|
2000
|
|
|
Bestalde, gogoan hartzekoak ditugu R.M. Azkue eta J.M. Barandiaranen bilketa lanak. Gai honetaz, neronek Julene Azpeitiaren Amandriaren altzoan (1961) liburuari egin nion hitzaurrean
|
herri
ipuinei buruz esan nuena berretsi nezake: herri ipuinak dira literaturaren aurrenengo kimuak, noski, haiexek izan direlako kulturadun hizkuntzen literatura oinarri.
|
|
|
Gai honetaz, neronek Julene Azpeitiaren Amandriaren altzoan (1961) liburuari egin nion hitzaurrean herri ipuinei buruz esan nuena berretsi nezake:
|
herri
ipuinak dira literaturaren aurrenengo kimuak, noski, haiexek izan direlako kulturadun hizkuntzen literatura oinarri. Sarri, ipuinak aski dira herri baten psikologiaren bereizkuntza egiteko.
|
|
2001
|
|
|
Ele zaharrak (erdaraz hainbeste egosi berri agertu zitzaizkigun garaian bertan) eta berriak urri azaldu dira oraintsu arte. Bagenituen
|
herri
ipuinak, ehunka eta milaka galduak honezkero, nork konta ez zegoenean baizik idazten ez zirenak, nolabaiteko izkirimiriak eta kondairak: Testamentu zahar eta berriak kontagai ugariago eskaintzen zuten, Larregik eta Lardizabalek batez ere ongi ikusi zutenez, Gipuzkoak baino, adibidez.
|
|
2002
|
|
|
3 Aipatutako egileez gain, hogeiko hamarkadakoak dira joera tradizionalistagoari jarraitzen zion Maddi Elissage eta
|
herri
ipuinen ekarriaz baliatu ziren Errose Bustintza eta Maddi Ariztia. Politikaren arloari dagokionez, urte horietan sortu ziren Emakume Abertzale Batza (1922) Bilbon, edo Begiraleak (1934) Iparraldean.
|
|
|
" Askotan leporatu jako Jean Barbierri ahozko iturritik hartutako ura liburuetara ixurtzerakoan eskua gehiegi sartzea, material horri itxura literarioa emon gurean, euskal kutsurik sartzea, material horri itxura literarioa emon gurean, euskal kutsurik ez dauken berbak eta egiturak kentzeko. Gure testu honetan euskera ulerterreza darabil,
|
herri
ipuinek berezkoa daben joskera errez eta aberatsagaz, esaldi laburrak gehienetan eta hiztegi ezaguna, batez be, euskalki hori erabilten dan lekuetan. Hizkera arina, bizia dala esango geunke, ohizkoa azken batean" (54 orr.).
|
|
2005
|
|
|
Ipuina narratibaren partea izan da Bizkaiko klasikoen sasoitik, bestelako genero narratiboekin batera garatu da, eta sasoi batzuetan jorratu den fikziozko genero narratibo bakarra ere izan da. Gure artean Juan Antonio Mogel eibartarra dugu lehenengo ipuingile ezaguna, bera hasi zen tradizioko alegia jorratzen, alegi klasikoak euskarara itzuliz eta moldatuz1 Peru Abarka (1802) liburuan, euskal literaturaren lehenengo fikziozko narrazioan, ipuina ere,
|
herri
ipuina kasu honetan, jaso zuen. XIX. mendean, ia amaierara arte, Bizkaiko idazleek fikziozko narrazio gutxi idatzi zituzten.
|
|
|
Horixe izango da gure xedea. Lan honetan ez dugu
|
herri
ipuina jorratuko, ezta ahozko eta idatzizko ipuingintzen arteko aldeez eztabaidatuko ere, are gutxiago, aipatuko dugun arren, ezta izan litekeen euskal ipuin literario osoaren azterketa egingo ere. Ipuin modernora mugatuko gara, erabat jakitun izanda aurreko bestelako gertaera narratiboetan iragan eta sorrera duena, horratx zaharberrituarena.
|
|
|
Europan erromantizismoak
|
herri
ipuinak biltzea ekarri zuen, Grimm anaien ipuin bilduma kasu13, eta honen eragina XIX. eta XX. mendeen artean heldu zen Euskal Herrira. Mogeldarrak joera hau baino lehenagokoak ziren; euskal ilustrazioaren ordezkariak izan ziren, iturri klasikoetatik edan zuten.
|
|
2007
|
|
|
J. K. A. Musaeus ilustratu eta razionalista izan da, bere aberrian gero hamaika jarraitzaile izango duen lanaren pionier langina: , alemanen
|
herri
ipuinak?, bost bolumen (Volksmärchen der Deutschen), 1782 Hauek denak eta beste zenbait261, eta famatuagoak bilakatu diren A. von Arnim eta C. Brentano berdin (Des Knaben Wunderhorn: –Mutikoaren adar miragarria?, 1806, seiehun inguru herri kantaren bilduma) ilustratuak dira nolabait:
|
|
2008
|
|
|
Ematen zuen aditzera hil eta gero infernura joango zela hura ere. Horrexegatik, beste
|
herri
ipuin batzuetan esaten da Axularrek berreskuratu egin zuela azkenean ere bere itzala, halako eta bestelako probak gaindituz.
|
|
|
edota predikazioak direla medio, baina badira beste kontakizun mitologiko batzuk, tokian tokiko eranskinez osatuak, iturburuko jatorri ezaguna gora behera, herri mailaraino era ilunagoetatik iritsiak. Lehenen artean Euskal Herrian Samson-en
|
herri
ipuin ugariak genituzke eta, aldiz, bigarrenen sailean Tartalo eta artzainaren gertakaria.
|
|
|
Izan ere, gaur edozeinek ikus dezake gure Tartalo, jator? horrengan behialako Homero handiak bere Odisean kanta kontatu zuen Polifemo haren oihartzuna, Markinako
|
herri
ipuinetan Alarabia> bilakatua8 Besterik da, ordea, pertsonaia hori zer nolako bide zidorretatik heldu zaigun asmatzea. Eta itzulpen mitzulpen kontuaz ari garenez gero, zilegi bekit hemen Mediterranioko erraldoi begibakar honen istorioaz zenbait gogoeta egitea.
|
|
|
1925ean agertua, berrargitaratu du Labayru Ikastegiak (Bilbo, 2006). Liburu horren azken aldean Rollok XX. mendearen hasieran Markinan jasoriko
|
herri
ipuin batzuk datoz, eta horietako bitan ere Alarabie, > gigantian> eta> gison jatallian> ipuñe> (12T) eta Lamiñek> (16T), Odisearen pasarte honen zantzo garbiak ageri dira. J. Kaltzakortak oraingo berredizioa, eranskin interesgarri batzuekin hornitu du, bere garaiko euskalariek obra horretaz eginiko aipamen, iruzkin eta kritikekin.
|
|
|
Ildo bereko beste lan bat argitaratu zuen Azkuek 1893an, Beinda betiko, Lekeitioko
|
herri
ipuin batean inspiratu eta legendatxo bat osatuz. Berriro ere literato erromantiko foruzaleen eredua segitu zuen.
|
|
|
Azkuek exorzista ezagutzeko gogo bizia izan zuen beraz, «más que para satisfacer una curiosidad, para enterrorizarme al oir relatar sus luchas personales con el demonio», zeren «estas cosas hacen mucho bien al alma.» Hau da, deabruaren existentziaren eta haren aurkako garaipenen berri edukitzea, edifikantea zen Azkuerentzat, eta bere fedea sendotzen eta arimari on handia egiten ziona. Hortaz, gorago aipatu diren Azkueren legenda eta berak bildutako
|
herri
ipuin fantastikoak, hein batez bilbotar apaizaren fede kezkei lotuta bide zeuden.
|
|
|
Azkuek bada, hurrengo urte guztietan garatuko zituen lan ildoak adieraziak zituen 1890eko hamarkadan. 1890 batez ere hiztegian zentratu zen, baina bide batez ez zion uko egin
|
herri
ipuin batzuk biltzeari. Arrizubieta adiskideari 1906an esan zionez:
|
|
|
Ondoren Euskalerriaren yakintza etorri zen (lehen tomoa 1935ean). Kontuan izanik hogei bat urterekin hasi zela
|
herri
ipuinak biltzen, 1884tik 1935era mende erdi doa. Ezin esan, bada, Azkue tematia ez zenik bere proiektuekin, hamarkadatan «izoztuta» izan arren sekula ez baitzituen guztiz ahazten ezta baztertzen ere.
|
|
|
Seminarista garai honetan, hogei bat urte zituela, hasi zen Azkue bere lehen musika konposizioak idazten. Udako oporretan Lekeition
|
herri
ipuinen bat edo beste ere bildu zuen.
|
|
|
Elezaharrez gain,
|
herri
ipuinak, pasadizo historiko apokrifoak eta antzeko istorioak ere badira. Batzuetan, jatorrizko kondairak aitzakiatzat hartzen ditu gogoetatxoak egiteko.
|
|
|
Euskarazko
|
herri
ipuin batzuetan" gaizkin" izeneko zomorro edo auskalozer batzuek jendeari lagundu egiten zioten bestela ezin egin zitzaketen lanetan (heriotza atzeratzeko ahala ere ba omen zuten bakarren batzuek). Bestalde, esan beharrik ez dago hobe beharrez zenbat kalte egin den munduan.
|
|
|
Ez da hori zabalduen dagoen irudia. Errazago imajinatzen dugu
|
herri
ipuinak biltzen zebilen apaiz zahar eta eruditu gisa. Jakintsua bai, baina ez intelektuala.
|
|
2009
|
|
|
Dagoeneko mota anitzeko 12 liburu plazaratu ditugu: poesia, eleberria,
|
herri
ipuinak, bai eta arabiera ikasteko metodo bat ere. Kasuak izenburuko liburua argitaratu nuen duela urte batzuk.
|
|
|
Ipuina diogunean,
|
herri
ipuina, tradizioko ipuina dugu gogoan. Zer da herri ipuina?
|
|
|
Ipuina diogunean, herri ipuina, tradizioko ipuina dugu gogoan. Zer da
|
herri
ipuina. Ipuina, asmatutako gertakizunen kontaera da, gizartean belaunik belaun igaro dena, taldearen barruan, egile edo jatorrizko bertsioaren berririk eta zantzurik gabe.
|
|
|
Inkesta bidez hainbat biltze lan egin ziren aldi horretan batez ere Bizkaiko herri euskaldunetan:
|
herri
ipuinak, baladak, herri kantak, eske koplak, bertsoak, errefrauak eta osterantzeko gaiak biltzen zirela. Horietariko batzuk Idatz & Mintz aldizkariaren orrietan argitaratu dira" Ahorik aho" sailean.
|
|
|
Bertoko biltzaileak ere badira XIX. mendean zehar, batez ere herri literatura genero batzuetan oso goiztiarrak. Mende hasieran bertan gailenduko zaigu Juan Antonio Mogel, batez ere errefrau biltzen, baina baita
|
herri
ipuin eta herri kanta bat edo beste ere. Gerotxoago azalduko zaigu Juan Ignacio Iztueta, folklore alderdiko zenbait alderdi jorratzen, batez ere herri dantzena.
|
|
|
Orduan hasi ziren folklorea eta ahozko literatura balioa hartzen. Herriak kantatzen zituen herri kantuak, kontatzen zituen
|
herri
ipuin eta esaundak, ahoan zerabiltzan atsotitz eta esaerak ziren besteak beste, haien ustez, herriaren espiritu edo arimaren ispilu, alemanez Volksgeist zeritzana. Herrien lehena, iragana ezagutzeko bidea ere bazen herri literatura.
|
|
2010
|
|
|
Zuberoako
|
herri
ipuina
|
|
|
Beti izan ditut gogoko
|
herri
ipuin eta narrazioak, ahozko tradiziotik datozenak. Munduko edozein leku urrunetara joaten naizenean, ahaleginak egiten ditut jendearen ahotik istorio horiek entzuteko, eta maiz ibili naiz atzerriko biblioteka nahiz horrelako narrazioak jasotzen dituzten liburuen bila, kontakizun horiek herrien jakituriaren eta izaeraren isla direla iruditu baitzait beti.
|
|
|
Euskal tradizioa oparoa da
|
herri
ipuinetan. Zaila da imajinatzea gure zaharrei entzuten genizkien alegiak, adibidez, orain dela milaka urte kontatzen zirela Ekialde Urrunean, baina halaxe da.
|
|
|
Zaila da imajinatzea gure zaharrei entzuten genizkien alegiak, adibidez, orain dela milaka urte kontatzen zirela Ekialde Urrunean, baina halaxe da. Aditu gehienek Panchatantra jotzen dute,
|
herri
ipuinez ari garela, iturri guztien iturritzat. Irakurralditxo bat, behintzat, merezi du liburuak.
|
|
|
" Argitaratu gabe eta amaitu gabe utzi du Espainiera Arrifera hiztegia, idazkera latinoz eta arabez idatzia. Asmotan zuen, baita ere, arrifien ahotik jasotako
|
herri
ipuin eta elezaharren bilduma". 391
|
|
|
Dialektologia, testu bilketa eta konparazioa landu zen eta, lehen epean kabiliera eta axelhera izan baziren aztergai nagusiak, arrifera eta Atlas erdialdeko hizkerak berberologiaren lehen planora heldu ziren. Aipagarriak dira M. G. Olivier frantses kabiliera hiztegiaren autorea, Emile Masqueray Aljeria aldeko hainbat dialektoren ikertzailea, M. de Rochemonteix amazigera eta egipteraren arteko antz gramatikalen aztertzailea eta
|
herri
ipuin biltzailea. Rene Basset ere bai, Aljerreko Letra Eskola Nagusiko zuzendaria, Manuel de langue kabyle idatzi zuena eta berberelogiaren alorreko beste ikerketa ugari.
|
|
2011
|
|
|
Hirugarren ametsak (362 or.) Lagun izoztua osoaren ardatza labur eta
|
herri
ipuinen hizkuntzaz jarriko digu. Liburuaren muintzat jo zuen Aitzpea Azkorbebeitiak Kalderapekoko jardunaldian.
|
|
|
Liburuok Iparraldeko apaiz euskaldun batenak izan ziren eta XX. mendearen hasieran inprimatutakoak ziren: haurrentzako gida liburu bat,
|
herri
ipuinak eta atsotitzak eta hiztegi elebidun bat. Lehenengoa euskara hutsez eta azken biak euskaraz eta frantsesez idatziak.
|
|
2012
|
|
|
Errealismoz betetako
|
herri
ipuinen bidez egungo historia islatzeko gaitasuna aitortu dio Nobel sariaren epaimahaiak, bozeramale batek esan duenez. Asaldatutako bere herriko historia kontatzeko modua azpimarratu du epaimahaiak, eta, erretratua egiteko, tradizioa eta baserri munduko erritoak errealismo eta magia ukituekin uztartzeko duen gaitasuna aitortu dio. Halaber, bere testuetan ironia eta sentikortasuna biltzen dituela azpimarratu dute epaimahaiko kideek, eta, Las baladas del ajo gomendatu dute bereziki bere lan guztien artean.
|
|
2014
|
|
|
Edo inork gutxik. Baina erromantikoak alor hori balioesten hasi ziren, horri balioa ematen, eta Humboldtek berak dio Euskal Herrira etorri zela kantu epiko zaharren eta
|
herri
ipuin zaharren bila. Espresuki dio hori berak.
|
|
|
Baina, irabazi dezake inork holako borrokarik? Suntsi al ditzake inork, datu faltsu bat suntsitzen den moduan, Nor bati erantsitako
|
herri
ipuin, zurrumurru eta Augustus Johnena bezalako" erretratu heroiko sentimentalegiak", Robert Gravesen hitzetan esanda?
|
|
|
Auzia behar bezala erabakitzeko, ondo ulertu behar da aurrena zurrumurru,
|
herri
ipuin eta, oro har, ahoz aho doan elearen lan egiteko era.
|
|
|
Kristalezko eraikuntza sendoen artean joan jin dabilen haizea dira
|
herri
ipuin eta zurrumurruak. Zernahi gertaera dela eta, haren deskribapen zehatz eta dokumentatuaren alboan —Plinio Gazteak Vesubioren leherketaz Tazitori igorritakoa, kasu—, haize hori ernetzen da, hitz egite hutsaren poderioz erne ere, eta pertsonaia zein ekintza ezinezkoak aipatzen ditu:
|
|
|
Zurrumurru eta
|
herri
ipuinak vox populi dira. Ez dute autorerik.
|
|
|
Jeremy Wilsonek Lawrenceri buruzko
|
herri
ipuin eta zurrumurruek izandako eraldaketak aipatzen ditu, eta hasiera batean" heroi erromantikoa" izan zela dio, ondoren" intelektual ekintzailea", geroago" kaudilloa" eta" gizaki likitsa" —masokista, odolzalea—; hurrena, agente sekretua, M16 zerbitzu britainiarrak errepide bakarti batean eraila.
|
|
2015
|
|
|
Aldi berean irudien gaiak ere laikotuz joan ziren, etaerlauntzetan era guztietako gertakariak irudikatzen hasi ziren: historiako gorabeherak, tokihartako heroien balentriak, ekintza gogoangarriak,
|
herri
ipuinak, auzo arteko gatazkak etapasadizo xelebre eta irrigarriak. Nolabait, Austriako mendebaldeko etxe batzuen kanpokohormetan ageri diren eszena pintatuen antzekoak dira, baina jakina, toki urriagoagatik, tamaina apalagoan eginak.
|
|
2019
|
|
|
Atsolorra ez da, ordea, Euskal Herriari dagokion ospakizuna, askoz ere urrunago ere topa baitaitezke jaiotza erritu honen tankerako ospakizunak. Luis Mari Zaldua Euskal Filologian doktore eta ikertzaileak aurrez aurreko elkarrizketa batean ohartarazi bezala, Perrault anaiei esker zabaldu zen Basoko Loti Ederraren
|
herri
ipuinaren hasieran inguruko emakumeek bisita egin zioten errege erreginaren haur jaioberriari eta denek eman zioten bedeinkapena (batek izan ezik, baina hori beste kontu bat da). Bisita hori atsolorraren adierazpen europarra izango litzateke.
|
|
2020
|
|
|
Baina bidaia hori ez da izan Hazi Txikiren abenturarik biziena, ez; Barbantxo bezala behi batek jango du gure protagonista eta haren sabelean…" A zer oihuak bota zituen Hazi Txikik, batez ere behiaren tripa barruan sartu eta hasi zenean bueltaka, jiraka biraka!"; baina
|
herri
ipuin ezagunean bezala Hazi Txikik" Zorionez, kanpora irtetea lortu zuen. Nola?
|
|
|
Hitzaldiaren gaia:
|
herri
ipuinak.
|
|
|
" Ikusten duzue,
|
herri
ipuina gogorra da. Krudelkeriaz eta esker txarraz dihardu.
|
|
|
Joxe Arratibel eta Jose Maria Satrustegi
|
herri
ipuinei buruz hizketan zihoazen. Ez zen harritzekoa.
|
|
|
Arratibelek liburu eder bat osatua zuen umetan bere jaioterri Ataunen entzundakoekin, eta Satrustegik gauza bera, Nafarroako hainbat barrenetan jasotakoekin. Une hartan, basoan zehar,
|
herri
ipuinen hasieran agertzen diren formulez ari ziren.
|
|
2021
|
|
|
Hasieratik, baina, sorpresa atsegina izan dudala aitortu behar dut. Egileak gure artean ezaguna izan daiteke aurretik argitaraturiko Ikusezin gazte literaturako obragatik
|
herri
ipuinetatik abiatuta, berak" antzinako ipuinak" dio, hauen aldaera berria eta gaurkotua egin du: " Gaur egungo denboretara egokitu nahi izan ditut:
|
|
|
Eta, azken hauek izan dira, hain zuzen ere, ahozko euskal literaturaren transmisioaren oinarrietako bat: nahiz eta hezkuntzak eskaintzen duen sistematizazio berdinaz garatu ez,
|
herri
ipuinak, kantuak, bertsoak edota ahozko hizkuntza jolasak, adibidez, testuinguru eta bizimodu jakinen errutinez transmititu izan dira.
|
|
|
Gainerakoan, Platónoven idazlanetan naturarekiko atxikimendu antzinakoa ageri da, bai eta ametsetako kutsua duten xarma eta lañotasuna ere. Istorioak errealitatearen eta irrealtasunaren arteko mugetan gauzatzen dira, eta
|
herri
ipuinak ekartzen dizkigute gogora. Horri guztiari zor zaio Platónoven idazkien berezko aura.
|
|
|
4 Mari Xor
|
herri
ipuina eta haren bertsioen azterketa
|
|
|
Sutondoan irudikatzen dugun klixe hura urrunago doa, beraz. Lehengo jendarte tradizionalean aisialdiak zuen zentzuari oso lotuta agertzen zaigu
|
herri
ipuinen funtzio hau, aisiaz ulertzen zena ere diferentea zelako. Bizitzeko moduari eta denboraren kontzeptualizazio desberdinari, pausatuagoari ere atxikita azaltzen dela dirudi.
|
|
|
Horixe izan daiteke ipuinen funtzio nagusia edo, gutxienez, begi bistakoena. Eta ez
|
herri
ipuinena soilik, ipuingintzak bere osotasunean eta orokorrean didaktismoari eta balio, moral eta ideien transmisioari heldu izan die. XVIII. mendean errotu zen helburu hori, eta, harrezkero, iraun du ondoko mendeetan ere.
|
|
|
Hala ere, pentsa daiteke honi lotuta XVIII. mendean egin ziren testuen egokitzapenak burgesiaren kontrolpean zeuden botereguneen eskakizunei eta helburu zehatzei erantzuteko burutu zirela. Hau da, esan daiteke ipuinak habitus jakin baten erreprodukzioa bermatzen laguntzeko ere erabili izan direla1 Horrek erakusten du ez direla testuak soilik aldatu, baizik eta
|
herri
ipuinen helburuak nahiz erabilera ere garaian garaiko gizartearen isla izan direla. Egia da aldakortasuna batez ere edukietan gertatu dela, baina baita funtzio, helburu edota bestelako ezaugarrietan ere.
|
|
|
Aipatutakoak izan dira ahoz aho eta belaunaldiz belaunaldi transmititutako kultur adierazpide honen ezaugarriak eta funtzio nagusietako batzuk, eta hain zuzen ere, ahozkotasunaren berezko testuinguruak eragin du herri ipuingintzaren ezaugarri eta funtzio horiek aldatuz eta egokituz joatea, eta ez testuen edukiak soilik. Aldakortasun horri justuki heldu nahi zaio artikulu honetan, azterketa konparatibo baterako ardatz gisa, Mari Xor
|
herri
ipuina eta beste bertsio batzuk erkatzeko. Hala ere, orokorretik zehatzerako bidea norabide bikoa izango da, antzekotasunak eta desberdintasunak ez ditugulako testu horietan soilik zehaztuko, herri ipuingintzaren aspektu desberdinei heltzeko asmoa baitago alderatze honetan.
|
|
|
Euskal literaturaren kasuan jakina da bere historian ahozkotasunak, hainbat arrazoirengatik, izan duen eta oraindik duen garrantzia bere transmisio eta iraunkortasunean. Izan ere,
|
herri
ipuin tradiziozko edo folklorikoek ahozko transmisioan aurkitu dute iraunkortasunaren bermea. Nolabaiteko gotorleku izan da ahozko transmisioa, horri esker denboran eta memoria kolektiboan irautea lortu baitute.
|
|
|
Zalantzarik gabe ahozko
|
herri
ipuinen ezaugarria bada ere, aldakortasun horrek, nolabait, bere mugak dituela dirudi. Aldaketak aldagaitz mantentzen den konstante baten inguruan gertatzen dira.
|
|
|
Idatziz jaso aurretik eta ahoz aho transmitu izan diren bitartean, istorioak aldatu, egokitu edota, batzuetan, zenbait elementu fusionatu egin dira. Alde batetik, esan dezakegu, hortaz,
|
herri
ipuinen nahiz mitoen aldakortasuna haien ahozko berezko izaerari lotuta dagoela eta, bestetik, horren ondorioz definitu eta mugatzeko zailtasunak egon badaudela, agian, sailkapen, muga edo etiketa askorik onartzen ez duen adierazpide literario honetan. Hala eta guztiz ere, argi izan behar dugu ipuinen bertsio desberdinen kopuru ia kontaezina dugun moduan, oinarri oinarrian UZTARO 119, Bilbo, 2021eko urria abendua hauek harremanetan jartzen eta multzokatzen uzten diguten elementu konbergente ugari dituztela.
|
|
|
Sinboloak" haurraren egia" moduan definitzen ditu Igerabidek (op., 53) gaiari eskainitako artikuluan. Dioenez,
|
herri
ipuinen gorpuztura sinbolikoak sakoneko aldaketa gutxi izaten ditu eta oso egitura egonkorra du, eta adituaren ustetan, horrek" haurrari sendotasuna eta ziurtasun handia" ematen dio, batetik, eta bestetik," haurrari bere izaeraren erdigune sendo bat osatzen lagun diezaioke" (op.). Haatik, nolabaiteko malgutasuna aitortzen dio sinbologiari, eta elementu konstanteen eta aldakorragoen arteko tentsio hori antzematen da aztertutako sinboloetan.
|
|
|
Edonola ere, generoaren ahozko izaeraren ondorioz egon den aldakortasunaren barruan ulertu behar dugu herri ipuingintza. Horrez gain,
|
herri
ipuinen berezko testuingurua ahozkotasuna da; horixe litzateke ipuinen oinarrizko abiapuntua. Herrian kokatzen da testuen sorkuntza eta transmisioa, kolektiboan.
|
|
|
erlijioarekin lotutako eraztuna, naturarekin lotutako zuhaitza eta fruituak... Igerabideren hitzei jarraikiz, egiaztatu ahal izan dugu
|
herri
ipuinen gorpuztura sinbolikoak sakoneko aldaketa gutxi izaten dituela eta egitura egonkorra duela, eta gertaerekin nahiz pertsonaiekin bezala, elementu konstanteen eta aldakorragoen arteko tentsioa antzematen da aztertutako sinboloetan.
|
|
|
Zaila da jakitea ipuina berez non sortua den, eta nondik zabaldu den mundu zabalera. Praktikan, beraz, eta Barandiaranek dioenari jarraikiz, Mari Xor euskal eta euskarazko
|
herri
ipuina dela ondorioztatzen dugu, baina euskal aldaera izatera mugatzen ote den baieztatzea, besterik litzateke.
|
|
2023
|
|
|
Beraz, ikusiko dugu.Hitz gutxitan, zure narrazio lanetik ikuskizunaz ezer aurreratzerik bai? Badakizu,
|
herri
ipuinek beti dute entzule edo irakurleentzako mezu bat. Ba arreta jarri mezuan.
|