|
2000
|
|
|
Leizarragarena ez da izango, baina Axularrena primerakoa. Axularren eredua primerakoa da baina egokitzen jakinda,
|
ez
bere horretan.
|
|
|
Dena dela, eta fenomeno horretan parte hartzen duten mekanismo guztiak erabat argitu ez diren arren, begi bistakoa zera da: Estatu Batuetako biztanleen artean obesitate tasek izan dituzten transformaziorik handienak (eta zoritxarrez,
|
ez
bertakoen osasunaren mesederako) 90eko hamarkadan gertatu direla, telebista neska mutikoen eta helduen denbora librearen zati handi bat bereganatzera iritsi denean, hain zuzen ere
|
|
|
Laburpenerako joera hau sentimenduetan ere nabaritzen da,
|
ez
bere istorioek sortu dezaketen zirraran hori bakoitzaren sentipenetara eta sentitzeko moduetara mugatzen da, Arretxek bere istorioak kontatzeko duen eran baizik. Orain arteko grina, bere alderdi ezkutu hori ez erakustea izan da.(...) Honela, sentimenduek murritzak eta nahikoa laburrak izaten jarraitzen badute ere, Arretxeren luma aberastu egin da oraingoan, eta lehenagoko isiltasunak orain adierazpenarekin lotzen ditu.
|
|
|
Parkerren eleberrian emakumeak galtzaile irteten baziren ere," Arantxa Iturberenean, berriz, emakume guztiak ez dira galtzaile irteten. Hemen badago irabazle irteten denik, nahiz eta munduaren aurrean bakarrik izan irabazle eta
|
ez
bere barnean." (Egunkaria VII)
|
|
|
Bien bitartean, esan bezala, Udal Irratiak ere arautu ziren, irratiaren egituranfigura berri bat sartuz65 Kasu honetan ere, Autonomia Erkidegoei zein Estatuari dagokie bestetan bezala lizentziak ematea, eta Estatuari frekuentziak finkatzea eta ikuskaritza teknikoa egitea, nahiz eta oraingo honetan funtzio hori eskariaren arabera egingoduen eta
|
ez
bere kabuz.
|
|
|
Egunkari honen kasua berezia da, oso. Egunkariari duda izpirik gabeko bokazionafarzalea aitortu ohi zaio, baina... eguraldi mapa eskaintzean, egunkariak iberiarpenintsulari aitortzen dio zentraltasun grafikoa,
|
ez
bere probintziari, komunitateari edoerresuma zaharra izandako Nafarroari.
|
|
|
Frantziar konstituzioa (1958) eta baita espainiarra ere (1978) idatzita daude; baina estatuen oinarritzat hartuak izan dira, eta
|
ez
bertan bizi diren gizabanakoenzein gizataldeen eskubideak bermatzeko. Aipaturiko testu horiek, bada, konstituzioizena eraman arren, ez dira zuzenbidean, eta politikagintzan are gutxiago?
|
|
|
Besteondoko honekin ere bat dator: hitzek ezin dute bizipena deskribatu, gehieneztranskribatu eta sekula
|
ez
bere osotasunean.
|
|
|
–Gizabanako etikoak bere zeregina norbere baitan dauka,
|
ez
beregandik kanpora?, dio Kierkegaard-ek. –Norbere burua etikoki hautatu duenak, eginkizun gisa hautatu dubere burua; ez posibilitate gisa, ez bere apeten jostetarako jostailu gisa?.
|
|
|
–Gizabanako etikoak bere zeregina norbere baitan dauka, ez beregandik kanpora?, dio Kierkegaard-ek. . Norbere burua etikoki hautatu duenak, eginkizun gisa hautatu dubere burua; ez posibilitate gisa,
|
ez
bere apeten jostetarako jostailu gisa?. Aurrenik, bada, bere hautua, hots, bere jomuga, bere balioak, bere obligazioa bere baitatik ateratzeko, bere burua, ezagutu?
|
|
|
Orain arte argi esan ez badut ere, sumatuko zenuten dagoeneko, neronek Txillardegi ikusten dudala, historikoki eta hein handi batean, baina
|
ez
bera bakarrik, euskara eta askapen politika suturatzeko joeraren abiapuntuan. Baina, nire irudiko, ezkontza hori ezinbesteko bihurtzeak ez die, ez euskarari ez eta askapen politikari, onik ekarriko.
|
|
|
—Zergatik
|
ez
berari gurutzea eta niri ezpata...?
|
|
|
Jakina da ezen san Bartolomeko gau izugarri hartan, zeinean, Katalina Mediciskoaren manuz, Frantziako hainbat tokitan milaka higanot hil baitzituzten, Baionan ez zela odolik isuri,
|
ez
bertako gobernariak —Orthezko bizkondea zenak— eta ez herritarrek ere erreginaren manua bete ez zutelako, eta erran liteke ezen baionarrek gau hartan erakutsi spiritu franko eta liberal hark gehiago ukitzen zuela jaun Marcelen bihotza, eta gehiago erakartzen ere zuela, erlijione eta pentsu diferentetako kideen arteko liskarrek baino, eta hargatik zen, jendearekin zuen tratuaz denaz beza...
|
|
|
Baina
|
ez
bere azken erabakia hartu aitzin...
|
|
|
Eta hasi ziren aita eta osaba irriz, jarraiki zitzaizkien jauntxoak, eta apezak ere irri egin behar izan zuen azkenean,
|
ez
bere borondate borondatetsuz, baina bortxaz.
|
|
|
Baina, zergatik amaren behako hura: osabak amaren aitzinean zibiltasun arauak —horrela traduzitu ote genuke frantsesen civilité delakoa, jaun André? — hautsi zituelako ote zen, edo, hobeki, hitz gozo haiek eta keinu hura —edo haien antzeko hitz eta keinu abegikorrak—
|
ez
berari ez bere ahizpa Emilianiri eskaini ez zizkielako, ez orduan ez nehoiz. Jelosiaren ispilu eta mirail ote zen, bada, amaren behako hura?
|
|
|
Baina, zergatik amaren behako hura: osabak amaren aitzinean zibiltasun arauak —horrela traduzitu ote genuke frantsesen civilité delakoa, jaun André? — hautsi zituelako ote zen, edo, hobeki, hitz gozo haiek eta keinu hura —edo haien antzeko hitz eta keinu abegikorrak— ez berari
|
ez
bere ahizpa Emilianiri eskaini ez zizkielako, ez orduan ez nehoiz. Jelosiaren ispilu eta mirail ote zen, bada, amaren behako hura?
|
|
|
Zeren torturatua dena ez baita bere buruaren jabe
|
ez
bere denboraren, eta zeren, bere baitan dagoela, bere baitarik kanpoan baitago, eta ez dago hori baino desterru handiagorik.
|
|
|
Eta banindoan, banindoan, eta bat batean oroitu nuen nola guardia buruak erran zigun ezen puta haiek bertze jende batzuekin elkar harturik behar zutela... baina oroitzen nituen, halaber, bere kideen hitzak eta haien irriak eta haien bertze hainbat keinu eta xehetasun, eta gero eta gehiago iduritzen hasi zitzaidan ezen guardia haiek zirela putekin elkar harturik zeuden gizonak. Eta ez ote zituen Mignon biluziak ere oinetakoak jarririk,
|
ez
bere ahalkearen eta bere dekoroaren ezkutatzeko, nola aitortu baitzidan, baina arintkiago eta fitezago ihes egin ahal izaiteko. Ongi bai ongi enplegatu zituen Parisko ilehoriak bere artea eta maina, baita sarea eta lakioa ere, ene buru handiaren atrapatzeko...!
|
|
|
—Zer egin ez nekiela nengoan —Ximurrak pausarik
|
ez
bere kontakizunari—, seme alabak kanpineko igerilekuan ito, eta haiekin batera andrea eta izeba ere bai, edo neronek burua urkatu itzala ere ematen ez duten pinu ziztrin horietariko batetik. Baina oporretan hago.
|
|
|
Bestalde, eta ugaritasunaren ondorioz, gero eta gehiago begiratzen zaio idazlearen lanari, eta
|
ez
bere izenari. " Izenik gabeko" idazle gero eta gehiagoren liburuak dira aipagarri.
|
|
|
beste poeta bat. Badakit Rikardo Arregik ezagutzen zuela Montoiaren lana, eta
|
ez
bera bezala gasteiztarra delako, baizik eta hura bezala irakurle handia delako. Arregi oso kontzientea da malkoa, alegia, lirika, oso landua dagoela, gai eternalek —heriotzak, maitasunak, maitasun ezak... — eragindako komunleku handi bat besterik ez dela.
|
|
|
Izan ere, Carnap, Vienan egon arren, filosofia analitikoaren lehenengoetako zutabea izan zen61 Heideggerren eta heideggertarren aldetik emandako erantzunak aintzat hartu gabe, Vienako Zirkuluaren partaideek, Neurathek eta Carnapek, batik bat, beren erasoa metafisikoei zuzenduriko galdera probokatzaile batean laburbiltzen zutela esan genezake, alegia: ‘Zer nahi duzue esan horrekin? ’ Esan beharrik ez dago ikuspegi honetatik heideggertarrak ezin duela
|
ez
bere terminoen erreferenteak seinalatu ezta bere adierazpenak egiazta edo errefusa ditzakeen modua zehaztu ere. Reichenbachen hitzetan:
|
|
|
hau da espreski Vienako Zirkuluak ekidin zuen enpirismo klasikoaren tesia. Vienarrek Hume aukeratu zuten aurrekari gogokoen gisa, baina
|
ez
bere ideien teoria, horren arabera adimenak bere ideia propioak ezagutzen dituela, eta ez gauzak, mantentzen zuelako. Honela, pentsamendua ideien arteko erlazioetara murrizten da, Lockek aipatu lez bere Entseiuan:
|
|
|
Hortaz, ‘ (ez p eta ez q) edo (p edo q) ’ proposizio osoa egiazkoa da edozein kasutan, bere ‘egibalioa’ ez baitago
|
ez
bere esanahi faktualaren ezta bera osatzen duten barne proposizioen ‘egibalioaren’ menpe. Esate baterako, baten batek esaten badigu" Orain eta hemen euria ari du edo elurra dago", errealitateari buruz zer edo zer ari zaigu esaten, proposizio horrek beste aukera batzuk baztertzen baititu:
|
|
|
Objektibotasun kontzeptua, ikusten denez, behin eta berriro azaltzen zen filosofiaren munduan. Vienarrentzat ere, jakina, nozio gakoa zen, baina
|
ez
bere zentzu kantiarrean. Horientzat tamalez, lehen aipaturiko Poincareren konbentzionalismoak argudio eszeptiko gogor bat zekarren geometria espazialaren objektibotasunaren aurka, Schlickek eta besteek aintzakotzat izan zutena, zientzia berriaren ikuspegi orokorra galtzeko prest ez bazeuden behintzat.
|
|
|
Etxola berezia prestatzen diote, eta han bizi behar izaten du bi hilabetez, bere gorputz espirituen garbikundea jasanez. Denboraldi horretan zehar ez dauka emazteagana joaterik,
|
ez
bere eskuz jaterik; beste norbaitek ahoratu behar izaten dio janaria. Betebehar hauek hildakoen espirituen beldurrak eragiten ditu ezbairik gabe;(...)" (Urrezko abarra, I bol.," Hiltzaileak tabututa" atala, 293 orr.).
|
|
|
Baina ikasitako guztia ahalegin pertsonal handi bati esker ikasi zuen bi hilabete pasatxoko tarte hartan, inoren laguntzarik gabe, liburutegi eta hemeroteketan begiak erretzeraino lan eginez. Autodidakta izatea egokitu zitzaion, eta
|
ez
berak hala nahi izan zuelako, beste erremediorik izan ez zuelako baizik. Jendeak Lauaxeta ikusi eta entzun egiten zuen, Lauaxetak egunkaria eros eta irakur zezakeen, irratia entzun, telebista ikusi, zinemara joan, jan eta edan ere egiten zuen, ondoriozko hondakinak gerripetik hustu, lo eta amets edonork bezala, trenean edo autobusean ibili...
|
|
|
Funtsean ez zitzaion askorik axola hori guztia. Begien aurrean agertu berri zitzaion munduaren nondik norakoek kezkatzen zuten Lauaxeta bizira itzuli berria, eta
|
ez
bere patu pertsonalak. Azken batean, ondo barneratua zuen hila zela.
|
|
|
Pantailan zenbait gizon mahai obalatu baten inguruan eserita zeuden. Dudagabe politikoak, batzuk
|
ez
bertakoak itxuraz, beste batzuk euskaldunak; arranguratuxe agian, azkenekook; irri zabalka, satisfazio plantak eginez hala ere; paper bat zerabilkiten eskuz esku, bertan firma bana ipini, akordio batera heltzen ari zirela zirudien. Ikusi batera errepresentazio arrunt, ez oso interesante bat ematen zuen; gizon iharrak, ordea, eztul txiki pixka bat egin eta, Xanengana amiñi bat itzuliz, hargatik begiak pantailatik kendu gabe:
|
|
2001
|
|
|
Bertso trama, molde gisan, asmakuntza onetariko bat da. Beste kontu bat da trama ona asmatzea,
|
ez
bere baitan bakarrik, aurrean egongo den publikoa atxikitzeko modukoa baizik".
|
|
|
Itxuraz bere eleberriak errealitatearekin duen lotura estua adierazi nahi diguidazle ondarrutarrak, ez ahantzi, zentzu horretan, Arrandondo izenaren izaeraanagramatikoa?. Errealitatea islatze soiletik urrundu bada. Brix eta Tramanarenhizkera gordinaren aurrean hartzen duen joera autozentsuratzailea lekuko?, errealitate hori eufemizatzeko izan da, inolaz ere
|
ez
bere zati bat ezkutatzeko asmoz.Bakhtin en ikuspegi dialogikotik ikusirik, ordea, Kresalak ez luke errealitatearekiko harreman partzial eta ideologikoa baino. Ohiturazko eleberriak, edo teorizatzaile errusiarrak idilio erregionalista deitzen dion horrek, errealitatearen zati batisolatu eta idealizatu egiten du, euskara eta erlijio katolikoa nagusigo solipsistabatean batzen dituen herrixka, gure kasuan?, ontologikoki polifonikoa deneleberriaren izaera sakonari muzin eginez, errealismotik at geratuz.
|
|
|
«Ez al zuen bada, bera ere, neska mota berezi batek baizik erakarri, eta horibetidanik? Neska herabeak, nahiko ederrak, baina ez sobera sentsualak, alegiaberea baino sentsualitate gutxiagokoak, azal arroxa (haurtxoarenaren antzekoa) zutenak, bere inteligentzia eta jakitatea apreziatu ahal izateko bezain inteligenteakzirenak, baina
|
ez
bera baino gehiago zirenak...».
|
|
|
Hain zuzen ere, gure pentsamendu kritikoa benetan eta praktikan bultzatunahi duelako (eta
|
ez
bere beharrari buruzko manual bat eskaini: ik.. Manualak?, HO), horrexegatik, diot?
|
|
|
H herrialdearen zorrak aldatu gabe segitzen duenez bere kanpo hartzekodunei transferitzen dien etxeko aurrezkien kopurua edozein delarik ere, premiazkoa da H diruan inolako ordainketarik ez egitea; hala ere, horrela eginen balu, bere sakrifizioa alferrik izanen litzateke. Logikari dagokionez, zorpeko herrialdeak kanpo monetatan irabazi netoak eskuratzen ditu bere kanpo hartzekodunei zerbitzatzearren, irabazi horiek erabiliz eta
|
ez
bere etxeko dirua erabiliz.
|
|
|
15 urte geroago, Danielarekin telebista ikusten eta uda sasoiko piku berde zoragarriak jaten ari ginela erabaki nuen nik ere banuela garaia. Gauzek bere momentua dutela,
|
ez
bere adina, eta nik urteetan aurrera egin arren ez nuela sexuaren momenturik bizi izan.
|
|
|
Agian bai. Berarekin ispilu aurrean eta egindakoak ez ditudala beste inorekin egin,
|
ez
bera ezagutu baino lehen, ezta geroago ere. Bera hil ostean ere esan izan diot askotan, bere izerdia baino ez dudala ezagutu, eta gogoan dudala oraindik nola sartu nuen behin, tranbian, eskua bere gona azpira eta nola bihurritu zuen berak ere hatza nire praketako botoi artetik, eta badakidala segundo bat baino ez zela izan, baina txokolatezko segundoa.
|
|
|
Ikustera, baina, ahaideetarik inor ez zaiolako etorri, oso minduta dago. Ez senarraren aldekorik,
|
ez
bere etxekorik. Inortxo ere ez.
|
|
|
ez da mintzabide bat besterik. Zerbaitetarako da, zerbait adierazteko,
|
ez
bere txilborrari begira egoteko. Zenbat eta gehiago idaztea, hobe.
|
|
|
Ez zen, luzaroan han egon arren, Jesusen Konpainian gelditu. Mundura zenean berriz, eta
|
ez
bere gogoz, bizirik zeukan jainkozko gose egarria?" Basauntza ur bizien irrikaz bezala; alaxe dago nere anima Zure irrikaz, Jauna", eta bizirik zeukan haurtzaroko hizkuntzari zion maitasun goria.
|
|
|
Ez nau, egia esan, inork asebetetzen: ez Etxahunek, are gutxiago bere emazteak,
|
ez
bere osaba, guraso eta senideek. Zer dela-eta ezinikusi hori?
|
|
|
Ez gaituzte betetzen nork bere atseginerako, nork bere eskua trebatzeko, egiten dituen lanak. Idazlea besterekin ari dela, irakurlearekin alegia, gogora dadin nahi genuke,
|
ez
bere buruarekin. Euskal irakurleak erdaraz irakurtzen du, denon gisara, eta ez dago euskaraz berresan beharrik erdaraz hobeto behin eta berriro esan diren gauzak, irakurleari zerbait jakingarri ez badakarkiote.
|
|
|
Ero etxera daramate bukaeran, burutik egin duelakoan. Ez zeukan beste biderik
|
ez
berak ez egileak. Hori edo bere burua hiltzea.
|
|
|
Ez dakit beste jakintza adarretan zenbatekoa izan den euskarazko sorkuntza lanarenpo rtzentajea, eta zenbat itzulitakoarena (J. Zabaletak ez zuen datu zehatzik eskaini,
|
ez
bere artikuluan, ez zerrendaelektronikoan zabaldutako mezuetan, eta liburukiek ez dute informazio argirik ematen); Historia arloan argitaratu dituen hiru liburukiak osorik itzuliak direla baino ez dakit (horietako bat —Euskal Herriko Atlas Historikoa— aurretik gaztelaniaz argitaraturik zegoen, eta beste bien gaztelaniazko bertsio originalak ez dira, oraindik behintzat, kaleratu —Eu... Nahiz eta, esan bezala, egileetarik zenbait euskaldunak izan eta beren jarduera profesionalaren zati bat euskaraz egiten duten.
|
|
|
Zentzurik ez du gauzez hitz egiteak, agerpenez ari garenean. Subjektua, honenbestez, guri agertzen zaigun eran ezagutzen dugu, denboran agertzen zaigunez beti,
|
ez
bere baitan izan litekeen moduan. Beraz, autokontzientzia soilak, adigaien bidez norberari buruz egindako gogoeta soilak ez du niari buruzko ezagutzarik ekartzen, eta, ondorioz, psikologia razionalaren porrota erabatekoa da.
|
|
|
Espazio bakarra irudika dezakegu, nahiz eta gero hori zati askotan banatu ahal izan. Zati hauek, ordea, espazioaren zatiak dira, espazioa dira,
|
ez
bere osagaiak. Adigaiek, ordea, osagaiak dituzte (edozein adigai definitzen duten ezaugarri anitzak), baina ez da hau espazioaren kasua.
|
|
|
• Denbora ez da adigai diskurtsiboa, adigai orokorra, baizik eta apriorizko begiespena, sentsuzko begiespenaren forma hutsa. Denboraren aldi eta tarte denak denboraren zatiak dira,
|
ez
bere osagaiak. Ondorioz, denbora ez da sortzen bere zatien batuketaz.
|
|
|
Isla desertu batean gizaki bakar galduak ez luke beretzat bakarrik bere txabola apainduko,
|
ez
bere giza itxura, ez luke lorerik bilduko eta gutxiago ereingo apaingarritzat edukitzeko.84
|
|
|
Ez zuen entenditzen zergatik zebilen adiskidetu nahizik pixka bat lehentxeago futaka aritu zitzaion anarkista hura, baina ongi hartu zuen gonbita. Ezin zituen burutik kendu
|
ez
bere aitaren hitzak ez Joserenak. Ezta Terexaren oroitzea ere.
|
|
|
Baina Borges, hil genuenean, garrantzi oso txikiko terroristatxo bizarguri bat baizik ez zen, ekintza kaskar batzuk egindakoa, txoriburu bat. Inor ez zen hil genuela jakitera iritsi; ez polizia, ez kazetariak,
|
ez
bere burkideak... Orduan pentsatu genuen etekina ateratzen ahal geniola kasik halabeharrez gertatu zen hilketa hari.
|
|
|
Umoreak baizik ezin zintzaketen salba, edo agian kritikak, baina horretarako ere ez zarete gauza, serioegitzat hartzen duzue zeuen burua. Izan ere, horixe izan zen Leibnizbarrutiaren irakaspen interesgarrienetakoa; ez zela,
|
ez
bera eta ez bere lana ere, erabat seriotan hartu behar gaztigatzen zuen umore fin eta argigarri, argi eragile bat. Zuek ez duzue horrelakorik usaindu ere egiten, eta hamar mila kongresu eginik ere ez duzue usainduko.
|
|
|
Umoreak baizik ezin zintzaketen salba, edo agian kritikak, baina horretarako ere ez zarete gauza, serioegitzat hartzen duzue zeuen burua. Izan ere, horixe izan zen Leibnizbarrutiaren irakaspen interesgarrienetakoa; ez zela, ez bera eta
|
ez
bere lana ere, erabat seriotan hartu behar gaztigatzen zuen umore fin eta argigarri, argi eragile bat. Zuek ez duzue horrelakorik usaindu ere egiten, eta hamar mila kongresu eginik ere ez duzue usainduko.
|
|
2002
|
|
|
Eta hori guztia utzi nahiko luke atzean. Izan ere, faxistek fusilatu zuten bere aitona eta horren eragina ez du sekula erabat gainditu,
|
ez
bere familia abertzaleak, ez berak ere. Dena dela, bada bere ihesean, egoera politikoaz aparteko arrazoi garrantzitsu bat, bere buruari ere garbi aitortzera ausartzen ez dena:
|
|
|
Eta hori guztia utzi nahiko luke atzean. Izan ere, faxistek fusilatu zuten bere aitona eta horren eragina ez du sekula erabat gainditu, ez bere familia abertzaleak,
|
ez
berak ere. Dena dela, bada bere ihesean, egoera politikoaz aparteko arrazoi garrantzitsu bat, bere buruari ere garbi aitortzera ausartzen ez dena:
|
|
|
Hedatzeko dirua behar da, inbertsio handia egin behar da eta hau apustu arriskutsua izan daiteke. Tartalo ezaguna da Euskal Herrian, baina
|
ez
bertatik kanpo. Huescan eta Sorian ere pixka bat saltzen da, baina batez ere hemen.
|
|
|
N. SAN MIGUEL. Barkatu, agian, gaizki interpretatu duzu nik esana. Duintasunari buruz hitz egitean desobedientzialariaren ikuspuntutik hitz egin dut,
|
ez
bere parean dagoen ikuspuntutik. Gainera, desobedientzian funtsezkoena desobedientzia beraren praktikaren bidez desobedientzialariak bere duintasuna propioa nahiz kolektiboa bermatzea eta baieztatzea da.
|
|
|
Gainera, badaki amaren laguntza ez zaiola faltako... Bitartean, udan egindako lanarekin hilabete batzuk irauteko gai dela sentituz, amaren etxea utzi eta alde egiten du karabana batean bizitzera, nahiz erabaki hori ere ez den ez amaren,
|
ez
bere mutil lagunaren oso gustukoa. Baina Deborahrentzat, karabana batean biziz, badirudi ezerk ez duela halako garrantzirik.
|
|
|
Alegia, jendeak ulertzeko modukoa ez dena ezin dela bertso ederra izan edo, munduko ederrena bada ere, ez duela ezertarako balio. Izan ere, bertsolariaren helburua, bertsoaren bidez entzuleekin komunikatzea da eta
|
ez
berak bertsotan gozatzea bakarrik.
|
|
|
Baina ez dugu historia nahastu behar gaur eguneko kontzeptuak beste une batzuetara pasatuz. Antzinako erresumetan egitura politikoen kontzepzio patrimonialista zeukaten, eta lurralde bat batera edo bestera joan zitekeen
|
ez
bere nortasunaren arabera baizik eta heredentzia kontu batekin. Gaurko egoerak beste garai historiko batzuetakoekin alderatzeko ahaleginarekin kontuz ibili behar dugu.
|
|
|
Eskolan beti eman dut musika hitzari lotuta, sekula
|
ez
bere abstraktutasunean. Musika bide ikaragarria baita melodia eta erritmoaren bidez, pentsamenduak transmititzeko.
|
|
|
Beti hor egon da Urbieta, baina sekula nabarmendu gabe. Anjel Lertxundik esaten duenez," beti gogoratuko dizu zuk eman zeniona, sekula
|
ez
berak eman zizuna". Hurrengo astean, bere ikasle eta lagunek omenaldi berezi bat eskaini nahi diote.
|
|
|
Par. Bata hori, bada, tokialdatzen ezta, inora ioanez ez bertzeratuaz,
|
ez
beregan irauliaz, eta aldakuntzarik ere, izaiten eztu.
|
|
|
Par. Horra ba: bata,
|
ez
beregan ez bertzerengan ere ezin diteke izan.
|
|
|
Par. Ezta, beraz, bertze eta beraren berdina, eta
|
ez
beraren eta bertzeren berdiñaka ere.
|
|
|
Par. Hortaz geroz, bata eztiteke bertze izan, eta
|
ez
beraren eta ez bertzeren berdin ere.
|
|
|
mendeko pertsonaia aipagarrienetakoa denari, bakearen Nobel sarirako hautagai eta Adiskidetasunaren Asturiasko Printzea saria jaso zuen pertsonari egindako elkarrizketa; baina
|
ez
bere hitzen inpaktua, ezin baitugu irudikatu ere egin zirrara horren eragina non amaituko den.
|
|
|
Zeren eta esaldi osagarri luze edo konplexuak emate aldera, eta irizpide komunikatibo huts batetik, ezin uka baitaiteke ulergarriagoa dela, askoz eraginkorragoa dela, baliabide prepositibo aurkezle bat ezen
|
ez
bere kide pospositiboa. Gustatu dakiguke edo ez, zoritxarrekoa iritzi diezaiokegu edo ez, euskararen tradizioaren ikuspegitik, baina halaxe da, gainera tradizioak ere aldakorrak dira?. Ikus, adibidez, Edorta España itzultzaileak Administrazioa Euskaraz aldizkarianeskaintzen digun adibidea, administrazio testu batetik aterea?
|
|
|
Ageriko txirotasunak edo gabezia materialak, lehentasuna hartuz, arriskuen hautematea uka dezake. Baina
|
ez
bere errealitatea ezta bere efektua ere. Hirugarren munduan ez ezik, herrialde industrializatu aberatsetako pentsamendu eta ekintzek, hazkunde ekonomikoaren lehentasunak eta bizitza ereduak, beste leku batzuetan ere gauza berbera erakusten dute:
|
|
|
Nazioa askatzailea da.85 Nazioa abstraktua da, baina baita zehatza ere; bertan onartu ohi baita jendea eta egunerokotasunari erantzuten baitio. Nazioak, noski, errealitate historikoak txikitu ditu, baina
|
ez
bere idealagatik, iraganagatik baizik.
|
|
|
Albisteen munduan, ez da garrantzitsuena albistea bera,
|
ez
bera bakarrik eta edozein unetan. Albisteen munduan, albisteen arteko lotura diskurtsiboak eta sozialak dira garrantzitsuenak.
|
|
|
Ilunago dago puntu hori. Telebistaren kasuan, makrodiskurtsoa ez da aipatzailea; elementu aipatzaileak makrodiskurtsoaren unitate berezietan aurkitzen ditugu,
|
ez
beraren osotasunean. Horrela izanik, errealitatearen ispilua ote da telebistaren makrodiskurtsoa?
|
|
|
Ezdiozute eceri lotsaric gorde; ez gendeen arteco legue artuei, ez Bialquiñai (Embaxadores) ez etsayai. Igaro ciran egunetan Julio Cesar ec, paquetzeco bere Soldaduen artean jaiqui zan iscambilla, ta machinada osoa, etorri nai etzutela bere esanetara, etzuen bururic ausi, ez mihia moteldu,
|
ez
bere eztarria laztu jardun luceaquin: bacarric aitatu zuen zoli itz au, Erromarrac; eta beingoan paquetu ta etorri ciran bere escura.
|
|
|
De mundo (Munduaz). Agian
|
ez
berea.
|
|
|
Partoetzaz itzik ez; etozanak esaten ebenetik gure zaldunak barbaroak erasoak izan ziran. Bibul, ek pentsa bere
|
ez
bere erri alderaiño urreratzen ziranik oraingo onetan. Alik eta beranduen andik urten gura ebalako egiten ei eban orlan.
|
|
|
Saiek ez diote erasotzen Akeronten datzan Tiziori eta ziur luketela haren bular zabalean ezer miatzekorik aurkitu sekulorun sekulotan. Haren gorputz etzana denik eskergarena balitz ere, haren lohadar hedatuek, bederatzi goldealdi ez ezik, lurbira osoa hartuko balute ere, luke min eternalik eraman,
|
ez
bere gorputz propiotik jana ematen beti jardun. Tizio hementxe geure baitan dugu, amodioan etzana, saiek zatitzen dutena eta larritasun antsiosak irensten edo beste edozein grinaren kezkak urratzen duena.
|
|
|
Bortxaz harturiko vestalak erditze bikoitza izan zuenez, nahiz horrela pentsatzen zuelako nahiz hobenaren eragilea jainko bat izatea itxurakoagoa zelako, Marte izendatzen du jatorri ezezaguneko oinordekotzaren aita. Baina ez jainkoek ez gizonek ez dituzte askatu,
|
ez
bera ez oinordekotza erregearen ankerkeriatik; apaiz emea giltzapera daramate lotuta eta umeak ur lasterrera jaurtitzeko agindua ematen du. Jainkoen borondatez edo, ibaiertzetatik gainez eginda zegoen Tiber, inta lasaietan, eta ezin zitekeen ibaiaren betiko ubidera hurbildu; baina urak, lasai egon arren, jaioberriak hondoratuko zituelako antza hartu zioten umeen kargu zirenek.
|
|
|
Eta atzera egin beharrean, aurrera egin zuen. Itsasoa baitzen, apika,
|
ez
berak uste zuen olagarro ankerra, baina berak bizitza osoan bilatu izan zuen amorante bakarra, dei egiten ari zitzaiona, berarekin bat egin zezan: bere arima bikiarekin, alegia.
|
|
|
Hasteko, mulato itxura hartu baitzion Sararen amak Sergiori. Eta mulatoak, beltzak eta munduko gainerako desheredatuak ongi zeuden misioetako lurretan,
|
ez
bere etxean. Alde ederra zegoen Edurekin!
|
|
|
zein josulagunetatik, zein Eskola Profesionaletik, zein  Institututik, gehienak ogitartekoa etxean janda. Rikardo agertu zenean,
|
ez
berak atera zuen gaia, ez inork egin zion galderarik bahiketaz. Julianek berehala ulertu zuen, mututasun hark zer esan nahi zuen:
|
|
|
erlatiboetan" non"," zein" edo holakoak erabiltzea, kasurako, edo kausaletan" zeren" edo" zergatik" bezalako galde hitzekin hastea. Iduri luke hau nik diot,
|
ez
berak Richard Duppak aipatzen zuenaren erakusle apartak garela: " In language, the ignorant have prescribed laws to the learned".
|
|
|
aldizkari zientifikoak, kultur elkarteak, mintegiak, fundazioak, institutu autonomoak, enpresak... Gaur egun kultur emaitzarik distiratsuenak, sarri, sistemaren sateliteren batean gauzatzen dira,
|
ez
bere zentroan.
|
|
|
Bestetik, herrialde hauetariko gehienek pairatzen dituzten izugarrizko hazkuntza demografiko eta arazo ekonomikoei eredu sozio-politiko propio eta egokituagoak eskaini eta finkatu beharrasaihestearen utopia moduko bat zilegitzen du; Afganistango talibanen mugimenduarena izan daiteke ikuspegiho rren agerpenik taxugabeena. Eta beti ere lehendanik existitzen diren egitura eta sare erlijiosoetatik, eta
|
ez
beraz hutsetik, abia daitezkeen mugimendu politikoak sortzeko abantaila eskaintzen du.
|
|
2003
|
|
|
Agiriano, Mur, Unsain eta beste batzuk XX. mendeko lehen erdiko arte grafikoa aztertzen hasi zirenean ordea, garbi geratu zen «Nor Nai»ren atzean Ignacia Zabalo zegoela, eta
|
ez
bere anaia Juan. «Txiki»ren arreba txikia baitzen Ignacia, 1905ean jaioa eta 1925etik 1931ra anaiarekin batera lanean jardundakoa.
|
|
|
Donostiako Kultur Udal Patronatuak argitara ematen duen" Nosferatu" zine aldizkariak, bere 43 zenbakian, Federico Luppi argentinarra du ardatz nagusi. Jesus Angulo eta Mirito Torreiroren artean egindako elkarrizketa luze bezain sakonean, zinemaz eta aktore lanaz hitz egiteaz gainera, bere bizitza gogoratzen du Federico Luppik, ez baitauzka ahazteke
|
ez
bere hautzaroa, ez bere hastapen profesionalak, eta are gutxiago bizitzea egokitu zaion Argentinako historiaren zatia. Ezkertiarra da Federico Luppi, eta peronismoarekin zein Argentinako klase politikoarekin oso kritikoa da.
|
|
|
Donostiako Kultur Udal Patronatuak argitara ematen duen" Nosferatu" zine aldizkariak, bere 43 zenbakian, Federico Luppi argentinarra du ardatz nagusi. Jesus Angulo eta Mirito Torreiroren artean egindako elkarrizketa luze bezain sakonean, zinemaz eta aktore lanaz hitz egiteaz gainera, bere bizitza gogoratzen du Federico Luppik, ez baitauzka ahazteke ez bere hautzaroa,
|
ez
bere hastapen profesionalak, eta are gutxiago bizitzea egokitu zaion Argentinako historiaren zatia. Ezkertiarra da Federico Luppi, eta peronismoarekin zein Argentinako klase politikoarekin oso kritikoa da.
|
|
|
hartu dugun kafe kikaratik hasi eta arroparaino. Jean Louisek kontzeptualki garatzen omen ditu diseinuak, eta lan bakoitza independentea izatea nahi du,
|
ez
bere estilo markatuegia duena. Beraz, agian ez zinen konturatuko, baina baliteke zure hortzetako eskuila, edo zure haurraren aulkia, edo ur botila berak diseinatua izatea...
|
|
|
Etxeko giroa, beraren okerreriak, etxeko emakumeak ama, arreba, neskame... emakumez inguraturik egon ei zen txikitan, aita itsas kapitaia urtean birritan edo izan ezik beti kanpotik baitzen, jatorduak... ditu mintzagai. Ospakizun handiek berebiziko gomuta utzi zioten barrenean; hala hitz egingo du jaurnartze egunaz, nahiz ahogozo onik utzi
|
ez
bere oroimenean. Fraileekin ikasi zuen kolegioko denboraz ere luze mintzo da.
|
|
|
Oskillasok berak ez zuen soldadutzarik egin; belarriko gorragatik libratu zen. Familiako inor ere ez zen soldadutzara joan, ez aita,
|
ez
bere anaiak. Familiak Madrilen segitu zuen aitak lana han zuen bitartean, hau da, hiriburua frankotarren mendean jausi aurretxora arte (1939), zeren orduan hango funtzionari talde osoa Bartzelonara aldatu baitzen, Oskillasoren familia ere barru zela.
|
|
|
Kantatzeko be aparteko gozotasuna eukan eta euskal kantak liluragarri bihurtzen ziran haren ahoan. Gazteegi zala eta gitxien uste genduanean hil jakun gure Gotzon, baina
|
ez
bere euskalzaletasuna eta herri hizkerea erabilteko trebetasuna ondo eta hainbat lekutan erakutsi barik.
|
|
|
–Lehenbizikorik, Saratar medikuaren deiak ez zuela izan,
|
ez
bere garaian, ez geroztik ere, oihartzun handirik Euskal Herrietan: XIX. mendean zehar, Iparraldeko, Hegoaldeko ala itsasoz haraindiko euskaldun gazteriak nasaiki isuri baitzuen odola Frantziako Iraultzaren edo Napoleonen aldeko ala aurkako batailetan, Espainiako Txapeltxuri eta Txapelgorrien Karlistaldietan, bai eta Montevideoko setioaren. Gerla Handian?.
|
|
|
Baina Frantziako berriketariek eta politikariek ez dute aise irensten horrelako ihardespenik, hauen Errepublikaren Konstituzioak ez baitu aipatzen Frantses Populu bakarra baizik, eta
|
ez
beraz onartzen, ez Euskal Herririk, ez euskaldunik.
|
|
|
Baina kontratu mugagabeak dira, eta galdera asko daude erantzuteko, kontratua sinatzean gertatu ziren inguruabarrak objektiboki aldatu direlako. Horrela, igoera edo komisio berria justifikatuko litzateke entitateak, adibidez, zerbitzu gehiago edo kalitate handiagokoak eskainiko balitu, baina
|
ez
bere ustiapen kontua hobetu nahi duelako. Nolanahi ere, bezeroari jakinarazi behar zaio aplikatu dela, arrazoizko epe batean, hark atzera egiteko aukera izan dezan, egoki baderitzo.
|
|
|
Barnealdeko landare apaingarriak ere badaude, Eguberrietako apaindurekin oso bat datozenak, batez ere kolore gorri bizikoak, hala nola Pazko lorea, abenduko giroko koloreetara eta argiztapenera hain ondo egokitzen dena. Gabonetako dekorazioari oso ondo egokitzen zaion beste landare bat, kasu honetan, bere formari esker eta
|
ez
bere koloreari esker, alce adarra da, Santa Klausen lera botatzen duten animalia atseginekin lotzen dena. Landare mota honen izen botanikoa platycerum da, grekozko “platys” hitzetik datorrena, zabalera esan nahi duena, eta “keras”, adarra.
|
|
|
–Oraindik ez diguzu esan senarra zergatik hil zenuen –hasi zitzaion komisarioa apal baina irmo– eta, ez jakiteagatik, ez dakigu
|
ez
bere izenik, ez eta zurerik. Eta epailea ez da adierazpen lehorrekin konformatuko, arrazoiak nahiko ditu, izenak, datuak eta zehaztasunak.
|
|
|
Hamaika aldiz igoa nintzen igogailu horretan bertan, Monikarekin gehienetan, astean hiru egunetan bere etxera erretiratzen ginen bolada hartan, bikoteek hasieran arau ekitatiboak ezartzen dituzte, zuk nirean eta nik zurean, asteburuak txandaka, dena konpartitu nahi izaten dute. Nik Monikak ukitzen zuen guztia ezagutu nahi nuen,
|
ez
bere ohea bakarrik, nahiz eta ohea izan etxeko mobiliario ia bakarra, lo egitea asko gustatzen baitzitzaion. Beste guztia behin behinekoa zen etxe hartan, sukalderik ez zuen erabiltzen apenas.
|
|
|
Bera manta azpian sartu eta orduak emango zituen egongelan, kasurik ez egiteko aginduta. Azkenean,
|
ez
bera burutik egin ez ni suizidatu: Mediterraneoko argitasunari zor, agian.
|
|
|
Aitaren berri ez nuen inoiz izan. Ez nekien
|
ez
bere izenik, ez izanik. Ezta zein koloretako begiak zituen ere.
|
|
|
Eta nik, alde batera, Kepa bezalakoa izan nahi nuen. Baina nik ere banituen
|
ez
berari ez aitari sekula santan esango ez nizkiokeen gauzak. Kepari ezin nion, ezin nion, zera, Adelarena  aitortu...
|
|
|
Eta mutu ere egon zen ordu batzuk geroago senarrak, isil gordean, mandoa gau mahaitik hartu eta telebista piztu zuenean. Isil gordean,
|
ez
berak esan zezakeena ezeroso gerta zekiokeelako bakarrik, baizik eta artean, oraindik ere, logelako telebista pizteaz lotsatzen zelako. Ez ziren, ba, alferrik gertatu telebista erosi ondoko ika mika haiek.
|
|
|
Aurrean dituan ikasle hauek baino gazteagoak zineten, eta la ostia zinetela uste zenuten. Ez zenuten inoren leziorik hartu behar,
|
ez
berak, ez hik, Bakunin.
|