|
2002
|
|
|
Garrantzitsua da, halaber, %14ko erabilera ondo aztertzea. Euskara erabiliko bada jakitea ezinbestekoa denez,
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnen kopurua kontuan hartuta, jaso dugun erabilera espero zitekeena baino altuagoa da. Hau da, erabilera ezagutzarekin alderatuz gero-%25 inguru-, %14ko erabilera altua da.
|
|
|
Zergatik? Lanean, eguneroko adiskideen artean, beti badelako norbait
|
euskaraz
hitz egiteko gai ez dena. Berari irakatsi beharrean, erdaraz hasten gara".
|
|
|
guztiak, euskarari buruzkoak salbu, erdaraz egiten dira, nahiz eta askotan gutxienez eztabaidaren bost partaide euskaldunak izan. Euskararen erabilera oso murritza da UPV/EHUn,
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnen kopuruarekin alderatuta. Azken finean, UPV/EHUn euskaldunak bigarren mailako unibertsitarioak gara.
|
|
2004
|
|
|
Bi ordu eta erdiz aritzen gara egunero. Ea utzi gabe jarraitzen dudan, eta halakoren batean
|
euskaraz
hitz egiteko gai naizen. Dagoeneko hirugarren mailan nago, eta gutxika-gutxika aurrera noa.
|
|
2009
|
|
|
— 2.Eskuratu: harremana hasi zenean bikotekide bat edo biak ez ziren
|
euskaraz
hitz egiteko gai. Hala ere, bikote hauetan hasieratik bazegoen guk" aldaketaren hazia" bezala izendatu dugun zerbait.
|
|
|
Hortaz, aldi honetako nire azken galdera izango da: zergatik balio du 3.500 -4.000 lagun etor daitezen gaur egun pastoral bat ikustera... biharko batean arizale bakan batzuk soilik izango badira
|
euskaraz
hitz egiteko gai. Jada erran izan dudan bezala, trajeria izen zaharragoa ere daraman pastoralak ez luke bilakatu behar euskararen tragedia.j
|
|
2010
|
|
|
4
|
Euskaraz
hitz egiteko gai direnen artean, zergatik darabilte batzuk eta zergatik ez beste batzuk?
|
|
|
Euskaraz egiterakoan eroso sentitzen zarete?
|
Euskaraz
hitz egiteko gai direnen artean, zergatik darabilte batzuk eta zergatik ez beste batzuk. Nola ikusten duzue euskararen presentzia sare sozialetan?
|
|
2012
|
|
|
Adinkako datuak aztertuta, oro har, argi antzematen dira belaunaldi berrien artean irakaskuntzan euskalduntzearen alde egindako lanaren ondorioak. Egia da belaunaldi berrien erabilera-tasak oso urruti gelditzen direla
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnen ehunekotik. Baina ukaezina da, halaber, aldaketa positibo handia gertatu dela gazteen erabileran azken bi hamarkadetan.
|
|
2013
|
|
|
euskara hautatzen dute txikienek, erdarara jotzen dute adinean aurrera egin ahala, eta 50 urtetik gorakoak dira kontsumitzaile izarrak. Dena den, Markina-Xemeingo biztanleen %88
|
euskaraz
hitz egiteko gai izanik-%57koa da euskararen kale erabilera-, gaztelania aukeratzen duen herritar asko euskalduna dela berretsi digu Igor Idoeta liburuzainak: " Adibide bat:
|
|
|
Horretarako hainbat arrazoi ematen ditu. Parte-hartzaile hauek oso ondo bereizten dute (a)"
|
euskaraz
hitz egiteko gai izatea" eta (b)" euskalduna, euskal hiztuna izatea".
|
|
|
Atera dezakegun bigarren ondorioa honakoa da: euskara ikastea,
|
euskaraz
hitz egiteko gai izatea ez da euskaldun izatearen parekoa. Euskaraz hitz egiteak ez du beti eta modu automatikoan legitimotasuna ematen.
|
|
|
900.000 pertsona omen gara
|
euskaraz
hitz egiteko gai. Joera goranzkoa da?
|
|
|
Datuek erakusten dutenez, gaztelerazko kanala ikusten dutenen %39 elebidunak dira (alegia,
|
euskaraz
hitz egiteko gai), eta beste %25 elebidun hartzaileak (ulertzeko gai). Hartara, ETB2k bere ikusleen heren bi (%64) euskarazko ikusle potentzialen saskitik jasotzen ditu (hots, euskara ulertzen dutenen artetik), eta ez erdaldun elebakarren multzotik; horiek ikusleen %36 baino ez dira.
|
|
2014
|
|
|
Azter dezagun hori.
|
Euskaraz
hitz egiteko gai ez direnak baina ulertzen dutenak nola ekar ditzakegu elkarrizketa elebidunetara edo euskarazkoetara. Zer egin elebidunek elkarrizketetan euskarari euts diezaioten erdararen inertziari amore eman gabe?
|
|
2015
|
|
|
Abiapuntuan erdaldunenak ziren udalerriak euskalduntzen ari dira:
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnen kopuruak asko igo dira udalerri horietan, eta euskararen etxeko erabilera ere igo egin da pixka bat. Zehazki, abiapuntu erdaldunena zuten udalerriak aintzat hartzen baditugu (1981 urtean bertako euskaldunak %10era iristen ez ziren horiek), ez da nolanahikoa 30 urteotan gertatu den aldaketa.
|
|
|
gaur egun %22, 7koa da euskaldunen portzentajea. Boskoiztu egin da, beraz,
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnen ehunekoa. Etxeko erabileran ere igo egin da nagusiki euskara erabiltzen dutenen kopurua udalerri horietan, 1981ko %1, 1etik 2011ko %2, 7ra, hain zuzen.
|
|
|
Abiapuntuan euskaldunenak ziren udalerriak, ordea, erdaldundu egin dira azken urteotan, aztertutako hiru parametroei erreparatuta betiere. 1981 urtean udalik euskaldunenetan (euskaldunak %90-%100 zirenetan),
|
euskaraz
hitz egiteko gai zirenen kopurua %94, 5etik %83, 9ra jaitsi da 1981-2011 tartean. Udalerri horietan, gaitasunean baino esanguratsuagoa izan da jaitsiera lehen hizkuntzari eta etxeko hizkuntzari dagokionez:
|
|
|
Hori guztia egia da, datuek erakusten duten bezala: 2011 urtean
|
euskaraz
hitz egiteko gai diren EAEko 789.439 hiztunen artean, adibidez, Bilbon, Donostian edo Gasteizen bizi dira lautik bat (%25, 7), eta 1.000 biztanletik beherako herri txikietan, berriz, euskaldun guztien %3, 5 bakarrik bizi dira.
|
|
|
Zentsuko datuak aztertuta, argi ikusten da alde esanguratsua dagoela, batez beste, udalerri euskaldunen eta gainerakoen artean. Horrela,
|
euskaraz
hitz egiteko gai diren herritarrak %72, 3 dira udalerri euskaldunetan, eta %30, 9 gainerakoetan. Lehen hizkuntzari erreparatuz, euskara lehen hizkuntza izan zuten herritarrak %58, 4 dira udalerri euskaldunetan eta %11, 6 gainerakoetan.
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiteko gai diren herritarrak %72, 3 dira udalerri euskaldunetan, eta %30, 9 gainerakoetan. Euskara lehen hizkuntza izan zuten herritarrak %58, 4 dira udalerri euskaldunetan eta %11, 6 gainerakoetan.
|
|
|
ezkerreko zutabean udalerri euskaldunen osaketa, eta eskumakoan gainerakoudalerriena [4 irudia]. EAEko udalerri euskaldunetan, euskaldunak,
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnak,% 72a dira, hiru laurdenak baino pixka bat gutxixeago. % 12a erdalduna da, euskaraz ezhitz egin ez ulertu egiten ez duena, eta% 15a ia-euskalduna da zentsuko terminologia erabilita, hitz egiteko gai izan ez, eta ulertzeko gai direnak.
|
|
|
Herria zeharo euskalduna zen duela 30 urte,% 95ak zekien euskaraz. 30 urte pasata, laurdena baino gehiago ez dira
|
euskaraz
hitz egiteko gai,% 73ra jaitsi da euskaldunen kopurua. Etxekohizkuntzari begiratzen badiogu oso nagusi zen euskara.
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiteko gai izan arren, askoz gutxiagotan erabiltzen dugu
|
|
2016
|
|
|
– Soziologoarekin solasean, beste mapak probatuz, iruditu zait nire buruan euskara ulertzen duen Euskal Herriaren kartak irudikatzen zuela gutxi gorabehera duela 15 urte 1996an
|
euskara
hitz egiteko gai zirenena.
|
|
|
– [
|
Euskaraz
hitz egiteko gai direnak eta ulertzen dutenak batuta] Niri begiek esaten didate, laburrean, Gipuzkoan ia denetan ulertzen dutela %80 baino gehiagok, ez da ez herri eta ez hiri bakar bat (Eibar, Irun, Donostia, Errenteria?) %60 baino gutxiagok ulertzen duenik. Bizkaia gehiena ere gorri edo hori, eta nire harridurarako, Bilbo eta Ezkerralde osoa ere urdin, %40tik gorak ulertzen dute.
|
|
2017
|
|
|
Biltzen ditu ezagutzaz Soziolinguistika Klusterraren EDB Euskararen Data Baseak dauzkan daturik berrienak:
|
euskaraz
hitz egiteko gai ziren herritarrak gehi ulertzen zutenak 2011n EAEn, 2001ean Nafarroan (herri handienetan 2011n eguneratuak) eta 2011n Iparraldean lurraldeka, hemen ez baita ez udaletako eta ez eskualdekako informaziorik.
|
|
|
Soziologoarekin solasean, beste mapak probatuz, iruditu zait nire buruan euskara ulertzen duen Euskal Herriaren kartak irudikatzen zuela gutxi gorabehera duela 15 urte 1996an
|
euskara
hitz egiteko gai zirenena.
|
|
|
Biltzen ditu ezagutzaz Soziolinguistika Klusterraren EDB Euskararen Data Baseak dauzkan daturik berrienak:
|
euskaraz
hitz egiteko gai ziren herritarrak gehi ulertzen zutenak 2011n EAEn, 2001ean Nafarroan (herri handienetan 2011n eguneratuak) eta 2011n Iparraldean lurraldeka, hemen ez baita ez udaletako eta ez eskualdekako informaziorik.
|
|
|
Soziologoarekin solasean, beste mapak probatuz, iruditu zait nire buruan euskara ulertzen duen Euskal Herriaren kartak irudikatzen zuela gutxi gorabehera duela 15 urte 1996an
|
euskara
hitz egiteko gai zirenena.
|
|
|
Erakusten duen %20, 5 euskal hiztunen kopuruaren parean eman behar da Unescok hizkuntza baten salbatzeko gutxienekotzat jotzen duen %35 kopurua. Euskalgintzak bulta bat honetan errana du behar direla araberako ahalbideak ezarri Iparraldeko herritarren %35a
|
euskaraz
hitz egiteko gai izan dadin 2050ean.
|
|
2018
|
|
|
Euskal Herriko 405 herritako 16 urtetik gorako 200.000 lagunek eman dute izena orain arte Euskaraldian. Horietarik %74 Ahobizi (euskara ulertzen duten guziei euskaraz hitz eginen diete eta lehen hitza euskaraz eginen dute) izanen dira, eta gaineratekoak Belarriprest(
|
euskaraz
hitzegiteko gai diren mintzakide guziei euskaraz hitz egiteko gomita eginen diete). Araban 17.500 pertsonak eman dute izena; Bizkaian 68.500 dira; Gipuzkoan 84.000; Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan 5.500:
|
|
|
Aldi berean, euskaraz hitz egiten ez dakitenek ere parte hartu dezakete egitasmoan, helburu gisa bigarren batek berari euskaraz egiteko eskatzea jarriz. Momentuz, egitasmoko parte-hartzaileen %89 da
|
euskaraz
hitz egiteko gai eta %11k euskara ulertzen du baina zailtasunak ditu hitz egiterakoan. Hilabete pasa ostean, jarraipen inkesta labur bat bidaltzen diete erronkalariei Euskara Ari Du elkartekoek eta bertan, erronkarekin jarraitu edo erronkaz aldatu nahi duten aukeratu behar dute.
|
|
|
Norberak bere buruarekin konprometitu behar du. Ahobizi txapa jartzen badugu eta gero ez badugu hartutako ardura betetzen, ariketak ez du ezertarako balio izango.Belarripresten inguruan sortu da zalantzarik;
|
euskaraz
hitz egiteko gai denak Ahobizia izan behar duela, nola izango ote den Belarriprest.Eli: Ni horregatik nago zalantzan. Belarriprest izatea baita gonbita zuzen bat egitea, besteek niri euskaraz hitz egitea.
|
|
|
Horrela, ‘euskaldun’ terminoa bera ere ñabardurez josia agertzen da. ETB1eko ikusle potentzialez ari garelarik, sarritan ‘euskaldunak’ jotzen dira xede taldetzat, alegia,
|
euskaraz
hitz egiteko gai direla diotenak; kontuan hartu gabe kasu horretan xede taldea euskara mintzatua ulertzeko gai direnak izan beharko liratekeela (eta talde bien arteko aldea milioi erdi inguru pertsonakoa da). Modu berean, sarritan erabilera aurrez aurreko ahozko erabilerarekin parekatzen da ondorioak ateratzeko (esaterako, Hizkuntza Erabileraren Kale Neurketaren emaitzak argitaratzen direnean), neurri batean ahaztuz eskolan, unibertsitatean, administrazioan edota komunikabideetan, kasu, euskara inoiz baino gehiago erabiltzen dela orain; batzuetan ahoz, beste batzuetan idatziz.
|
|
|
aitzitik, hutsuneak hutsune, txalogarria izan da: hiruzpalau hamarkadetan
|
euskara
hitz egiteko gai direnen kopurua bikoiztu egin du. Baina bere mugak ditu, eta beste tresna batzuk behar dira hark erdietsi ezin dituen helburuak erdiesteko:
|
|
|
Hazkunde hori nola gertatu den kontuan hartu beharra dago, orain dugun errealitatea ulertuko badugu. Ezagutzaren igoera nabarmen hori, nagusiki, euskaldun berrien-hots ama-hizkuntza euskara izan gabe gaur egun
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnenfenomenoak esplikatzen du neurri handian. EAEn ama-hizkuntza euskara (edota euskara eta erdara) duten biztanleen kopurua apenas igo den hamarkada hauetan:
|
|
|
EAEn ama-hizkuntza euskara (edota euskara eta erdara) duten biztanleen kopurua apenas igo den hamarkada hauetan: 439.756 ziren 1986an, eta 30 urte beranduago, 2016an, 481.929 Alabaina, ikusi dugunez,
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnen kopurua bikoiztu egin da; hortaz, hazkundea, ia bere osoan, ama-hizkuntza euskara izan ez duten euskaldunen ekarpenari zor zaio. Nafarroa Garaian ere 1986an ama-hizkuntza euskara (bakarrik edo beste batekin) 45.598 biztanlek zuten, eta 59.981ek, aldiz, 2011n.
|
|
2019
|
|
|
Gaur egungo errealitatearen talaiatik sinisteak lanak ematen baditu ere, 80ko hamarkadan bost gaztetik bakarra zen euskalduna. 25 urte geroago, berriz, 2016an, %55 da
|
euskaraz
hitz egiteko gai (zailtasun gehiago edo gutxiagorekin). Une honetan, Euskal Herriko gazte gehienak euskaldunak dira, proportzio hori EAEn %71ra igotzen delarik.
|
|
|
Gehiengoa, beraz, hitz egiteko gai da eta gainera, lehenengo aldiz gure historian, euskara dakiten guztiak alfabetatuta daude. Nafarroan eta batez ere Iparraldean egoera okerragoa da,
|
euskaraz
hitz egiteko gai diren gazteak %26 eta %19 direlako, hurrenez hurren. Hala ere, ehuneko hauek hobekuntza bat suposatzen dute, bi kasuetan, adin-multzo hau 25 -49 urtekoena baino euskaldunagoa delako.
|
|
|
2016ko Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, Euskal Herri osoko gazte euskaldunen artean gehiago dira hiztun berriak (%54), etxeko euskaldunak (%30) eta jatorrizko elebidunak baino (%16). Gehienak familia eta ingurune soziolinguistiko erdaldunetan bizi dira, beraien harreman-sareetan erdara da ohiko hizkuntza eta,
|
euskaraz
hitz egiteko gai badira ere, ezagutza eta adierazkortasun-maila mugatua dute: gazte euskaldunen %57 hobeto moldatzen da erdaraz, euskaraz hobeto moldatzen direnak %24 direlarik.
|
|
2021
|
|
|
Gazteek ez dute gaitasun-arazorik euskaraz egiteko, baina badira euskaraz arin eta erraz hitz egiteko zailtasunak dituzten batzuk, Ariznabarretak (2019) dioen moduan. Beraz, ikasle gehienak
|
euskaraz
hitz egiteko gai diren arren, ia ez dute erabiltzen; erraztasuna gaztelaniaz dute eta hizkuntza horren aldeko hautua egiten dute, euskararen kaltetan. Ildo beretik, Dobaranek (2017) dio, euskara jakin bai, baina erabiltzeko ohitura txikia duten hiztun kopuru handia dagoela eta euskaraz oso ondo moldatzen direnek euskara erabiltzeko hautu kontzientea egin behar dutela, hizkuntza-ohiturak aldatzeko ahalegina eginda edota bestelako baldintza batzuen arabera.
|
|
|
Modu inkontzientean erabiltzen duten hizkuntza gaztelania da eta euskaraz egitea kosta egiten zaiela aitortzen dute. Haserre-uneetan, adibidez, ez dute beren burua
|
euskaraz
hitz egiteko gai ikusten.
|
|
2022
|
|
|
Kontuan hartu behar da eskolak euskaldundutako hiztun horien profil linguistikoa desberdina dela garai batean euskaldunen artean ohikoena zen profiletik. Gaur egun,
|
euskaraz
hitz egiteko gai diren gazte eta haur gehienek gaztelania edo frantsesa dute lehen hizkuntza, eta hizkuntza horietan mintzatzeko erraztasun handiagoa dute.
|
|
2023
|
|
|
Gure ustez, bide hau ikerketarekin lotu beharra dago, epe ertainera emaitzak ikusten ote diren jakiteko eta inplementatzen ditugun neurriak eta bideak onak diren ala ez ikusteko. Helburua bada ikasleek euskara maila onargarria lortzea,
|
euskaraz
hitz egiteko gai izan daitezen, eta ibilbide akademiko asebetegarria eskuratzea, ezinbestekoa da ebidentziak izatea.
|
|
|
" 2025ean
|
euskaraz
hitz egiteko gai izatea, erronka hori dut"
|
|
|
Lanean asko lagunduko lidake eta nire hazkunde pertsonalean ere bai. 2025ean
|
euskaraz
hitz egiteko gai izatea, euskaraz zer eta nola esan pentsatu gabe, erronka hori jarri diot neure buruari; euskaraz aritzea eta zuek euskaraz erantzun eta nire akatsak zuzentzen laguntzea. Neure ingurua euskalduna da, baita lanean ere.
|