|
2000
|
|
|
Heldu eta azalean neguak pilatu ahala, kemenean etsi, adimena jantzi edo zahartzen delako hostajea lehenxeago botatzera jarriko da. Soilduta bada ere neguari eskuzabal egingo dio harrera eta mihura tortoka lotsatzaileak irrifarra sortaraziko dio, bere bizkar bizi baita eta tarteka zozo lotsagaberen bat edo birigarro ausarten bat
|
etorriko
baitzaio, mihura koxkorren lika mokoan, bildutako belarripera xirulatzera
|
|
|
Iparraldea geldi egoteko eta Hegoaldean eginen zela lana, eta gero euria bezala
|
etorriko
zela honera, eta nik ez dakita
|
|
|
Xuxen apurka aberasten joan litzateke, batetik ahal denik eta gehien uztartzeko euskalkiak euskara batuan, kazetari gazteek euskalkien ekarria modu naturalean jaso dezaten, eta euskalki jasoa horrelako euskarri informatikoan gera dadin. Ditugun aukeren erabileraren txipak piztuta eduki behar ditugu eta Euskaltzaindiaren babesarekin, emaitzak
|
etorriko
dira.
|
|
|
Hori konpondu behar dela esaten da. Plan orokor bati ez dagokio gehiago esatea, gero
|
etorriko
dira hizkuntz politikako arduradunak, Euskaltzaindiakoak, unibertsitatekoak, aditu, euskaltzale eta abarrekoak eta zerbait zehatzagoa adostu dute. Gauzak egiteko bide ematen du.
|
|
|
Literotura bilduma iritsi arte bi hauek izan dira euskal literatura erotikoaren zerrenda laburra osatu dutenak. Orain, beste lau gehitu ditzakegu eta berriak ere aurki
|
etorriko
dira. Gora doa beraz, euskal literatura lizuna ez zen zaila, baina.
|
|
|
Hala espero dut. ETA desagertzen den unetik
|
etorriko
zaizkio aukera handienak Euskal Herriari: euskal abertzaleok zentzuzko gauzak elkarrekin egiten hasten garen unetik, gizarteari bere interesak hobekien defenditzen ditugunak gu garela erakusten diogun unetik...
|
|
|
Ez da datu makala. Dagoen giroarekin eta
|
etorriko
bide denarekin, Ibarretxe lehendakariak ez du erronka makala eskuartean
|
|
|
Horretan langile porrokatua da Teo, ameslaria bezain errealista, eta erein zuen haziaren fruituak bistan daude: Zenbat Gara K.E., Kafe Antzokia eta
|
etorriko
diren beste zenbait egitasmo.
|
|
|
Aurrekontratu batzuk badaude, alabaina hau guztia ekainean Saroben burutuko den Zinema Eskolen Jardunaldietan zehazten joango da. Orduan mundu mailako enpresa asko
|
etorriko
da, postprodukzio digitalean murgilduak daudenak, eta esperientzia interesgarria izango da". Oarsoaldea Garapen Agentziako gerente Fernando Nebredak zera adierazi du:
|
|
|
Benetako lotura urte batzuk beranduago
|
etorriko
zen. 1394ko Gernikako batzar nagusiak hala onartuta, Castro Urdiales Bizkaiko Jaurerriko zati bilakatu zen.
|
|
|
Sozialistengandik baino hurbilago dagoela bere kideengandik, adierazi du Verak, nahiz eta errugabe geratu epai honetan. Ez zaio zuhurtziarik falta,
|
etorriko
zaizkio hurrengoak eta.
|
|
|
Lankidetza hori bideratzeko lehenengo urratsak ematen hasita gaude: dagoeneko proiektua landuta daukagu eta inguruko udaletara jo dugu horren berri emateko euskararen onerako den lehentasun honetan bat
|
etorriko
garen esperantzarekin.
|
|
|
Lehenbizi idazlea eta gero irakurlea. Eta gero gainera Euskaltzaindia
|
etorriko
zaizu hau eta bestea esaten.
|
|
|
Baietz uste dut, nonbait Iparraldeak zuen handiena. Orain garen belaunaldiko bertsolariak ez bagina azaldu, bai gu, bai gure atzetik datozenak, hurrengoak ere ez ziren
|
etorriko
, etenak etena ekartzen duelako; eta egoera horretatik ateratzea ez da erraza.
|
|
|
Eskulan ugari eta merkea eskura izanik mekanizazioak behar zuen inbertsioa ez zen errentagarri. Eskulan merke eta ugaria Bizkaiatik
|
etorriko
da hasieran, Euskal Herri osotik gero eta XIX. mende amaierarako Espainiatik langile ugari hurbilduko da. 40 urtetan Bizkaiko populazioa bikoiztu egiten du inmigrazioak.
|
|
|
Sozietateko lehendakari gisa, Claudio Boada, 67tik aurrera, eta Villar Mir, 1970ean, izan ziren garai horietako hedakuntza arrapaladatsuaren arduradunak, gerora
|
etorriko
zen hondamendia eraginez. Neurrigabeko itxaropen onen garaiak ziren, Barakaldo eta Sestaoko ekoizpena 1.300.000 tonataraino handitu nahi zen, eta horrek %50eko hazkundea esan nahi zuen.
|
|
|
" Gaur egun" albistegiak Karlos Arguiñano sukaldariari pasako dio lekukoa eta, jarraian," Jaiak 2000" saioa
|
etorriko
da. Astelehenetik larunbatera, Joxe Felipe Auzmendik eta Txetxu Altolagirrek Euskal Herriko herri eta hirietako jaien berri ekarriko dute.
|
|
|
Amaiaren istorioa kontatzen du sentimenduz beteriko" Los contrabandistas del Bidasoa" liburuak. Amaia Madrilen bizi da, baina uda garaia iristean, Complutenseak ateak ixten dituenean, Euskal Herrira, Gorbea magaleko Areatzara
|
etorriko
da. Familiaren baserrian bere lehengusu Loretxu eta izeba Edurne ezagutuko ditu eta eurekin euren oinordekoen ikuskizun magikoak ezagutu eta biziko.
|
|
|
Asier protagonistak hamabost urte ditu, eta bere bizitza nahasmen osoa da: Nagore gustatzen zaio, baina ez da ausartzen esaten ere; gero Clare
|
etorriko
da Ameriketatik, edertasunezko miraria dirudiena; Asierren arreba Zuriñe ere tartean dago, baita bere adiskide Txomin ere... Gazteok sexuaren inguruan bizi dutena, elkarrizketa ugariz eta arinez kontatzen du Fernando Morillok.
|
|
|
Eszenaratzeari kalejira batekin emango zaio hasiera, non arraina, belatzak, marinelak eta itsasoko bestelako biztanleek ikuskizuna iragarriko duten. Pequod eta Achab kapitainaren abenturak
|
etorriko
dira gero. Ur handitan daudela, bolanta sareak, etorkinez betetako paterak eta lamiekin topo egingo dute, baita tifoirik lazgarrienei aurre egin ere.
|
|
|
Lotura gehiago ditu edozein lekutatik sartzeko aukera ahalbidetuz. Joan
|
etorriko
seinalea, gainera, elkarreraginezkoa da, hau da, ikusleak saioetan parte hartu ahal izango du.
|
|
|
Ekitaldi hau erakusketa bat izango da, Euskal Herriko lurralde eta eskualde ezberdinetan dantza soltean egiteko dauden era ezberdinak azalduko dituen erakusketa. Euskal Herri osotik
|
etorriko
dira dantza bikote edo taldeak, eta horrez gain, dantza solte munduan garai bat eta estilo bat markatu duten belaunaldi, sendi edota eskolak ere izango dira agerraldian.
|
|
|
Eta hor ere poesia piska bat, erromantizismo piska bat behar da. Jendeari aurrena bihotza ukitzen zaio, ez burua, eta gero
|
etorriko
da patrika. Baina ez baduzu bihotzean ilusio hori, zer?
|
|
|
Mieltxo Saralegi harriekin jolastera, Sakana sokatira taldekoak tiraka jolastera, Martin Berasategi arrautzen jolasera, Olaizola anaiak pilotekin jolastera, Maialen Lujanbio eta Andoni Egaña hitzen jokoa erakustera eta Txan magoa magia egitera. Halaber, fikziozko alkatea, Josune Bereziartu eskalatzailea, Erramun Martikorena eta Tapia eta Leturia
|
etorriko
zaizkie.
|
|
|
Irtenbidea abertzaleen arteko konponbidetik
|
etorriko
bada, orain arteko saioetatik ikaspen batzuk behintzat aterako zenituzten.
|
|
|
Espainol askok eta beste muturrean ezker abertzalean, baina ez denak ari diren askok hori desio dutela dirudi: " Espainolak jarriko dira gobernuan eta herriaren altxamendua
|
etorriko
da. Hori da hoberena".
|
|
|
distentsioa. ETAri ematea dagokion distentsio garai hori abertzaleen arteko akordio baten eskutik
|
etorriko
da. Horren aurrean, ikusi behar da unionisten ordezkariak diren PPk eta PSOEk zer heldutasun politikoa erakusten duten benetan jauzi kualitatibo bat eman eta negoziaziorako eskema urratzeko.
|
|
|
Eta gauzak horrela 20 urtez egon ondoren, orain jarri dute itzulpengintza eskola. Pentsa idazle eskola noiz
|
etorriko
den!
|
|
|
gauza denak bere tokian esan behar dira, eta kontuz! " K" bat gaizki jarriz gero Villasante
|
etorriko
da eta zigortu egingo zaitu. Hizkuntzari saltsa pixka bat ematea, eta batez ere gustura egitea.
|
|
|
Gonbite bat da gure hizkuntzarekin, eta inguruan ditugun erreferentziekin, gure hitz egiteko modua sortzeko. Inoiz etorri behar du horrek eta
|
etorriko
da, azkenean hor daude Euskaltzaindia eta gauza horiek guztiak, baina hanka zabaldu eta puzker bat lasai botatzeko aukeraren bat dugu, bestela beti zuzentasunari lotuta ibili behar badugu azkenean nazkatu eta ito egingo gara.
|
|
|
ITPren etorkizuna, Joaquin Coellok, bertako kontseilari ordezkariak, dioenez, eskalako ekonomiaren eta teknologia arloko independentziaren bidetik
|
etorriko
da. Horretarako, mantenimendu talde bat bultzatuko dute, bezeroetatik gertu egon ahal izateko.
|
|
|
' Ba... EZ Republikak ez du bere burua makurtuko, erria
|
etorriko
da bere onera...". Zenbat lagun egin ote zituen jarrera horrekin 1968ko maiatz ospetsu hartan?
|
|
|
Ondare historiko artistiko oso aberatsa erakusgai duen Elorrion pare bat kilometrotan sartuko gara, eta erdigunea harrapatuko dugu. Hortik aurrera osotasun monumental izugarria eratzen duten elizak, jauregiak, gurutzeak... bata bestearen atzetik
|
etorriko
dira.
|
|
|
garai horretan bertsolaritza telebistaz ematen hasten da. Telebistaz lehengo bertsogintza emango balitz, publiko berria ez litzateke
|
etorriko
eskaintza horretara. Publiko berria etorri zen bazegoelako belaunaldi oso bat ordura arte bertsolaritzara hurbildu gabeko jendearen mezuak era txukun batean eman zitzakeena.
|
|
|
Gero sartuko gara bertsoak itzuli eta bere balioa aztertzera. Gainera, beraiek
|
etorriko
dira bertsolariak aztertzera, ikasiko dute beraiek euskara, lortzen badugu gizarte honetan ahozko bat batekotasunak arrasto bat izatea.
|
|
|
Amaitu da XX. mendeko azken txapelketa, bertsoz gainezka
|
etorriko
den 2001 urtearen atarian: Bizkaia ez beste herrialde guztiek uda aurretik txapelketa jokatu behar dute eta horietatik irtengo dira Euskal Herriko Txapelketa nagusian kantatuko duten bertsolariak.
|
|
|
Orain, aurreko orritan beste zenbait gai aztertu direlakoan, iragarpen salaketa erantzunen olatua atzean utzita, eta" etxekoen" artean ari garenez hauxe da galdera: Administrazio publikoen aldetik zer dagoen badakigu eta zer
|
etorriko
den eurreikusten dugu, hortaz, non jarri palankaren indarra euskararen etorkizuna irabazteko?
|
|
|
Tenore honetan, kanpotik ezarritako konstituzioei erreparatu ordez EuskalHerriko konstituzioaren alde aritzean, euskal demokrazia erdiets daitekeela sinestendugu. Bestela, faxismo eta agintekeria gehiago besterik ez da
|
etorriko
euskaldunonaurka. Pertsekuzio ideologikoa eta politikoa.
|
|
|
Beraz, aurreko honek luke nazioarteko nolabaiteko lege babesa, lehenago edo beranduago
|
etorriko
dena. Baina estatuen praxia hori ez dela-eta, gutxiengoen aldeko borroka ezin da bereizi demokraziaren aldeko borrokatik, gizaeskubideen aldeko borroka izanik.
|
|
|
mailan politika ekonomikoa finkatzeko botere politikorik ez dagoelako. Finantzamunduan botere politiko horren eskasia sentitu da, eta, noski, hori ere
|
etorriko
da.
|
|
|
Eta hori gainditzeko ahalegina egitea beharrezkoa da. Hala ere, jeltzaleontzat,
|
etorriko
den Euskal Herri subiranoan, bere lurralde guztiek eta herritarguztiek eduki lukete parte hartzeko aukera. Gertatzen dena da, Espainiakolegerian hori martxan jartzeko oztopoak dauzkagula.
|
|
|
Arlo horietan guztietan, behin eta berriro aurreratu egin zituen bere garaian, baiproblemen planteamendua eta bai geroago
|
etorriko
ziren hainbat eta hainbat soluzio.Hori ere Txillardegiren ezaugarritzat hartu behar dugula uste dut. Nik uste dut, arlohorietan guztietan esnatzaile lana izan duela, geunden lozorrotik ateratzeko ahaleginean.
|
|
|
Egun zenbaitez gutartean egonik, B.A.B. horretarantz lekutu zen Txillardegi etahor gaindi kokatu, familia Donostiatik erakarriz. Ene aldetik, ezkondu egin nintzen1961eko udan, eta laster gurutzatzen ginen bi familiak elkar gonbidatuz, baita Madariagatarrak, Benito Del Valletarrak, eta laster
|
etorriko
ziren Eneko Irigarai, XabierElosegi, eta abar... Xabier Elosegi Hazparneko udaletxean ezkondu zen, euskaraz, Andrein auzapez kontserbadore baina euskaltzalearen ardurapean.
|
|
|
Ez oraindik. Geroxeago
|
etorriko
baitzen. Bi izan ziren gure artean lehenak, edo gehien bat, kezkatuzirenak hortaz:
|
|
|
Eulalik inbertitu du kondairaren kronologia baina ez du bere gogotik arraskanporatu, eta berriz
|
etorriko
zaio ahora «Araneko hilbegira»ren bigarren aldiz kontatuzuenean: aldi hartan katu bat etorri zen gorpuaren bila, eta gero, beilariek otoitz egineta inarraz jo zutenean, gizon ageri zen.
|
|
|
Horrela, bada, aldizkariaren zenbakien programatzaile, eragile eta sarritan erredaktore izanik, Txillardegi bera gertatzen zaigu artikuluen lehen irakurle eta kritikariere; eta, beraz, ondoren
|
etorriko
diren irakurleen gidari, nolabait. Horregatik, guztizinteresgarria da sarrera horiek aztertzea, Txillardegik Soziolinguistikaren hainbat arloriburuz eta bereziki Euskararen normalkuntza sozialaren inguruko arazo eta gorabeherahainbati buruz duen iritzia eta pentsamendua ezagutzeko.
|
|
|
Honetan dago giltza, herri izatearen giltza eta etorkizunekomundializazioan norbera izateko gaitasunaren sekretua. Azpiegitura materialeneskutik, soil soilik, ez da
|
etorriko
gure sortzaile nortasuna, bestelako heziketa etahezibide kulturaletik baizik?.
|
|
|
Hemen ere poema jirabiraka eta espiraleanerrealitate baten inguruan irudizko zirkiluak eta kiribiloak eginez, prisma batean antzo.Mintzo hau ere askea eta irrazionala da geruza askotan. Poeta espresaera subjektibistaeta informaletan metafora uhintsuak sortzen
|
etorriko
zaigu. –Ile adatsak?
|
|
|
Elementu horien lardaskatze lana, ezaguna da, Euskal Herri osoan inposatutakopolitika errepresiboa, hizkuntza arrotza, eskola gaztelaniaduna eta beste faktorereneskutik
|
etorriko
zen. Eta, teknologia berrien?
|
|
|
produktuen forma monetarioa beraien neurri objektibo bakarra denez, formahoriek egonen ez balira, orduan ekonomia nazionala kaos bat izanen litzateke: heterogeneoak diren produktu fisikoak neurgarri bilakatzeko, ekonomiak ez lukeelakoinolako mediorik eskutan. Harturiko hilabeteko produkzio faktoreen alokairuzko etaez alokairuzko ordainsari guztien ordainketan x moneta unitateren bat bateko sormen/ deuseztapenak produktu korrespondenteari joan
|
etorriko
mugimenduari behartzendio, zeinaren bidez produktua x moneta unitateek osatzen duten, moldean, jaurtitadagoen, hau da, estalki numeriko hutsean.
|
|
|
Juana Atxabal-ek ederki antzeman du Sartre-ren beharraren nondik norakoa: , naziozapalduen oinarri teorikoari ondo
|
etorriko
lekiokeen eustarria atera daiteke askatasunaren ontologiatik?, dio, ostean zehazteko: –Sartreren jarrera filosofikoak eskaintzendiela nazio zapalduei motibazio teorikorik esango nuke.
|
|
|
Josep Martí irakasle katalanak (1996) iragarri bezala, irratiguneen audientzia handien amaiera
|
etorriko
da, horma hilobiak agertuz entzuleen nahiak asetzeko. Batzuetan hiperespezializazioa gertatuko da, digitalizazioari esker, ditugun entzuleei buruzko datuak hobeto ezagutuko ditugulako.
|
|
|
Lan honen xedea Estatu espainiarraren hezkuntza sistema nazionalaren sorrera aztertzea da, nazio identitate espainiarraren aldetik ezinbesteko erreferentzia izango dela uste baitugu, espainiar nazioaren eraikitzearekin bat ez datozen, edo
|
etorriko
ez diren, beste nazio proiektuentzako nahitaezkoa izan behar duen bezala, hezkuntza sistemak ezarritako mugak eragiten duen neurrian eta gainditzeko edota egokitzeko premia eskatuko lukeen aldetik.
|
|
|
Gobernuari legea egin eta ezartzeko baimena emango zion. Ley de Bases? 182 delakoa, taktika politikoen logikaren barruan kokatzeaz gain,
|
etorriko
zenaren nolabaiteko iragarpentzat hartu da. Lege horrek hezkuntza sistemak jaso lituzkeen oinarrizko printzipioak azpimarratu zituen, aztertzen saiatuko garenak hain zuzen:
|
|
|
Hobe dut, hortaz, esaten ari zaidanari kasu pittin bat egitea. Gainera, ez zait txarto
|
etorriko
deskantsu hori," tell me" horren ostean aitortu dizkiodan guztiei buruz ez baitut orain idazteko gogorik.
|
|
|
Baserria, berriz, eta paper kontuek bide onetik jarraitzen badute, nire gurasoentzat izango da. Honek ez du esan nahi segituan
|
etorriko
direnik hona bizitzera. Aita erretiratzean, akaso.
|
|
|
Albistea beste bat da: otsailean hona
|
etorriko
da, ni ikustera.
|
|
|
–Ez –erantzun zidan– Banoa. Argi denez, gaur ere ez da
|
etorriko
. Jadanik inor ez da oroitzen urtegiaren azpian geratu zen herriaz.
|
|
|
—Bai. Aitona Nikolasenganat
|
etorriko
zen, xakean jokatzerat.
|
|
|
Ainendi, bai, jaun André, ni ere zuhaitz bat jadaneko! ...tz banintz, mila loreren ederrean lehertuko nintzateke udaberri oro, eta mila fruitutan uda edo udazken oro, izaki guztien begi betegarri eta aho-gozagarri; zuhaitz banintz, hostagabetuko nintzateke udazken eta negu oro, baina ametsak mantendu eta sostengatuko ninduke orduan zutik, zeren, nola bizitzari heriotza darraion, hala baitarraio heriotzari bizitza; zuhaitz banintz, finean, betiko heriotza
|
etorriko
litzaidake, baina betikoa zirudiena ere ustezkoa litzateke, zeren gizonen batek moztu eta erreko baininduke edozein sukaldetako sutan, eta hala lehertuko litzateke ene sua haren hurrengo bihotz pilpiran.
|
|
|
—Egunen batean apez izanen haugu... eta orduan ez zaik gaizki
|
etorriko
—erran zidan.
|
|
|
Baina utzi esplikatzen. Bai, bazekiat ezen nik baino hobeki dakiala orain erranen diadana, baina oroitzea ez zaik gaizki
|
etorriko
, eta Joanesi ere, bide batez, ez ziok kalterik eginen. Izan ere, mundu zaharrean, urrezko numeroa zuan edertasunaren proportzioak arautzen eta erabakitzen zituena, eta koadroari neurria emaiten ziona, finean, neurria eta harroina; eta urrezko numero horren baitan goia eta behea, ezkerra eta eskuina, koadroaren alde guztiak elkartzen zituan, oreka baten barrenean beti ere eta koloreen kidetasunean, argi itzalen arteko etenik gabe, argiaren itzala bertze argi bat balitz bezala.
|
|
|
ni artzain egin ninduen eta, halatan, ardien zaintzea eta begiratzea da ene obligazinoa. Baina bego lasai, zeren jauregirat ere
|
etorriko
bainatzaio noizik behin, xakean aritzerat, neure bi pegasoekin...
|
|
|
Ama Birjinaren zaldia, bertzalde, asto bat zen, eta ni ez naiz Ama Birjina baino gehiago —eta, berriro ere lur gainerat egiten zuela, baina begiak zerurantz iraulirik, akabatu zuen—: Halarik ere, dakizuen bezala, lehengoan san Isidroren iduria erori zitzaigun buruz beheiti elizan, eta bertze san Isidro bat bai, onartuko nizueke, atsegin sari gisa, hautsi zitzaigunaren orde, zeren, dagoen bezala, aingeruek ere ez baitute ezagutuko... eta nekez
|
etorriko
dira haiek, halatan, Urbiainerat, nekazarien lurren laboratzerat.
|
|
|
Mattin ere, Villagrandeko dukearen palazioan hiru urte eskas egin ondoren, etxean genuen; edo, xeheroago eta zehatzago erraitearren, gure etxean aitaren berrogeita hamargarren urtebetetzeko festa ospatu zenetik genuen Mattin etxean —erran behar ote dizut, jaun André, ezen nehoiz ez bezala ikusi nuela Mattin nigarretan, noiz eta, festaren ondotik, Villagrandeko dukearen semea Madrilerat itzuli baitzen, Mattin Urbiainen utzirik? —, zeren aitak nahi baitzuen, alde batetik, Mattin negozioen munduan gero eta gehiago sartzea eta trebatzea, eta hargatik erraiten zion: " Seme, hik ere badaukak zer ikasirik negozioen mundutik, zeren, biharko egunean markes izanen bahaiz ere, eta, halatan, trabailuaren neketan higatuko ez bahaiz ere, ez zaik gaizki
|
etorriko
jakitea zein diren diruaren bideak, heure ondasunen hobeki enplegatu ahal izaiteko", eta hargatik ere zuen donejoanetarako prestaturik eta istalgaraturik bidaia bat, harat eta honat; eta nahi zuen, bertzetik, bidaia hura egin baino lehen familiakoak elkarrekin egoitea, zeren hura ere ez baitzen egunoroz egin genezakeen gauza, aitaren etengabeko bidaiekin eta anaiak Madrilen egin izan zituen ...
|
|
|
—Beraz, hirurak bihar goizean
|
etorriko
zarete gurekin jaun Santiago de Tapioles y Villarrínen etxalekuetarantz... baina, nola bitartean ihes egiteko tentamendua izan dezakezuen, hala pentsatu dugu ezen aterbe seguragoa izan daitekeela zuentzat guarnizinoko gartzela, Fernando Pachecoren ostatua baino, gure soldadu hauek zaintzaile ezin abegikorragoak direnez gero. Denborarik galdu nahi ez baduzue, bada, pentsa ezazue oraindanik, ez ihesean, nola pentsatzen baitute munduko preso gehienek, baina bertze zernahitan, zeren emankorrago gertatuko baitzaizue...
|
|
|
—eta, eskurat urrezko ezkutu batzuk emaiten zizkidala, segitu zuen—: Moneda hauek, bertzalde, ez zaizkik gaizki
|
etorriko
, heure bidaiako gastuei buru egiteko —eta, begietarat so egiten zidala, hala solastatu zitzaidan gero, betartean irri bihurri bat ezkutatzen zuela—: Bidaia ona izan diagu Indietarik honat, eta luze mintzatu gaituk honetaz eta hartaz...
|
|
|
—Jakizu ezen ene ezteietakoa izan zela ene bizitzako egunik dohatsuenetarik, zeren zure aitaz amorosturik bainengoen, eta amorosiak egiten gaitu aldian behin jainkozko. Eta hain nengoen zure aitaz amorosturik, non egunak eta gauak muxarraren loaldiak baino luzeagoak egiten baitzitzaizkidan, noiz eta zure aitaren begira egoiten bainintzen, hura noiz
|
etorriko
, zeren, dakizun bezala, denboraldi luzeak egiten baitzituen aitak etxetik kanpoan bere trabailuagatik eta bere bertze egitekoengatik. Eta hala joan ziren gauzak, ezin hobekiago, harik eta egun batean ohartu nintzen arte ezen zure aitak ez zidala ohi bezala kasu egiten, enekin zegoen arren enekin ez balego bezala.
|
|
|
Izan ere, nork erranen zidan neuri ezen handik urte erdirat Piarres Oihartzabal kapitaina bera
|
etorriko
zitzaidala toki hartarat, non bizi baitziren indiar haiek, ezin abegikorrago hartu nindutenak, don Venanciok erran bezala...?
|
|
|
Baina, hura aditu bezain fite, tristeturik bezala geratu zuan hire ama, erraiten zidala: " Ordea, Indiak urrunegi daude ni harat joaiteko... eta hura ez da eneganat
|
etorriko
nehork erraiten ez badio, zeren zinez bainago harekin izan nuen jokabideaz damu, eta harekin mintzatu nahi bainuke, hil aitzin..." Haatik, bat batean argi bat piztu balitzaio bezala, erantsi zian: " Halarik ere, gutun bat skriba diezaioket Villagrandeko dukeari, zergatik ez?, zeren haren eskua, bai, luzea baita, eta zeren dukea zorretan baitago etxegoiendarren leinuarekin"; eta, handik aitzina, hire amak kontatu zidaan nola prometatu zion dukeak zuen aitari ezen markes titulua emanen ziola eta Urbiaingo herria markeserri izendatuko zuela, hire aitak kanoi eta fusilen tratua bete ondoren, baina ezin izan zuela bere hitza bete, zeren, dukea azken urratsa emaiteko puntuan zenean, ahakartu baitzen aldi batez, bertze kontu batzuengatik, erregeren balidoarekin, zeinak ukatu baitzizkion, hartaraz gero, zor zizkion fabore, garazia eta abantail guztiak, aitaren markes titulua tartean.
|
|
|
—Presta iezaiozue jaun Joanes Etxegoieni bainu bat, baldin atsegin badu, eta emaizkiozue arropa berriak, zeren ez baitzaizkit gaizki
|
etorriko
kontulari baten zerbitzuak, hemengo kontuen eramaiteko —eta, Gorukiri beha paratzen zela, erran zuen—: Bertze honekin, badakizue zer egin eta norat eraman behar duzuen, zeren eta atsedena baita esklaboen galbidea.
|
|
|
Izan ere, komunionea egin nahi ez nuelako, aitak zartako ikaragarri hura eman zidan eta kondenatuen gelan giltzapetu. Eta, gela ilun hartan beldurrak airean nengoela, nor
|
etorriko
... eta osaba Joanikot!, ene aingeru begiralea balitz bezala, bere adostasuna eta bere babesa eta geriza eskaintzen zizkidala... eta sekeretu bat ere bai, berea ez ezik enea ere izan zitekeena, eta enea zena jadaneko... zeren eta osaba Joanikot protestant baitzen, jaun Esteban Etxegoien etxeko ardi beltza bezalaxe, osabak berak jakinarazi zidanez, bere historiaren eta arbaso zahar harenaren berri ... Eta, erran ere, halaxe erran zidan osabak, eskua bere eskuz hertsatzen zidala:
|
|
|
Eta galdetu diot ondoren ea noiz etor daitekeen gurerat, eta hark ihardetsi dit ezen ezin izanen zuela abuztuaren lehen egunetarat arte, Hondarribian geratu behar zuelako, Manti lla na ko kondearekin baterat, Espainiako armadaren hornizoinekin loturikako bertze hainbat konturen aitzinatzeko. Eta erran diot ezen abuztuaren 11n ospatzen ditugula Urbiainen santaklarak, eta orduan etor zitekeela egun batzuetarako dukesarekin, baita Mantillanako kondearekin eta kondesarekin ere, haiek hala nahi balute... eta dukeak baietz, santaklaretarako
|
etorriko
zirela guztiak, hiru egunetarako, zeren ez baitzuen zalantzarik ezen Mantillanako kondeak ere onartuko zuela gonbita, oso ere festazalea zenez gero —eta, bi eskuak goiti jasotzen zituela, gaineratu zuen—: Ez al da hori berri zoragarria?
|
|
|
Eta, erregeordeak skribatu gutuna etxekoei irakurri ondoren, eni beha paraturik, erran zidaan: " Hi, Nikolas, seme bakarra haiz eta oinordekoa haiz, eta enekin
|
etorriko
haiz".
|
|
|
Eta hala akabatu ziren ene umetako urte haiek, zeinetan aitaren aiduru egoiten bainintzen, gogo gogotsuz, hura noiz
|
etorriko
; zeren, orain, aldiz, guztiz kontrakoa baitzen ene gutizia, hark etxetik noiz alde eginen... ez itzultzeko!
|
|
|
—eta, paratzen zelarik kondesari beha, zeina dukesa baino gizenago baitzegoen, erran zion—: Zuri ere ez zitzaizun, bada, gaizki
|
etorriko
...!
|
|
|
—Ehiztari bikaina zara, baina, ehizarat joan ginenean erran nizun bezala, beregainezko eta emendailuzko ehiztaria izaiteko, hartzaren froga falta zaizu... errege batek baino gehiagok ere ezin gainditu izan duena, zeren eta hortxe baitugu, konparazione, Asturiasko errege Favilaren kasua, hartz batek atzaparkatua hil zenarena... Eta ezpatarekin ere ez zaitugu makala, nahiz eta ez litzaizukeen eskola batzuen hartzea gaizki
|
etorriko
... eta har ezazu, hasteko, ezpata zurekin eramaiteko ohitura, zeren eta abituak ez baitu monjea eginen, baina ezpatak ezpataria bai —eta, aitari beha, hala mintzatu zen—: Gure etxerat igorri zenuke zure seme hau denbora baterako, jaun Martin... hartzaren froga gaindituz gero, jakina... zeren eta anitz baitira zure mutil horren dohainak, eta ez du gure etxea baino eskola hoberik edirenen haien lantzeko.
|
|
|
Edo, ez al dakizu ezen Eliza Spiritu Sainduaren emaztea dela, eta emazte hura lohitzen duenak ordaindu beharra duela? Ohitura hori ez bazenu, ordea, gauzak bidetik eta bere lekutik ateratzekoa, Jainkoaren donu eta dohaintzat hartuko zenuke, zeren zuri ere ez bailitzaizuke gaizki
|
etorriko
osabarenetik zentzatzea. Izan ere, heresia izurria baino kutsakorragoa da, eta osabarekin gehiegi ibili izan zinen, urte luzeetan.
|
|
|
Baina deabrua etxean zuenak aitortu du bere falta, eta sendatzeko bidean jarri da. Eta, bere gaztigua eta penitentzia bete dezanean,
|
etorriko
da, guztiz, bide onerat, eta geure artaldekotzat hartuko dugu, zeina baita jende onest eta prestuarena: Erromako Eliza Sainduarena, alegia..." Eta, fina eta hatsarrea lotzen zituela, hala erran zuen azkenean:
|
|
|
Eta ez al dakizu ezen bere dorretxerat bakartu zenetik ez dela mezatarat behin ere joan, eta ez duela Pazkoarekin konplitzen? Bai, badakit ezen hori ez dela aski arrazoin Joanikot luthertartzat hartzeko, eta froga agerikoago bat genukeela, baina hori ere
|
etorriko
da. Eta, hala bada, bere ordaina izanen du...
|
|
|
Eta nik ihardesten nien batean gauza bat, eta bertzean bertze bat: ...eta nongoa, eta nik ihardesten nien ezen neure herriko saindu bat izan zela, hain ona eta hain bertutetsua, non bizitza osoa iragan baitzuen teleskopio batetik beha, Jainkoa noiz ikusiko; eta galdetzen zidaten ea azkenean Hura ikusi ote zuen, eta ihardesten nien ezetz, baina egun batean uso bat ikusi zuela, Jainkoaren partez zetorkiona, erranez ezen ez zuela teleskopiotik gehiago behatu, zeren eta
|
egunoroz
etorriko baitzitzaion usoa bere leihorat bisita egiterat, nola gertatu baitzen handik aitzina...
|
|
|
Bortz egun baizik ez ziren lan aferek anaia urrutiratu zidatenetik, baina niretako mende bat iragana zen: atzendua nintzen haren bidaiak joan
|
etorriko
txartela zuela. Orain, bikotea aste galdua berreskuratu nahirik ari zen noski, gela barnean.
|
|
|
—Lo egitera
|
etorriko
zinela erran didazu. Baina ez dakit zertaz harritzen naizen, ortzegun gauean ere gauza bera erran zenidan eta orduan ere agertu ez.
|
|
|
—Beren ama ere akabatuko liketek lau sosen truke. Baina
|
etorriko
zaiek, noizbait ere, etortzekoa.
|
|
|
Arrapostu zuhurra, edozein gauza adieraz zezakeena, eta sinesgarria ere bai, bulego horretan sarturik nengoenetik bigarren aldiz gorritu ez banintz. Aitzinean Ximurra edo Charly izanez gero, itaun jakina
|
etorriko
zen ondotik: " baina jo huen, bai ala ez?".
|
|
|
—Bertzerik ere ekarri dizuet. Momiak desenbaltsamatzeko ona omen denez, ezin hobeki
|
etorriko
zaiguk.
|
|
|
Hiru garagardo eta lau zigarro akitu nituen Ana agertu artean. Lantokitik zuzenean
|
etorriko
zela segurtatu bazidan ere, bistan zen lehenago etxea izana zuela geltoki. Begietako urdina, normalean kasik ohartezina, aise ere nabarmenagoa zuen, eta berdin ezpainak, gorri apal ene idurikoz berri batez gantzutuak.
|
|
|
bukatua zen goizeko erredakzio bilera, ni gabe bukatu ere. Neure mahaira jarri nintzen, berehala
|
etorriko
zen erauntsia presarik gabe igurikatzera. Inolako dudarik banuen, Lokaleko arduradunak —Gurrea, nire manupera ikastun ibilitako ergel hantuste bat— ezabatu zizkidan denak.
|
|
|
Bat bateko iluntasunak eta hersturak hartaratua, izu laborriaren putzura erori nintzen. Heriotza bala baten azkartasun urrikalgarriak eragin beharrean, itomen luze eta anker baten esku
|
etorriko
zitzaigun, beraz. Ahotik biraoka, eskuak eta belaunak higatu beharrean eman nituen ate itxi berriari bulka eta saka.
|
|
|
Xede garbiak nituen. Lagunez lagun eta herrarik gabe mintzatu, nire usteak egiaztatu eta, gauzen nondik norakoa susmatutakoa izatera, modurik zibilizatuenean zorte ona opa, nire emaztearekikoak gutarteko adiskidetasuna urratzera
|
etorriko
ez zirela segurtatuta. Hori guztia, lehenago ukabilkada bat jotzen ez banion mutur muturrean, bistan da.
|
|
|
Sarreran, Klararen mahaia txukun eta ongi atondurik zegoen, nik aste pare bat lehenago ezagutu bezain. Itxarongelan, lehengo eguneko aldizkari ekonomikoak ere hor zeuden, artaz pilaturik, gehiago
|
etorriko
ez ziren bezeroen itxoinaldia etekin, mozkin eta irabazi mugagabeen ametsean samurtzeko prest. Altzari eta moketen gainan, esku arduratsu eta zilar batzuen lana nabari zen, poliziak hemengo araketak burututzat jotzen zituen seinale.
|
|
|
—Ez nekien autoa luxuzko hotel batera ekarria nuenik. Inoiz etxerik gabe gelditzen banaiz, ez natzaizue ostatu eske
|
etorriko
.
|
|
|
Kontuz, amigo! Hi koldar ahohan  di bat haiz, eta, bai, jakin ezak, honezkero ez duk gure bila inor
|
etorriko
, lau hilabete denbora puska polita da-eta!".
|
|
|
Nik: Eta ziur al zaude hona
|
etorriko
dela?
|
|
|
Lanak emango nizkion, ez ninduen hain erraz toreatuko. Alboan nuen gizasemea ere ez zetorren esaten ziguten orori men egiteko jarreran; sartu aurretik, aitortu zidan hark behartuta ekarri zutela, esate batera, programara; eta azkenean, biziko bazen, baiezkoa eman behar izan zuela,
|
etorriko
zela bost milioi ditxosozko haien truke. Nik ere aitorpen bera egin nuen.
|
|
|
Luzaz gelditu zen eskuetako azazkalei begira, sorgorturik, ikusten zuenari arrazoiren bat aurkitu nahian, eskuei jira eta buelta eraginez, hatzak gora eta behera mugituz, orain astiro, bizkor geroxea  go, esku desitxuratu haiek begien onespena jaso zezaten zain. Behaketa luzearen ondoren, irribarre sineskaitz bat sortu zen Brown jaunaren ezpainetan, eta afaria prestatzearekin batera erabaki zuen aurkikuntzaren berri inori ez ematea, batik bat uste osoa zuelako loaldi goxo batekin dena bere onera
|
etorriko
zela. Ohera sartzerakoan, behatzen aldaketaren berri izan zuen:
|
|
|
Ez. Ez zituen kontu harekin garunak gehiago estutu nahi, baina ziur zegoen arrazoi psikosomatikoak zeudela tartean, eta aldatu bezala
|
etorriko
zirela, beraz, azazkal demonioak beren onera. Gainera, pentsatu zuen hain berea zen ikuskera baikorrez, azazkal batzuen gorabeherak muinean ezer aldatzen al du, bada?
|
|
|
Lehen egun haietan, gauzei neurria har  tzen ikasi zuen, hura guztia berez
|
etorriko
zelakoan bere onera. Esku oinen aldaketak, hotz pentsatuta, ez zuen aparteko arazorik sortzen, ez zion Brown jaunari ohiko bizimodua egin zezan behaztopa gaindiezinik ipin  tzen; nahikoa zuen neurri txiki batzuk har  tzearekin.
|
|
|
Laugarren egun euritsuan, baina, gauzak gehixeago aldatzen hasi ziren. Egun hartantxe Brown jaunak gertakizun bitxiaz zuen iritzia arras aldatu zen; ez zuen dudarik egiten hura guztia berez
|
etorriko
zela bere onera, baina orain ez zuen uste itxuraldaketa hura garrantzirik gabeko zer bat zenik, haluzinazio bat baizik. Edo, okerrago oraindik:
|
|
|
Itxuraldaketa beraz amaitua zen: hantxe bukatzen zen eldarniozko bidaia izugarri hura; orain, muturra ukitu bezala,
|
etorriko
zen, normaltasuneranzko txango esperantzatsua. Baina, hura gertatu bitartean, itxarotea egokitzen zitzaion, hainbat neurri hartzea.
|