|
2000
|
|
|
Askotan gaia herriak berak jartzen du: taberna batean
|
hasten
bazara bertsotan, askotan konturatu ere egin gabe jendeak jarriko dizu gaia: edo neskalaguntza izan delako, edo xelebre bat delako...
|
|
|
Kristautasunak garai batetik hona hotzaldi handia izan du gizartean eta alde horretatik bertsolaritzan ere derrigor behar zuen hotzaldia, bertsolaritza gizarteari lotuta doalako. Garai batean bertso paperak Jainkoari argitasuna eskatuz
|
hasten
ziren eta gaur horri ez zaio kasurik egiten, hoztasun hori etorri delako. Gainera bertsolariak zerbait esan egin behar du eta askotan mahaian apaizen bat baldin badago, haren gorabeherak kantatzeko aitzakia bihurtzen dira, jendeari barrea eragiteko.
|
|
|
Bai, garai hartako baserritar batentzat nahikoak, orduko nire garaiko askok izan ez zutena. 13 urte eta erdi arte behintzat ibili nintzen eskolan eta orduko gehienak behin 12 urterekin jaunartze handia eginez gero, etxean lanean
|
hasten
ziren, itzulean eta abar, edo bestela artzain joaten ziren. Gu alde horretatik gurasoei eskerrak eman beharrean gaude.
|
|
|
airez heltzen da etxeetara, euskara hutsean. Hain errotuta dago herrian, non jendeak kazetariak kalean geldiarazi eta berriketan
|
hasten
diren kexu nahiz gomendioak egiteko. Seinale ona.
|
|
|
«kalean ezagunak gara eta jendea kontu kontari
|
hasten
zaigu, hura ondo eta bestea gaizki. Hauteskunde kanpainan bereziki errietan hasten zaizkigu batzuk beste kolorekoen alde egin dugula sinetsita.
|
|
|
«kalean ezagunak gara eta jendea kontu kontari hasten zaigu, hura ondo eta bestea gaizki. Hauteskunde kanpainan bereziki errietan
|
hasten
zaizkigu batzuk beste kolorekoen alde egin dugula sinetsita. Edota auzo bati buruz zerbait eginez gero, zergatik ez dugun haien auzoaz ezer aipatu eta halakoak.
|
|
|
Ataunen jaio zen apaiz eta antropologo hau 1889an. Ordutik
|
hasten
da liburuaren kontakizuna eta bere heriotzarekin, 101 urte zituela, amaitu. 6 ataletan dago banatua liburua:
|
|
|
Eta hitz horien artean badaude hainbat, denborak aurrera egin ahala, gero eta esanahi itsusiagoz kutsatzen direnak. Hitz horietatik batzuek gora-beherak ezagutzen dituzte eta inoiz itxuraldatzen
|
hasten
dira eta zentzu garbi eta aldekoagoa ezagutzen. «Tribu» da hitz horietako bat.
|
|
|
Hemen egiten dugu topo Josunek esan duenarekin, prestigioarekin. Gurasoei sinestarazten badiegu beren berba egitea txarra dela, haiek ere
|
hasten
dira jatorrizkoaren ordez beste zerbait egin guran. Hitanoa eta horrelakoak zergatik galdu dira, bada?
|
|
|
Eta bertatik hartu genuen ideia. Honela, batetik ipuin entretenigarriak egitea; eta bestetik, ikusita haurrak gero eta lehenago
|
hasten
direla hizkuntzak lantzen, euskara eta ingelesa uztartzeko bilduma sortzea otu zitzaigun. Asmoa ingelesa irakurtzen eta ikasten laguntzea zen, horretarako bide berri bat eskainiz.
|
|
|
1970eko hamarkadan
|
hasten
da filma, Dolores Gonzalez «Yoyes»ek muga zeharkatzen duenean. Flashback moduan dago kontatua:
|
|
|
ETA desagertzen den unetik etorriko zaizkio aukera handienak Euskal Herriari: euskal abertzaleok zentzuzko gauzak elkarrekin egiten
|
hasten
garen unetik, gizarteari bere interesak hobekien defenditzen ditugunak gu garela erakusten diogun unetik...
|
|
|
Lehenago beti erriertan egoten ziren etxeratzeko. Oraingo goizeko bostak baino beranduago ziren orduko hamabiak; berandu xamar, aldera etxeratzen banintzen «bart berandu etorri haiz!»
|
hasten
zitzaizkidan marmarka, «izango huen, bertsoa edo txorakeria!». Gero, bertsotan hasi ginenean etxean giro ona izan genuen, baina hasieran bertsolarien erreferentzia txarra zuten, Zepaiena eta antzerako bertsolari alprojena.
|
|
|
Azkenaldi honetan, «bataiatuta» dauden inguruneek, izugarrizko sona hartu dute hedabide, turismo gida, nahiz administrazioko publizitatean. Ez da nahikoa ingurune naturalak legez babestea, benetako kontserbazioa, kudeaketarekin
|
hasten
baita. Esperientziak erakutsi du legez babestea ez dela behar adina berme.
|
|
|
Trebezia eskatzen du horrek, abesti bati ukitu magikoa eman diezaioketelako edo, alderantziz, betiko zapuztu. Baina, zer gertatzen da ekoizle lanetan dabilena talde bat sortu eta bere disko propioak plazaratzen
|
hasten
denean, eta are gehiago, eszenatoki batera igotzen denean zuzeneko emanaldiak emateko. Horixe da Alan Parsons artistaren kasua, martxoaren 7an Iruñeko Gaiarre Antzokian izan zena, bere azken diskoa, (r) The Time Machine» izenburukoa, aurkezten).
|
|
|
Lehiara eta borrokara bultzatzen dituen gizartea ezin da ona izan. Umetan horrela
|
hasten
badira, zer esanik ez helduak direnean. Ez dakit non gauden, baina galbidetik gertu behintzat bai.
|
|
|
Bestetik, proiekzio emozional bat sortzen dugu, identifikazio sistema bat. Imajinatu zer efektu lortzen den neska batek mutilak batzuetan pijama bustita duela esnatzen direla azaltzen duenean eiakulatze bat izan dutelako, edota mutil bat neskek hilekoa edukitzen dutela esplikatzen
|
hasten
denean.
|
|
|
Kalearen urrunean mendi bat ikusten da eta hura deskribatzen ari da mutil gazte bat. Kontalari gazte bat hortik
|
hasten
da oroitzen lehenengo denbora haiek. Aldi berean, gazte denboran dagoen eguzkia eta honen indarra ageri dira.
|
|
|
Helena baita nobelaren protagonista. Hor
|
hasten
da auzo eta familia baten istorioa. Gure inguruko edozein auzo dateke, duela 30 urte izan zitekeena.
|
|
|
Euskaraz irakasten da ikastola honetan, hala ere, garrantzia handia ematen zaio beste hizkuntzak irakasteari. Bi urteko haurrak ingelesa ikasten
|
hasten
dira, eta datorren ikasturtean frantsesa ere eskaintzeko asmoa dute. Horrez gain, teknologia berrien aldeko apustua egin du Zubi Zaharrak.
|
|
|
Zuhaitz honen haziak hegaztien zirinetan eta animalien kaketan nahasian gelditu eta beste zuhaitz eta palmondoen adar tarte eta zuloetan ernetzen dira eta haren gainean, epifito, bizitzen dira lehen urteetan. Gero lurreraino iritsiko diren sustraiak garatuko ditu eta, handik elikatzen
|
hasten
denean, jai du umetan ostatu eman zion zuhaitzak, urte gutxi barru itoko du.
|
|
|
Kasualitatez edo ez, baina Joxemari Iturraldek bere azken liburuan asko erabiltzen du. Hor bide bat markatzen
|
hasten
da. Nik ez dut esan nahi hori egin behar denik edo ez.
|
|
|
Euskaraz idazten
|
hasten
denak zenbateraino egiten du konpromiso baten baitan, militantziaz?
|
|
|
Tren bat pasatzen da, igotzen zara eta eraman egiten zaituzte. Eta orduan
|
hasten
zara heldutasun apur bat hartzen idazle moduan. Eta, hala ere, goiz da oraindik.
|
|
|
Tristura ematen dit, baina ez pentsa, elkarri desafioa botatzeko garaian beldurra ere badago. Hala ere, batzuetan desafioa botatzen baduzu, jendea marmarka
|
hasten
da: " hau harrotuta dago", bada, niri bost axola, jakin badakit hori dela herri kirolari saltsa ematen diona.
|
|
|
aretoan, popan, jangelan, komunean... Ingelesez dakienez, edonorekin berriketan
|
hasten
da. Material bilketan ari den idazlearen itxura hartu diot.
|
|
|
Denborarekin, sedimentazio prozesu honek itsasbeheretan agerian gelditzen diren limo lautadak eratzen ditu. Jarraian, mareen gorabeherek eta uraren gazitasun aldakorrak ezartzen dituzten bizi baldintza gogorretan bizirauteko moldatuta dauden landare halofitoak limo hondartza hauek kolonizatzen
|
hasten
dira. Beraiei esker, sedimentazio prozesua nabarmen azkartzen da.
|
|
|
Nik ez diot beharbada inportantzia handirik eman, nahiz eta inportantea izan. Txapela irabaztean, ospatzen duzu, pozik gelditzen zara, baina automatikoki pentsatzen
|
hasten
nintzen harekin ez zegoela jaterik, eta tira aurrera eta beste baten bila joaten nintzen. Nik pentsatu izan banu 3, 4 edo 5 txapeletik aurrera nahikoa zela, ez nintzen sekula hamaika txapelekin izango.
|
|
|
Ni txapelketak jokatzen hasi nintzenean, oraingo sistema bera izaten zen, taldeka. Baina arestian esan dizut 8 pilotari zeudela aukera zutenak txapeldun ateratzeko; orduan lau talde egiten ziren (laugarrenean txapelduna bakarrik) eta txapelduna finalaurrekoetan
|
hasten
zen jokatzen (lehen hiru taldeetan pilotari bana sailkatzen zen finalaurreetarako eta bestea txapelduna). Oraingo txapeldunak, aldiz, gehinez ere hiru partida jokatzen ditu.
|
|
|
Nik proiektu asko ditut baina soilik diru nahikoa biltzen dudanean burutzen ditut. Madrilen eta Gasteizen proiektua interesgarritzat jotzen dela ikusten dudanean eta, batik bat, diru laguntzak jasotzeko aukera dudala ikustean, orduan
|
hasten
naiz lanean. Ez diot teknikari garrantzi handiegirik ematen.
|
|
|
Gaur egun ikusi da pilotan, eskubaloian, saskibaloian, futbolean... asoziazioak daudela, federaziotik aparte. Hori egiten
|
hasten
den arte alferrik da, arraun munduak ez du funtzionatuko. Iruditzen zait urte asko baino lehen hori sortuko dela.
|
|
|
Eskumaldean Endarako Urtegia utzi ostean, 24 km.an azkenean" zibilizazioa" agertzen
|
hasten
da, hots, Lesakako lehen baserriak. Etxe ederrak soberan dituen erdigunean berriz, 2,5 km. aurrerago sartzen gara.
|
|
|
Labur baterako musika egitean, nondik
|
hasten
zara. Zer da kontuan hartzen duzun lehenbiziko gauza?
|
|
|
Hortik aurrera, konposatzen
|
hasten
zara?
|
|
|
Normalean aurretik
|
hasten
naiz, baina gutxirako balio dit horrek. Aurretik hasten naiz istorioarekin kontaktuan jartzeko.
|
|
|
Normalean aurretik hasten naiz, baina gutxirako balio dit horrek. Aurretik
|
hasten
naiz istorioarekin kontaktuan jartzeko. Lana izan edo ez izan sarritan konposatzen dut, hau da, ez naiz konpositorea lan egiten dudalako; ordaintzen didatena nire lanaren ondorio da.
|
|
|
Lehen eszenaz eszena kronometratzen nuen eta sekulako lana zen. Ondoren, ordenagailuak sinkronizatu eta eszena bakoitzak zer musika behar duen pentsatzen
|
hasten
naiz. Konposaketa lana etxeko sofan egiten dut maiz gitarra baliatuz.
|
|
|
Konposaketa lana etxeko sofan egiten dut maiz gitarra baliatuz. Emaitza gustukoa badut, estudiora eraman eta soinu egokiak probatzen
|
hasten
naiz, gero denborak, sekuentziak eta intentzioak egokitzeko. Izan ere, musika filmaren zerbitzura jartzen dut.
|
|
|
Inoiz baino uste sendoago hauxe daukat: politika amaitzen da biolentzia
|
hasten
den unean. Biolentzia dagoen bitartean ezin da politikaz hitz egin.
|
|
|
Neska motiko hauek, futbito talde bateko partaide izanik guztiak, kiroltasuna ondotxo dakite zer den, jokoan eta lehian gogo biziz ari diren arren. Eta aurkakoak azpijokoetan
|
hasten
zaizkienean, ahatik ez dira sekula maltzurkeria berdinean eroriko, benetako pistolei eta beraietako baten bahiketari aurre egin beharrean badira ere. Ez pentsa, ordea, santu batzuk direnik, haur arruntak dira, bere haserre, pozaldi eta umekeria guztiekin.
|
|
|
Sukaldean bakarrik inoiz ez geratzeko gomendioarekin
|
hasten
da etxeko txikiak sukaldari trebe bilakatzeko aproposa izan nahi duen Disney ren liburua, Aizkorri argitaletxeak orain euskaraz eskaintzen duena. Marrazki bizidunetatik hain ezagunak egiten zaizkigun pertsonaiak ditugu irakasle.
|
|
|
" Gazte ginenean bata isildu eta bestea
|
hasten
ez bazen desondra zen". (Euskaldunon Egunkaria,)
|
|
|
Beste gauza batzuk komunikatu behar dituzu, letrak ez baitu existitzen. Orduan dena sentsazioa da, beste hizkuntza bat
|
hasten
zara lantzen eta oso ederra da.
|
|
|
Horien artean hilerria. Argiñeta hilerri misteriotsura iristeko, plazaren atzealdera ailegatu eta gorantz
|
hasten
den errepideari jarraitu. Kilometro batera dagoen bihurgune handi batean ezkerrera eginez (aparkatzeko lekutxo bat dago) bisigodoen garaiko hilobi harrigarriak dauden ermita topatuko dugu.
|
|
|
Uste dut Andonirena beste pauso bat dela: garai horretan bertsolaritza telebistaz ematen
|
hasten
da. Telebistaz lehengo bertsogintza emango balitz, publiko berria ez litzateke etorriko eskaintza horretara.
|
|
|
Gaur egungo bertsolariei, esan nahi dutena esateko ez bada, ez zaie interesatzen bertsolaritza, eta jarrera horrekin dabilen bertsolariari goi mailako estrukturarik ez diote sekula eskura emango. Diseinu baten barruan bazoaz goraino jasoko zaituzte, baina han hizketan
|
hasten
bazara ez. Hori da inprobisazioaren arriskua.
|
|
|
Imaginazioa da lehen dauden ohial txatal horiek modu txukunean jostea. Libururik landuenean ere imaginaziotik
|
hasten
zara, lehendik dakizunetik, baina momentu jakin batzuetan fantasia sortzen da, eta hori beti da inprobisatua, koalitatiboki. Europan agian ez zaio garrantzirik ematen, baina Europan (Europa aberatsean) kasualki oso modaz pasatuta daude.
|
|
|
Orain 20 urtetik hona bertsolaritzak erabateko aldaketa eman du. Nolabait esateko, konstzienteki
|
hasten
da arlo bakoitza lantzen eta antolatzen. Xabier Amurizak tira zion" iraultza" horri.
|
|
|
84 urteetatik aurrera
|
hasten
den mogimenduak, bertsolaritzaren fenomenoa, protagonistek berek antolatzeko helburua hartzen du. Txapelketak lehenik, herrialdeetako elkarteak ondoren, bertso eskolak, dokumentazio bilketa (Xenpelar), bertsoaren dibulgazioa (Batpatean liburuak), komunikabideak:
|
|
|
adanismoa. Mundua norberarekin
|
hasten
dela pentsatzea, historia nirekin hasten dela, literatura nirekin hasten dela, herri hau, hizkuntza nirekin hasten dela pentsatze hori... Konturatu gabe izan bazirela besteak ere, eta ni bukatutakoan ere izango direla.
|
|
|
adanismoa. Mundua norberarekin hasten dela pentsatzea, historia nirekin
|
hasten
dela, literatura nirekin hasten dela, herri hau, hizkuntza nirekin hasten dela pentsatze hori... Konturatu gabe izan bazirela besteak ere, eta ni bukatutakoan ere izango direla.
|
|
|
adanismoa. Mundua norberarekin hasten dela pentsatzea, historia nirekin hasten dela, literatura nirekin
|
hasten
dela, herri hau, hizkuntza nirekin hasten dela pentsatze hori... Konturatu gabe izan bazirela besteak ere, eta ni bukatutakoan ere izango direla.
|
|
|
adanismoa. Mundua norberarekin hasten dela pentsatzea, historia nirekin hasten dela, literatura nirekin hasten dela, herri hau, hizkuntza nirekin
|
hasten
dela pentsatze hori... Konturatu gabe izan bazirela besteak ere, eta ni bukatutakoan ere izango direla.
|
|
|
Inoiz egin ditut ahaleginak, poema batzuk idatzi eta ni konturatu arren" ez dituk onak... baina bada ezpada ere..." nirekin oso kritiko jokatzen dakiten pertsonei pasatzen (lagun handienak askotan minik handiena ematen dizutenak baldin badira ere). Eta lagunak farrez
|
hasten
badira, gaizki habil, adiskide! Badut lagun bat nire hainbat poema jasota dituena:
|
|
|
17,5 kilometroan Nafarroaren barrenean dagoeneko, Arribe Atallu nekazal udalerrian sartuko gara, lehenbizi Atallutik eta segituan Arribetik igaroz. Azken honetatik 700 metrora eskuinera Gaintzarako bidea
|
hasten
da, eta berau hartuko dugu. Lehenbizi Uztegitik pasatuko gara, eta handik gutxira, zuzen eta gorantz jarraituz, Txindoki inguruko mendien bista ikusgarria eskaintzen digun Gaintza herriska atsegina harrapatuko dugu.
|
|
|
Prioia nerbio sistemara heldu eta zabaltzen
|
hasten
denean ez dago berau geratuko duen ezer. Gaitza sabeletik gorputz osora nerbio sistema hau erabiliz hedatzen da, proteina arruntak eraldatuz, motelago hasieran eta gero eta azkarrago denborak aurrera egin ahala.
|
|
|
Ordiziak, Beasainekin batera hiri multzo bakarra osatzen du, bata amaitu aurretik jada bestea
|
hasten
delako. 1256an Alfontso X. Jakintsuak fundatua eta karlistadetan garrantzi handiko gunea, gaur egun bertako nekazari azoka garrantzitsuarengatik oso ezaguna da.
|
|
|
Orokorrean, baserri eta artzain giroa islatzen du, uztaroan baikaude, hots, uzta jasotzeko garaian. Baina ez pentsa oparotasun honek geldialdirik ekartzen zuenik etxeetara, berarekin batera
|
hasten
baitzen garia edota artoaren prozesua, linuaren lana eta pena, mahats edo sagarrekin egin beharreko ardoa edo sagardoaren zera. Lana ugari zuten, bistan da, baina umorea beste hainbeste, eta aipatu eginkizun horiei lotutako kantu, kontakizun eta ipuinik ez zen bazterretan falta.
|
|
|
Hazkunde horri 1998ko txapelketan heldu gura izan zitzaion eta ohiko kanporaketa, finalaurre eta finaleko saioez gain, sailkapen saioak antolatu ziren. Helburua batetik bete bazuen ere (hau da," benetako" txapelketa
|
hasten
zenerako zelanbaiteko iragazkia egitea), egin behar ez zenetik ere asko ikasi zuten Bizkaiko Bertsozale Elkartean: uda inguruan antolatu zen, elkartetik bertatik saioak bilatu ziren eta hainbesterentzako epaimahai desberdinak prestatu ziren.
|
|
|
Bide zuzena hartu dela ematen du: txapelketok ofizialki Bizkaikotik kanpo daude sailkatzeko balio badu ere, hura udagoienean
|
hasten
da hogeita hamar bertsolarirekin, eta eskualderik eskualde bertako bertsolari eta bertsozaleen esku dago antolakuntza. Lehia giroa ez da finalean egon litekeena, baina hurbiltasunaren pizgarria dauka bertsolari eta zaletuarentzat.
|
|
|
Hemendik aurrera urtegiko hurbiltzeko gure ezkerrera bideska bat baino gehiago aurkituko dugu, baina horietako batzuk egoera txarrean daude. Ondo daudenak (askaldegi eta guzti prestatutako guneak) Marietatik 3,5 kilometrotara
|
hasten
dira.
|
|
|
Denboraren tratamenduari dagokionez, gehienetan lineala da, gehienbat ipuinetan, ipuinak hasieratik amaierara denbora lerro jarraituan doaz. Bakanak dira amaieratik
|
hasten
direnak," Sonbreilu baten historia" bezalakoak. Gainerakoan, denboraren zehazgabetasun edo atenporaltasun hori gehiago azpimarratzeko asmoz edo, anakronismoak sarrarazten ditu" Ginebra erregina erbestean" deritzan ipuinean bezala.
|
|
|
Eleberriak irakurtzeko orduan ohituta gauden patroiarekin hautsi egiten du beste bat sortuz, baina berri honetan galtzeko arrisku handia dago. Irakurlea gogoz
|
hasten
da jostorratza eta haria jarraituz, baina hainbeste bira eta jira eman ondoren bidea galdu, interesa erori eta istorioa bera eleberriaren pisu guztia sustengatzeko arazoekin aurkitzen da. (Fernandez, Jose Jabier:
|
|
|
Edorta Jimenezek honela goraipatzen du Linazisororen lorpena: " Zein erraz
|
hasten
den kondatzen, eta gero zelan sortzen dituen hari berriak, halako moduan non irakurlea ikaratu egiten den, jakingo ote duenentz idazleak guztietatik armoniatsu tenk egiten. Jakin, jakin du, alajaina" (Egunkaria)
|
|
|
Lehen zatian plano bakarra aurkezten zaigun arren, bigarren zatitik aurrera aurreikusgarria zirudien narrazioa korapilotuz joango da. " Honela, partitzeko orduan liburu osoaren haria zena ez da azkenean kristal zati hautsi bat baino, ispilua eratzen duten kristal zati guztien arteko bat." (Egunkaria) Egileak berak dioskun bezala," Hasieran, beharbada, errealagoa, sinesgarriagoa da kontakizuna, baina apurka apurka gero eta gauza eta pertsonaia bitxiagoak
|
hasten
dira agertzen." (Egunkaria XII) Ondorioz, bigarren zatian aurrera egin ahala, eleberrian hiru plano ezberdin azaltzen zaizkigula ikusi ahal izango dugu. Hiru plano hauek bigarren zatiko lehen atalean egiten dute bat.
|
|
|
Hala ere, kasu honetan aurkakoa gertatzen da. Izan ere, hasieran narratzaile autodiegetikoa mintzatzen
|
hasten
bada ere, liburuaren bigarren zatitik aurrera, narratzaile autodiegetikoa alde batera utzi eta narratzaile estradiegetikoak hitz egiten digu. Honela, maila narratibo bakarrekoa zela zirudien istorioa bi maila edo hiru maila narratiboetara igarotzen da.
|
|
|
Bere lehen eleberrian Jon Alonsok genero beltza jorratu du. Istorio honen nondik norakoa Juandeaburre Fundazioan liburu baten lapurketarekin
|
hasten
da; beraz, hau izango da aitzakia narratiboa. Lapurreta bitxi honek zenbaiten susmoak piztuko ditu, baita irakurlearen ere.
|
|
|
Garai jakin batean kokaturiko ipuinarekin topo egin dugu. 1994ko abenduan
|
hasten
da kontakizuna eta amaiera 1995 urteko hasieran (urtarrila edo otsailean) koka dezakegu. Istorio honetan orduko hainbat gauzari egiten zaie erreferentzia:
|
|
|
Elaberriaren egiturak Joan Mari Irigoienen Babilonia eta Consummatum est nobela zoragarriekin gogorarazten du, honakoan ere kronologikoki lotutako bi istorio (garai berean agitzen baitira) izango baititu abiapuntu liburuak: batetik, Udarben
|
hasten
dena (Jaxinto gazteak On Ernestoren jauntxokeriari aurre egitea erabakitzen duenean), eta, bestetik, Urtuellan hasiera ematen zaiona (Jaxinto, Juxto anaiaren eraginagatik eta On Ernestorengandik ihes egitearren Urtuellara lan bila joaten denean). Jaxinto eta Juxto anaia udarbetarrak izango dira irakurleari bi herrien elkar topatzea ahalbideratuko diotenak. (Egan 48)
|
|
|
Fidel Ameriketan bizi den euskalduna da, gaztetan hara joandakoa. Euskal Herrira itzultzea erabakitzen duenean, berriz, gerrarako bidea ere pizten ari da eta orduan
|
hasten
da eleberria. (Egunkaria)
|
|
|
izan ere, egunerokotasuna oinarri izanik arrunta azalarazi eta bitxi bilakatzeko joera ikus daiteke. Gainera, aro modernoa niaren exaltazioarekin
|
hasten
denez, literaturan genero autobiografikoaren ildotik idatziriko istorioak nagusitzen dira: egunkariak, biografiak, memoriak,...
|
|
|
Une hau epe labur eta ertainak baldintzatzen du, eta taldea bestetalde batzuekiko gatazkan jartzen denean sortzen da. Besteen aurrez aurre, berenortasun propioa eraikitzen
|
hasten
da orduan. Helburu horretarako, bere izaeraetnikoko zenbait praktika erabiltzen ditu, horrela praktika horiek taldearen nortasun ikur izaera eskuratzen dutelarik.
|
|
|
TFlek, esate baterako, zortzietan aireratzen du bere informazio saioa, Lejournal, eta bederatziak baino lehentxeago ikus daiteke eguraldiari buruzko espezifikoa, Meteo izenekoa. Ordu berean dihardu, bere aldetik, France2k; kate honenalbistegia ere zortzietan
|
hasten
da, bederatziak aldera amaitzeko. Frantziako bi katehauek goiz eguerdietan beste albistegi eta eguraldi tarte batzuk ere badituzte uhinetan: Meteo (06:45), Le journal (13:00 eta 01:20).
|
|
|
Mutur batean EH dugu, jadanik burujabetza aldarrikatu etapraktikan jartzeko euskal herritarrak hauteskundeetara deitzea proposatzen duena.Beste muturrean, berriz, EAJ daukagu. Alderdi horrek proposatutakoaren arabera, prozesua mailakatua izango litzateke, eta, bukaeraraino eramateko aukerarik izatekotan, halabeharrez epe oso luzean egin beharrekoa,
|
hasten
denetik bukatzen denarte erakundeen arteko negoziazioetan oinarritzen baita erabat, statu quoa zalantzanjarri gabe. EAren proposamena erdibidekoa izango litzateke, lehen aukera gisanegoziazioa proposatu arren burujabetasuna alde bakarrez aldarrikatzeko aukera erezabalik uzten baitu, lehenengoak porrot egingo lukeen kasurako.
|
|
|
Arnasbehera eztarri eta bularrean behera
|
hasten
da eta pelbiserantz zabaltzen dauzkurdurazko uhin moduan. Gorputzean tentsio ñimiñoena egoteak hautsi egitendu prozesua.
|
|
|
Gertaera horrek ilustratu egiten du arnasketarengarrantzia erlaxazioan. Lowen ek erabiltzen duen irudia adierazgarria da:. Arnasketa sakontzen denean, zurrundutako giharrak dardaraka
|
hasten
dira, estutuondoren aske uzten den malguki baten antzera?. Halakoetan maiz gertatzen dahaurtzaroko oroipenak gogora itzultzea.
|
|
|
Lehen topaketarekin batera
|
hasten
da, lehen elkarrizketarekin. Arakatu eta argituegiten da pazientearen eskaria, eta lehen diagnostiko bat finkatzen da, izaera antolamenduari dagokionez.
|
|
|
Bezeroa ekintzara pasatzen da, mugitzen
|
hasten
da. Bere eszenen zuzendaribihurtzen da.
|
|
|
Lehen aipatu dugun, hondotik? , irudiaren, sortzearekin
|
hasten
da zikloa. Irudi hori behar baten irudia da eta beharra asetzeanirudia hondora pasatuko da, beste irudi bati lekua utzita.
|
|
|
Laugarren pausoa EKINTZA da: mugimendua
|
hasten
denean gertatzen da.Beharra asetzera zuzenduriko jokaera da: hozkailurantz noa, etxetik ateratzen naiz, hitz egin nahi dudan pertsonaren telefono zenbakia markatzen dut...
|
|
|
Atxikimendua portaera instintiboa da, bainan egoerak eta atxikimendu irudiarekiko bizi den historiak eragiten eta modulatzen dute denboran zehar. Portaera haubizitzaren lehen urtean zehar sortzen da haur gehienetan, bigarren urtean nahikotipikoa den era batean ikus dezakegu, bizitzaren hirugarren urtean oso markatutajarraitzen du, eta gero, poliki poliki, jaisten
|
hasten
da. Nerabezaroan eta heldutasunean aldaketa batzuk gertatzen dira atxikimendu portaeran, zuzentzen zaionobjektua ere barne dagoela; baina portaera, berez, bizirik mantentzen da subjektuaren bizi guztian zehar.
|
|
|
1 Enkoadrea: abstinentziaren erregelak frustrazioa eragiten dio subjektuareneskariari, baina ez adibidez sendaketaren hasierako eskariari, sendaketazbilakatzen
|
hasten
eta maitasun beharra den beste eskari horri baizik.
|
|
|
Barne mundua talde baten moduan egituratuta dago. Lehen erregresioajasan duen subjektua ageriko eskariaren bidez ezkutukoa agertzen hastendenean, oraingo taldekideei bere barne taldean inskribatutako loturen rolakesleitzen
|
hasten
da. Horrela, Pichon Riviere ren ustez, talde transferentzia, barne munduan inskribatutako loturen rolak esleitzea da?.
|
|
|
Baina garrantzi handiko gauza damitoen aldagarritasuna, aldaketa txikietarik handietara pasatzen baita mailaka eta, istorio beraren bertsioz bertsio ibiliz eta zubirik zubi aitzina jarraikiz, posible da edozeinmitotatik abiaturik edozein mitotara heltzea, haustura sobera bortitzik egin gabe. Ez daerraz muga ematea eta zuzen erabakitzea, noiz arte gauden mito beraren aldaki bateaneta noiz
|
hasten
garen beste mito desberdin batean sartzen: hori da sailkapen etakatalogo egileek aurkitzen duten oztopo handia.
|
|
|
Kulturan, gure bigarren naturan, aldiz, jaiotzearekin batera sortuak garen giltzabiologikoa genomatik bideratuta eta irentsita eutsi eta gureganatu ondoren ogiegituraturik, jasotzen ditugun sentsazioak eta haiek bidalitako mezuen ezagupenakmetatzen
|
hasten
gara. Lana egin behar du gure gorputzak horretarako.
|
|
|
Biltzaile batek aurkituriko Leturiaren egunkari ezkutua, bestela ere hainbataspektutan Kierkegaard gomutarazten duena, nahiz ez den limurtzaile batena, erabaki horrekintxe
|
hasten
da. Bakarrik nago, baina nahita nago bakarrik.
|
|
|
Ez da, espiritua?. Espiritua (espirituizateko) deliberoak
|
hasten
du. Horrek egiten nau neu.
|
|
|
Hogeigarren mende honen erdian
|
hasten
da, gutxi gorabehera, gaur egungo zientziagintza berria. Ematen diren aldaketak horren handiak direlako justifikatzen da egungozientziagintza berriaz edo egungo zientziagintzaren sorreraz hitz egin ahal izatea.Sorrera hau modu anitzean ulertu ohi da, baina hala ere nahiko adostasun handia dagohonako ezaugarri mota hauek aipatzerakoan:
|
|
|
Alde batetik, kanpo ezaugarriak deitzen direnak daude, orduko krisialdi sozio historiko politikoarekin zerikusi dutenak, zientziagintzan eragina duten neurrian; adibidez, azkeneko mundu gerra, mundu deskolonizazioa, etab. Hauen ondorioenartean daude, adibidez, hizkuntz ukipenezko egoeraren zabalkundea mundu osora, ukipen egoera tradizionalen ondoan berriak ere sortuz; baita orokorki zein partikularki hartutako hizkuntzak, beharrezko aztergai bihurtzea gizarte zientzietan; horrela uler daiteke hizkuntzaren inguruan eraikitzen diren zenbait diziplina berriren sorrera: psikolinguistika, soziolinguistika, etnolinguistika, psikosoziolinguistika, edo hizkuntzaren filosofia, soziologia, politika, pedagogia, eta abar.Antzeko zerbait esan daiteke komu nikazioari buruz, zeren eta informazio etakomunikazio teoriak garai horretan
|
hasten
baitira beharrezko erreferentziakizaten, baita edozein gizarte zientzietan ere.
|
|
|
Hiruzpalau konstataziorekin
|
hasten
zen gotzaina, berehala ohar eta arauzabalagoak emateko:
|
|
|
Datu baseadifonemek eta soinu batzuetarako trifonemek osatuta egongo da. Difonemak, fonema biri dagozkien seinale segmentuak dira (edo zehazkiago esanik, alofono biri dagozkienak); difonema lehen fonemaren (edo alofonoaren) bigarrenerdialdean
|
hasten
da gutxi gorabehera, eta bigarren fonemaren lehen erdialdeanamaitzen da, 2 irudian erakusten den moduan. Mugak beti ere espektroenezaugarri egonkorren zonaldeetan aurkitu dira; zonaldeotan aurrekoeta osteko alofonoaren eraginak amaitutzat jo daitezke.
|
|
|
Mercero renak dira beltzaxkaz
|
hasten
diren lerrokadak. Oñederrarenak, horietakobakoitzaren ondoren, gidoitxoz hasten direnak.
|
|
|
Mercero renak dira beltzaxkaz hasten diren lerrokadak. Oñederrarenak, horietakobakoitzaren ondoren, gidoitxoz
|
hasten
direnak.
|
|
|
Horra kakoa?. Honelaxe
|
hasten
zaigu hirugarrenizkribua (Txillardegi 1966c, 449). Biziki adierazgarria hasiera bera:
|
|
|
poemanere egitura binario antzekoak: . Ikusi nuenean/ nik zure masaila,/ brontze gorritan eguna
|
hasten
/ ezzegoen zaila? (. Begitarte 3?
|
|
|
Hortaz, irrati informazioa idazteko orduan, pentsa dezagun belarrirako idazten dugula, gure bezeroak entzumenaz jasoko duela informazioa. Tamalez, irratigintzan
|
hasten
diren kazetari gazteei asko kostatzen zaie beren lengoaia idatzia aldatzea, jaso duten hezkuntzan ikusmenerako idazten irakatsi baitiete. Bruce Garrison ek (1990, 184) dioskun bezala, irrati idazkerak ahozko elkarrizketaren antza dauka, transkripzioa edo izanik:
|
|
|
Irratitik ezin da, atzo? aditzondoaz
|
hasten
den albisterik eman. Modua bilatu behar dugu,, atzo?
|
|
|
Urtaro edo denboraldiaren arabera: finkatzeko programazioa (emititzen
|
hasten
denean), ohikoa, udakoa, zubiarena egiten duena (bata besteari lotzeko erabiltzen dena; esaterako, udakoa eta ohikoa elkartzekoa).
|
|
|
Laugarren tartea 16.00etan
|
hasten
da eta 20.00etan bukatzen. Telebistetan ematen diren telesail estatubatuar eta iberoamerikarrekin lehian sartzea da kontua.
|
|
|
Ibilbide hau Arreturasko gainaldean
|
hasten
da. Conchatik autoz abiatuz gero, Aldeacuevaraino asfaltatutako errepide bat hartu, eta hortik, La Calera del Pradoraino doan porlanezko pistatik jarraitu behar da.
|