|
2008
|
|
|
edota predikazioak direla medio, baina badira beste kontakizun mitologiko batzuk, tokian tokiko eranskinez osatuak, iturburuko jatorri ezaguna gora behera, herri mailaraino era ilunagoetatik iritsiak. Lehenen artean Euskal Herrian Samson-en
|
herri
ipuin ugariak genituzke eta, aldiz, bigarrenen sailean Tartalo eta artzainaren gertakaria.
|
|
|
Izan ere, gaur edozeinek ikus dezake gure Tartalo, jator? horrengan behialako Homero handiak bere Odisean kanta kontatu zuen Polifemo haren oihartzuna, Markinako
|
herri
ipuinetan Alarabia> bilakatua8 Besterik da, ordea, pertsonaia hori zer nolako bide zidorretatik heldu zaigun asmatzea. Eta itzulpen mitzulpen kontuaz ari garenez gero, zilegi bekit hemen Mediterranioko erraldoi begibakar honen istorioaz zenbait gogoeta egitea.
|
|
|
1925ean agertua, berrargitaratu du Labayru Ikastegiak (Bilbo, 2006). Liburu horren azken aldean Rollok XX. mendearen hasieran Markinan jasoriko
|
herri
ipuin batzuk datoz, eta horietako bitan ere Alarabie, > gigantian> eta> gison jatallian> ipuñe> (12T) eta Lamiñek> (16T), Odisearen pasarte honen zantzo garbiak ageri dira. J. Kaltzakortak oraingo berredizioa, eranskin interesgarri batzuekin hornitu du, bere garaiko euskalariek obra horretaz eginiko aipamen, iruzkin eta kritikekin.
|
|
|
Ildo bereko beste lan bat argitaratu zuen Azkuek 1893an, Beinda betiko, Lekeitioko
|
herri
ipuin batean inspiratu eta legendatxo bat osatuz. Berriro ere literato erromantiko foruzaleen eredua segitu zuen.
|
|
|
Azkuek exorzista ezagutzeko gogo bizia izan zuen beraz, «más que para satisfacer una curiosidad, para enterrorizarme al oir relatar sus luchas personales con el demonio», zeren «estas cosas hacen mucho bien al alma.» Hau da, deabruaren existentziaren eta haren aurkako garaipenen berri edukitzea, edifikantea zen Azkuerentzat, eta bere fedea sendotzen eta arimari on handia egiten ziona. Hortaz, gorago aipatu diren Azkueren legenda eta berak bildutako
|
herri
ipuin fantastikoak, hein batez bilbotar apaizaren fede kezkei lotuta bide zeuden.
|
|
|
Azkuek bada, hurrengo urte guztietan garatuko zituen lan ildoak adieraziak zituen 1890eko hamarkadan. 1890 batez ere hiztegian zentratu zen, baina bide batez ez zion uko egin
|
herri
ipuin batzuk biltzeari. Arrizubieta adiskideari 1906an esan zionez:
|
|
|
Ondoren Euskalerriaren yakintza etorri zen (lehen tomoa 1935ean). Kontuan izanik hogei bat urterekin hasi zela
|
herri
ipuinak biltzen, 1884tik 1935era mende erdi doa. Ezin esan, bada, Azkue tematia ez zenik bere proiektuekin, hamarkadatan «izoztuta» izan arren sekula ez baitzituen guztiz ahazten ezta baztertzen ere.
|
|
|
Seminarista garai honetan, hogei bat urte zituela, hasi zen Azkue bere lehen musika konposizioak idazten. Udako oporretan Lekeition
|
herri
ipuinen bat edo beste ere bildu zuen.
|