharrekoak dira
|
hizkuntzan
ditugun hitzak ordezkatzen dituzten maileguak, askotan hizkuntza aberastu gabe pobretzen dutenak eta bestetik, hizkuntza aberasten dutenak, izenik ez duten adigaietarako etiketez hornitzen baitute hizkuntza. Azken hauek ugariagoak izango dira esparru berezituetan hizkuntza komunean baino.
|
|
2006
|
|
|
Irakasgaiaren helburuak euskararen alde sozial eta kulturalak aztertzea da, baita indar sozialek
|
hizkuntzan
duten eragina ere. Honako gaiak aztertzen dira, besteak beste: euskara biziberritzeko plangintza:
|
|
2007
|
|
|
Bai, itzulpena bukatuta, errepasoetako batean fenomeno horri buruzko azterketatxo bat egin nuen, josteta gisara, geroago Senez aldizkarian argitaratu zena. Bi hizkuntzatan hitz bat berdina edo antzekoa bada, irristagarri gertatzen ahal da, nahasgarri, batez ere jatorrizko
|
hizkuntzan
duzun maila baxuagoa bada xede hizkuntzan duzuna baino, eta, batzuetan, hitz horiek hanka sarrarazten digute. Horregatik esaten dugu direla falsi amici, lagun faltsuak.
|
|
|
Bai, itzulpena bukatuta, errepasoetako batean fenomeno horri buruzko azterketatxo bat egin nuen, josteta gisara, geroago Senez aldizkarian argitaratu zena. Bi hizkuntzatan hitz bat berdina edo antzekoa bada, irristagarri gertatzen ahal da, nahasgarri, batez ere jatorrizko hizkuntzan duzun maila baxuagoa bada xede
|
hizkuntzan
duzuna baino, eta, batzuetan, hitz horiek hanka sarrarazten digute. Horregatik esaten dugu direla falsi amici, lagun faltsuak.
|
|
|
zenbateraino bereiz daiteke zer den hizkuntzazkotasunak ipinia, edo hizkuntza baten honelakotasunak, edo hezkuntzak, edo historiak, kulturak? 1382 Ezar daiteke elementu ezberdinon elkarreraginean zerk zeri daragion hierarkia bat eta neurketasistema bat finkoa? Ala, Piaget-ek sostengatu bezala, ez hizkuntzak pentsamenduan eta ez pentsamenduak
|
hizkuntzan
du eragin aipagarrizkorik, ezpada adimenaren garapenetik dago menpe bion garabide paraleloa (adimenaren garapenean zientziarena, etab., ulertuz)?
|
|
|
Bestetik, tonuak sentigarritasuna gehitzen dio adigaiari, erritmoa sortzen du (eta gramatika, hortaz) 406, ideiari oihartzun mila eransten alde guztietara, asoziazioak eragiten, adigai sareak zabaltzen, kontrasteak altxatzen, hitzen eta esanahien eboluzioa bideratzen, hizkuntzaren barne forman bertan bortxakoiki interbenitzen du, sentimena ukitzen, pentsamenduaren indarra bizitzan eragiten azken finean, maiz hitza bere tonuarekin inportanteena bilakatzeraino adigai estriktoa bigarren planoan utziz (sofistek eta erretorikoek proklamatu izan duten moduan), etab.407 Hizkuntzaren efikaziaren parte handi bat zalantza gabe tonuari (intonazioari) egotzi behar zaio. Baina efikazia aparte, esanahi adigaiezkoa bera askotan intonazioak determinatua izaten da (ironiaren kasua, etab.). Tonuak
|
hizkuntzan
duen balio autonomo eta berainez eraginkorrari ariman erakusteko, ama hizkuntzaren fenomenoa aipatzen du Humboldt-ek:
|
|
|
«Etnia pentsakeraren berezitasuna hizkuntzan datza. Etnien nortasunak
|
hizkuntzan
du oinarri»1255 Hizkuntza batetik bestera pasatzean, hots, sistema batetik bestera pasatzen garen moduan1256, munduaren taxuketa semantiko batetik bestera pasatzen gara1257; eta «hizkuntza batetik bestera igarotzean, pentsakera batetik beste pentsakera batera igarotzen gara»1258.
|
|
|
Eta berdin hi, ha, bakoitza mundu bat, ez baita bestegatik, ni bezalaxe, nor bat, mundu oso bat (en jabe) delako baino, hots, hiztuna. Eta hitza ez delako hitza isolatuki (hiztegi batean ez bada), baina hizkuntza osoarekin batera; eta hizkuntza munduko elementu hautatuen eta erlazioen antolaera oso bat delako, inoiz ez bi hizkuntzetan guztiz berdina949 Eta munduak beste antolaerarik ez duelako,
|
hizkuntzan
duena baino, Humboldt-ek hizkuntza bakoitzari munduikuskera bat irizten dio (baina, kasu!, mundu ikuskera bat irizten dio gizabanako bakoitzari ere). Hori ez da hizkuntza (edo gizabanako) bakoitza «Izpirituaren» agerkera bereki bat kontsideratzearen parekide logikoa besterik:
|
|
2008
|
|
|
Halaxe berresten du Gloria Ruizek, familia giro elebidunean (gaztelania ingelesa) hazitako hiru seme alabaren amak, ikastetxe elebidun gaztelania frantsesa batera joan baitira: “hiru haurrak nabarmen nabarmentzen dira frantsesezko klaseko ikaskideekiko, denek ateratzen dituzte nota bikainak hizkuntza horretan; irakasleek galdetu didate ea etxean frantsesez hitz egiten dugun,
|
hizkuntzan
duten azentu onagatik”. Ikasteko metodoak Metodorik erabiliena OPOL da (one parent, one language) Familia elebidun edo eleaniztunek, beren seme alabekin ama hizkuntzan komunikatzean, OPOL metodoa erabiltzen dute gehien (one parent, one language aita/ ama, hizkuntza bat).
|
|
|
Besteak beste, Simon Toulou, Genevako (Suitza) Unibertsitateko irakaslea izango da. Toulou griotek (ipuin afrikarren narratzaileak)
|
hizkuntzan
duten garrantziaren inguruan mintzatuko da. Horrez gain, Luistxo Fernandezek, CodeSyntax ingeniaritza linguistikoan espezializatutako enpresako kideak, euskarak Interneten dituen argi ilunez hitz egingo du.
|
|
|
Bariazioak literaturan duen eginkizuna aztertuko duzue. Bide bat izan al daiteke hori bariazioak
|
hizkuntzan
duen eragina aztertzeko?
|
|
|
standard average european, Whorf-en erara esanik. Aristotele gaixoak ere hamar" kategoria" bereizi edo finkatu zituen, hamar predikatu edo esankizun, eta horietan aurrenekoa, jakina, izatea, sustantzia edo esentzia; Benveniste argiak erakutsi zigun kategoria horiek grekozko
|
hizkuntzan
dutela beren sorburua eta ez beste inon: idiomatikoak eta tribalak direla, alegia).
|
|
2009
|
|
|
Joan den astean, azpitituluak Irango farsi
|
hizkuntzan
zituen bideoa plazaratu zuen. Bertan Irango herria goratu eta Persiako kulturaren tradizioa aintzat hartzeaz gain, lagunarteko harremanak hasteko prest azaldu zen Obama.
|
|
|
Ez ikuspuntu soziologikotik, ezta ikuspuntu filologikotik ere, antropologiatik baizik. Komunitateak
|
hizkuntzan
duen eragina eta aldi berean hizkuntzak komunitatean duena ikertu du Marques de Lozoya saria eskuratu zuen Euskara, comunidad e identidad tesian. Betiere, hizkuntza komunikatzeko tresna soil bat baino gehiago, sortzeko tresna dela kontuan izanik.
|
|
2010
|
|
|
Hori egiteko materiaren bederatzi asteetako bat erabiltzen da. Saio horietan abiapuntua da ikasleek atzerriko
|
hizkuntzan
dituzten indar-guneak eta hutsuneak identifikatzea: non kokatzen naiz, zeintzuk dira nire hutsuneak eta zein helburu izango ditut hurrengo ikasturtean zehar?
|
|
|
Abiapuntua da ikasleek atzerriko
|
hizkuntzan
dituzten indar-guneak eta hutsuneak identifikatzea. Eta horrekin ikasleen motibazioa bultzatu nahi da atzerriko hizkuntzarekiko atxikimendua sustatzeko ideiarekin.
|
|
|
Egia da ezen bertan teorizatu dela ondoen universaltasunaz, baina universaltasuna misterioa denez nola demontre lotu daiteke kultura bat (gaiztoena dena gainera), zabalduena bada ere, universaltasunari?, ezinezkoa da. Eta universaltasunaren argumentu falaziazko hori erabiltzen dute espainolistek euskal nazionalismoaren kontra, eta argumentu falsua da (euskal kulturan, adibidez,
|
hizkuntzan
badugu aurkitzen halako aztarna bat erakusten duena kultura zahar hori birbanatzailea zela, eta da persona adierazteko lagun esaten dela). Eta espainolistek (ni ez nago obsesionatua euren kontra) euren kultura universaltzat hartzen dutenean ez dakite zer universal bihurtze klase egiten duten, ikusi besterik ez dago nolakoa den hainbatetan kultura klasiko hori (kultura klasista eskandalosua ere dela esango nuke nik), eta beste aldetik nola izango da universala kultura bat besteak ignoratzen baditu?, ezagutza universal batek, definizioz, den dena, salbuespenik gabe, ezagutzen du, baita Euskal Herria ere, eta hola..
|
|
|
Beste hizkuntza batean lantzen den irakasgaiaren curriculum edukiak ulermen, ulermen eta ekoizpen ahalegin handiagoa eskatzen du, eta beste ikuspegi batetik ikasten da. Ikasleak irakasgai bakoitzak atzerriko
|
hizkuntzan
dituen berariazko testuinguru errealetan moldatzen ikasten du, eta horrek egoera onuragarrian jartzen du etorkizunerako. AICLE metodologiak klase tradizionaletatik urrunago dauden ikuspegi berriak erabili eta ikastera behartzen du irakaslea.
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntzen gaineko aurreiritziak azpijan etengabea egiten du hiztun menderatuaren nortasunean, haren autoestimua eta identitate harrotasuna erauzi egiten dituelako, batetik, eta bere berea duen
|
hizkuntzan
dituen gaitasun trebetasunak kolokan jartzen dizkiolako, bestetik. Esan beharrik ez dago, horrelakoetan, herri mintzaira baztertuaren estatus soziolinguistiko makurretik datozkiola halako hiztunari burutazio autosuntsigarri horiek.
|
|
|
Bertan landu nahi izan ziren hizkuntza" ez hegemonikoen" edo" maila ertainekoen" erronkak informazioaren eta ezagutzaren gizartearen aurrean. Informazio eta Komunikazioaren Teknologiek (IKT)
|
hizkuntzan
duten eragina aztertu nahi izan zen. Pozgarria da udal batetik (edo beste edozein eragiletatik, egia esan) euskara hizkuntza ertainen artean kokatu izana, normalean gutxiengo hizkuntzatzat edota hizkuntza gutxitutzat jotzen baita euskara.
|
|
2013
|
|
|
Hizkuntza bere testuinguru sozialean aztertzen duen zientzia. Diziplina honen aztergaiak dira, besteak beste, egitura eta faktore sozialek
|
hizkuntzan
duten eragina, hizkuntzaren funtzio sozialak, hiztunek faktore sozialen arabera dituzten hizkuntza erabilerak, joerak eta jarrerak, hizkuntzen ikaskuntza eta irakaskuntza, eta hizkuntza bariazioa. (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza, 2010:
|
|
2014
|
|
|
" Bertsolaria herriaren ahotsa" lema konpara geniezaioke" Euskaldun fededun" i. Bere ideiak kantatzen ote ditua bertsolariak, ala
|
hizkuntzan
duen erraztasuna gai emailearen ideien zerbitzuko ezartzen du?
|
|
|
Ahozko tradizioz, eta etxetako kaierrak ezartzen ditut ahozkotasunean. Ez Etxahun maite zutelako, denen ahotan gizatzarra zen, baina bertso horien trinkotasun eta fulgurantziek
|
hizkuntzan
duten balioarendako. Etxahunek Zuberera egin du, ez du ilustratu euskara hori, ez nik bakarrik, baina anitz baxenabartarrek miresten duguna, gure sentitzen, hor baita krisalidatik ateratzen.
|
|
2015
|
|
|
Alde ederra zegoen izan ere, gure
|
hizkuntzan
genuen literatura astun horituaren eta Sena ondoko bouquinistei erosten genizkien era guztietako liburu distiratsuen artean: Sartre, Fante, Jean Cocteau, Yourcenar...
|
|
2016
|
|
|
elebakarrak diren herritarrek euren hizkuntzan hitz egingo dute beti, hizkuntza horretan maila handiagoa edo txikiagoa izan. Elebidunen kasuan ere, A
|
hizkuntzan
duten maila baino erabakigarriagoa izango da, gure hipotesiaren arabera, A eta B hizkuntzetako gaitasunetan duten desoreka.
|
|
2017
|
|
|
Azken urte hauetan, estatus ahula duten hizkuntzentzat baitezpadakoa den normalizazioaren beharrezko den azterketarengatik, Euskaltzaindiak egitasmo bat garatu du euskararen> historia> sozialaz. Lan hau ez da nahasi behar hizkuntzaren gramatika historiko batekin, aztertzen baititu euskal gizartearen aldaketa historikoen eta
|
hizkuntzan
duten balizko eraginen ar teko loturak, hala nola, konparazione, Berpizkunde denboran, Frantziako
|
|
|
Price eta Cuellar ek 1981ean (11) 32 gaixo eskizofreniko mexikar amerikarrei psikopatologiaren azterketa orokorra egin zieten gaztelaniaz eta ingelesez elkarrizketa klinikoan oinarritutako BPRSren bitartez. Emaitzek gaztelaniaz sintomatologia larriagoa adierazten zutela ondorioztatu zuten, eta larritasun handiago hori
|
hizkuntzan
zuten gaitasun mailarekin lotuta zegoela, besteak beste.
|
|
2019
|
|
|
Hain isilean dagoen gaia mahai gainean jartzea nahi dugu. Besteak beste, hizkuntza oinarri hartuta lanean ari diren beste herrialde batzuetako adibideak jaso nahi ditugu.Turismoak
|
hizkuntzan
duen eragina azaleratu nahi dugu.
|
|
|
Hizkuntza gutxituekiko jarrerak lantzeko, honako ikaste emaitza hauek jaso ditugu sekuentzia didaktikoan: Nafarroako ereduaren egoera gogoetara ekartzea; ikastetxean dauden hizkuntzaren erabilera ohiturak eta horiek
|
hizkuntzan
duten eragina ezagutzea; Nafarroako eta Baztango euskararen ezagutza eta erabilera datuak gogoetetan biltzea; euskara eta etorkinen inguruan dauden soziolinguistika adituen iritziak hausnarketetan baliatzea; euskara ikasi duten etorkinen arrazoiak jarrera kritikoz erabiltzea.
|
|
|
Metodo konparatiboaren eginkizuna kognatuak bilatu, ziurtatu eta euren arteko erkaketaren bidez aitzin hizkuntza berreraiki eta hizkuntza bakoitzeko formen historia modu argi batean azaltzea da. Hizkuntza isolatuek, hala ere, badute konparazioa non egin, maileguek jatorrizko
|
hizkuntzan
duten kognatuekin erkatuz.
|
|
2020
|
|
|
Metamorfosiaren mirariak
|
hizkuntzan
du iturria.
|
|
2021
|
|
|
Hostogabetu hitza genuen sartuta aurrez, aparteko ederra ez zena. Itzundu hitza ezagututakoan ikusi nuen geure
|
hizkuntzan
badugula hitz askoz ere poetikoagoa eta literaturan zein eguneroko bizitzan askoz ere tradizio luzeagoa duena. Hori da nire erronka:
|
|
|
Beste alde batetik, euskararekin dagoen gaitasun falta legoke, dela gaztelaniatik edo frantsesetik euskararakoa, dela euskalkietatik batuarakoa. Arestian azaltzen zenari gehituta, euskararen egoera soziolinguistikoaren ondorioz, nerabeek
|
hizkuntzan
duten maila ez dela nahikoa eta egokia adierazi dute elkarrizketatuek. Gauzak horrela, hizkuntzaren lanketari lehentasuna ematen zaio, lehenik eta behin, gabezia linguistiko horiei irtenbidea emateko, noski, eta, bestetik eta horren ondorio gisa, ikasleek literaturaren ikaskuntzarako oinarrizko tresnak ez dituztela argudio gisa erabiltzen delako.
|
|
|
Bere iritziz, egungo gizartean indarrean dauden balioek eta joerek literaturari berez dagokion balioa kentzen diote," erraztasun, gozamen eta plazeraren aroan" bizi garelako. Hartara, modu errazean lortzen den gozamena edo plazera egungo gizartearen helburu bada, literaturak eskatzen duen ariketa kognitiboarekin nolabait talkan dago helburua konpartitua izan daitekeen arren, eta arrakala hau gehiago handitzen da kontsumitzailearen kultur
|
hizkuntzan
duen hizkuntza gaitasuna erraztasunez kontsumitzeko nahikoa ez denean. Ondoren ikusiko dugun legez, kasu horietan gazteek eta kultur kontsumitzaileek erdaretara, gaztelaniara bereziki, jotzen dute.
|
|
2022
|
|
|
Dena den,
|
hizkuntzan
dituen erabilera sarriei begiraturik, egokia ematen du hasieratik homonimia zentzugabea edo polisemia zentzuduna den zorrozki baloratzea eta, polisemia balitz, irismenak ondo deskribatzea. Bizitzako hainbat bitxikeria bezala, ‘kasualitatea ala kausalitatea? ’ aukeraren mende dagoelako Huts euskaldunaren kontranimotasun hau ere.
|
|
|
Hots, dialektoen arteko konbergentzia dibergentzia bilakatzen da mugan. Garazi ibarra gune ezin hobea dugu muga politikoak
|
hizkuntzan
duen eragina izartzeko; izan ere, horrek erdi erditik zatitzen du ibarra, eta, nola ez, eragina izaten ari da bertako bizian, harremanetan eta hizkuntzan. Beste era batera erranik, ibarreko geografia fisikoaren eta politikoaren eraikuntza soziala aldatzen ari da, eta horrek eragin zuzena du hizkuntzan; hain zuzen ere, lehen batasuna nagusi zen lekuan, dibergentzia ari da gertatzen orain.
|
|
2023
|
|
|
Hedabideek
|
hizkuntzan
duten eragina aztertu izan denean, zalantzan jarri izan da aldaketa sakonak gauzatzeko duten gaitasuna. Oro har, ez zaie oinarrizko ahalmen ‘biderkatzaile’ bat ukatzen, baina ez dago garbi noraino irits daitekeen:
|
|
|
Harrera eta murgiltze plana kokatzeko osatu den markoan ere, Bertalanffyren (1976) eta Watzlawicken (1983) arabera, giza komunikazioaren ikuspegi sistemikoak duen garrantzia azaldu da. Halaber, markoan azaldu da, atxikimendu emozionalak eta atxikimendu hori gauzatu den testuinguru emozionalak, hitz egiten den edo hitz egingo den
|
hizkuntzan
duen eragina (Ivaz et al. 2016). Esan daiteke, ondorio horrek lotura zuzena duela Labovek (1972) bere ikerketetan ateratako emaitzekin, eta, halaber, programa inplementatzearekin lortu nahi izan denarekin.
|