|
2000
|
|
|
Hori desagertuko da? Oso zaila,
|
euskaraz
hitz egiten jarraitzen den neurrian behintzat. Austria, Baviera edo Suitzako aleman hiztun bati nongoa den nabaritzen zaion bezala... ahaleginak ahalegin euskaldunari ere ahoa zabaldu ahala nabaritzen zaio nongoa den.
|
|
|
Ikasi nuen" La Marsellesa" baina zer kantatzen nuen ez nekiela. Beti egoten ginen zigortuak, beti
|
euskaraz
hitz egiten genuelako.
|
|
|
Sortzen-Ikasbatuaz elkarteak ikasleek aisialdian ere
|
euskaraz
hitz egin dezaten egitasmoa abiatu du. Euskal Herri osoko zazpi zentrok hartu dute parte, eta, horretarako, irakasleek eta Urtxintxako begiraleek jolas tradizionalak berreskuratu eta berriak ikasi dituzte, haurrei jolas orduan erakusteko.
|
|
2001
|
|
|
Aurreneko urratsak eman dira. Espero dezagun hemendik aurrera zine izarrak
|
euskaraz
hitz egiten entzutea, eta zine aretoek euren karteldegia urte osoan zehar elebiduna izatea.
|
|
|
Bere pisukidea aldiz Heletakoa da, baina bera ere euskaltegiko ikaslea. Euren etxean badute beste batentzako tokia eta pisukide euskaldun zaharra topatzeak mesede handia egingo lieke
|
euskaraz
hitz egiteko orduan.
|
|
|
Poetikaren arlo horretan, errepresentazioaren alde horretan, kontzeptu batzuk sortzen dira, espreski, botere harreman bat ezartzen duzula disimulatzeko balio dutenak. " Ni multikulturalista naiz» esaten dizutenean, eta zuk
|
euskaraz
hitz egiten baldin badiozu, besteak erdaraz baino ez du jakingo. Gainera gutxiengoa bazara, zuri botako dizute zabor ideologiko guztia, euskaldunak karlistak direla esango dizute, eta bitartean, errepresentazio kazetari boteretsu horien familia gehienak ultrakarlistak izan dira; eta esango dizute mundura itxiak gaudela, hain justu bi hizkuntza dakizkigun euskaldunok gara itxiak, eta bakarra dakien Cuencako hori dago zabalik mundura!
|
|
2002
|
|
|
Zigoitian gaztelania da nagusi, euskara XX. mendean galdu baitzen. Izan ere, 1590 urtean Zigoitian
|
euskaraz
hitz egiten zela adierazten duten idazkiak dira. Urteetan gorde diren idatzi hauen arabera, Zigoitiako biztanle askok gaztelaniaz mintzatzeko arazoak zituen XVI. mendean.
|
|
|
Garrantzitsua da, halaber, %14ko erabilera ondo aztertzea. Euskara erabiliko bada jakitea ezinbestekoa denez,
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnen kopurua kontuan hartuta, jaso dugun erabilera espero zitekeena baino altuagoa da. Hau da, erabilera ezagutzarekin alderatuz gero-%25 inguru-, %14ko erabilera altua da.
|
|
|
Horiek izan daitezke gure datu batzuen-Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzakoak-eta neurketa hau bezalako behaketen artean dauden desberdintasunak azaltzeko arrazoiak. Guk ondo dakitenak bakarrik hartzen ditugu eta beti
|
euskaraz
hitz egiten dutenak. Erabilera gure datuetan baino handiagoa da hemen.
|
|
|
Azken 25 urteetan eman den jauzia garrantzitsua da, jarraitua eta joera hobera doa. Tolosan edo Añorgan duela 25 urte gazteek ez zuten
|
euskaraz
hitz egiten. 77 -78an Gasteizen Dato kalea zeharkatzean ez zen euskara izpirik entzuten, eta gaur egun, ezinezkoa da Dato kalea edo Gasteizko beste edozein auzo zeharkatzea euskararik entzun gabe, gutxi baina entzuten da.
|
|
|
Eskola nazionalean ibili nintzen. Anaia zaharrago batek oso gogoan du ez zietela eskolan
|
euskaraz
hitz egiten uzten. Ni hurrengo maisuarekin hasi nintzen, eta guri ez zigun zigorrik jartzen.
|
|
2003
|
|
|
" Laster' Mintza-saioak' martxan jarriko ditugu. Jauzi hori egiteko prest dauden langileak astero ordu betez elkartzea eta elkarrekin
|
euskaraz
hitz egitea da helburua. Saio horiekin hainbat lankideren arteko harremanetako hizkuntza aldatzea espero dugu".
|
|
|
«Oteizaren obra bere ariman integratzeko desioa da» dio Urbeltzek, «baina bere hizkuntza ukatzen zitzaiolako, eten handi bat zuen hor Jorgek. Horregatik bilatu zituen beste hizkuntza batzuk; burdinaren, harriaren bidez,
|
euskaraz
hitz egin nahi zuen». Oteizarentzat euskara hizkuntza osoa zen, eta horrela, oso-osorik, jaio zela zioen.
|
|
|
Ezagutzari eta erabilerari zegozkion. Jendeari berri emateko modua izan zen eta, aldi berean,"
|
euskaraz
hitz egin!" esateko bidea.
|
|
|
Getxon esaterako, Udalak eta beste zenbait euskaltegi eta euskara elkartek sustaturiko Egizu proiektua murgildu da egitasmoan. Egizu Getxon
|
euskaraz
hitz egitea bultzatu nahi duen proiektua da. Metodologia berdina jarraitzen badu ere, zenbait xehetasun aldatzen dira.
|
|
|
Izan ere, eredu bakoitzaren azpian den errealitatea askotarikoa dela kontuan hartu behar bada ere, D ereduko emaitzak B eredukoak baino hobeak dira, eta B eredukoak A eredukoak baino hobeak. Hala ere, badira D ereduan ikasitako ikasleak oso erraz eta aise
|
euskaraz
hitz egiten eta idazten dutenak eta, D edo B ereduan ibili arren, idazmenerako zein, bereziki, mintzamenerako zailtasun handiak ere dituztenak. Bada, orain arteko emaitzen arabera, irakaskuntza denborak ez ezik etxeko hizkuntzak, ingurune soziolinguistikoak, hizkuntzen arteko interferentziak, metodologia didaktikoak, irakasleen formazioak eta abarrek badute euskararen gaitasuna eskuratze horretan eragina.
|
|
|
Berak
|
euskaraz
hitz egiten al zuen?
|
|
2004
|
|
|
Baina" hau ezin dut nik bakarrik ikasi", pentsatu nuen. Suzuko Tamurak
|
euskaraz
hitz egiten zekien eta hark eskola batzuk antolatu zituen Tokioko unibertsitatean. Nik eskola haietan eman nuen izena.
|
|
|
Errenterian eta beste hainbat herritan egoera bestelakoa da. Hemen, Azpeitian, euskaraz dakitenek
|
euskaraz
hitz egiten dute, besteetan ez, eta nire ustez hori da arazorik, larriena. Euskaraz ez dakitenek euskara ikastea garrantzitsua da, baina are garrantzitsuago da dakitenek hitz egitea.
|
|
|
Jokalari bat fitxatzen duzunean paratu aukera, berak jakiteko nora heldu den. Ez
|
euskaraz
hitz egin behar dutelako, baizik eta etxean bezala sentitu behar dutelako.
|
|
|
Bi ordu eta erdiz aritzen gara egunero. Ea utzi gabe jarraitzen dudan, eta halakoren batean
|
euskaraz
hitz egiteko gai naizen. Dagoeneko hirugarren mailan nago, eta gutxika-gutxika aurrera noa.
|
|
|
" Arrotz sentitzen garen? Bai", dio Alicia Iribarrenek," batzuek modu arraroan begiratzen gaituzte kalean
|
euskaraz
hitz eginez goazenean edo tabernan gaudenean, exotikotzat gauzkate". Benetan esanguratsua da Iribarrenek" exotiko" hitza erabili izana, horixe bera eraman baitute ahora bai Sergio Gonzalez Karrantzako ikasleak, bai Ander Bezares Biasterin (Araba) dabilen IKAko irakasleak ere.
|
|
|
Ez, inork ez zidan ezer esaten baina nik banekien kanpoko jendeak gu izorratu egiten gintuela! Donostiara joan eta lotsa ematen zidan
|
euskaraz
hitz egitea! Eta dantzara joan Hernanira, Oialumera eta:
|
|
|
Euskaraz gauza sinpleagoak edo konplexuagoak egiteko lortutako gaitasunen esplikazioa hizkuntzarekin izandako harremana »ordu kopurua» baino haratago doa, familia giroan nagusi den hizkuntzak, gelaz kanpo hizkuntza horretan jarduteko dauden egiazko aukerak, ingurune soziolinguistikoak, hizkuntzen arteko interferentziak, gela barruan hizkuntzak eskuratzeko baliatutako estrategiak, gizartean nagusi diren jarrerak zein joerak eta abarrak, maila berean ikasten aritu arren, hizkuntza maila desberdinak izatea eragiten du. Inguruabar horretan, euskarari dagokionez, B ereduko emaitzak A eredukoak baino hobeak eta D ereduan erdietsitakoak are hobeak direla bistan da, alabaina, B zein D ereduan ikasten ibilitakoen artean badira
|
euskaraz
hitz egiteko zein idazteko zailtasun ugari izaten dituztenak. Bada, B edo D ereduan ikasten ibiltze hori ere ez da pagotxa, bere baitarik, ez datorke, batzuek hala uste izan arren, salbazioa, zerurako bidea!
|
|
|
Euskaraz dakiten argentinarrek parte hartu ohi dute. Arratsaldero 100 pertsona inguru egoten dira on-line
|
euskaraz
hitz egiten.
|
|
2005
|
|
|
Euskararen kalitatearen gaia atera orduko, askoren ahotan kezka eta beldurra azaldu da: besterik gabe
|
euskaraz
hitz egiteko lanak dituztenek, euskaldun berriek... ez dute atzera egingo, ez dira akonplejatuko kalitateaz hitz egiten hasten bagara?
|
|
|
Amezketako Zumadi eskolan ikasleek darabilten euskararekin harro daude irakasleak, beti
|
euskaraz
hitz egiten dute eta bertako hizkeran, bizi-bizi. Hala ere, euskara jator hori ez galtzeko eta hobetzeko lanean segitzen dute.
|
|
|
Guk ikasterakoan problema handia genuen hemen, berandu arte ez baikenekien erdaraz hitzik ere. Erabat euskaraz egiten genuen; euskaraz pentsatu,
|
euskaraz
hitz egin, eta erdaraz ikasi. Beharbada ez ginen gainera oso argiak ikasketetarako.
|
|
|
\-Lertxundi, ahaztu egin al zaizu orain gutxi arte zure gurasoak eta zure gurasoen gurasoak zigortuak izaten zirela eskolan
|
euskaraz
hitz egiteagatik?
|
|
|
Etxean
|
euskaraz
hitz egiten zenuten...
|
|
|
Euskaldunak ziren! Hasi ginen, bada,
|
euskaraz
hitz egiten. Turistak zirelakoan nengoen ni, baina pilotariak ziren.
|
|
|
Nire ikasketa prozesuaren puntu gorena hitzaldi bat eta ondoko mahai-ingurua euskaraz egitea izan zen, Tolosako Galtzaundi Foroan. Orain ez dut
|
euskaraz
hitz egiten eta gauza gehiegi ahaztu ditut.
|
|
|
Bai, eta nire teilatuaren kontra harriak botako ditut. Ni ez naiz euskaraz programa bat egiteko gai, baina uste dut iritsi beharko duela momentua komunikabideetan lan egiten duen jende guztiak
|
euskaraz
hitz egin beharko duena. Ni egoera arraro batez aprobetxatzen ari naiz.
|
|
|
Erabilerari erreparatuta, gaztelania da gehien erabiltzen den hizkuntza. Halere, euskararen erabilerak gora egin du, batez ere
|
euskaraz
hitz egiten hasi diren gazte euskaldun berriei esker. Euskaldun zaharrek ere leial eusten diote euskararen erabilerari.
|
|
|
Hori egiten da noski, euskara ikastearen bidez, euskalduntzearen bidez. Eskolak baditu bere mugak eta argi dago eskolaren zeregina baldin bada euskalduntzea sortzen direla arazo larriak: eskolan bertan ez da
|
euskaraz
hitz egiten ezta soziolinguistikoki eremu euskaldunak direnetan ere... Azken 25 urtetan gizartearen gain utzi da euskararekiko eta euskal kulturarekiko izan behar den sentsibilitatea.
|
|
|
zergatik emaitza horiek? Etxean
|
euskaraz
hitz egiten ez delako. Proba horretan agertzen da ikasleen artean euskaraz hitz egin ala ez hitz egin, datu horien artean 34 puntuko aldea dagoela.
|
|
|
Etxean euskaraz hitz egiten ez delako? Proba horretan agertzen da ikasleen artean
|
euskaraz
hitz egin ala ez hitz egin, datu horien artean 34 puntuko aldea dagoela. Badirudi aldagai inportantea dela.
|
|
2006
|
|
|
Independentziaren estrategian beste elementu klabea da euskal kultura ulertzea euskaraz eta euskararekin egiten den kultura bakarrik. Gu bezalako herria, %70k
|
euskaraz
hitz egiten ez duen herria, onartzea euskal kultura dela euskaraz egiten den kultura bakarrik, gure nortasun kulturalean ikaragarrizko anputazioa onartzea da.
|
|
|
Euskaldun taldea ez izanagatik ere ONCEn beti izan da euskaldun asko, bai txirrindulari bezala, eta bai masajista bezala. Eta orain ere Discoveryn Egoi Martinezekin
|
euskaraz
hitz egiten dut, eta sendagilearekin ere beti, Kepa Zelaiarekin, izatez galdakaoztarra baina Elorrion bizi dena.
|
|
|
Horregatik, gure helburua zen jendeari jakinaraztea Arabako zonalde horretan oraindik euskaldunak daudela». Henrike Knorr irakaslearen bitartez jakin zuten Urrunagan bazela oraindik andre bat, azkena omen,
|
euskaraz
hitz egiten zuena. Harekin harremana egin eta abiatu ziren ikertzaileok lanean.
|
|
|
Hala ere, edade handikoak ez ezik, gazteak ere mintzo dira euskaraz. «40 urteko jendea ere bada euskaraz badakiena, bertako
|
euskaraz
hitz egiten duena esan nahi dugu; baina guk, hautaketa egin genuen: 65 -70 urtetik gorakoekin jardun genuen grabazioak egiten».
|
|
|
sakelako, etxeko, zein lantokiko telefonoa euskaraz erabiltzea. Erantzungailua euskaraz jartzea, sakelakotik mezuak euskaraz bidaltzea, sakelako hizkuntzatzat euskara ezartzea, operadoreei
|
euskaraz
hitz egiteko eskatzea... Horietako ekintza batzuk norbanakoaren esku daude, baina Kontseiluak berak frogatu ahal izan duen moduan, telefoniaren munduak ez dio tarte handirik egin euskarari.
|
|
|
euskara gaztelera bezain beste edo gehiago erabiltzen du gaur egun. «Nire ingurunea oso euskalduna da. Senarrarekin
|
euskaraz
hitz egiten dut, lantokian euskaraz hitz egiten dut, eta normalean lagunekin ere euskaraz hitz egiten dut. Ingurune euskalduna izateak asko errazten du euskararen erabilera», aitortu digu Aranburuk.
|
|
|
euskara gaztelera bezain beste edo gehiago erabiltzen du gaur egun. «Nire ingurunea oso euskalduna da. Senarrarekin euskaraz hitz egiten dut, lantokian
|
euskaraz
hitz egiten dut, eta normalean lagunekin ere euskaraz hitz egiten dut. Ingurune euskalduna izateak asko errazten du euskararen erabilera», aitortu digu Aranburuk.
|
|
|
euskara gaztelera bezain beste edo gehiago erabiltzen du gaur egun. «Nire ingurunea oso euskalduna da. Senarrarekin euskaraz hitz egiten dut, lantokian euskaraz hitz egiten dut, eta normalean lagunekin ere
|
euskaraz
hitz egiten dut. Ingurune euskalduna izateak asko errazten du euskararen erabilera», aitortu digu Aranburuk.
|
|
|
Buruntzaldeko udalerriek ile-apaindegietan euskara erabiltzeko kanpaina abian jarri dute. Andoain, Astigarraga, Hernani, Lasarte-Oria, Urnieta eta Usurbilgo udalen egitasmoaren xede nagusia herritarrek ile-apaindegietan
|
euskaraz
hitz egin dezaten erdiestea da. Udalerriek ile-apaindegi guztiei egitasmoan parte hartzeko proposamena egin zieten eta, guztira, 77 ile-apaindegik bat egin dute egitasmoarekin; ile-apaindegi guztien %85 inguruk, hain zuzen ere.
|
|
|
Saio horietan prozesuaren ekintzak eta jarduerak finkatu zituzten. Hala nola,
|
euskaraz
hitz egitea eskatzen zuten txartelak mahai gainean jartzea erabaki zuten, atsotitzak landu zituzten edo elkarri gazteleraz hitz egitean atentzioa deitzea deliberatu zuten. Azken jarduera honek izan zuen arrakasta gehien, «atentzioa deitzea oso erraza dela konturatu ginen, eta jendea asko inplikatu zen.
|
|
2007
|
|
|
Euskaldunak dira euskararik gabe eta aski zaie. Euskara dakitenak ez dituzte baitezpada beti maite, kontzientzia txarraren kilikatzaile bihurtzen baitira
|
euskaraz
hitz egiten entzute soilarekin.
|
|
|
Ez zegoen beste gairik. Eta, noski, umetan marrazkiei buruz
|
euskaraz
hitz egitea errazagoa zen bezala, Bisbalek eta bere lagunek gazteleraz aritzera gonbidatu ohi zuten jendea. Hala, eta, lehen esan bezala, hizkuntza gauza guztien gainetik praktikoa denez, gazteleraz hasitako elkarrizketarik ez zen euskaraz bukatzen.
|
|
|
iraganean hartutako jarrerek erabakitzen dute gure oraingo jokabidea. Nik lehen lagun batekin
|
euskaraz
hitz egiten banuen orain ez naiz gazteleraz hasiko, ezta zinean erdaraz ikusi dudan azken pelikularen laburpena egin behar badiot ere. Agian, urte batzuk lehenago banuen arrisku hori, jarrera ez baineukan oraindik definitua.
|
|
|
Mezurik mezu, hots argi haiek zurrunbilo baten zalaparta tankera hartu dute: Euskaltzaindiaren arau (aldaketa) eta salbuespenak;" hutsuneak bete" eta" okerrak zuzendu" ariketak;"
|
euskaraz
hitz egin" agindu errepikatuak;" gero eta okerrago egiten duzue" irakasle eta gurasoen harri astunak; irakasle bukoliko, erromantiko, literaturazale arraroa; Euskararen eguna; Mutriku eta mutrikuarrak ezagutu ez, eta" nola esaten da Mutrikun...?" galdera zentzugabea... Bai lehorra zurrunbiloa.
|
|
|
«Euskaltzaindiaren arau (aldaketa) eta salbuespenak;' hutsuneak bete' eta' okerrak zuzendu' ariketak;'
|
euskaraz
hitz egin' agindu errepikatuak;' gero eta okerrago egiten duzue' irakasle eta gurasoen harri astunak; irakasle bukoliko, erromantiko, literaturazale arraroa; Euskararen eguna; Mutriku eta mutrikuarrak ezagutu ez, eta' nola esaten da Mutrikun...?' galdera zentzugabea... Bai lehorra zurrunbiloa»
|
|
|
Xede hauek testuinguruan kokatu behar dira, eta jakina da euskarak Nafarroan duen egoera ez dela erraza. Altsasuko Kima Euskara Taldeko kideen ustez," egoera politikoak eragina duen arren, lanean jarraitu behar da eta
|
euskaraz
hitz egin behar da; egoera politikoa ezin da aitzakiatzat erabili".
|
|
|
Datozen urteetara begira, erabilerak beheranzko joera izango duela dio ikerketak. Hala, 2007an herritarren %60, 1ak
|
euskaraz
hitz egiten badu ere, 2012rako %57, 3ra jaitsiko litzateke erabilera Soziolinguistika Klusterraren datuen arabera.
|
|
|
euskaraz hitz egiteari eustea. Prebentzio politika eraginkorra abian jartzea izan da herritarren apustua, horrexek kezkatzen baititu Idiazabalgo herritarrak," orain
|
euskaraz
hitz egiten da, baina zer gertatuko da hemendik urte batzuetara?".
|
|
|
Egoera horren aurrean, euskararen erabilera normalizatzeko Euskara Plana jarri zuten abian 2003an, izan ere, zera dute buruan: " Haur eta gazteek
|
euskaraz
hitz egiten dute, baina helduek gutxiago, beraz, zer gertatuko da haur eta gazte horiek heldu izatera iristen direnean?".
|
|
|
Helburu zehatz eta garbia du proiektu honek:
|
euskaraz
hitz egiteari eustea. Prebentzio politika eraginkorra abian jartzea izan da herritarren apustua, horrexek kezkatzen baititu Idiazabalgo herritarrak," orain euskaraz hitz egiten da, baina zer gertatuko da hemendik urte batzuetara?".
|
|
|
Kezkagarria da, baina normala ere bada haurrak, eta gazteak, erdaraz aritzea, helduok ez badiogu inportantziarik ematen, ez badugu ikasten, ez bagara aritzen. Helduek umeekin beste inorekin
|
euskaraz
hitz egiten ez badute, hortik ez dator gauza onik.
|
|
|
Orain dela hogei bat urte arte, Nafarroako herri txiki euskaldunetan
|
euskaraz
hitz egin izan da. Baina hain txiki dira herri horiek, bizia ere gutxi dago.
|
|
|
Halako herritan euskaraz egiten zen, halakotan erdaraz. Etxalekun
|
euskaraz
hitz egiten zen. Bidez auzo genituen Ihabenen, Erason eta Oskotzen, erdaraz aritzen ziren, askok euskaraz jakin arren.
|
|
2008
|
|
|
Zazpik osatuko genuen epaimahaia, programazioari lotuta zeudenak lau ziren eta hiru, modu batera edo bestera, konpainiei lotutakoak. Pozez hartu nituen besteen izenak, lehen aldiz epaimahai osoa
|
euskaraz
hitz egiteko eta ulertzeko gai baitzen, lehen aldiz zazpitik hiru emakumeak baikinen.
|
|
|
Harrigarria da nola ez dudan Parisera heldu gineneko gomuta zehatzik, euskara elebakarrean mintzo nintzela baizik ez. Fite hasi ziren autoritateak gurasoei hola ezin zela, horrekin bukatu behar zela, eta ez zidatela gehiago
|
euskaraz
hitz egin behar esaten. Iritsi berri, abarketan lastoa, gure aitak dena irentsi zuen, eta nire gurasoek ez zidaten gehiago euskaraz hitzik egin.
|
|
2009
|
|
|
Eta gero, ez dakit, neure burua aberasteko, janzteko. Koadrilako lagunak ikastolara joan dira eta euskaraz egiten dute; askotan egoten naiz haiekin, guztiak
|
euskaraz
hitz egiten, eta ni zer. Orain behintzat dakidana erabiltzen dut beraiekin nagoenean, lehen ez nuen ezer ulertzen.
|
|
|
" Zergatik gara gu karlista?", eta birramonak: " Karlistek
|
euskaraz
hitz egiten dute, liberalek ez!". Kito.
|
|
|
Eta oraingoan ez naiz hizkuntzaren erabileraz ari. Hain zuzen ere,
|
euskaraz
hitz egiten dugunon arteko entendimenduaz ari bainaiz. Kezkatzen nauena da, aldez aurretik elkarrizketarako mugak jarrita daudela sumatzeak.
|
|
|
Jarraian, mundu horren zenbait txatal: Errepublikari erakutsiriko atxikimenduagatik, Euskal Lurraldea izeneko gune batean legoke Euskal Herria antolatua, 1815az geroztik;
|
euskaraz
hitz egingo lukete jendarmeek lurralde osoan, hizkuntza ofiziala izanik, horretara beharturik baileudeke; Ravelek eta Lizardik opera post-erromantiko bat idatzi izango zuketeen elkarrekin; GAL (Grupo Anexionista Liberal) izeneko talde bat legoke; Euskal Lurraldea Frantziarekin edo Espainiarekin batzeko guraria luketen UPN (Union de Patriotas del Norte) eta FJ (Front Jacobin) alderdiak legez kanp... " Irakurtzen duen jendearentzako sorturiko komikia" da Ihes Ederra egileen arabera, irudi eleberria da, Alberdaniak eleberrien atalean sartu izana horren erakusgarri.
|
|
|
Orain, ondo moldatzen dira hizkuntzarekin, eta Betancourtek hitz eta esamolde ugari ikasi du euskaraz. Attona Joxek-horrela deitzen dio Dorak Juanitaren senarrari-buruko gaitza du duela lau urte pasatxotik, ahaztu egiten zaio zaintzaileak ez duela
|
euskaraz
hitz egiten eta hondarribiera jatorrean mintzatzen zaio. Are gehiago, Joxe Errazkini ez zaio gustatzen Betancourtek bizarra mozterik eta halakoetan purrustaka hasten da, euskaraz bereak eta bi esanez; hitz itsusi horiek buruan gorde eta etxeko andreari galdetzen dizkio zaintzaileak.
|
|
2010
|
|
|
Oso arrazoi xinplea dela iruditzen zait, eta aspaldi esan zuen poetak hamaika aldiz errepikatu duguna: hizkuntza gugatik galduko dela, guk ez dugulako hitz egiten, guk ez ditugulako hemen bizi diren gure inguruko erdaldunak
|
euskaraz
hitz egitera, edo gutxienez euskara ulertzera," behartu". Normalizazioa ezin da militantziaz mantendu, baina dugun egoera ikusita normalizaziorako atea militantziaz zabalduko dugu.
|
|
|
Ezagutu nuen morroi asturiar ttiki bat Oñatin, kontrabando garaietan Arabatik astoan garia eta premia zutena gauez etxeratzen aritua eta aditua, bera lanean hartu zuen familiarentzat. Ez zuen
|
euskaraz
hitz egiten ikasi, ezta kontrabandoan ere, baina apaltasunak eta jartzen zuen aurpegitxoak, jendea erakartzeko edo limurtzeko senak sekula ez zuten kontrako bandoan sentiarazi gure artean zelarik. Izaera horrek mantentzen omen zuen zutik eta esna gaua ilunpetako lanean pasa eta goizean goiz jaiki behar izaten zuenean, soro edo belardira lanera gartsu agertzeko, bestela sardinzarrek (los sardinsarras bere hitzetan) agudo nabaritzen omen zuten nork pasa zuen gaua pasa behar ez zuena pasatzen.
|
|
|
Etxean, garai hartako etxe gehienetan bezala, ezin zen politikaz hitz egin, baina bagenituen begiak eta jabetzen ginen gertatzen ari zenaz, eta horrek asko larritzen ninduen: amari entzuten nion ezin zela
|
euskaraz
hitz egin, 9 hilabetez baino ez zen egon eskolan, baina behin baino gehiagotan tokatu zitzaion eraztuna janztea... Gauza horiek asko haserrarazten nindutela gogoan dut.
|
|
2011
|
|
|
Paradoxikoa dirudi: euskarari buruz hitz egin, gero
|
euskaraz
hitz egin ahal izateko.
|
|
|
Zu izan zinen Euskal Herrian sexologiaz
|
euskaraz
hitz egiten aurrenetako bat. Zein harrera izan zenuen?
|
|
|
Ordura arte, Bilbon eta Bizkaian mundu erdaldunean hitz egiten nuen sexualitateaz baina, gerora, Gipuzkoan eta Nafarroako zonalde euskaldunean aritu izan naiz, herri txikietan. Iraultza izan zen sexologiaz
|
euskaraz
hitz egiten hastea. Gaztea nintzen eta horrek ausardia eta inkontzientzia ematen zizkidan, eta eskerrak.
|
|
|
Agian Ibilaldirako ez dute
|
euskaraz
hitz egiten ikasiko, baina ikastolen aldeko jaiarekiko jakin-mina ageri dute. " Batez ere, hango irakasleek galdetzen digute ikastolen baliabide ekonomikoei buruz.
|
|
|
Are gehiago, noizbait nirekin ligatu nahian zebiltzala iruditu zait, euskalduna naizela jakinik! Sei urte Madrilen eta" arrazista" zenbait bai, topatu dut, ABCren bertsiotik mugitzen ez denik, baina gainerakoan euskaldunekiko kuriositate gehiago erakutsi dute nik inoiz herrialde konkretu baten inguruan erakutsi dudana baino, baita euskararekiko ere, baina" seme-alabekin
|
euskaraz
hitz egin, eta erasota sentitu direla nabaritu" zuen zutabegileak. Eta oraindik gogoratzen dut zutabea zur eta lur utzi ninduelako.
|
|
2012
|
|
|
Eskualdeen Batzordean erabiltzen da, tokiko botereak biltzen diren batzordean (alkateak, diputatuak…); eta batzuetan, baita Ministroen Kontseiluan ere. Kontseilu honetara Estatu bakoitzak bere ordezkaria bidaltzen du eta Espainiaren kasuan erkidego guztietatik norbait joaten denez, Euskal Herriari egokitzen zaionean gerta daiteke
|
euskaraz
hitz egitea, nahiz eta oraingo Gobernuarekin apenas gertatzen den. Harrituta geratu ginen adibidez Gasteizko alkate Javier Marotok euskaraz egin zuelako hitzaldia Batzordeko azkeneko osoko bilkuran.
|
|
|
Horixe da konpromisoa, baldintza sine qua non. Inork ez du inor ezertan parte hartzera behartzen, baina, parte hartzekotan,
|
euskaraz
hitz egin behar duzu. Horretan asmatu dugu:
|
|
|
" Nahikoa duzu tabernara joan euskaraz entzuteko. Hantxe izango dituzu ikasle ohiak,
|
euskaraz
hitz egiteko zailtasun handirik gabe. Jaiegun, asteburu eta udan, berriz, euskaldun mordoa biltzen da herrira.
|
|
|
Gogoratzen naiz, esate baterako, Barriako barnetegira joan ginela behin, ikastolatik, euskara erabiltzeko programan. Ez genuen
|
euskaraz
hitz egin, ordea, eta andereñoak ez-nahikoa jarri zigun euskaran. Nire lehen suspentsoa izan zen.
|
|
|
Ohikoa da eremu erdaldunetan. Askotan badute
|
euskaraz
hitz egiteko gaitasuna, baina hala egiteko ohiturarik ez. Hala ere, erdal giroan egindako saioek xarma badutela uste du, eta Bizkaiko Igorreko eta Santurtziko ikuskizunekin gogoratu da:
|
|
|
Zu ari zara, Iowatik etorria euskaraz, baina hemen, ezker-eskuin, ez da entzuten gaztelania edo frantsesa baizik. Nahiko lan badugu euskaldunak
|
euskaraz
hitz egin dezan, ondo egin dezan ondoren, euskararen mundu ikuskeraren jabe izan dadin, azkenik.
|
|
|
Gaizki moldatzen nintzen aitarekin, besteak beste,
|
euskaraz
hitz egitera behartzen gintuelako. Gerrikoarekin jo eta guzti egiten gintuen.
|
|
|
Politikari batek ikasteko borondatea adieraztea sekulakoa iruditzen zaio herritarrari. Urteak eman ditzake irrati-telebistetan behar ez den bezala
|
euskaraz
hitz egiten. Oso keinu polita da, baina bost urte daramatzazu saiatzen.
|
|
2013
|
|
|
Oñatin berriz, gaztelaniaz ziren eskolak, errezoak eta denak. Baziren gurekin
|
euskaraz
hitz egiten zuten fraideak ere, baina gaztelaniaz bizi ginen. Handik irten eta nahiko trauma izan zuten batzuek, gurasoek egin zuten ahaleginari erantzun ez ziotelako.
|
|
|
Hizkuntza erabiltzen ez bada, atrofiatu egiten da. Ikustaldietan edo etxartean, kideekin baino ez dut
|
euskaraz
hitz egiteko aukera. Frantziako Maison d' Arreteetan asko jota hiruzpalau ordu pasatzen dugu ziegatik kanpo, gainontzeko denbora isilean bakarrik ematen dugu.
|
|
|
Banaiz Bagararen ikastaroan
|
euskaraz
hitz egiten ikasten dute, eguneroko egoeretan erabil ditzaketen hitzak eta esaldiak barneratzen. " Metodo hau idazten ikastea edo gramatika baino gehiago gustatzen zait.
|
|
|
Oholeguy argentinarra da jatorriz eta Euskal Herrira heldu denetik
|
euskaraz
hitz egiteko jendearen gaitasun ezak du harrituta. Debekuen eragina dela ondorioztatu du, baina ez omen du guztia euskaraz egiten duen inor entzun eta baserritar zaharrek ere esaldi bat euskaraz eta hurrengoa gaztelaniaz, hiru euskaraz eta laugarrengoa ele bitan egiten dutela iruditzen zaio.
|
|
|
Biek ala biek gogoan dute gure artera etorritakoan zein zen euskararen egoera. " Ni hona heldu nintzenean ezin zen
|
euskaraz
hitz egin. Urnietan baserritarrek bakarrik egiten zuten eta gutxi ziren", azaldu du Martinek.
|
|
|
Euskara euskaldunon hizkuntza da. Hitzak esaten duen bezala, euskarak egiten gaitu euskaldun, eta
|
euskaraz
hitz egin eta bizi dena, euskaldun izango da. Hizkuntzak gure identitatearen zati handia osatzen du.
|
|
|
euskara hautatzen dute txikienek, erdarara jotzen dute adinean aurrera egin ahala, eta 50 urtetik gorakoak dira kontsumitzaile izarrak. Dena den, Markina-Xemeingo biztanleen %88
|
euskaraz
hitz egiteko gai izanik-%57koa da euskararen kale erabilera-, gaztelania aukeratzen duen herritar asko euskalduna dela berretsi digu Igor Idoeta liburuzainak: " Adibide bat:
|
|
|
" Zure ikuspuntutik, zer behar dugu/ behar genuke XXI. mendean Donostia euskaldun izateko?" galderari lotutako ondorio nagusietako bat hauxe izan zen: hiriko elebidunak, euskaraz dakitenak,
|
euskaraz
hitz egiten jartzeko beharra dagoela. Donostian hizkuntzaren ezagutza maila nahiko altua da, batez ere gazteen artean, eta eremu horretan eragin beharra dagoela nabarmendu zuten.
|
|
|
Gaztelaniaz hitz egiteko joera handia dute, erraztasun gehiago daukatelako. Baina irakasleekin
|
euskaraz
hitz egiten dute eta saiatzen dira, hein handi batean, gelan ere euskaraz hitz egiten". Horren harira, ikastolako zuzendariak gaineratu digu DBHko ikasleek asko baloratzen dutela hizkuntzaren transmisioaren ideia; badakitela balio berezia daukan hizkuntza bat ikasten ari direla eta euren esku geratuko dela hizkuntzaren transmisioaren jarraipena.
|
|
|
Gaztelaniaz hitz egiteko joera handia dute, erraztasun gehiago daukatelako. Baina irakasleekin euskaraz hitz egiten dute eta saiatzen dira, hein handi batean, gelan ere
|
euskaraz
hitz egiten". Horren harira, ikastolako zuzendariak gaineratu digu DBHko ikasleek asko baloratzen dutela hizkuntzaren transmisioaren ideia; badakitela balio berezia daukan hizkuntza bat ikasten ari direla eta euren esku geratuko dela hizkuntzaren transmisioaren jarraipena.
|
|
|
Tuteran bizi da, baina Bergara eta Eibar ingurukoa da bere familia. " Nire gurasoek, zortez, badakite euskaraz, eta etxean
|
euskaraz
hitz egiten dut beraiekin. Nire gelako bakarrenetarikoa naiz.
|
|
|
Lagunartean, zoritxarrez gaztelaniaz hitz egiten dugu normalean. Gelan 20 bat ikasle gara, elkarrekin bost bat lagun ibiltzen gara, baina beste ikastetxeko lagun batzuekin ibiltzen garenez kalean, eta haiek euskaraz ez dakitenez, ba ezin dugu
|
euskaraz
hitz egin. Nahiago nuke euskaraz hitz egiten ibili, baina ezin dut".
|
|
|
Gelan 20 bat ikasle gara, elkarrekin bost bat lagun ibiltzen gara, baina beste ikastetxeko lagun batzuekin ibiltzen garenez kalean, eta haiek euskaraz ez dakitenez, ba ezin dugu euskaraz hitz egin. Nahiago nuke
|
euskaraz
hitz egiten ibili, baina ezin dut".
|
|
|
Argia ikastolako ikasle gehienentzat ikastetxea bera da
|
euskaraz
hitz egin ahal izateko eremu bakarra. Erriberan ez dago euskaraz bizitzeko aukerarik.
|
|
2014
|
|
|
Pello Jauregiren ustez, herriko gazteek euskararako gaitasuna eskuratua dutela ondorioztatuta, erabilpena bultzatzearen aldeko lana egin behar da: " Edonork herriko gazteekin
|
euskaraz
hitz egin nahi izanez gero, ez luke arazorik izango. Ulermenak euskaraz komunikatzeko bidea desblokeatu egin du; ez dago oztopo teknikorik behintzat.
|
|
|
Hizkuntza-adierazle nagusiak aldatu egin dira:
|
euskaraz
hitz egiteko gaitasuna, euskararen erabilera eta euskararekiko jarrera. 1992an, Lasarte-Orian gazteen %43 zen euskaraz nahiko ongi edo oso ongi hitz egiteko gai.
|
|
|
Aurrez esan bezala, D eredua da nagusi Lasarte-Orian. Ikerketako datuen arabera, atzean familia euskalduna dagoen kasuetan, hamarretik bederatzik oso ongi hitz egiten dute euskaraz, eta hamarretik seik
|
euskaraz
hitz egiteko joera izaten dute. Bestalde, D ereduan ikasi bai baina familia ez-euskalduna izanda, hamarretik hiruk lortzen du euskaraz ondo hitz egitea eta hamarretik bik erabiltzen dute.
|