|
2000
|
|
|
Tortellaten bazen aireportu txiki bat! Bi hegazkin zeuden hangar
|
handi
batean barruan, eta kanpoan beste bat. Hangar hartara sartu, abioira igo eta, metrailadorea hartuta, tu tu tu tu aritzen nintzen jolasean.
|
|
|
Ospitale modukoa zen mojek eskolak ematen zizkiguten etxe hura, eta zaharren egoitza ere mojen eskuetan zegoen. Buruan txapel
|
handi
bat erabiltzen zuten mojek, eta esango nuke ateetatik pasatzean alboka jarri zutela.
|
|
|
Tiro haietako baten ondoren bestea noiz etorriko zain egoten nintzen balkoian. Esan dezaket balkoietan igaro nuela gerra haren zati
|
handi
bat. Nik ez nekien hura benetako gerra zela, balkoitik ikusten nuen zer drama zegoen argazkiaren atzean.
|
|
|
Leihotik haratago: dorre
|
handi
bat, kartzelaren itzulian dauden alanbre hesiak, hormak nonahi. Moduluak ageri dira, kiroldegia datekeena, eta beste zenbait eraikin.
|
|
|
Ezer asko gabe joaten zen hara jendea. Eusebio horrek, esate baterako, aldatzeko arroparik ere ez zeukan; neuk eman nizkion; oinetakorik ere ez, etxean egoteko zapatila pare bat besterik ez; baina labana
|
handi
bat bai ordea, bandoleroen tankerakoa, beti aldean erabiltzen zuena. Egun batez, lanera bidean, autobusera igo eta, ez dakit nola, nahi gabe inondik ere, oina zapaldu nion han zihoan arabiar bati.
|
|
|
Ordura artean isilik ibiliak ginen, eta hasieran isilik egon ginen baserri haren barruan ere. Poz
|
handi
bat sentitu nuen, barne harmonia esanezin zoro bat. " Ez zakiat zergatik, baina hementxe egon beharra nian eta hementxe nagok", esan nion neure buruari," Leku eta tenore egokian.
|
|
|
Bizkar zorrotik boltsa bat atera eta diru paper mordo
|
handi
bat erakutsi zigun. Harrituta geratu ginen dirutza hari begira.
|
|
|
Baina, ardoaren eta haxixaren ondorioz, Lauaxetaren arrazoimena guztiz moteldua zegoen ilbetearen eraginpeko sutondo hartan, eta Goizederren hitzek emandako zartadak K.O. utzi zuen arrazoimen ahuldu hura, puska baterako elbarritua. Neuk ere izango nukeen akaso zer esanik beste egoera batean, baina orduko hartan Goizederren hitzak poeta
|
handi
batenak iruditu zitzaizkidan. Horregatik, isilik geratu ginen hirurok tarte luze batez, geure bizitzak laburtuko lituzkeen kanta labur eta xume bat entzun bagenu bezala.
|
|
|
Lauaxetak bizkar zorrotik ateratako aterki
|
handi
baten babesean jarri ginen bide bazterrean auto stop egiten. Harrigarria zen Lauaxetak bizkar zorro hari ateratzen zion etekina.
|
|
|
Gosaldu, jatekoz, edatekoz eta egunkariz hornitu eta Euskal Herriko mapa
|
handi
bat erosi genuen Hendaian. Ezin izan ginen inorekin ere euskaraz mintzatu, eta Lauaxetaren frantses dotore baina aukeran zaharkituxea izan genuen komunikaziorako tresna.
|
|
|
– Ikusten al duzu etxe hori? –galdetu nion Lauaxetari, eri erakuslearekin molde berriko txalet txuri
|
handi
bat seinalatuz– Aurrean lorategia eta piszina txiki bat dituena.
|
|
|
Baina ikasitako guztia ahalegin pertsonal
|
handi
bati esker ikasi zuen bi hilabete pasatxoko tarte hartan, inoren laguntzarik gabe, liburutegi eta hemeroteketan begiak erretzeraino lan eginez. Autodidakta izatea egokitu zitzaion, eta ez berak hala nahi izan zuelako, beste erremediorik izan ez zuelako baizik.
|
|
|
Zeru argi haren azpian, Marga eta bion oroitzapen kutun zaharretako sagastia, Marga eta bion Gustiz Ederra, txatartegi bihurtuta aurkitu nuen: auto eta kamioi zaharren hilerri
|
handi
bat.
|
|
|
Elgetatik gertu, errepidea utzi eta Intxortarako bidean pixka bat aurrera egin orduko, monolito bertikal
|
handi
batean, Francoren aldekoek 1937ko apirilaren 24 eta 25ean hildako lau elgetarren izenak irakurri nituen. Sesto Gain, Antzuategi eta Antzuategi Baztarrekoa baserrietakoak ziren, harriak zioenez; hiru gizonezko eta emakume bat.
|
|
|
Tetxo oso bajuarekiko gela zabal bat zen, errektangulu formakoa: sukaldea, mahaiak eta aulkiak alde batean, bi ohe eta armario
|
handi
bat bestean. Gelako alde hura aski ilun bazegoen ere, Xani ohe biak hartuta zeudela iruditu zitzaion.
|
|
|
Olaben: enpresa
|
handi
bat, orain fuerte dabilena. Ez ote zuen gainera Henrik handik zetorrela behin auto istripu bat izan.
|
|
|
Zer zen hura, baina? Emakumezko bati, bularrean zauri
|
handi
bat zuela eta hil gogor zegoela, tipo batek, pasatzen zen batek edo polizia paisanozko batek, ez baitzen esplizitatzen, buruan ostiko txiki bat jo zion. Detaile horrek pentsarazten zuen film bat izan zitekeela.
|
|
|
" Motan egon naiz", esan zuen Xanek. Isiltasun
|
handi
bat izan zen. Aditua zuten emakume zahar haiek dudagabe Motako berri; bazekiteken jendea hara zergatik eramaten zuten; harrituxe zeuden, ez biziki kontra, nahiz seguru aski partidarioak ez izan.
|
|
|
Xan, trenean, lau lagunentzako konpartimentu batean jarri zen, bakarrik. Bertatik bagoiaren parte
|
handi
bat ikusi zezakeen. Jende gutxi zegoen, guztiak isilik.
|
|
|
Ilun iluna zegoen. Begi zorrotzekin gaueko itzalak miatzen ari zela, kaleaz beste aldean, etxe
|
handi
bateko ate gainean: Etxart, irakurri zuen.
|
|
|
Ama alabak behar zuten, nahiz fisikoan antz handirik ez izan: emakume zaharra, bibotea eta sudurrean garatxo
|
handi
bat izateaz aparte, buru karratu eta begi txirtxila zen, etxekoandrea berriz musu mehar eta begi irtena. Ama espantakoia, alaba kartsua.
|
|
|
Orain bulegora atezaina sartu zen: alda maldaka, belaunetaraino bustita, izerdi zuritan, koadro
|
handi
bat ekarki: bibote zuri luzeko gizon ahaltsu, aspaldiko baten erretratua zen.
|
|
|
" Ez al gara joango?", galdetu zuen Xanek. " Horren perrakeriak entzuteko?", esan zuen Garik;" ni ez noak; hik nahi duana egin ezak"; baina, Xanek inorakorik egiten ez zuenez, berriz ere besotik atxikiz, pieza
|
handi
batera eraman zuen;" hemen egongo gaituk", esan zuen," erauntsia pasatu bitartean".
|
|
|
" Eseri", esan zion Elik hari; neska eurengandik aldendu, leihoaren ondoan, aulki batean jarri zen;" nire ahizpa da", esan zuen Elik; isilaldi bat izan zen, Xanek ikusi zuen Elik eskua lo zegoen haren buruaren gainean ipinita zeukala; hargatixe: " ez duzu ezagutzen?", galdetu zion Elik; Xanek ezezkoa egin zuen;" bera duzu Henriren anaia"; Eli haren aldamenean, beroki
|
handi
baten barruan, hankak bilduta, txikortua, figura txikitxo bat zen;" zergatik sartu zara hor?", galdetu zion Elik, irritsu. " Beldur nintzen...", esan zuen Xanek, bista apaldu zuen.
|
|
|
Lurrean zabar eseri zen. Dudagabe inpresio
|
handi
bat hartu zuten biek. Lupo, ohean jarrita, zigarro bat piztu, begi gorrituak zabal zabal eginda zegoen.
|
|
|
Bide gurutzeetako paneletan izen ezezagunak ikusten zituen. Hasperen
|
handi
bat egin zuen. Lupok begiratu zion.
|
|
|
Pabiloi txikiz inguratutako eraikuntza zahar eta
|
handi
bat zen, hormetan bentiladore erraldoiak zituena, uralita beltz koskaduna gainean; hari erantsita, brikez eginiko bloke berriago bat zegoen, gainean lore potoz apainduriko terraza bat zuena. Bloke hartan zegoen enpresako sarrera:
|
|
|
Bulegoa zeharkatu, eskailera kiribilkatsu batzuetatik barrena, pabiloi
|
handi
batera iritsi ziren; zementuzko zorua, forma eta tamaina guztietako kaja eta paketeak apaletan lerrokatuta, edo lurrean, elkarren gainean jarrita zeuden. Zenbait gizonek fardel boluminoso batzuk garraiatzen zituzten; urrunkara motor baten azantza adi zitekeen.
|
|
|
" beste bat hartuko duk"; Xanek ezetz adierazi arren, Pititak, lau emakumeen mahaia jasotzen ari zen kamarero musu okerrari: " ekatzak beste bollo bat", agindu zion; hozten ari zitzaion kafearen aurrean antxumatuta besoak, ezpainetan irribarrerik ez, begirada altzairu urdinezkoa, dudagabe egoskor
|
handi
bat zen. Iharrak purito kaja bat atera zuen, Xani eta neskari eskaini zien; Xanek:
|
|
|
arin arin, ordoki txiki batera heldu zirenean, gero malda behera gozoan, Xanek, mainguka bada ere, lortu zuen hari pixka bat hurbiltzea, Pititak ordea, erritmoa moteldu, edo zeramanari eutsi gabe, biziago ekin ote zion. Eta, Xanek hala ere, ahalegin
|
handi
bat eginez, zerbait hurreratzea lortu zuelarik, Pitita itzuli egin zitzaion eta: " Aparteago", esan zuen.
|
|
|
Eta, nora zihoazen...? Henrigana, noski; harekin oroituz, pentsatuz eta laster eta azkenean hura ikusi egingo zuela, Xanek aldi batez bizkorrago ekin zion, luze gabe baina, flakezia
|
handi
batek hartu zuen. Elurretan lerra lerra, geroz eta nabarmenkiago gelditzen ari zen atzean.
|
|
|
Makurtu zelarik berriz, irrist egin zuen, sasietara erori; eta, handik ateratzearren egin zuen ahaleginean, sasitan barrenago joan zen. Madarikazio bat bota zuen, esfortzu
|
handi
bat eginez atera, elurraz ipurdia garbitzen ari zelarik, Pitita une batez ikustea iruditu zitzaion; haren figura baina, berehalaxe elur lainotan ezkutatu zen; uste ote zuen bada hark berak bazekiela bidea. Eta, Xanek bideari berrekin eta handik pixka batera berriz, bidea bitan bereizten baitzen, zalantza egin zuen.
|
|
|
Hanka beti herrestan, puxka batean elur maluta handiek erdi itsututa ibili zen. Pinudi
|
handi
bat igaro eta gero errepide batera iritsi zen, handik eta beheraxeago trenbidera, haren ondoan bazegoen kobertizo bat, zeinaren tximiniatxoari ke pixka bat zerion. Elur izpika ari zuen orain, errepidea kapa lodi batez estalita zegoen.
|
|
|
Agur, osaba". Izan ere osaba, eskuan zabor poltsa
|
handi
bat zeramala, irten egin zen sukaldetik. " Ez, utzi", esan zuen Xanek;" nahikoa esan didazu".
|
|
|
Zenbait langile makina
|
handi
baten inguruan, beste zenbait hor eta han lanean ari ziren tailer ilun batera ailegatu ziren. Baziren makina hotsak, baziren boz etenak.
|
|
|
Eguzkia zegoen. Esfortzu
|
handi
bat eginez jaiki zen; atzera begiratu gabe, pauso xeheka, mainguka, errepidera heldu zen.
|
|
|
Urrun fabrika batzuk begiztatu zituen. Beragandik hurrago, pareta altuekiko eraikin
|
handi
bat. Hara heldu, pareta haren ondoan zebilela, ja ate nagusira iristen, hantxe, bizkar zorro gorri bat ikusi zuen.
|
|
|
Gora begiratu zuen, garita batetik soldadu bat hoska ari zitzaion. Argi
|
handi
bat ikusi zuen.
|
|
|
" on egin dizula", esan zuen Xanek eta, trenbidea kruzatuz, errepide zuriari jarraitu zion. Errebuelta
|
handi
bat egin eta gero, auzo txiki batera heldu zen. Auzo zaharra, etxeak erdi botata zeuden.
|
|
2001
|
|
|
Bortuko jendeak zirela egiazki agertzeko, horma artifizialez atxikiarazi biloak zut zuta zituzten, haizeak buhatzean bezala karmuza buruaren gibel aldera bermatua. Ikusleen arima emozio
|
handi
batek gatibatu zuen, bederazka, kaiolar mutzituetako giro poetikoa itxuratzen zutela. Duda muda bulta baten ondotik Joanes Mentasun hasi zen, papera daldaraka.
|
|
|
Eguneko ordu bederak lehertzen duen laneko lagunei ez diet salatzen neurri
|
handi
batean onanismo gastronomiko soila baino gehiago den ene bizioa: bilkuretarik etxerakoan mahairatzen naiz, Xiberoko Botza irratia piztu ondoan, hozkailutik gasna peza gottorra ilkirik desiraren ausiki ozenez gauaren hondarki ilunak irensten ditut.
|
|
|
Paretaren kontra ere ez, hiru detenituak ihes eginak ziren. Hontz
|
handi
bat pasa zen hegaka falanjisten gainean. Lainezek bota nahi izan zuen, baina pistola trabatu zitzaion eta hegaztia galdu zen Urrabiaren gainetik Alkasoro aldera.
|
|
|
Segur aski kulpa osoa ez zen bi maiteminduena izanen, baina kontua da trinketean guttitan bezalako animazioa jarri zela. Barandalla ohartu zen aziendak ezin zituela gobernatu, eta portugesak" Primo de Rivera!!!" garrasi egin ondotik, multzo
|
handi
batek, trumoia bezala," Fuera!!!" erran zuenean, aski zela iruditu zitzaion eta kanpora bidali zuen bazterrak nahasi zituen pareja," Fuera, bai! Orain fuera zuek biak!
|
|
|
Etxeberriko atso zaharra bakarrik etorri zen. Kopetan ubeldu
|
handi
bat zuen. Batek daki norekin aritu ote zen mutur joka bezperan, afalondoko xurrupa egin ondotik.
|
|
|
Nik arrazoi batzuk uler ditzaket, besterik ez. Puzzle
|
handi
baten piezak gara, eta Ministro xume batek dozena erdi pieza baizik ez ditu ikusten ahal. Nire logikak men egiten dio Gurpil Handiaren logikari, baina biak –nire logika eta Gurpil Handiarena, alegia–, ez dira bat eta bera.
|
|
|
Esaterako, Jainkoak bere irudiaren eta izaeraren araberako egin bagintuen, ez al da Jainkoa agure txotxoloa, edo haurra, edo, okerrago litzatekeena, ero ankerra? Esaterako, ez al da egia izango, Leibnizbarrutiak iradoki eta behialako poeta indiar batek esan zuen moduan, gizon
|
handi
bat dela mundua eta mundu txiki bat dela gizona, hau da, gizon guztiak, finean, gizon berbera garela. Horretaz guztiaz ari ninteke ahalegin handirik gabe, baina dagoeneko hori guztia topiko bat da.
|
|
|
Ikusten biribilean zabaltzen den hau? –esaten zidan, titiburuaren inguruan ernatzen eta gero eta handiagoa egiten zen biribil
|
handi
bat seinalatuz– Kixotea da. Eta beste hau?
|
|
|
Erabilitako hizkera pare parean zegokion bere jantziari. Amaia antzezle handia zen; bazekien zein paper komeni zitzaion antzeztea eta berau, izar
|
handi
baten gisara antzezten zuen.
|
|
|
Har itzazu nire doluminak. Besarkada
|
handi
bat:
|
|
|
Bi bristada baino ez. Lehena, Julia nigana korrika zetorrela; ondorengoa, gizakote astapotro hura, pitxer
|
handi
bat eskuan zuela. Brastakoan nire burmuinak lehertzen zirela sentitu nuen; ondoren, gorputza astun bihurtu, ikusmena lausotu eta iluntasuna nagusitu zitzaidan.
|
|
|
Mesfidantzak hartuta zeukan begirada eta egin aurretik hiltzen den irribarre horietako bat erakutsi zidan. Tentsio
|
handi
baten pean zegoen guztiz.
|
|
|
Tabernaren barruan bero ustela egiten zuen. Sabaitik behera haizegailu
|
handi
bat astun eta nagiki biratzen zen. Beste pitxer bana eskatu eta zerbitzariak desgogara atera zizkigun; gero egunkaria hartu eta gurutzegrama egiteari ekin zion.
|
|
|
Haiez gain ez zegoen jende asko. Bizpahiru andre xahar eta kuxkuxean inguratutako arlote gilbor
|
handi
bat. Bazterrean, gehiegi nabarmendu gabe, pisu astunetan txapeldun berria den Mantxola ukabil latza, noski.
|
|
|
Barruan langile batzuk zeuden kafea eta kopa hartzen. Paretari erantsita zegoen telebista
|
handi
batean film pornografikoa eskaintzen ari ziren. Barraren kontra zeuden gehienek noizbehinka bakarrik –plazerezko txilioak areagotzen zirenean– begiratzen zuten zeharka telebistara; beste bi, berriz, aurre aurrean zeuden eserita begira, barre antzean.
|
|
|
– Antonio Rico izenak ezer esaten al dik? Venezuelako mafioso handienetako bat duk; Caracaseko negozio zikin gehienak berak kontrolatzen dizkik, baita hein
|
handi
batean polizia eta bertako politika bera ere. Peterrek, bere semeak, bere azukre koxkorra bilatzeko esan zidanean, egundoko pagotxa iruditu zitzaidaan.
|
|
|
Ezagun zen ez zegoela ohiturik deus ere debalde ematen. Une batez tximino
|
handi
bat begitandu zitzaidan; Tximinoen planeta filmetik ateratako tximino zahar eta sasi-jakintsu haietako bat.
|
|
|
Zarata
|
handi
bat entzun da. Izutu egin dira oinezkoak.
|
|
2002
|
|
|
Agindutako orduan azaldu zen Santos. Gerriaz bultzatu zuen atea, eskuak zurezko bilgu
|
handi
batekin hartuak zeuzkan eta. Biltegira joan ziren elkarrekin.
|
|
|
Gauaren itxiak eta ertzetan piztutako fokuek erreka zatiari barruko lokal baten inpresioa kutsatzen zioten. Eskumako eszenategian hirugarreneko txandan jokatu behar zuen Joseluk bere lehenengo borroka, eta ibai ertzean ankilatutako ontzi
|
handi
batetik ari zen begira, artilezko txabusinak ematen zion babesari larregizkoa eritzita. Ibaiaren erdian gabarra batzuen gainean paratuta zeuden ring ak eta ikusleak hiru bazterretan pilatuta:
|
|
|
Zezenzaleen buletinetik erauzitako orria eman zion, zetorren udako ikuskizunen iragarpena egiten zuena. Argazki
|
handi
bat zekarren, aurreko abuztuko zezenketa batean autoritateen palkoa hartzen zuena. Mentxuk gonako zirrikitu batean ezkutatu zuen.
|
|
|
Sagutxoak. Gerra txikia gerra
|
handi
baten aurrekaria baino ez zela. Alemania zela handia.
|
|
2003
|
|
|
Hori ere ezin entzun izan du Damianek dagoen tokitik, soto ondoko geletako batetik. Izozkailu
|
handi
bat ireki du eta arkume birika bi atera ditu bertatik. Izozturik.
|
|
|
Hainbeste orduren ostean IRAko lau kankailu haiek zuloan sartzen ikusi zituenean, Damianek iraulka sentitu zituen bihotza eta hesteak. Dardara
|
handi
bat nagusitu zitzaion eta zurbildura, errautsarena bestekoa. I’m sorry, esan zioten, i’m sorry.
|
|
|
Hauxe duk azkena niretzat ere. Eta Damianek jakin zuen aitortza txiki haren lekuko izateak, kate
|
handi
batez lotzen zituela bi gizonezkoak. Handik aurrerako pausoa, erakundea atzean lagatzeko ahalegina, elkarrekin egin zutela Izpizuak eta berak.
|
|
|
Ez diagu deus harrapatuko baina, izanak izan, sasian ariko gaituk, lupiatan. Eta zuntzezko bi kanabera zuri atera zituen ontziaren kabinatik, bakoitzak amu
|
handi
bat eta gomazko arraintxo bat zeramala aparexuaren amaieran. Hik hau zainduko duk ababorretik, esan zion Damiani kanaberetako bat luzatuz, lau kilokoa harrapatu nian duela hilabete berarekin.
|
|
|
Badakite alferrik izaten dela hori bizitzak berak hartzen duenean aurrea. Erabaki eta pentsamendu guztiak gertatzen direla mehe, uhin
|
handi
batek bezala, bizitzak azpian harrapatzen dituenean. Arnasa hartu eta ahal den guztia gorde biriketan, ezin da egin besterik.
|
|
|
Enbeloparen barruan, kutxatila bat aurkitu zuen. Pospolo kaxa
|
handi
baten neurrikoa. Dena egurrezkoa, kristalezko alde bat izan ezik.
|
|
|
Letra etzanez Necrobiak eta Corynetesak jartzen zuen tinta beltzez kristalezko mahai
|
handi
batean. Beirazko estalkia jaso eta hantxe jarri zuen Damianek Necrobia rufficollis iritsi berria.
|
|
|
Frantziako Iraultzaren ostean. Bordeleko portutik ontzi
|
handi
bat itsasoratu zen, Guyana aldera presoak zeramatzala. Halako batean, jendarmeen bergantin arinago bat hurbildu zitzaion itsasoaren erdian, presoetako bat handik atera eta berriro lehorreratu behar zutela esanez.
|
|
|
Argazkiaren berri zeukan hirugarrena nor den ere badakit. Nire lagun
|
handi
bat da, Jose Ramon Izpizua, Hondarribiko arkitektoa. Eta Damian supituan jabetu zen, bere bilduma dagoen gelako iluntasunean eginiko gogoeta guztiak alferrikakoak izan zirela.
|
|
|
Eten egin du, ordea. Hitzaldia eten egin du ertzainak ikusi dituenean eta gonbidatu andanak egindako marmar
|
handi
batek bete du haren isiltzeak hartu duen lekua.
|
|
|
Ezpain zuri margotu berriak dituen aho beltza dirudi tunelak. Eta kamioi poloniar
|
handi
bat aurreratzen du ezkerretik. Pölskatrans irakurtzen du ozta ozta kartolaren atzeko aldean.
|
|
|
Lotsa
|
handi
bat igo zaio gero, zangoetatik gorputzean zehar, burura. Bero bero.
|
|
|
Sukaldean utzi dituzte dendatik ekarritako plastikozko zorroak. Ikurrina dute estanpaturik eta, gainean, K
|
handi
bat, Euskal Kalitatea, dioen ikurra. Damianek txantxarekin jarraitu du:
|
|
|
Nork esan dik niregana etortzeko? –galde egin nion, liburuen artetik
|
handi
bat atera eta batera.
|
|
|
ematen dut orainaren zati
|
handi
bat.
|
|
|
berriro haien zati
|
handi
bat,
|
|
|
Pobre jaiotzea zorte
|
handi
bat da.
|
|
2004
|
|
|
Linea bukaeraraino ailegatu zen eta jaitsi egin zen autobusa gelditutakoan. Atzean adreilu gorrizko etxeak, aurrean parke
|
handi
bat. " Berderantz jo nuen", argituko zion Marcki," badakizu Oriko txoriak...".
|
|
|
Ikeren soinekoari erreparatzeari ekin zion derrigorrezko lansaio bati ekiten zaion zehaztasunez: goitik behera zen more brillanta, tirante fin batzuek bularraren oparotasuna azpimarratzen zioten, berezkoak edo jarriak ote zituen galdetu zion Ferminek bere buruari, bizkarra agerian, estutu egiten zen gerrialdean, non petrina baten antzera foulard beltz bat zeraman loturik; gona, beherantz egin ahala, zabalduz zihoan bolante
|
handi
batean bukatzeko. Egokiago zirudik gau festa baterako hileta baterako baino.
|
|
|
Iraganaren berrantolaketa eta Depresioaren arteko lotura ezkutuez ari zen hizlaria: " Gure oraina iraganeko oroitzapenetan egiten dugun irakurketan oinarriturik dago; are gehiago, esan dezakegu, neurri
|
handi
batean irakurketa horren emaitza garela, eta, beraz, garrantzi handia daukala gure osasun mentalean oroimen horien antolaketak. Etxe baten eraikuntzaren similaz baliatuz, esan genezake, teilatua paratzen badugu oinarriak baino lehen, edo leihoak leku okerrean paratzen baditugu, etxe okerra geldituko zaigula; antolaketa hau, izan ere, ez dagokio denbora hurrenkerari, baizik eta gure bizitzan garrantzitsu izan diren alderdiei.
|
|
|
Ilun zihoan ibaia, urik ez zeramala zirudien. Beste aldean eraikin dotoreak ageri ziren, botereak botere dela erakusteko behar dituen horietakoak, jauregi neogotiko
|
handi
bat, etxe orratz erraldoi bat harantzago, Buckingham ezkerraldera. Lekunberri Aranazko elizaz akordatu zen.
|
|
|
galdetzekotan egon zen Bazter, baina ez zen ausartu, beharbada erantzunak sor zezakeenari, zela lurrikara, zela anabasa, zela etsipena, kara emateko prest ez zegoelako; Marckek esanen zion bezala, jasan dezakeguna jasotzeko baino ez baikara gauza. Izan ere, Bazterrek bere baitako anabasa kiskalgarritik susmatzen zuen Harakini Esti" neska errape
|
handi
bat" baino zerbait gehixeago zitzaiola, eta hitza gogoetatzera ez ausartuagatik, bazekien Harakin maitemindu egin zela Estirekin, eta huraxe zuela lehendabiziko maitemina; eta berak, Bazterrek," beste hura", ezin izenik eman oraindik, lehendabiziko maitemina zuen bezala. Urteetara, Marcki kontatu zionean," gizajoa" errukituko zitzaion Marck errukiaren abantailaz, errukia abantailatarako baitzuen Marckek, baliaturik; Carlos eta bere arteko harremanean beste mugarri bat ezarriz.
|
|
|
Eta Tolosan garai hartan bietatik zegoen. Alde batetik, erdara traketsean ezin moldatuz ibiltzen ziren baserritar peto petoak beren alabaren bat funtzionario batekin ezkontzeko esperantzan edo; eta bertze aldetik, kanpotik etorritako funtzionario harroxkoak kapital
|
handi
batera destinatuak izateko merituak metatu nahi zituztenak. Gero, Tolosa zegoen, eta tolosar jatorrak.
|
|
|
Zer da haizea hutsune
|
handi
bat baizik?
|
|
|
" Bai... Amonaren etxea." Etxe aurrean, belaze
|
handi
bat: berde iluna, bi segalarik bibelarra ebaki ahala argitzen ari zena.
|
|
|
Astoa ez, mandoa zela Txonaren aitak erosi zuena, baina mando hark ama zuela astoa, eta horregatik zituela astoaren belarriak, eta indarra, berriz, aitarena zuela, eta bizkor eta gogorragoak izaten zirela mando haiek, amaren aldetik astoak zirenak. Lañuak denbora guztian begiak itxirik eta irribarre
|
handi
bat egiten zuen eta azkenean begiak pixka bat zabalduz esan zuen, berak bazekiela Txonaren aitak mando hura non erosi zuen, eta non erosi zuen jakin nahi bazuten Nafarroan erosi zuela, begia kiñatu zuen, eta ez zuen gehiago esango," nteitzek?"
|
|
|
Eta, aulkiak jasotzen hasi zelarik, beste ronda bat eskatu zioten, Pepek ezetz aurrena, baina Kakok zemai egin zion eta Anderrek denbora zaharrak aipatu zizkion eta bueno eta eurak zirelako eta azkenekoa aterako ziela, esan eta egin, eta Anderrek, barra gainean txatar pila bat utzita: esateko zenbat zen hura, bitartean Txemiñek billete
|
handi
bat utzi zuen barra gainean eta lehengoa ere egiteko zegoela eta biak egiteko handik, Lañua oraintxe esnatu zen eta: " Nikingoit!" esan zuen ez oso goxo, bere xarparekin hartu egin zuen billete hura eta airera bidali zuen eta berak pagatuko zuela, atera zuen sakelatik billete sorta bat, besteak samurturik gelditu ziren, pagatzera joan zen baina nonbait estropezu egin eta lurrera joan zen, Txemiñek esan zuen:
|
|
|
Begiratu zutenerako, inguratuta zeuden, Txemiñek eskuak altxatu zituen eta astoak jauzi egin eta Kako elurretara jausi eta tiro bat izan, sustoarekin Ander ere jausi zen elurretan eta astoak arrantza
|
handi
bat egin eta maldan behera harrapaka joan zen, hartara Tolok ere elurra jo zuen eta guardia zibilek, baserritik jaitsi, eta gogor hartu zituzten.
|
|
|
Tipo haren paretsuan, aulki batean jarrita, burua bufanda
|
handi
batean erdi bilduta, eskua matrailean, ijito gazte batek begiratzen zion uzkur. Hari ere makurtu zion burua begirunez Tapaxek; imintzio txiki bat egin zion hark.
|
|
|
Buru gainetik pieza
|
handi
bat pasatu zitzaien; Luziok, handik:
|
|
|
Heldu nauk ba hara eta, ni bazterretara begira, han kanpoan kutxillari sakatzeko palankaren bat ote zegoen; lehen izaten zuan ba. Eta... hor bazagok tubo
|
handi
bat, estoldara edo ez zakiat nora daraman horrek eta, han barruan, txerrikume bat ikusi diat. Fundi!
|
|
|
" Bai. Ez eskolaren aurretik pasatzeko, ez eskolatik ikusteko, buelta
|
handi
bat eginda etortzen da hortik."
|
|
|
" Hara, hemen diagu obrako burua," esan zuen Pikutak; izan ere, udaltzainen autoa joan eta, berean etorri zen Mandi; estoldako zulo gain gainean gelditu zen, jaitsi eta handik bere gorro beltzarekin, irribarre
|
handi
bat eta buruarekin kasu egin zien, bakatik arbola askatzeari lotu zitzaion.
|
|
|
" Bai, ez dizut esan... Lehengoan, zer zen?, asteazkenean noski, arratsaldean etxean bakarrik nengoen eta, soinu
|
handi
bat aditu dut sukaldean; joan naiz... Zoruan harri xehe batzuk, harraskan eta kubiertoen gainean hauts lodi bat eta eskaiola zatiak, dena kakaztuta zegoen...
|
|
|
" Hor da barrendero txiki hori eta, berarekin mutil
|
handi
bat, nola da hori. Kixmiren anaia, Joxemari uste dut...
|
|
|
Pausa baten ondotik, hasperen
|
handi
bat egin zuen Mikaelak.
|
|
|
Festa
|
handi
bat zegoen. Jende larri haiek, sudur handiak eta oinetako izugarriak zituztenak, geldirik ezin egon eta, arropa puxkak elkarri eman eta koloretako frutekin jolasten ari...
|
|
|
Neri ateraidan: kafesne
|
handi
bat, esnetsua, ez oso beroa, basoan, hiru koxkorrekin."
|
|
2005
|
|
|
felaga tzar horiek behar ziren betirako kalitu. Familia jatorriz Bankakoa zeukan eta Orleansville eskualdean etxalde
|
handi
baten buru zen Bettan Bidegorry batek izenpetu gutuna harriturik leitu zuen Beinatek astekari euskaldunean, sei zazpi hilabete aurrerago, sukaldeko subazter xokoan:
|