|
2002
|
|
|
Zernahi gisaz, Eusko Jaurlaritzak bere garaian, lehenbiziko gobernuan, Euskaltzaindiaren lana bedeinkatu izan ez balu, katalanei gertatzen zaien bezala, katalanez mintzo direnei esan nahi dut, hemen aberatsago izango ginateke segur aski ere, hizkuntza baten tokian bizpahiru bai asmatuko baikenituzkeen, katalanari valentzianoarekin gertatzen zaion modura. Horra, herri katalanen gisa jokatu izan bagenu,
|
euskal
etxe bat izan beharrean, alkaterik gabeko hizkuntza herrixka bat osoa izango genuke, hiri bat ederra.
|
|
2008
|
|
|
Nazioarteko
|
euskal
etxe bat sortzeko ideiarekin, New Yorkeko euskaldun batzuk bildu dira. Etxe horretan, euskal museo bat sortu nahi lukete, kontzertu gela batekin, bai eta ere jatetxe bat, liburutegi bat, turismo eta komertzio bulego bat.
|
|
|
XXI. mendeko
|
Euskal
Etxe batek luke oro har eragile izan eta dagoen tokiko gizartean errotuta egon, bertara eskainiz bere lehenengo euskal ekarpena. Ibarretxe lehendakariak hamaika aldiz esan du diasporara egiten dituen bidaia ugarietan:
|
|
2009
|
|
|
Boiseko komunitateak hamarkadetan zehar frogatu du badituela asmamena, baliabideak bilatzeko ahalmena eta betebeharraren zentzua, arbasoak eta batak bestea artatzeko. XIX. mendearen bukaeratik enplegu eta informazio sareak sortu zituen, XX. mendearen hasieran ostatuen eta sorospen elkarteen sistema bat, eta euskal ospakizunen egutegi bat, hizkuntza, dantzak, sukaldaritza, lagunak eta ezkontza endogamikoak mantentzeko, 1949an
|
euskal
etxe bat (Euzkaldunak Incorporated) eta, geroago, Euskal Museo eta Kultur Zentroa (Basque Museum and Cultural Center), Euskal Kulturarako Cenarrusa Fundazioa (the Cenarrusa Foundation for Basque Culture) eta beste hainbat euskal elkarte eta fundazio, euskara sustatzeko eta euskal kultura amerikar publiko orokorrari ezagutarazteko.
|
|
|
Artikulu honetan ikusi dezakegu nola Centro Euskaron egindako azken bilkuraren ondoren (urtarrilaren 20koan, alegia), bertan hartutako erabakiak jende asko lekutik kanpo utzi zuen, eta beste
|
euskal
etxe bat sortzera bultzatu. La Baskoniaren hurrengo zenbakietan, euskal etxe horren inguruko aipamenak egiten jarraituko da, onespena azaltzeaz batera19 Denbora pasatu ahala antzeman dezakegu nola La Baskonia20 aldizkariko atal ezberdinetan ez duten oso aintzakotzat hartzen Euskaro euskal etxea eta nola desiratzen dauden euskal etxe berriak bere lehenengo pausoak eman ditzan21:
|
|
|
Beraz, Bilbaoren hitzen arabera, euskaldun onak ez ziren batzuek beste
|
euskal
etxe bat sortzea erabaki zuten. Hori esatearen zergatia, Euskal Erriaren batzarrean ikusitakoarekin justifikatuko du27:
|
|
|
Euskarotik ateratako jendeak beste
|
euskal
etxe bat osatzearen beharra ikusi zuen, zeinetan Euskal Herriko zazpi lurralde historikoetako jendearen batasuna lortu nahi izan zuten. Egitasmoa aurrera eraman ahal izateko, Euskal Herriko jendeari eskutitzak bidaltzea erabaki zuten11.
|
|
|
Enrique de Bilbaok, Euskal Erria euskal etxe berriaren lehenengo batzarrean egon ondoren, ideia bat atera zuen handik: euskal etxe berria EAJren ideologiatik sortutako
|
euskal
etxe bat izango zela. Hori ikusita, Euskal Erria euskal etxea sortu zutenen ideologia nolakoa zen azaltzea beharrezkoa izango litzateke.
|
|
|
Arnaldo Pedro Parrabére ez zen abertzalea, baina esan beharra dago euskal kultura edo euskaltzaletasuna sendo defendatu egiten zuela. Horrek, ordea, ez dio oztoporik sortuko Hermenegildo Aramendi abertzalearekin (EAJkoa)
|
euskal
etxe bat sortzeko.
|
|
|
Gauzak horrela, 1911 urtean euskaldun batzuek beren aitzindariek eginikoa berreskuratuz
|
euskal
etxe bat sortzea erabaki zuten, Centro Euskaro deiturikoa. Baina estatutuak egiteko unean ez ziren akordio batera iritsi:
|
|
|
euskaldunak zeintzuk diren definitu behar zuten unean desadostasuna iritsiko zen. Batzuk Hegoaldeko euskal herritarrez soilik osatutako
|
euskal
etxe baten alde agertu ziren, beste batzuek, ordea, euskal etxe horretan euskal herritar guztiak bateratuko zituen gune bat sortu nahi zuten. Ondorioa da azkeneko horiek beren kabuz beste euskal etxe bat sortzeko erabakia hartu zutela.
|
|
|
Batzuk Hegoaldeko euskal herritarrez soilik osatutako euskal etxe baten alde agertu ziren, beste batzuek, ordea, euskal etxe horretan euskal herritar guztiak bateratuko zituen gune bat sortu nahi zuten. Ondorioa da azkeneko horiek beren kabuz beste
|
euskal
etxe bat sortzeko erabakia hartu zutela.
|
|
2013
|
|
|
Gu Txilen sei euskara irakasle gara. Talde bat Santiagoko
|
Euskal
Etxe batean dago eta beste bat Viña del Marreko Euskal Etxean. Leku horietan ematen dira euskara klaseak, kasu batzuetan, hitanoa ere bai?.
|
|
2014
|
|
|
Begi bistakoa da hezkuntza komunitatearen jarrera, erabat aldekoa gobernuko buruzagietatik hasita, herri eta auzoetan dauden eskoletaraino muturrean dagoen CUPera (Candidatura d’Unitat Popular), adibidez (ez dut aukera hau galdu nahi esateko CUP alderdiko David Fernandez euskaltzale amorratua dela, eta garai batean Bartzelonako
|
Euskal
Etxearekin batera lan asko egin zuela Euskal Herrian bizi izan dugun egoera bidegabe baten baino gehiagoren aurrean; bereziki, Euskaldunon Egunkaria itxi zutenekoan), ala Proces Constituent delakora, Teresa Forcades mojak eta Arcadi Oliveres ekonomialariak aurrera eraman duten ekimenera (47.254 kide ditu: www.proces constituent.cat/ ca).
|
|
2015
|
|
|
189 euskal etxe dira munduan gaindi, 60.000 kide ingururekin orotara. " Eusko Jaurlaritzak erraten du 15 eta 18 milioi lagun artean direla euskal jatorrikoak munduan zehar, eta ene helburu pertsonala da bilatzea zergatik ez diren lotuak
|
euskal
etxe bati, adibidez". Interneten ibiltzen da, beraz, franko Etxeberri harreman horien egiten.
|
|
|
—%19k
|
Euskal
Etxe batean ikasten jarraituko duela dio.
|
|
|
–eraso dio Xk kokildu gabe? Hau, bere salbuespen guztiekin, deserriko
|
euskal
etxe bat duk, Mart, eta badakik etxetik kanpo dagoenak nola folklorizatu eta idealizatzen duen guztia.
|
|
|
Diasporan, ekitaldiak eta kultur aste osoak obratzen ari dira, bereziki Argentinan aurten 25 urte betetzen dituelarik Argentinan Euskaraz programak baina baita beste hameka lekutan ere, Alemaniako Berlindik hasi eta Australiako Sydney-raino, tartean pasaturik AEBetako Boise, Uruguaiko Montevideo, Mexikoko Mexiko Hiria, Kataluniako Bartzelona edo Brasilgo Sao Paulotik. Baina
|
euskal
etxeekin batera, munduko hainbat unibertsitatetan ere ospatuko da ENE, hala nola Moskun (Errusia), Guadalajaran (Mexiko), Birmingham-en (Erresuma Batua), Szeged (Hungaria) edo Poznan en (Polonia). Beren txikitasunean, azantza frango ateratzen dute euskaldunek beren lengoaiarekin.
|
|
|
Diaspora beti ukan du partaide. Aurten abiatua dute ekimen berri bat, urte guziz
|
euskal
etxe batek stand a ukan dezan Azokan, eta aurten, lehena hortan, Bartzelonako Euskal Etxea izanen da, seguruenik munduan ekimentsuenetarik dena.
|
|
2016
|
|
|
Lana dela-eta noa Denverrera, Konferentzia batera. Coloradon ere badira Euskaldunak eta
|
euskal
etxe bat, baina ez dakit denborarik izango ote dudan bisitatxo baten egiteko. Aipatu duzun liburuari dagokionez, nire izeba Joanek idatzia da.
|
|
|
Buenos Airesko La Usina del Arte antzokian, azaroaren 5ean; Montevideoko El Galpon antzokian, 9an; eta Necochean, Euskal Astearen egunetan, azaroaren 11n, Paris antzokian. Euskaldunekin bai, baina baieztatzeko dugu
|
euskal
etxeren batekin ere kontaktatuko duten, bisitaren bat eginez.
|
|
2018
|
|
|
San Frantziskon, Elkon eta Salt Lake Cityn, Urte Zahar besta bere tenorean egin berria dute joan den igandean, urte berria euskaldunen artean errezibiturik. Eta aipu honen bururatzeko, erran dezagun beste
|
euskal
etxeren batean, Olentzero berantiarra ukanen dutela, Akitania Berriko hiriburuko Euskal Etxean konparazio, ikazkin potoloak urtarrilaren 14an eginen
|
|
2019
|
|
|
Diasporan, besteak beste, Necochea, Valladolid, Valentzia, Madril, Bartzelona, Shanghai eta Caracaseko euskal etxeetako elgarretaratzeen berri heldu zaigu, baina aste huntan ere aitzina ari dira danborradak, konparazio, New Yorken, Necochean (aste osoko bestak) edota Madrilen (igandean, haur danborrada). Honelako bestak
|
euskal
etxe batean bizi dituzularik, atxikimendu sentimendua gori gorian, ez da esplikazio gehiago behar gizon emazte horien artean Euskal Herria bizi dela konprenitzeko. Badira danborrada sekula Donostian bizi ukan ez duten Diasporako euskaldunak, baina San Sebastian eguneko aireak entzun eta bihotza taupada azkarrean hasten zaien diasporakideak.
|
|
2020
|
|
|
Urte batzuk pasa ondoren, Kasandra leihoan La ventana de Casandra bihurtu zen Joxe Kanpo Barandiaranek egindako itzulpenari esker (2012), eta, Madrilgo Muga liburu dendan aurkeztu ondoren, Hego Ameriketara joan nintzenean liburuaren berri ematera, Asel aurkitu nuen Buenos Airesen eta berak aurkeztu ninduen ni euskara hutsez burutu genuen ekitaldian, han dagoen
|
Euskal
Etxeetako batean.
|
|
2021
|
|
|
Berriak datozkigu Afrikatik, higitzen ari baitira Afrikako lehenengo euskal etxe ofiziala izanen den Ekuatore Gineako Euskal Etxean. Oroit dezagun aurten abian dela jende multxo bat, bildu,
|
euskal
etxe bat sortu eta Eusko Jaurlaritzaren aitzinean ofizialtzeko lanetan. Haatik. lehenago, bertako autoritateen aitzinean behar dute legeztatu, eta horrek bere denbora eta prozedurak galdatzen ditu Ekuatore Ginea bezalako herrialde batean, erran nahi baita emeki ari dela prozesua, egoera gaiztotua pandemiagatik, Afrikako beste anitz herrialdetan bezala txertatze maila baxua baita, eta kutsatzeak eta heriotzak oraino altuak baitira kulturalki bizitza karrikan eta jendeak bata bestearekin kontaktu estuan egiten duen kontinente huntan, etxean geratzea eta konfinatzea batere errexa ez baita, Heren Munduko leku orotan bezala etxetik ateratzen ez bazara ez baituzu lan egiten, eta beraz ez duzu jaten.
|
|
|
Txileko Santiagon konparazio, bilduko dira, baina ber denboran mikroipuin, kontaketa eta poesia lehiaketa edo, hobe erran, bilduma bat antolatu dute" Gernikako Bonbardaketa" izenpean, gerlaren kontra eta bakea eta askatasunaren balioak goitituz. Eta Kolonbiako Barranquillan ere, ‘Karibeko Euskal Etxe’ gazteko kideek ere, Caldas Antioquiako Gure Mendietakoak
|
Euskal
Etxekoekin batera," Kolorea eta Gogoeta Guernica ren inguruan 2021" ekimena prestatu dute, Picassoren ‘Guernica’ lana ardatz hartuta. Baina ekimen honi eta beste batzuri buruz mintzatuko gira heldu den astean.
|
|
|
Gertaera zarren albistarik euki nai badozu, neure irakurle euskaldun biotzeko; len lenagoko emakume gozo maitagarri bat ezagutu nai badozu, zatoz neugaz batera Frantziaruntz; Auñemendi tantaiak igaro daiguzan biok,
|
euskal
etxe baten barruan sartu gaitezan (atseden bat egiten bakarrik, zerren gero asko ibilli bearko dogun), eta gauza bene benetan ikasgarriak ikasten saiatu gaitezan. Baiña nekatuten bazara, eta bide luzeetan ibilteko gogorik ez badaukazu, zagoz geldi geldirik zeure tokian:
|
|
2022
|
|
|
Bigarren lekuan Argentinako bikotea geratu da, Eduardo Makuch eta Mariano Mazzanti, delegatua Ismael Goñi. Ipar Amerikako Euskal Etxeen NABO federazioa eta Boiseko Euzkaldunak Euskal Etxea, Idahoko gainerako
|
euskal
etxeekin batera izan dira antolatzaile, eta jendea, partaide eta laguntzaileak, loriatu dira heien lanarekin, partidak nola joan diren, azpimarraturik nola errezibituak izan diren, eta zoin programa ederra muntatu duten bisitari guztiendako. Idahoko Tyler Smith eta NABOko Pierro Etcharren arduradunek eskerrik asko handi bat eman diete parte hartzaile guziei eta sostengatzaile izan diren euskal etxe, elkarte eta bolondreseri, jende askoren auzo-lana izan baita lortu duten arrakasta, erran diote HERRIAri.
|
|
|
Gipuzkoatik ekarrarazia da bertan den Arantzazuko Amaren estatua. Inguruan bada
|
euskal
etxe bat, ‘Baskos de la Confluencia’ du eman zuen mezan, euskal opari batzuk eman zizkioten, ikurrinarekin.
|
|
|
Trebonneko euskal pilotalekua 1959an eraiki zuten, orduan bertan lanean azukre kainabera pikatzen ari ziren euskal emigranteendako. Aurten, Ramon Jayo auzapeza duen Herriko Etxeak, Queensland Estatuko Gobernuak eta North Queensland-eko
|
Euskal
Etxeak bat egin dute euskal australiar ahalegin batean, kantxa berritu eta pareten gainean mural gisa lau pilotari eta ikurrin handi bat irudikatzen, eskualdeko euskal ondarearen erakusgarri. Liburuño bat ere bada plazaratua, Bianka Vidonja Balanzategui eta Barbara Debono egile, frontoiaren historia kontatuz.
|
|
2023
|
|
|
Nazioartean aste huntako beste euskal hitzordu batzuk aipatzearren, huna beste hiru: Madrilen, Katixa Agirre euskal kazetari eta idazlea bere obra itzuliaz mintzatuko da Unibertsitate Complutensean eta pare bat; Bogotan, euskal antzerkia, bi obrarekin, Tanttaka konpainia hiriko Teatro Mayor-en, apirilaren 25, 26, 28 eta 29an; eta Valentzian,
|
Euskal
Etxekoek bat eginen dute Baigorriko Nafarroaren Egunarekin, eta pintxopotea, taloak, bideoak, musika eta afaria dituen programa prestatu dute heldu den igande osoan heien euskaltasun nafarra ospatzeko.
|