|
2002
|
|
|
Kontratu partziala da (sarritan, aparteko orduen erabilpenarekin elkartuz) lan-denbora malgutasunez kudeatzeko gehien erabili den elementua. Aipatu dugukontratu partzialek
|
emakumeen gain
duten eragina, lanaren banaketa sexistarekinduten lotura eta behin-behinekotasunaren gain duten eragina (promozio-zailtasunak, gizarte-babes apalagoa...). Hori dela eta, lanegunen murrizketa orokorra lanaren behin-behinekotasuna murriztu eta enplegua sortzeko elementu bat izan daiteke.
|
|
|
Azkenik, batetik emakumeen lanegun bikoitzak (lanpostuan eta etxean) etabestetik gizartearen jokabide sexistek
|
emakumeen gain
dituzten eraginei, denborapartzialeko enpleguen ugalketak sortutako eraginak gehitu behar zaizkie.
|
|
2012
|
|
|
4.Ez da heriotza zigorra ezarriko arau haustea egiteko unean 18 urtetik behera zituzten pertsonen aurka, eta zigor hori ez da exekutatuko haurdun dauden
|
emakumeen gain
ezta adin txikiko haurrak dituzten amen gain.
|
|
2014
|
|
|
Esaterako, PPren Espainiako gobernua pertsona dependienteentzako laguntzak deuseztatzen ari da, izan helduak, adin txikikoak edo dibertsitate funtzionala duten pertsonei bideratuak. Estatuak bere zereginetatik ezabatzen dituen zaintza-lanak familien gain geratzen ari dira eta, zehazki, familiako
|
emakumeen gain
.
|
|
2016
|
|
|
Statu-quo-a bere horretan mantentzeko, familiaren paperak berebiziko garrantzia dauka. Familia eredu patriarkala,
|
emakumeen gain
erortzen diren etxeko lanen ikusezintasunean oinarritzen da, sozialki beharrezkoa den lanean alegia. Patriarkatuak sistema kapitalista sostengatzen duen bezala, familiak patriarkatua sustatzen du, patriarkatuaren erreprodukzioa ziurtatzen laguntzen duelarik.
|
|
2017
|
|
|
Ikusi dugunez, gizonezko langileak konplize izan dira askotan prozesu horretan, kapitalarekiko botereari eusteko ahaleginean emakumeak eta haurrak ez ezik klase kapitalistak kolonizatutako biztanleak debaluatzea eta diziplinatzea izan baita beren ahalegina. Soldatapeko lana eskura izateari eta metatze kapitalistari egindako ekarpen onartuari esker gizonek
|
emakumeen gain
ezarritako botere horren ordaina autoalienazioa izan da, bai eta gizabanakoen eta kolektiboen botereen, desmetatze primitiboa, ere.
|
|
|
eskolan beharrezkoak diren zaintza eta mantentze lanak denen artean burutzen dituzte, asanbladetan erabakitzen den eran gainera. Ekonomia feministatik zaintza lanak ekonomian ezkutatzen direla kritikatzen da, eta ehuneko handienean
|
emakumeen gain
daudela, gainera. Honenbestez, Paideia eskolan bezala denek zentroaren lan guztiak planeatu eta egiten badituzte (garbiketa, sukaldatzea?) era parekidean, aurrerapauso bat emango da hezigaiek lan hauek beraien bizitzan normaltasunez eta era kolektiboan hartzeko (Martín Luengo, 2013: 7).
|
|
|
Emakumeek lanbide ez tradizionaletan sartzeari uko egin diezaioketela agerian geratzen da, ez heziketa edo estereotipoengatik soilik, baizik eta beste era batzuetako mugengatik. Hau da, kasu honetan, etxeko lanen ardura
|
emakumeen gain
egoteak eta lanbidearen ordutegiak konbinatzeak sortzen dituzten arazoengatik (Dugas, 2005; Lillydahl, 1986). Lan maskulinizatuek dituzten ezaugarriak kontuan harturik, kasu honetan ordutegiak, organizazioak berak genero aldetik markatuta daudela pentsa daiteke (Acker, 1990).
|
|
2018
|
|
|
Azken urtetan ere, biziberritze prozesuan euskara behar izan diren lanbideetan emakumeen presentzia handiago izan da, eta –aurretik aipatu den moduanemakumezkoek bete ohi dituzten lanbideetan euskararen eskaera eta erabilera handiago da (Amonarriz, 1995). Esan daiteke, beraz, transmisioa
|
emakumeen gain
egoten jarraitzen duela (Oruesagasti eta beste 2014: 82).
|
|
|
Ehiztari-eta biltzaile-taldeetan, emakume ororentzat da onuragarria gizonen aliantza segurtatua izatea, haiek ekarriko baitituzte taldera haragia eta larrua, eta umeak hazten ere lagunduko baitiete. Modu erreziprokoan, gizon ororentzat da onuragarria zenbait sexu-eskubide izatea
|
emakumeen gain
eta haien produktibitate ekonomikoa monopolizatzea.
|
|
|
–Nahiz eta ez garen aski ulerkorrak ohartzeko gure ahizpa esklabizatuak lotzen dituzten kate horiexek berek estutzen gaituztela gu ere, ezin dugu ukatu emadi bat garela, solidarioa, eta haiek lotuta dauden bitartean gu ere ezingo garela izan erabat eta egiaz libreak?. Lege haien kontra borrokatu ziren feministentzat, gizonek
|
emakumeen gain
baliatzen zuten sexu-menderakuntzaren molderik gordinena zen prostituzioa.
|
|
|
Izan ere, patriarkatu modernoan, sexuen arteko diferentzia ezberdintasun naturaletan naturalena balitz bezala aurkezten da: esaten da naturaren ordena egokiaren isla dela gizonek eskubide patriarkala izatea
|
emakumeen gain
. Hori aintzat hartuta, nola erantzungo diote feministek sexu-ezberdintasunari?
|
|
|
Aitak eskubide politiko mamitua izateari utzi dionean, patriarkatua anaitasunezkoa bihurtu da; sexu-eskubidea ezin da jada aitatasunaren boterearen barruan sartu Filmerrek egin zuen bezala, eta gizonezkoek
|
emakumeen gain
duten eskubidea ez da politikotzat jotzen. Nolanahi ere, natur egoeraren irudikapenetan emakumeei gizonen gaitasun natural berberak ukatu zaizkienean eta emakumeak norbanakoaren estatusetik at utzi direnean, kontraesan bat agerian geratu da segituan.
|
|
|
askatasuna eta dominazioa. Hain zuzen, haren bidez sortzen dira hala gizonen askatasuna nola emakumeen mendekotasuna, eta askatasun zibila zer den ezin da ulertu kontuan hartzen ez bada istorioari falta zaion erdi hori, azaleratzen duena kontratuaren bitartez ezartzen dela gizonek
|
emakumeen gain
duten eskubide patriarkala. Askatasun zibila ez da unibertsala:
|
|
|
Jatorrizko ituna, beraz, kontratu soziala ez ezik, kontratu sexuala ere bada: sexuala da, hain justu ere, patriarkala delako (alegia, kontratuan ezartzen delako gizonek eskubide politikoa dutela
|
emakumeen gain
), eta, era berean, ezartzen duelako gizonek modu ordenatu batean eskuragarri izango dituztela emakumeen gorputzak. Jatorrizko kontratuak, laburbilduz, Adrienne Richek aipatzen duen, gizonezkoen sexu-eskubidearen lege?
|
|
|
Gizonek jatorrizko kontratuaren bidez eraldatu dute beren askatasun naturala, eta gizarte zibileko segurtasun bilakatu dute; emakumeak, berriz, ez dira kontratu horretan partaide, baizik eta kontratu horretako mendeko. Kontratua (kontratu sexuala) baliabide bat da gizonek
|
emakumeen gain
duten eskubide natural hori eskubide zibil patriarkaleko segurtasun bihurtzeko. Baina, emakumeak ez badira partaide jatorrizko kontratuan, ezin badira partaide izan jatorrizko kontratuan, zergatik bihurtu dituzte kontratu sozialaren teorialari klasikoek (Hobbesek izan ezik) ezkontza eta ezkontza-kontratua kondizio naturalaren parte?
|
|
|
Istorio horren arabera, ordea, eskubide politikoa eskubide patriarkala edo sexu-eskubidea da: gizonek
|
emakumeen gain
erabiltzen duten boterea, alegia. Eta, istorioan falta den erdi horretan, azaltzen da nola ezarri den patriarkatu-molde espezifikoki moderno bat.
|
|
|
Jatorrizko kontratua ez da kontratu sozial huts bat: kontratu sexual bat ere bada, gizonei eskubide patriarkala ematen diena
|
emakumeen gain
. Emakumeak kanpoan geratu ziren autokontzientziaren hastapenean ugazabek eta esklaboek izandako hil arteko borrokatik, baina, hala ere, gizarte zibil modernoaren parte dira.
|
|
|
Kontratuaren doktrinaren arabera, eskubide politikoak jatorri bakar eta konbentzional bat du, baina, Hobbesek izan ezik (haren teorian bi sexuak baitaude irudikatuta naturaz libre eta elkarren berdin), kontratuaren teorialariek behin eta berriz esan dute naturala dela gizonek
|
emakumeen gain
duten eskubidea. Gizonek baino ez dauzkate elkarren berdinak diren norbanako askeen ezaugarriak.
|
|
|
Ez da askotan aitortzen, ordea,, desio den konponbide? horrek berekin dakartzala bai kontratu sexuala eta bai gizonek
|
emakumeen gain
duten eskubide patriarkala.
|
|
2019
|
|
|
Kapitalismoaren tranpetako bat da pertsonak izaki autonomo eta independente gisa irudikatzea, baina pertsona interdependenteak gara eta elkarren beharra dugu", esan du Ibargurenek. Haren ustez, instituzioek ez dute gaia" arduraz" hartzen, eta
|
emakumeen gain
erortzen da zaintzaren ardura: " Askotan, gainera, ordaindu gabeko lanak izaten dira, maitasunaren izenean egiten direnak, eta ordaindutako kasu askotan ere, ikusi besterik ez dago emakume migranteekin nola jokatzen den".
|
|
|
ahalduntze kolektibo baten ondorio da, emakumeei kalera irteteko eta hitza hartzeko pausoa emateko gai direla ulertarazten dien giro sozial batena. ...ko liratekeen hainbeste emakume, eta hain adin desberdinetakoak, plaza publikora, noiz eta zerbitzu sozialak murrizten eta mehetzen doazen garai batean, emakumeoi berriz geroz eta gehiago etxeranzko joera exijitzen zaigunean, politika guretzat oraindik eremu arrotz eta desatsegina denean.Krisi garaian, segurtasun ekonomikoak falta direnean, familien beharrak asetzeko baliabideak eskasten direnean,
|
emakumeen gain
geratzen dira maiz karga berriak, zaharrei erantsita: etxeko helduenak edo txikienak zaintzeko laguntzarik kontratatu ezin delako; seme-alaba helduek ezin dutelako etxetik kanpo bizi; edota, langabezia luzeek eragindako frustrazioak baretzeko, entzuteko prest dagoen belarri bat behar delako etxeko sukaldean.
|
|
2020
|
|
|
Gai honen inguruan ohikoa den datua ere azpimarratzen du txostenak: ordaindu gabeko zaintzaren hiru laurdenak, eta ordaindutako lanaren bi herenak
|
emakumeen gain
daude.
|
|
|
Eta horrekin zeharka bederen lotutako adinekoen zaintza-lanak?, gehienetan
|
emakumeen gain
gelditzen diren zaintza-lanak. Aitortuak, formakuntzaren merezidun eta ordainduak behar lukete?
|
|
|
Pentsatu nuen: zenbat lan eta, batez ere, zenbat ipurlan utzi den
|
emakumeen gain
.
|
|
|
Nekosoa ere bada, baina bizitza ematen du eta gizonezkoek ez dakite zer galtzen duten; hau dago batez ere
|
emakumeen gain
, emakumeen gain ezarritako betebehar bat, gizonak gai unibertsaletan gauden bitartean... baina ez dakite zer galtzen duten, bizitzarekiko konexio on bat galtzen dute umeak ez badituzte zaintzen. Ez nuke berdina esango zaharren zaintzari buruz, e!
|
|
|
Nekosoa ere bada, baina bizitza ematen du eta gizonezkoek ez dakite zer galtzen duten; hau dago batez ere emakumeen gain,
|
emakumeen gain
ezarritako betebehar bat, gizonak gai unibertsaletan gauden bitartean... baina ez dakite zer galtzen duten, bizitzarekiko konexio on bat galtzen dute umeak ez badituzte zaintzen. Ez nuke berdina esango zaharren zaintzari buruz, e!
|
|
2021
|
|
|
Afrikan zaintzaren praktika
|
emakumeen gain
dago, eta komunitatean heltzen zaio. Nafarroan ere horri eusten diogu.
|
|
2022
|
|
|
Esklabotza, pobrezia, desberdintasunak, gerrak, eta abar, inorentzat desiragarriak ez diren esperientziak dira, baina espero dut zuk batere sufritu behar ez izatea. Behin eta berriz errepikatzen den bidegabekeria bat dago, oraindik ere
|
emakumeen gain
gauzatzen dena, gizonek baino eskubide gutxiago dituztela iritzita. Emakumea irteten bazara gure borrokarekin jarraitu beharko duzu, zu baino lehenago jaiotako emakume askok egindakoarekin.
|
|
|
Txikitatik, esanahi horiek guztiak gorputzetan itsasten dira. Emakumeak osatzeko modu horrek eragiten du, besteak beste, ordaindu gabeko lanen ardura ia osoa
|
emakumeen gain
jaustea».
|
|
|
«Metalaren sektoreak goizeko seietan piketeak antolatzen dituenean, gizonek ez dituzte horrelako buruhausteak izaten», salatu du Garciak. Izan ere, zaintza ez ezik, zaintzaren antolaketa ere
|
emakumeen gain
geratzen da, kotxean zihoazen kideek adierazi dutenez: «Hori karga mental bat da, guk pentsatu behar dugu dena nola antolatu».
|
|
|
Zehatzago, beste batzuek aldarrikatzen dute oraingo adostasun sozialak sistema endokrinoaren ondorio direla: esaterako, gizonek
|
emakumeen gain
duten" oldarkortasun-abantaila" hormonal bat ei du oinarri patriarkatuak77.
|
|
|
Ez dut ezagutzen etxean %50 egiten duen gizonik, baldin badago aurkez diezadatela, mesedez. Gazteagoek gehiago egiten dute, baina etxearen eta haurren ardura-ardura,
|
emakumeen gain
dago hein handi batean. Gure aitak gizon onak ziren, senar batzuk ere bai, baina eskema klasiko batean.
|
|
2023
|
|
|
Melgosak zaintza alorrean egin du indar, egituraketa «sozial» baten alde eginda. Azaldu duenez, zaintzaren ardura familien eta, batez ere,
|
emakumeen gain
uzten duen mediterraneoko sistematik eredu propio baterantz salto egin behar da, erakundeek euren gain pisu handiagoa hartuta. «Lidergo eta erantzukizun publikoa indartu nahi dira, lau sektoreen —publikoa, enpresak, hirugarren sektorea, eta familiak eta komunitatea— arteko kooperazioa kaltetu gabe».
|
|
|
«Azken hogei urteetan, euskal instituzioetatik sistematikoki pribatizatu dira ahal izan diren zerbitzu guztiak, enpresa lagunen eskuetan jartzeko eta milioi askotako etekinak ateratzeko». Era berean, salatu dute erakunde publikoek ere komunitate kontzeptua erabiltzen dutela, baina ez dutela zerbitzu publikoak garatzeko asmorik, eta, aldiz, haien politikek
|
emakumeen gain
uzten dituztela zaintza lanak, «sarritan emakume migratu arrazializatuen gain».
|
|
|
Mendeetan oro har
|
emakumeen gain
ezarri den zama hori, egun ere, nagusiki, kolektibo zaurgarrienen lepotik asetzen da, emakume etorkin eta arrazializatuen kontura hain zuzen ere. Horrek jendarteari egiten dion ekarpen ekonomikoa, Hego Euskal Herrian, BPGaren %24 inguruan kalkulatu da (bestelako ekarpenak erantsi beharko lirateke).
|
|
|
Gogoan izan ditu zaintzarengatik gaur greba egin ezin dutenak, eta zaintzaren krisia eta zaintza eraldatzearen beharra mahai gainean jartzen segitu beharko dela ohartarazi du: «Grebak erakutsi du gaur egun nagusiki
|
emakumeen gain
dauden ardura horiek jendarte osora zabaltzeko beharra, datozen urteetako erronkarik handienetakoa izango da eta. Gaia politizatzen eta kontzientziak astintzen lagundu du».
|
|
|
Zaintza, baina, auzi konplexua da, eta hainbat alorretan egin beharreko aldaketak aipatu dituzte. Kritikatu dute Euskal Herriko zaintza erregimena asistentzialista izatea eta familia harremanetan oinarrituta egotea, eta sistema horrek
|
emakumeen gain
uztea zaintzaren ardura. Menpekotasun hori hausteko modua zaintza kolektibizatzea da, baina pribatizatu gabe, ohartarazi dutenez.
|
|
|
Aurrez landutako literaturan, zaintzaren antolaketa sozialean izandako eraldaketak azaltzen dituzten faktoreak aipatzen dira, besteak beste, familiek egungo egoeran zaintzari aurre egiteko duten baliabide-eskasia agerian utziz (Deusdad et al., 2016). Egoera horrek zaintzaren erantzukizuna bereziki migratutako eta pobretutako
|
emakumeen gain
jartzera eraman du, historikoki gutxietsitako lanbidea izaki (More, 2018). Bestalde, bizitzen ari garen trantsizio soziodemografikoak eta populazioaren UZTARO 125, 71-92 84 Bilbo, 2023ko apirila-ekaina
|