2000
|
|
Ez da bulego handia, hori dela eta, ekitaldiak burutzeko Oxford Houseko areto eta gelak erabiltzen dituzte. Iaztik
|
euskal
etxeen sare ofizialaren partaide dira, eta horrek Eusko Jaurlaritzaren diru laguntza jasotzea bermatu die. Euskal elkarteko kideen arabera, laguntza hori egoitza finkoa izateko eta euskara klaseen iraupena ziurtatzeko lagungarria izan zaie.
|
|
Idahon oro har, euskal jatorriko 10.000 pertsona inguru daude, halarik ere, horietako guztiek ez dute euskal nortasuna mantentzen edo ez diete haien seme alabei transmititu. Boisen, euskal jatorriko 800 bat familia dira
|
euskal
etxeko kide," Euzkaldunak Incorporated" delakoaren kide. Gehientsuenak Bizkaitik emigratutakoak dira.
|
|
" Boiseko gazteak" Berau 120" txiki" z beraiek dioten bezala osatua dago. Bi taldeek museoan eta
|
euskal
etxean burutzen dituzte euren entseguak.
|
2001
|
|
" Nere Aitaren etxean egoitza asko dira", Aita Iraizozek itzuliaren arabera. Guk ere, geure izan behar lukeen
|
euskal
etxe honetan ez ote diegu karlistei txokoren bat opa behar, goiko ganbaran bederen?
|
2002
|
|
Saiatzen gara tabernan agertu dadila
|
euskal
etxeko lanaren berri. Jatetxearen martxa euskal etxearenarekin integratzen saiatzen gara, horregatik antolatu dugu aste gastronomikoarena.
|
|
Saiatzen gara tabernan agertu dadila euskal etxeko lanaren berri. Jatetxearen martxa
|
euskal
etxearenarekin integratzen saiatzen gara, horregatik antolatu dugu aste gastronomikoarena.
|
|
Zernahi gisaz, Eusko Jaurlaritzak bere garaian, lehenbiziko gobernuan, Euskaltzaindiaren lana bedeinkatu izan ez balu, katalanei gertatzen zaien bezala, katalanez mintzo direnei esan nahi dut, hemen aberatsago izango ginateke segur aski ere, hizkuntza baten tokian bizpahiru bai asmatuko baikenituzkeen, katalanari valentzianoarekin gertatzen zaion modura. Horra, herri katalanen gisa jokatu izan bagenu,
|
euskal
etxe bat izan beharrean, alkaterik gabeko hizkuntza herrixka bat osoa izango genuke, hiri bat ederra.
|
|
Beste etxeekin gertatzen ez den bezala, etxe hau etxe irekia da, hizkuntzaren erabilerak jartzen dizkion ateek bakarrik zedarritua: gure burua euskaltzaletzat hartzen dugunoi ez digu inork ere baimenik eman behar hemen bizitzeko,
|
euskal
etxean bizitzeko. Nahiz hori ere ez den falta hemen, giltzariz betetako herri honetan.
|
2003
|
|
Hala ere, alde handiak omen daude inmigratu duten garaiaren arabera, eta lehenengo belaunaldikoen artean %66ak baldin badaki euskaraz, laugarren belaunaldikoen artean %0, 8ak baino ez du euskara erabiltzen. Bere aldetik, North American Basque Organization
|
euskal
etxeen elkarteak ere ikerketa bat abiatu du eta ikerketa horren orain arteko ondorioak (ez dute amaitu) ere antzekoak dira: euskal estatubatuar gehienak euskaldun sentitzen dira, baina %7ak bakarrik daki euskaraz.
|
|
Bai, Ander, halan da, orduko
|
euskal
etxeetan ohi zan legez. Nik gurean euskera hutsa entzun eta egin izan dot beti.
|
|
Dakizunez, ez da hau gure kasu bakarra:
|
euskal
etxerik gehienetan bardin jazo izan da oraintsura arte. Horren lekuko, soldadu euskaldunak etxera egindako kartak:
|
|
Nobelak argitaratu ondoko hilabeteetan era guzietako deiak jaso nituen bidaiari alemaniarraz interesaturik. Nik era guztietako desenkusak eman nizkien, gizon uzkurra zela, ez dakit nongo
|
euskal
etxean euskara ikasten ari zela edo osasunez makal samarrik zebilela erantzunez. Liburuek dezenteko oihartzuna izan zuten eta gutun bitxirik ere jaso nuen, gehienak Von Britonen nobela gehiago itzultzeko eskatuz.
|
2004
|
|
Ortillopitzek,
|
euskal
etxe zaharren arkitekturaz gainera Euskal Herrian orain dela lauzpabost mende zer sinesmen zeuden ere erakusten du. XVII. mendean sorgin beldurrak puri purian zeuden, eta atariko eguzki loreak babesten zuen familia sorginkerietatik.
|
|
Euskalduntzea Euskal Herriko mugez haraino joan dela esanez ez dizuegu aparteko albisterik ematen. Ezagun da munduan zehar barreiatuta dauden
|
euskal
etxeetan, adibidez, euskara eskolak hartzen dituztela batzuek arbasoen hizkuntza berreskuratzeko. Guztiz gauza ulergarria da hori.
|
|
Urriaren 31 arte hainbat euskal kantarik eskainiko du emanaldia Parisko
|
euskal
etxean. Besteren artean Anari, Maddi Oihenart, Basque Dub Fundation, eta Gernikako koroa ikusteko aukera izango dute paristarrek, baita bertan bizi diren 30.000 euskal herritarrek ere.
|
|
Nire hitzaldian
|
euskal
etxeak gai harturik jardungo dut. Euskal etxeak hezkuntza giroko erakunde direla esango diet. Berez, euskal etxeak ez dira eskola, ez ikastola, ez egitura formal.
|
|
Nire hitzaldian euskal etxeak gai harturik jardungo dut. Euskal etxeak hezkuntza giroko erakunde direla esango diet. Berez,
|
euskal
etxeak ez dira eskola, ez ikastola, ez egitura formal. Bertan ez dago irakaskuntza curriculumik, irakaslerik, testu libururik... baina jendeari euskaldun izaten erakusteko modu bat da euskal etxea, liburutik ikastea baino garrantzizkoagoa, biziagoa.
|
|
Euskal etxeak hezkuntza giroko erakunde direla esango diet. Berez, euskal etxeak ez dira eskola, ez ikastola, ez egitura formal. Bertan ez dago irakaskuntza curriculumik, irakaslerik, testu libururik... baina jendeari euskaldun izaten erakusteko modu bat da
|
euskal
etxea, liburutik ikastea baino garrantzizkoagoa, biziagoa. Euskal etxeetan ez da lan intelektuala egiten, baina bai emozioz betetakoa.
|
|
Zeure familia, zeure arbasoen bidea ulertzera iristen zara bertan. Horregatik esango dut
|
euskal
etxeak hezitzaile direla. Era berean, lehenengo, bigarren eta hirugarren belaunaldiko emigranteen artean kate maila lana ere egiten dutela baieztatuko dut.
|
|
Era berean, lehenengo, bigarren eta hirugarren belaunaldiko emigranteen artean kate maila lana ere egiten dutela baieztatuko dut. Horren berri emango diet, eta berri eman ez ezik, gonbita ere egingo diet,
|
euskal
etxeak azter ditzaten, eredu gerta daitezkeelakoan. Izan ere, talde etniko guztiek »nahiz eta" etniko" hitza zuen Herrian erabiltzerik ez dagoen», jo dute nola hala antolatzera, zeinek bere moldera egin du.
|
|
Bego horretan. Jerusalemen
|
euskal
etxeen berri eman eta partaideei gonbit egingo diezula esan duzu, ezagut ditzaten...
|
|
ikastolek, adibidez. Hasteko, San Fermin ikastola, Zizur Txikin dagoela uste dut, harremanetan da Coloradoko
|
euskal
etxearekin. Iruñeko ikasleek, ingelesa praktikatzeko, ingelesez idazten diete Coloradokoei.
|
|
Zein eta zein dira irakasle? Coloradoko
|
euskal
etxekoak. San Fermin ikastolakoek, ordainetan, euskara irakaslea, musikaria eta artistaren bat bidaliko dute Coloradora.
|
|
Euskararekin ere beste horrenbeste, dagoeneko hor nonbait arakatua dugun bezala. Dirudienez, behinola geure arnasa bezain gauza naturalak izan genituen euskal hizkuntza eta kultura haiek bizitzeko baliogabeak bihurtu zitzaizkigunetik, berriro ere
|
euskal
etxearen peskizan abitu ginen euskaldunok euskal sua sendotzeko.
|
|
Totalitarismoaren eramanezinak Euskaldunon Egunkaria itxi zigun. Itxi aurretik bagenekien, gutxi gorabehera, zenbat ale sartzen ziren
|
euskal
etxeetan. Gertaera lazgarri horrek egundoko lurrikara eragin zuen euskalgintzaren munduan:
|
|
Gagozkion adi, beraz, erdal prentsaren jokabide zitalari egiten dion kritikan: . Amorragarria gertatzen zait Gipuzkoako
|
euskal
etxeetan gehien sartzen den egunkariaren hizkuntza jokaera: erdaldunen artean euskara sartzeko gogorik eza mingarria bada, are tamalgarriagoa euskaldunen artean berariaz erdara sartzekoa.
|
|
Ez dago euskaldun izaterik isolaturik bizi izanda, besterekin harremanetan eraikitzen da identitate etnikoa, bata bestearekin harremanetan?. Diasporako gazteek ez dute
|
euskal
etxera guk nahi beste jotzen, Berria, 2003/7/13.
|
|
Urriaren 9an Mexikorako bidea hartuko du herriko orkestrak. Mexiko hiriburuko
|
euskal
etxean eta unibertsitatean kontzertuak eskainiko dituzte, besteak beste. Eta Akapulkon ospatuko den Euskal Etxeen Munduko Mus txapelketan giroa alaituko dute.
|
|
Baina su guztiak ez dira berdinak Erdozaintziren irudimenean; suak badira nonahi baina ez dira ezer sortetxeko su handiarekin alderatuz gero, edo are gehiago,
|
euskal
etxeetako eta euskal herrietako suekin alderatuz gero. " Ilargiaren ume" deitu dugun olerki argitaragabean irakur dezakegu ideia hori.
|
|
Ama edo etxekoandrea, tradizioz
|
euskal
etxeko ohitura eta kultuen gidari, etxearen beroa eta iraupena ziurtatzen duena da, bizi emaile, elikatzaile eta maitale, jainkosa baten modukoa semearen begietara: " Amak dio emaiten haurrari janaritzat/ Bere bizitik harturik duenoberena/ Eskaintzen dio amodiorik ederrena"(" Amarenamentsa", 1953).
|
|
Parisen bizi den Migel gazteak (Gaua ren atzekaldeaneleberrian agertzen zaiguna) sortetxeko suaren falta du, ez du sekula su handi haren argia eta beroa bezalakorik aurkitu: " Zonbat denbora du sua ez dutala ikusi/ Zonbat denbora ez naizela suko aldean ibili?/ Suak ba dituk nun nahi/ Bainan su handi hura
|
euskal
etxeetan/ euskal herrietan?". Euskal etxeetako suak badu, beraz, besteek ez duten magikotasun bat, bai eta lotura zuzena eta intimoa ere haren ondoan berotzen direnekin.
|
2005
|
|
Iztuetak, autodeterminazioaren inguruan dabilenean, Lizarra Garaziko ituna aipatzen du. Bere ustez?
|
euskal
etxea, sortzeko,. Euskal Herriaren eskubide subjektutasuna, lurraldetasuna eta euskararen berreskurapena, dauden lekuan, zutabe hauek gabe ezin da euskal etxea eraiki eta?.
|
|
Bere ustez, euskal etxea? sortzeko,. Euskal Herriaren eskubide subjektutasuna, lurraldetasuna eta euskararen berreskurapena, dauden lekuan, zutabe hauek gabe ezin da
|
euskal
etxea eraiki eta?. Azken puntu bat azpimarratzeko, Iztuetak berak honela deritzo autodeterminazioari eta bere eskubidetasunari:
|
|
Xarritonek apaiz eta
|
euskal
etxeak sortu zituen Parisen. Euskal etxea sortzeko dirua behar eta honela lortu zutela kontatzen du:
|
2006
|
|
Haien aitona amonek eta birraintonek sorburu izan zituzten baserriak aberri galduarekiko zubi dira gaur egun. Buenos Airesen, Mar de Platan... Euskadiko artzainak beso zabalik hartu zituzten
|
euskal
etxeetan. Ez da zaila irudikatzea artzainek eramandako opariak zeintzuk izan ziren:
|
|
Gaur gauean Laurak Bat
|
euskal
etxean gaude. Euren umorearekin, euren solasekin gaua alaitu digun Euskal Herriko artzain talde batekin gaude.
|
|
Ameriketako Estatu Batuetan (AEB) ere milaka euskal herritar edo euskal jatorriko bizi dira, eta hango diasporako
|
euskal
etxeak (33) eta elkarteak biltzen ditu Ipar Ameriketako Euskal Federazioak (NABO; North American Basque Organizations). Badute Euskal Herriko berri, harremanen bidez, biltzarren bidez, euskal hedabide nazionalen webguneen bidez... Asmoa,' Hitza' ren bidez ere izatea da.
|
|
Eta deblauki: " etxe tipo bat desagertzen denean, arraza bat itzali da" 493 Arestian denak antzinako etxearekin gora eta behera zebiltzan; Aranzadi k
|
euskal
etxea ikertzen zuen; Madril, Sevilla," antzinako etxe" madrildar edo sevillar berri berriz betetzen ari zirela, trufatzen zen Ortega. Definitiboki, Gaztela Afrika ote da?
|
|
Osabari deitu nion, bera bainuen senide eta sostengu bakar Renon. Unibertsitateko irakaslea zen, poeta sariztatua, eta lagun asko zituen
|
euskal
etxean. Horiei esker, lan bat eskuratu zidan.
|
2007
|
|
Itziar CarrascoEuskarak urteetan zehar beherakada nabarmena jasan du egoera politiko eta sozialen ondorioz. Europako hizkuntza zaharrena izanik, Eusko Ikaskuntzak, Euskal Herriko zein munduan zehar dauden
|
euskal
etxeetan euskara sustatzeko etengabe ari dira lanean. Eusko Ikaskuntza Elakrtearen ustez," euskarak bere aukeren kontzientzia izan behar du eta euskal gizarteak euskarak galdutako espazioak pixkanaka berreskuratzeko ardura", honen harira," Euskararen Nazioarteko Egunak (ENE) euskararen aberastasun kulturalean sinisten duten pertsona eta elkarteen atxikipena lortzea du helburu".
|
|
Eusko Ikaskuntzak Euskararen Nazioarteko Eguna sortu zuen 1949an, hain zuzen ere, Eusko Ikaskuntzak Bayonan, Lapurdin, ospatu zuen VII.Batzarrean. Geroztik, Euskal Herrian eta munduan zehar euskararen alde aritzen diren
|
euskal
etxe eta elkarteetan ospatzen da egun hau. " Elkarteak, XXI. mendean, gizarteko aldaketa eta erronka berrietara egokituz, gogo biziz eusten dio euskal hizkuntzari bere lan arlo guztietan", Eusko Ikaskuntzatik helarazi dutenez.
|
|
Ez zuen arrazoirik falta Artze zenak. Esaera makina bat aldiz entzuna dugun arren, euskaraz dakienak zoritxarrez, ez du beti euskaraz hitz egiten.XXI. mende honetan euskara ikasteko zerbitzuak internet bidez eskaintzen dira, Argentinan eta Idahon
|
euskal
etxeak daude, Korrikak inoiz baino kilometro gehiago egin ditu... baina zerbaitek huts egiten du oraindik ere; euskara dakitenen kopurua eta erabilera kopuruak ez datoz bat. Hala gertatzen da Euskal Herriko hainbat txokotan eta baita Idiazabalen ere.
|
|
Adibidez Altzürüküko etxart familia. dominika nagusia kantaria zen eta Madalene familia dantzari bateko neskarekin ezkondu zen. Familia parisera joan zen, senarra eliza handi bateko giltzain 40 urtez eta emaztea dantza irakasle
|
euskal
etxeko taldeetan. hiru haur sortu zeizkie, Niko mutiko zaharrena musikari bilakatu zen, Jean kantari eta katti gaztena dantzari. Familia zuberoaeraz bizi zen, zuberoako kantu zaharrak ikasiz eta erabiliz pariseko euskaldunekin, langile, sehi ala iheslari.
|
|
Bertsook 1993 urtekoak dira, lehen ahapaldian ematen den informazioaren arabera. Bertan Argentinako Mar de Plata hiriko
|
euskal
etxearen anibertxarioa aipatzen da. Mikel Ezkerrok argitu zigunez (XII), Denak Bat izeneko euskal etxe hau 1943an fundatu zen; eta lehen mende erdia bete zuenean, jai erraldoi bat antolatu zen, Argentina osoko eta Uruguaiko euskal etxeetako ordezkaritzak bilduta.
|
|
Bertan Argentinako Mar de Plata hiriko euskal etxearen anibertxarioa aipatzen da. Mikel Ezkerrok argitu zigunez (XII), Denak Bat izeneko
|
euskal
etxe hau 1943an fundatu zen; eta lehen mende erdia bete zuenean, jai erraldoi bat antolatu zen, Argentina osoko eta Uruguaiko euskal etxeetako ordezkaritzak bilduta. Uruguaiko ordezkaritzarekin batera joan zen Mar de Platara Inazio Argiñarena.
|
|
Bertan Argentinako Mar de Plata hiriko euskal etxearen anibertxarioa aipatzen da. Mikel Ezkerrok argitu zigunez (XII), Denak Bat izeneko euskal etxe hau 1943an fundatu zen; eta lehen mende erdia bete zuenean, jai erraldoi bat antolatu zen, Argentina osoko eta Uruguaiko
|
euskal
etxeetako ordezkaritzak bilduta. Uruguaiko ordezkaritzarekin batera joan zen Mar de Platara Inazio Argiñarena.
|
|
213 Bertso honetan, Montevideoko bi
|
euskal
etxeren arteko liskarraz ari da, 1990eko hamarkadaren hasieran biak elkarte bakar batera biltzeko ahaleginak egin zirenekoa. Bi euskal etxeok Euskal Erria eta Centro Euskaro Español ziren.
|
|
213 Bertso honetan, Montevideoko bi euskal etxeren arteko liskarraz ari da, 1990eko hamarkadaren hasieran biak elkarte bakar batera biltzeko ahaleginak egin zirenekoa. Bi
|
euskal
etxeok Euskal Erria eta Centro Euskaro Español ziren.
|
|
Floridako...
|
euskal
etxeekin harremanetan hasi eta beste euskaldunekin biltzen zenean nahiz musean, nahiz dantzan, nahiz beste edozertan, euskaraz ziharduen. Eta 1993an, Argentinako Mar del Plata hirian euskal aste erraldoia egin zutenean, han izan zen bertsoak kantatzen62 Urte horretan bertan, bere bizitzako gorabeherei buruzko elkarrizketak egin zizkioten; horien artean Euskal Irrati Telebistako Josefina Txurruka kazetariak egin ziona.
|
|
Horrez gain, 1980ko hamarkadatik aurrera ikusten denez, gero eta tratu estuagoak zituzten bi anaiek Uruguaiko euskaldunen erakundeekin; esaterako, Montevideoko Euskal Erria
|
euskal
etxean lagunekin biltzen zirenean, eta batez ere 1993ko Mar del Platako Euskal Astera joan zirenean. Euskal Herriko senideekiko harremanek ere zer edo zer eragingo zuten bilakaera horretan, bi iloba bertsolariekin izan zuten bertso trukean ageri den bezala.
|
|
Zubiriak bere gurasoak gogoratu zituen, eta batik bat bere aita, Uruguaira aspaldi ezkutuko bidaiari gisa heldu zen etorkin euskalduna. Handik jarraigoa Euskal Erria
|
euskal
etxearen egoitzara zuzendu zen; bertan Conaprolek iritsi berriei bazkari ederra eskaini zien; eta han ere hitzaldiak bota zituzten, besteak beste, Rodolfo Gorriti euskal elkartearen zuzendariak eta Rafael Zabaletak. Atzean, itxaroten, euskal etorkinentzako lana eskaini zuten tanbojabeak zeuden.
|
2008
|
|
Elkarte horiek dinamika ezberdinekoak dira. Bederatzik haien
|
euskal
etxea eraiki dute: New York, San Frantzisko, Boise, Elko, Ontario, Chino, Bakersfield, Gooding eta Homedale.
|
|
Nazioarteko
|
euskal
etxe bat sortzeko ideiarekin, New Yorkeko euskaldun batzuk bildu dira. Etxe horretan, euskal museo bat sortu nahi lukete, kontzertu gela batekin, bai eta ere jatetxe bat, liburutegi bat, turismo eta komertzio bulego bat.
|
|
Etxe horretan, euskal museo bat sortu nahi lukete, kontzertu gela batekin, bai eta ere jatetxe bat, liburutegi bat, turismo eta komertzio bulego bat. Proiektu honek
|
euskal
etxearen definizio berria garatzen du, euskal kulturaren mantentzeko leku bat, baina ez bakarrik: Euskal Herria eta euskal kultura mundura ekartzeko medio bat ere bai; Estatu Batuetako beste euskal elkarteek geroan kontsidera dezaketena.
|
|
Caracasen ari da Molino, 1975eko fusilatzeak oroimenean. Ez zela tartean baizik
|
euskal
etxera(' e.etxe' hemendik atzera) azaltzen, han giro abertzalerik ez eta.
|
|
|
euskal
etxeen indarra.
|
|
Nazio bat eraiki nizuke gerrian, baina nirea atzerriko
|
euskal
etxea da.
|
|
Munduko beste edozein herri zapalduren lekuko eta isla izan zitezkeen bi biak. Badute, beraz, aldeak alde, berdintzen dituen zer hori,
|
euskal
etxearen gelak zenbat izan behar duten erabakitzeko orduan elkarren artean ados jartzen ez badira ere.
|
|
Noizko euskaldun izatearen orainaldi hori? Gaur gaurkoz, dirudienez, ez gaude epealdi horretan; oraingoz badugu nonbait lanik franko askapen nazionalaren zimentarriak ezartzen, eraiki behar omen dugun
|
euskal
etxeari orubea ezartzeko. Ez dakit, egia esan, zenbat gela izango dituen etxe horrek:
|
|
Etxe politikoaren eta etxe linguistiko kulturalaren arteko amildegiaz mintzo zaigu lehendakari ohia. Etxe soziolinguistikoaren eraikuntzan datzala
|
euskal
etxearen zimentarria, eta gero etorri behar lukeela, ondo bidean, etxe politiko nazionalaren teilatuak. Nazioaren funtsa ez dela nazio politikoa, besterik gabe, eta izatekotan ere, kultura eta nortasuna?
|
|
Urte haietan Negurin (eta inguruetan) eraikitako txalet eta jauregi anitzi ere euskal izena ipini zitzaien, eta baieztatzerik izan ez badut ere, asko Azkuek proposatu zituela pentsa daiteke. Hor daude Luis Aznarren BakeEder (artean eraikia), Emilio Ibarraren Aitzgoien (1909), Fernando María Ibarraren Arriluze (1910), José Luis Oriol-en San Joseren et, sea (1914, Azkueren, s ortografiarekin), Pedro Barbier-en EguzkiAlde (1918), etab.126 Era guztietako ideologietako aberatsen artean topatzen dira
|
euskal
etxe izenak.
|
|
Izan ere, irratirik eta grabaziorik gabeko garai hartan, musika zuzenean jotzen zen; eta burges giroko etxeetan ohikoa zen piano bat izatea eta aldika errezitaldi familiarrak edo lagunartekoak eskaintzea. Hala ere,
|
euskal
etxeetan eskura zeuden errepertorio ia bakarrak Espainiakoak edo nazioartekoak ziren. Eta ez soilik etxeetan, baizik baita musika elkarteetan ere.
|
|
Telefono bidezko harremana mantentzen dute eta Doritak berak ere esaten die ondo dagoela, baina kanpoko baten ahotik hori bera entzuteak lasaitasuna eman zien”. Euskal aste oparoaArgentinako herri ezberdinetan antolatzen dute Euskal Astea eta iaz, Rosarion egin zuten, bertako
|
euskal
etxeak antolatuta. Aste osoko egitarau oparoa antolatzen dute urtero, eta astebururako musika eta dantza ekitaldi mardulak egiten dituzte.
|
|
Eta aurreneko aste hauek Euskal Herriaz desintoxikatzeko erabili nahi ditut. Lehenengo egunak pixka bat urduri igaro ditut, downtowneko izkinaren baten bueltan
|
euskal
etxe edo jatetxeren bat topatuko nuelako beldurrez, Anderson irakaslea ezagutzera heldu ez zen txokoren bat alegia, edo bidaiari euskaldunen bat, goitik behera Ternua materialez hornituta. Baina, zorionez, ez da halakorik gertatu, eta lasaiago nabil orain.
|
|
Eta niretzat funtsezkoa den galdera planteatu diot Anderson irakasleari: ea Anchoragen euskaldunik dagoen, edo
|
euskal
etxerik, edo euskal presentziaren arrasto ñimiñoenik, horren arabera erabakiko baitut behin betiko hara abiatuko naizen ala ez, azken hori, jakina, ez diot aitortu?. Aurrekoan bezala, segituan erantzun dit Andersonek:
|
|
Aurrekoan bezala, segituan erantzun dit Andersonek: ez dagoela
|
euskal
etxerik edo klubik Anchoragen, eta, berak dakiela, ezta euskaldun jatorriko biztanlerik ere. Bera ere, euskal kontuekiko interesa piztu zitzaionean, saiatu zela euskaldunen arrastoak topatzen bertan, baina, Boisetik 1960ko hamarkadan hara joandako bikote bat izan ezik, ez zuela inor aurkitu, erretreta hartzean itzuli ziren, gainera, Idahora?, eta, ondorioz, ezin izan zuela euskararen eta euskaldunen inguruko talderik sortu Anchoragen, bere intentzioa hori izan zen arren, penaz esaten dit hori bere mezuan?.
|
|
Han, historiaz, filologiaz eta literaturaz gain, euskal arte plastikoen bilakaerari buruz hitz egin diet, agidanez. Berehala enteratu naiz, pozez, Hawaiin ez dagoela ez
|
euskal
etxerik, ez jai alairik edo antzeko ezeren arrastorik.
|
|
Itxura txarra hartu diot. Esandakoagatik, eraikin ederra sortu nahi dute ezer berririk ez sartzeko; honezkero sakabanatuta dituzten trasteak bildu egingo dituzte eta etxe berrian sartu (euskara eskolak atzerrian,
|
euskal
etxeak, ferietako txangoak); baina, nik dakidala, ez dute jo kulturgileengana galdetzera zer nolako espazioa luketen institutu berrian, zer egiteko, zeintzuk diren beharrizanak. Jauregi handi eta hutsa eraikitzen ari dira, eta kulturgileok baxera txiki eta hezeak ditugu trastez beteta, kabitu ezinik.
|
2009
|
|
Euskal Kulturako Institutuaren Ondare Zerbitzuko arduradun Terexa Lekumberrik Arkitektura tradizionala Euskal Herrian izeneko bisita gidatuko du arkitektura ikasleentzako. Lekumberrik dioenez arkitekturaz haratago,
|
euskal
etxea 2 Gerrate Mundiala ondoren arte modu tradizionalean iraun duen altxorra da. Euskal gizartearen antolakuntzaren oinarria zen eta da.
|
|
Hurrengo astean, martxoaren 25ean, arratsaldeko 18: 30etatik aurrera, Villa Ducoteniako Arte Galerian literatura eta bertsoak uztartuko dituen ekitaldi berezia eginen dute. Etxea eta etxekoak izenburupean, musika eta prosa landuko dituzte jendeari
|
euskal
etxeak historikoki izan duen garrantzia ezagutarazteko. Ekitaldi desberdin eta esperimentala izanen da.
|
|
Modu honetan,
|
euskal
etxearen nondik norako guztiak ikuspuntu desberdinak erabiliz emanen dituzte aditzera Euskal kultura karteleran kulturaldian. Maritzuli Konpainiak Aurrez aurre saioarekin itxiko du zikloa martxoaren 21ean.
|
|
Antolatzaileek adierazi dutenez, helburua euskal kultura ezagutarazi eta jendeari
|
euskal
etxearen inguruko ikuspuntu desberdina ematea da.
|
|
Eguna duela 60 urte ospatu zuen aurrenekoz Eusko Ikaskuntzak, mundu osoko hainbat
|
euskal
etxetan, eta urtero hizkuntzaren inguruko gai bat hartzen du hizpide.
|
|
Boiseko komunitateak hamarkadetan zehar frogatu du badituela asmamena, baliabideak bilatzeko ahalmena eta betebeharraren zentzua, arbasoak eta batak bestea artatzeko. XIX. mendearen bukaeratik enplegu eta informazio sareak sortu zituen, XX. mendearen hasieran ostatuen eta sorospen elkarteen sistema bat, eta euskal ospakizunen egutegi bat, hizkuntza, dantzak, sukaldaritza, lagunak eta ezkontza endogamikoak mantentzeko, 1949an
|
euskal
etxe bat (Euzkaldunak Incorporated) eta, geroago, Euskal Museo eta Kultur Zentroa (Basque Museum and Cultural Center), Euskal Kulturarako Cenarrusa Fundazioa (the Cenarrusa Foundation for Basque Culture) eta beste hainbat euskal elkarte eta fundazio, euskara sustatzeko eta euskal kultura amerikar publiko orokorrari ezagutarazteko.
|
|
Ideologia eta gatazka Montevideoko
|
euskal
etxeen eraketetan
|
|
Edonola ere, horrek ez zituen desio guztiak asetzen, eta ezintasun hau areagotuz joan zen, XIX. mendearen azkenengo laurdenean Amerikako lehenengo
|
euskal
etxe modernoak agertu zirenean. Euskal etxe haiek, hasiera batean, helburuen mugagabetasunean antolatu ziren, baina, oro har, aisialdirako eta elkarri laguntzeko gune gisa ulertu zituzten bultzatzaileek.
|
|
Euskal etxe haiek, hasiera batean, helburuen mugagabetasunean antolatu ziren, baina, oro har, aisialdirako eta elkarri laguntzeko gune gisa ulertu zituzten bultzatzaileek. Horrek ez du esan nahi helburu horiek oso zehaztuta zeudenik, horrexegatik
|
euskal
etxe bakoitzaren bilakaerak ibilbide bana hartu ohi du. Baina hala ere, guztiak puntu batean bat zetozen:
|
|
Beste kolektibitate nazionalen eredua gertutik hartzen badugu, eta ziur aski
|
euskal
etxe hauen eragileek ere kontuan hartu zuten?, hiru dira elkarri laguntzeko jardueren artean errepikatuen eta hedatuenak: fortunak ukitu ez dituenen babesa (zahar pobreentzako egokiak, Euskal Herrira itzuli nahi baina diru nahikorik ez zutenei doaneko txartelak ordaintzea, eta abar); gaixotasunaren aurreko babesa (esaterako, Argentinan hain usuak diren «eritetxe nazionalak»), eta azkenean ume eta gazteentzako hezkuntza (Frid de Silberstein, 1988:
|
|
los Ordoñana, Umaran, Udabe, Aramendi, Sierra, Carrera, Artola, Hormaeche, Latorre y otros muchos que lucharon por que aquel pensamiento se llevara a cabo». 1882an, beraz, kokatu behar dugu Montevideoko
|
euskal
etxeak, artean Laurak Bat izena zeramanak. Escuela Euskara fundatzeko egin zuen ahalegina:
|
|
Asmo honen hasierako urratsak 1895 inguruan eman ziren, Buenos Aireseko euskal kolektibitatean barne mugimendu asko ere bizitzen ari zirenean. Ordurako euskal instituzio bakarrari (Laurak Bat
|
euskal
etxeari) beste bi erantsi zitzaizkion urte berean: Centre Basque Français batetik, Iparraldeko euskal herritarrek LaurakBat era sartzeko zituzten oztopoak ezin gainditzean; eta Centro Navarro, euskaltasunaren definiziotik at kokatzen ziren nafarrentzat.
|
|
Hala nola Caracaseko ikastola, egun zaharrena duguna. Argentinako Euskal Echea albora utzita?, 1946an eta 1957an (Alvarez, 1994: 256) saiakera bana egin ostean 1962an jaio zen23, eta Estatu Batuetan Boiseko ikastola, 1990ean hiri horretako
|
euskal
etxeko hainbat kidek sortua.
|
|
Laurak bat Montevideo. Primera
|
euskal
etxea del mundo, Eusko Jaurlaritza, Gasteiz.
|
|
Basque emigrants were able to create so many different types of institutions in the countries and regions the settled. The most known of then are, without any doubt, the kind of institution usually named as?
|
euskal
etxeak, or. Basque clubs?, in which they are usually merged objectives of mutual aid and folklore.
|
|
XIX. mendearen azken laurdenetik aurrera Amerikako hainbat naziotan jaiotako euskal instituzioak ditugu, «instituzio» hitzari ahalik eta esanahirik zabalena emanik: azken hamarkadetako historiografian
|
euskal
etxeak (gaztelaniaz centros vascos, ingelesez basque clubs) izenarekin ezagutzen diren elkarteez gain, egunkari eta aldizkariak, euskal alderdi politikoen eta gobernu erakundeen ordezkaritzak, kirol guneak eta elkarteak, argitaletxeak, esparru ekonomiko ia guztietako enpresak, kultura arloko ekimenak, jatetxeak, hotelak eta abar, sortu, bizi, eten, birjaio eta desagertu ziren Ameriketan euskal em...
|
|
Eta horien artean, gertuen zegoenak, Uruguaikoak. Bertan, 1898an
|
euskal
etxea krak ekonomikoak jota desagertu zenetik, ez zegoen inolako euskal instituziorik, harik eta 1911, fundazio prozesu bakar batean, Montevideo hirian euskal etxe bi jaio ziren arte19.
|
|
Eta horien artean, gertuen zegoenak, Uruguaikoak. Bertan, 1898an euskal etxea krak ekonomikoak jota desagertu zenetik, ez zegoen inolako euskal instituziorik, harik eta 1911, fundazio prozesu bakar batean, Montevideo hirian
|
euskal
etxe bi jaio ziren arte19.
|
|
Usteak, hala ere, erdia ustel. Hiru urtetan besterik ez zuen iraun Euskal Erria ikastetxeak; azkenean
|
euskal
etxearen eta kongregazioaren arteko ika mikak zirela eta, 1927ko abenduan ikastetxea itxi zen betiko. Gure lan honen helburuak gainditzen ditu historia horren azterketak.
|
|
euskarari onartzen zitzaion garrantzia oso nabarmenak ziren. Izan ere, San Joseren Alabek
|
euskal
etxearekin sinatu zuten akordioan, euskarazko eskolak emateko beharra azpimarratzen zen, lehendabiziko azterketa publikoetan adierazi zen moduan:
|
|
Lehenik eta behin, bertan zeintzuk izan zitezkeen bazkide erabaki behar zuten; batzuen ustetan, Hegoaldeko euskal herritarrak soilik izan zitezkeen (hau, batez ere, nafarrek bultzatu zuten). Beste batzuek, aldiz, Euskal Herri osoko biztanleak batu behar zituen
|
euskal
etxea sorrarazi nahi zuten, non kulturaz gozatu eta zabaldu ahal izango zuten. Mugimendu hau guztia honela azalduko da La Baskoniako zenbaki honetan16:
|
|
Baina ez da artikulu horrekin bultzatu nahi duten ideia bakarra. Sortu beharreko beste
|
euskal
etxe horren barruan Ipar eta Hego Euskal Herriko euskaldunak batu behar dituen etxea lortzea, alegia17:
|
|
Artikulu honetan ikusi dezakegu nola Centro Euskaron egindako azken bilkuraren ondoren (urtarrilaren 20koan, alegia), bertan hartutako erabakiak jende asko lekutik kanpo utzi zuen, eta beste
|
euskal
etxe bat sortzera bultzatu. La Baskoniaren hurrengo zenbakietan, euskal etxe horren inguruko aipamenak egiten jarraituko da, onespena azaltzeaz batera19 Denbora pasatu ahala antzeman dezakegu nola La Baskonia20 aldizkariko atal ezberdinetan ez duten oso aintzakotzat hartzen Euskaro euskal etxea eta nola desiratzen dauden euskal etxe berriak bere lehenengo pausoak eman ditzan21:
|
|
Artikulu honetan ikusi dezakegu nola Centro Euskaron egindako azken bilkuraren ondoren (urtarrilaren 20koan, alegia), bertan hartutako erabakiak jende asko lekutik kanpo utzi zuen, eta beste euskal etxe bat sortzera bultzatu. La Baskoniaren hurrengo zenbakietan,
|
euskal
etxe horren inguruko aipamenak egiten jarraituko da, onespena azaltzeaz batera19 Denbora pasatu ahala antzeman dezakegu nola La Baskonia20 aldizkariko atal ezberdinetan ez duten oso aintzakotzat hartzen Euskaro euskal etxea eta nola desiratzen dauden euskal etxe berriak bere lehenengo pausoak eman ditzan21:
|
|
Artikulu honetan ikusi dezakegu nola Centro Euskaron egindako azken bilkuraren ondoren (urtarrilaren 20koan, alegia), bertan hartutako erabakiak jende asko lekutik kanpo utzi zuen, eta beste euskal etxe bat sortzera bultzatu. La Baskoniaren hurrengo zenbakietan, euskal etxe horren inguruko aipamenak egiten jarraituko da, onespena azaltzeaz batera19 Denbora pasatu ahala antzeman dezakegu nola La Baskonia20 aldizkariko atal ezberdinetan ez duten oso aintzakotzat hartzen Euskaro
|
euskal
etxea eta nola desiratzen dauden euskal etxe berriak bere lehenengo pausoak eman ditzan21:
|
|
Artikulu honetan ikusi dezakegu nola Centro Euskaron egindako azken bilkuraren ondoren (urtarrilaren 20koan, alegia), bertan hartutako erabakiak jende asko lekutik kanpo utzi zuen, eta beste euskal etxe bat sortzera bultzatu. La Baskoniaren hurrengo zenbakietan, euskal etxe horren inguruko aipamenak egiten jarraituko da, onespena azaltzeaz batera19 Denbora pasatu ahala antzeman dezakegu nola La Baskonia20 aldizkariko atal ezberdinetan ez duten oso aintzakotzat hartzen Euskaro euskal etxea eta nola desiratzen dauden
|
euskal
etxe berriak bere lehenengo pausoak eman ditzan21:
|
|
Oso deigarria da ikustea nola «Zazpiyak bat» (batzuetan horrela deitua izan zen, ofiziala aukeratu eta Euskal Erria jarri zioten arte)
|
euskal
etxea errealitate bihurtzen den heinean, La Baskonia aldizkariak gero eta garrantzi handiagoa emango dion, Euskaroren kalterako. Adibide gisa, ondoko artikulu hauen arteko konparaketa, non informazio zehatzagoa ematen duten sortzen ari den euskal etxeari buruz22:
|
|
Oso deigarria da ikustea nola «Zazpiyak bat» (batzuetan horrela deitua izan zen, ofiziala aukeratu eta Euskal Erria jarri zioten arte) euskal etxea errealitate bihurtzen den heinean, La Baskonia aldizkariak gero eta garrantzi handiagoa emango dion, Euskaroren kalterako. Adibide gisa, ondoko artikulu hauen arteko konparaketa, non informazio zehatzagoa ematen duten sortzen ari den
|
euskal
etxeari buruz22:
|
|
Konparaketa bat egiten baldin badugu bi artikulu hauen artean, kontura gaitezke ezen La Baskonia aldizkariak sentsibilitate ezberdina azaltzen duela Centro Euskaro Español eta Euskal Erria erakundeez hitz egiten duenean. Adibide gisa, ikusarazten digu komunitate euskaldunak erreferentziatzat Euskal Erria
|
euskal
etxea hartu behar duela. Arrarotzat har daiteke ere La Baskonia aldizkariak, zeinak Rio de La Platako eta Euskal Herriko gertakizunak esplikatzea duen helburu?
|
|
3.2 Bi
|
euskal
etxe, bi ideologia
|
|
Baina zer gertatu zen Montevideon finkatuta zeuden euskaldunen artean? Zergatik
|
euskal
etxerik ez izatetik bat batean bi izatera pasatu ziren. Zein izan ziren horien bultzatzaileak?
|
|
Euskal etxeen artean piztutako gatazka ulertu ahal izateko, bere idatziak oso baliagarriak egingo zaizkigu. Lehen aipatu dudan bezala, 24 bera Euskaroko bazkidea izan arren, Euskal Erria
|
euskal
etxearen lehen bileretan egon zen eta ez entzule soil bezala, baizik eta aldaketa batzuk proposatu zituen, baita onartu ere (ez guztiak baina bai batzuk). Hala ere, esan beharra dago Bilbaori ez ziotela jaramon handirik egin, zuen ideologiaren ondorioz.
|