2006
|
|
txanponaren aurkia eta ifrentzua, hizkuntzaren eta integrazioaren arteko interdependentzia azpimarratuz. Zenbait ideia aberats adierazten dira, gaur
|
egunean
jadanik eztabaidagai direnak neurri batean, fenomeno hau modu egokian bideratzeko.
|
2007
|
|
Kale Neurketan jasotako datuek zera adierazten dute: neurketa egin den tokian eta unean(
|
egunean
eta orduan) zenbat lagun ari den euskaraz (edo erdaraz) hitz egiten."
|
|
Hiperesteka erreferentzia ez da baliozkoa. Neurketaren
|
egunean
, kanpotik etorri diren erosleen edo administrazioarekiko afera batentzat heldu direnen eragina daitezke ere, baina hori dudagarriagoa litzateke.
|
|
Animalienganako begirunea ikusmolde batetik beste batera joan delako. Horrenbestez, esan daiteke, beldur barik, 2007 urteko San Andres
|
egunean
horrelako saiorik ez dela gertatzen Euskal Herrian.
|
|
(Aurrera orduko, onartu behar dut, inork beste iritzirik har ez dezan, ni hizkuntza eta ohitura kontuetan
|
egunean
baino egunean garbizaleagoa naizela; aldi berean, ostera, onartu behar dut, jakin badakidala oraingo uneko eta etorkizun hurbileko moduen arabera moldatu dudala neure burua, bertan hil behar ez badut kultura eta hizkuntza jakin batzuetako partaide gisa).
|
|
(Aurrera orduko, onartu behar dut, inork beste iritzirik har ez dezan, ni hizkuntza eta ohitura kontuetan egunean baino
|
egunean
garbizaleagoa naizela; aldi berean, ostera, onartu behar dut, jakin badakidala oraingo uneko eta etorkizun hurbileko moduen arabera moldatu dudala neure burua, bertan hil behar ez badut kultura eta hizkuntza jakin batzuetako partaide gisa).
|
2008
|
|
Hitz gutxitan esateko, ahaleginak egiten dira, baina
|
egunean
egotetik urrun gaude eta arriskua dago gero eta urrunago egoteko. raz jarri diren produktuak gero ez dira eguneratzen. Adibidez, Windows sistema eragilearen euskarazko azken interfaze paketea XPrena da, ez dago euskarazko Windows Vistarik.
|
|
Hitz gutxitan esateko, ahaleginak egiten dira, baina
|
egunean
egotetik urrun gaude eta arriskua dago gero eta urrunago egoteko.
|
|
Eritzi gaur
|
egunean
ez da euskara batuaren forma estandarra. Euskaltzaindiak" iritzi" erabaki zuen orain dela urte batzuk.
|
|
Euskaraz, ingelesez baino mila aldiz edo hamar mila aldiz gutxiago omen dagoenez1, gutxi gora behera mila miloi hitz izango dira sarean orain. Tamaina horiek zein handi diren erakusteko nahiko da jakitea liburu normal batean 100.000 hitz inguru sartzen direla, pertsona kultu batek
|
egunean
10.000 hitz edo irakurtzen duela, urtean 3,65 milioi hitz, eta 300 milioi soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain bere bizitza osoan. Beraz, beldurrik gabe esan dezakegu gaur egun segundo batzuen buruan euskaraz eskura dezakegun testu guztia irakurri nahiko bagenu 3 aldiz edo bizi ginatekeela, edo 3.000 aldiz bizi ingelesez dagoen testua irakurri ahal izateko.
|
|
Euskaraz, ingelesez baino mila aldiz edo hamar mila aldiz gutxiago omen dagoenez, gutxi gora behera mila miloi hitz izango dira sarean orain. Tamaina horiek zein handi diren erakusteko nahiko da jakitea liburu normal batean 100.000 hitz inguru sartzen direla, pertsona kultu batek
|
egunean
10.000 hitz edo irakurtzen duela.
|
|
100 megahitz izan daiteke helburu bat testu bilketan (corpus elebakarra) lortzeko epe erdian, ingeleserako gaur
|
egunean
badira tamaina horretako corpusak. Eta maila askotan (morfosintaktikoan, sintaktikoan, adiera semantikoarekin,...) etiketatu dira gero.
|
|
Adibidez, mi hermana está enferma bi modutara itzul daiteke euskaraz ahizpa gaixo dago edo arreba gaixo dago. Esaldiaren testuingurua ezagutu behar da itzulpen egokia zein den erabakitzeko, eta gaur
|
egunean
horrelakorik ez da erabiltzen.
|
|
1991ean lehen inkesta Euskal Kultur Erakundeak antolatu zuen Iparraldean eta ondorioak zabaldu ziren Irisarrin egin zen ondarearen
|
egunean
. Hor zeuden Eusko Jaurlaritzako eta Nafarroako ordezkariak bai eta ere Paueko Prefeta.
|
|
Nafarroako Ikastolen Elkarteak eta Euskara Kultur Elkargoak enkargaturik, NUPeko Mikel Razkin eta Jon Rovira (Ikastolen Elkartea) soziologoek ikerketa soziologikoa egin zuten, 2007ko urriaren 21ean, Vianan ospatu zen Nafarroa Oinez jai
|
egunean
; bada, txosten honek ikerketa horren emaitza esanguratsuenak biltzen ditu.
|
|
Garbiketari dagokionez, edalontzi berrerabilgarrien ekimena ere nabarmendu behar da (edalontzi berrerabilgarri eta ekologikoak dira; ingurumenean inolako eraginik ez dutenak). Beran abiarazitako ekimena da, Vianan eman zaio jarraipena eta erreferentzia bat izanen da Jasok antolatutakoan, hau da, 2008ko Oinez
|
egunean
.
|
|
1 Nafarroa Oineza, Nafarroako Ikastolen jaia da. Edizio bakoitzean, hauetako Ikastola batek, Nafarroa Oinez
|
egunean
, bukaera duen urte osoko jai – jarduera egitaraua antolatzeko ardura eta erantzukizuna dauka. Egun honek, euskararen aldeko guztion elkartasuna eta lanerako ahalmenen erakustaldia izan nahi du.
|
2009
|
|
Etxeberri egitasmoa perspektiba soziohistorikoan kokatzen da beraz eta" euskararen (hainbatean, bertako euskara erdaren) gizarte dimentsioa (ez hizkuntzaren barne egitura) bere osoan arakatu eta historiaren ardatzean zehaztu nahi du. Horretarako,(...) egungo
|
egunean
eskuragarri diren datuak (ahalik eta datu gehienak) bildu behar dira, kontzeptuz egituratu, sistematikoki azaldu eta interpretatu. Lan hori burutu nahi du EHSk" 15.
|
|
Horretarako,(...) egungo
|
egunean
eskuragarri diren datuak (ahalik eta datu gehienak) bildu behar dira, kontzeptuz egituratu, sistematikoki azaldu eta interpretatu.
|
2010
|
|
haur, gazte heldu eta adineko; ezkerreko nahiz eskuineko; abertzale nahiz konstituzionalista; moderno nahiz heavy antzeko; emakumezko eta gizonezko; bertako nahiz kanpoko... Hori zabaltzen den
|
egunean
, pentsa genezake, lana egina edukiko dugu, eta indarrak beste zerbaitetan xahutu ditugu.
|
2011
|
|
Arrazoia zeukan gaur
|
egunean
euskararen alde gehien egin zezakeena Madonna dela zioen hark. Gauzak dauden moduan, ez kanpaina instituzionalik, ez euskaltegirik, ez bestelakorik, ez da iritsiko Madonnaren mailara.
|
|
Esate baterako, Estatu Batuetan hego ekialdeko hamar hiritan egindako ikerketa baten arabera, 14 urte tarteko gazteek astean 40 orduz entzuten dute musika18 Adin horretako Arrasateko gazteei egindako inkestaren arabera, ia erdiak (%47k) 2 ordu baina gehiago ematen ditu egunero musika entzuten. Sexuei dagokionez, berriz, alde askorik ez dagoen arren, neskak dira musika gehiago entzuten dutenak, mutilen %34k
|
egunean
2 ordu baino gehiago entzuten dituen bitartean nesken% 50 baita kopuru horren inguruan dabilena.
|
|
1 Zenbat denbora ematen duzu
|
egunean
musika entzuten?
|
|
Bilbon gaztelera da hizkuntza bakarra, are gehiago, beti egin da gazteleraz eta inoiz ez euskaraz(" era un idioma de campesinos, y en Bilbao no se hablaba pero por la elección de sus anteriores habitantes, refrendada por las generaciones sucesivas y hasta hoy" 23), eta gehienez, Bilbon bizi diren inguruetatik etorritako baserritarrek (euskalhiztuna= aldeano) hitz egiten dute euskaraz. Izan daitezke
|
egunean
bertan beraien produktuak saltzera datozen baserritarrak, edo izan daitezke Bilbon bizi diren eta kanpotik etorri diren euskaldunak, asko jota beraien artean, eta normalean etxean besterik hitz egiten ez dutenak. Azken urteotako euskararen berreskurapenak diskurtso honen moldaketa ekarri du, eta egi sozial berrien ezarpenaz gain (Teresa del Valleren [1.997] ageriko egituren moldaketak?):
|
|
Nekez aurkituko dugu euskara plan baten inguru konplexutik abiatzen den diagnostikorik edo eremu horretan sartzen den ebaluaziorik. Aitzitik, maiz ikusiko dugu euskara biziberritzeko plana onartu duen udalbatzak aurreko
|
egunean
erabilera inpaktu izugarria izango duen arau subsidiarioak edo urbanizazioa erabaki dituela. Horregatik, zilegi da galdetzea, euskara gaia denez, agintari askoren benetako asmoa zein den.
|
|
(83 or). (...) euskara gainbehera doa. gipuzkoan gizaldi honen hasieran %85 euskaraz egiten zuten eguzkiz eguzki. eta ongi hitz egin ere. egun %40k baldin badakite, %20k ez dute euskaraz egiten. egungo
|
egunean
gipuzkoako herrietan erdara da jabe. euskaraz dakitenek ere, ez guttik, espainolez hitz egiten dute lasai asko. (85 or.). b) egiten den euskara gero eta kaxkarrago eta urriago egiten da. gero eta txepelago eta erdal usaintsuago. egunero ikusten dugu. geure gurasoen euskararen eta egungo eguneko euskararen artean, leize handia dago. gure gurasoen euskara zaulia, bikaina, noranahikoa, aberatsa zen.
|
|
Euskararen erabilerak atzera egin du oro har, ez aurrera, XX. mendean, euskal hiztun askoren gaitasun maila ahulduz joan da oro har, eta egungo
|
egunean
egiten den euskara hori erdal interferentziaz hornitua ageri ohi zaigu sarri.
|
|
Teoriatik tiraka – Mikel Zalbide lehengo aberastasuna galdu eta batez ere egitura aldrebestu egiten delako baizik. Alde ederra Auspoa n irakurtzen dugun lehengo euskara bikainaren eta egungo
|
egunean
maiz idazten den euskararen artean. euskara ahuldu, gogortu eta gaixotasunak hartua dago. Anitzek esaten duten bezala, maiz plastikozko euskara egiten da.
|
|
(98 or.). d) herria elebidun ezin izan. usteok erabat oker dira. herri batek ezin du bi hizkuntzez ongi hitz egin. ez da sekula izan eta orain ere ez da munduan bi hizkuntzez mintzo den herririk. euskaldunok herri berezia garela eta bi edo hiru hizkuntzez egin dezakegula pentsatzea amets hutsa da. ez da horrelako herririk izan. Bi hizkuntzez mintzo ziren herrietan bata besteari nagusitu egin zaio eta azpikoa galdu egin da. egungo
|
egunean
ere gauza bera gertatzen da. ziur egon gaitezke: euskal herrian euskara nagusituko da ala erdara.
|
|
ez dut uste. hizkuntza kontaktuak, ukipenak edo dena delakoak ondorio jakinak izan ohi ditu han hemen, mundu zabalean bezala, eta ondorio jeneral horien barnean txertatzen dira bete betean garate irakaslearen hiru gertakariak9 Bat dator bere diagnostiko hori, hizkuntza soziologiak azken berrogeita hamar urteotan eskuratu, metatu eta zabaldu duen zientzia arauzko ezagutzarekin. horrezaz gainera deskribapena bera, zabalkunde jeneraleko kultura aldizkari batean azaltzekoa izanik bereziki, oso da argia eta argigarria. ezin ukatuzko egia hirukoitz baten berri ematen digu irakasle unibertsitario trebeak: euskararen erabilerak atzera egin du oro har, ez aurrera, XX. mendean10; euskal hiztun askoren gaitasun maila11 ahulduz joan da oro har; eta egungo
|
egunean
egiten den euskara hori erdal interferentziaz12 hornitua ageri ohi zaigu sarri. zuzen dabil horretan, zeharo zuzen, nahiz eta mila xehetasun erants dakiokeen koadro nagusi horri. oso bestelakoak dira, aldiz, artikulu haren beste zenbait puntu. Batez ere hiru hauek:
|
|
Fergusonek 1959an azaldutako egoera prototipiko haiek dira benetako diglosia: haiek bakarrik edota, nahiago badugu, egoera haiek eta haien antzeko batzuk". hudson en 1984ko, 1991ko eta 2002ko saio horiek, diglosiaren adiera hasierako (Fergusonen 1959ko) kasu jakinetara mugatzekoek, bere eragina izan dute noski, eta asko dira egungo
|
egunean
hitzaren adiera termino horietara mugatzearen alde agertu direnak. Britto bat aspalditik (1986tik gutxienez) eta beste hainbat 2002an bertan. praktikan, ordea, murrizte asmo horrek ez du aurrera egin.
|
|
frantses/ okzitano, gaztelania/ katalan edo gaztelania/ gailego bikoteak intralingual diglossia moduan har litezke, bikote bereko elementu biak latinetik datozelako nolabait eta, dudarik gabe, hudson en genetical relatedness ukaezina dutelako. Bestalde, bikote bakoitzeko elementu biak hizkuntza beregainak direnez egungo
|
egunean
, interlingual diglossia argien aurrean gaudela ere esan liteke. zein irizpidek du lehentasuna. Bistan da kontsiderazio linguistiko hutsak ez direla aski, seguruenik, galdera horri erantzun betea emateko. zein da, hortaz, aditu bakoitzak kasu bakoitzean operatibizatzen duen irizpidea?
|
|
Baina, bizirik dirauen artean, bizioinarria ematen dio horretaz baliatzen den hiztun elkarteari. ez da egia, diglosiak aldatzeko joera duenik, per se162 horrek ere, gizaki gehienok bezala, ez du bere buruaz beste egiteko berezko joerarik. hori bezain egia da, ordea, aldatu egiten dela diglosia, hainbatetan. Mende askoren buruan gertatzen da aldaketa hori edo, egungo
|
egunean
sarriago, belaunaldi gutxiren buruan. gizarte giroa aldatzeaz bat, segun giro aldaketa horren eragile demografiko, politiko operatibo, soziokultural eta ekonoteknikoek zer joera markatzen duten, diglosiak bere horretan (edo zenbait aldaketaz: tartean, ez ezinbestean, leakage edo demolinguistiko eta soziofuntzional nabarmenez) iraungo du, ala ez163 ezezko kasuan, diglosia amaitu egiten bada alegia, bietako bat galdu egiten da:
|
|
Jendea parraparra erdaraz ari da. (...) euskara gainbehera doa. gipuzkoan gizaldi honen hasieran %85 euskaraz egiten zuten eguzkiz eguzki. eta ongi hitz egin ere. egun %40k baldin badakite, %20k ez dute euskaraz egiten. egungo
|
egunean
gipuzkoako herrietan erdara da jabe. euskaraz dakitenek ere, ez guttik, espainolez hitz egiten dute lasai asko. (...) Nire ikasleek, bizpahiru kenduta, euskaraz baino espainolez hobeki dakite.
|
|
mila bider diglosikoagoa da egigurenenen gipuzkoa hura, garateren oraingo hau baino. garateren gipuzkoak ageri duena ez da diglosia. ez egurenen garaian oraindik aski betea zena eta ez haren laurdena ere: egurenen garaian" la masa general del pueblo guipuzcoano habla usualmente el vascuence y por consiguiente esta es la primera lengua que aprenden los niños". garaterenean, aldiz," gipuzkoan gizaldi honen hasieran %85 euskaraz egiten zuten eguzkiz eguzki. eta ongi hitz egin ere. egun %40k baldin badakite, %20k ez dute euskaraz egiten. egungo
|
egunean
gipuzkoako herrietan erdara da jabe". Ba al dago hori baino esplikazio jator eta definitiboagorik, gero eta egoera ez diglosikoagoan gaudela aditzera emateko?
|
|
Teoriara jo behar dugu, berriro ere, galdera horri ganoraz erantzuten saiatzeko. Aurreko fase historikoetan landu izan diren konstruktu teorikoak, oinarrizko kontzeptuak eta izendapen teknikoak inola ere gutxietsi gabe, egungo
|
egunean
indarrean dagoen marko kontzeptualak (azterbide zinetiko eta dinamikoei dagokienez) uriel weinreich en, heinz klossen, Charles A. Ferguson-en, einar haugen en eta Joshua A. Fishman-en ekarpenetan du oinarri sendoena. Besteak beste uriel weinreich en Languages in Contact famatuan (hizkuntza ukipenaren dimentsio indibidualetik abiatuz dimentsio kolektiborako bidea zabaldutakoan) eta Fishman-en Language Maintenance and Language Shift ezagunean (hiztun talde baten gizarte moldaerak belaunez belauneko perspektiban dituen iraunkor aldakortasun elementuak kontestualizatuz moldaturikoan).
|
|
Batzuetan konpartimentazio territoriala eratu izan da horretarako: halakoak izanak dira, adibidez, erdiarotik Inperio otomanoaren amaiera arteko (eta are, egungo
|
egunean
, ekialde urruneko) hainbat hiritako auzo beregainak, ez beti ghettoak188; halakoak (izan) dira, orobat, estatu Batuetako erreserba indioak, hego Afrikako apartheid moldeko bizitegi moldeak edota, kontestu moderno eta demokratikoetan, hizkuntza eskubideen lurralde irizpidean oinarrituMikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka riko eskualdekatzeak, Suitzakoa edo Belgikakoa kasu.
|
|
Aparteko saioa egin behar da auzogintzan. Bertako herritarrek (edo ingurukoek) antolaturiko mila auzo langintza daude egungo
|
egunean
, euskalgintzaren ohiko formulazioetan kontuan hartzen ez direnak baina konpartimentazio soziofuntzionalaren aldetik oso beharrezko direnak:
|
|
Astia eta jolasa, denbora librea eta kirola antolatzeko eta aplikatzeko moldea ere kontuan har liteke, euskarari bere leku normala segurtatuz aparteko indar neurri larririk gabe. garrantzi handia du neurri horiek indarrean izatea: herritar askoren esna denboraren zati handi bat eginkizun horietan xahutzen da egungo
|
egunean
.
|
|
Arazo nagusia, dudarik gabe, komunikabideekin eta IkTekin dago arnasguneetan: paperezkoekin batetik, irratsaioekin bestetik, telebistarekin hurrena eta internet zein antzeko lotura digitalekin azkenik. hori da egungo
|
egunean
arnasguneen indargabetzaile nagusietako bat. ezin zaie hiritarrei beren gustu eta jakingura osoa aseko lukeen euskal telebista, euskal prentsa eta IkT multzorik eman. posible da, ordea, herritarren interes hurbila erakartzen duten gaiak euskaraz landu eta zirkulazioan jartzea. hurbileko esparru hori irabazi beharra dago, euskarazko familiabizitza gesalduko ez bada. gauza batzuk euskaraz eta beste... Jarduera espektro hori indarrean mantenduko duen diglosia behar da orain ere, lehenik eta behin, etxe giroan.
|
|
112). hiztun elkarte baten" egoera normala", are egoera normal" bakarra", elebakartasuna dela ulertzen (inplizituki asumitzen eta gure balorazio eskemetan aplikatzen) dugun neurrian geu ari gara, ezinbestean, diglosiaren kaltegarrizko irudia indartzen eta lau haizetara zabaltzen. errazegi azpimarratu izan ditu 1970 inguruko soziolinguistika katalan okzitaniar postkolonialak, eta guk berarekin, diglosiaren osagai ilun arazotsu kaltegarriak. errazegi ahaztu gara bere abantaila onurez. ondorioa bistan dago: hain argia eta hain sinplea zirudien hizkuntza gatazkaren eta" menderatuen diglosia" ren eredu katalan ausart hura isildurik dago aspaldian. orduko bozemaile nagusiak beste zenbait alorretara aldendurik dira (Aracil en kasua, arras deigarria izanik ere, ez da bakarra) eta konstruktu erakargarri hark inor gutxi erakartzen du egungo
|
egunean
, orduko termino haietan. hots, hizkuntza gatazkaren eta" menderatuen diglosia" ren ereduak ez du nabarmenki aurrera egin. egia da normalkuntzaren kontzeptu globalak, eta batez ere normalkuntza
|
|
bidean jasotako eskarmentua aberasgarri izan da guztiontzat. ...oak oinarri sendoz zurkaizteko orduan. diglosia ez da ezegonkorra, ez eta konfliktibo hutsa. hori baino gertakari konplexuagoa da diglosia," txuri eta beltz" arteko nahas egoera interstizial ugari duena. konplexutasun horri ezikusia egitearekin ezer gutxi irabaziko dugu. denbora ari da, azkenik, gauza bakoitza bere lekuan jartzen. katalan herriei dagokienez hiru bide ikusten ditut egungo
|
egunean
, funtsean, nagusi: (a) gatazkaz edo diglosiaz tutik ez esan, (sortu dugun nahasteborrasteaz) ez baitago termino horretaz baliatuz hitz erdirik egiterik, ika mika antzuetan sartu gabe134; (b) diglosiaren (apenas konfliktuaren) kontzeptua berreskuratu, baina ez aipatu:
|
|
zergatik dago euskarazko bizimodu arrunta Azkoititik zumaiara bitarteko urola modernizatuan Nafarroa Beherean baino nabarmenki biziago? Modernizazio ekonoteknikoa (urbanizazioa eta industrializazioa lagun dituela) lehenago eta bortitzago iritsitako lekuetan daukagu euskara, kasu horietan eta beste zenbaitetan, egungo
|
egunean
bizi (ago). Leku" osasuntsu" horietariko gehienetan ere ahul dago euskara:
|
|
Nagusia, ez bakarra. Etxe auzo lagunarte multzoan eta hurbileko bizimodua konfiguratzen duten jardun gune, harreman sare eta era askotako prozeduretan dauka euskarazko bizi nahi eta ezinak bere lehiakide indartsuena. donostiako kursaalen urtean hamar hamabost egunez euskarak presentzia duin eta ahalik zabalena eskuratzeak ez dio batere kalterik egingo hiztun elkartearen jarraipen asmoari, baina
|
egunean
eguneko jarduna konfiguratzen duten solaskidetza sare, rol harreman eta interakzio berbal etengabeen ondoan txikia da zinez. b) Bodegatik (jardun gune, rol harreman, adierazbide eta situazioestilo informal intimo masibo eta errepikakorren alorretik) ur gehiago sartzen ari zaio gaur euskaldungoari, teilatutik (goi mailako, aldian behingo eta partaide gutxiko interakzioen alorretik) baino. ez dut u... Aitzitik, badut motiborik uste izateko horretan eta beste hainbat puntutan, hitzak hitz eta iritziak iritzi, bat gatozela guztiok. ohargile zenbaitek (paula kasaresek oso bereziki) espreski azpimarratu du halere aurrez aurreko jarduera informalarruntaren gertakari hori ez dela komeni estuegi lotzea.
|
2012
|
|
Orakunde
|
egunean
bakarrik [jaisten ginen herrira]. Eta orduan sentitzen ginen, bueno, baserritarrak baino baserritarrak, e. Egoten ginen baserrikoak multzo batean eta herrikoak bertzean.
|
|
Interesgarria litzateke mintzalagun topaketak egitea arnasguneetan: haur parkeetan, azoka
|
egunean
kasu. halaber garrantzitsu litzateke euskaldun berriak saritzea:
|
|
Bestetik, zumarragako udalaren webgunean ere euskararen txokoak herritarrei erabilgarri eta interesgarri zaizkien erremintak eskaini behar ditu: udaleko euskara datuak, dirulaguntzak, euskarazko softwareak... eta guzti hauek
|
egunean
mantendu.
|
|
Barne kontsumorako eskaintza: Identifikatuta dagoen euskaldun multzoa, euskarazko kultura kontsumitzeko ohitura duena, euskara elkartearen ingurukoa, euskalduntze prozesuan dagoen multzoa. euskarazko kultura
|
egunean
bizi dutenak dira, euskarazko kulturaren adierazpideak bilatzen dituztenak, gozatzen dutenak, aisia horretan ematen dutenak... eta era berean kritiko bezain exigenteenak izan daitezkeenak dira, euskarazko kulturgintza jorratu gura duenarentzat ezinbestekoak. egoera soziolinguistikoa dena delakoa dela, ohikoak diren hartzaileon iritzia etenbarik jasotzeko bideak jarri lituzkeela uste dugu, berriz ...
|
|
Identifikatuta dagoen euskaldun multzoa, euskarazko kultura kontsumitzeko ohitura duena, euskara elkartearen ingurukoa, euskalduntze prozesuan dagoen multzoa. Euskarazko kultura
|
egunean
bizi dutenak dira, euskarazko kulturaren adierazpideak bilatzen dituztenak, gozatzen dutenak, aisia horretan ematen dutenak... eta era berean kritiko bezain exigenteenak izan daitezkeenak dira, euskarazko kulturgintza jorratu gura duenarentzat ezinbestekoak.
|
|
2010eko azaroaren 24 eta 25ean, kontseiluak" euskararen unibertsoak pauso bat haratago" jardunaldiak antolatu zituen Iruñeako planetariumean. Lehen
|
egunean
euskararen egungo egoeraren diagnostikoa aurkeztu zelarik, zenbait ondorio sano argigarri mahai gaineratu zituen:
|
|
Eustat en 2008ko denbora aurrekontuen inkestaren datuen arabera, adibidez, fisiologia beharrak asetzeari (11 ordu eta 41 minutu eguneko batez beste) eta lanari eta prestakuntzari (3:23) eskaintzen diogu denborarik gehien1 Baina horren atzetik," aisi pasiboa" deiturikoa agertzen zaigu (2:58), eta horren barnean, telebistaren kontsumoak hartzen du denbora gehien. Audientzia ikerketen arabera, berriz, 2011 urtean,
|
egunean
3 ordu eta 49 minutu eman genituen EAEko herritarrek batez beste telebistari begira2 Ezin ukatu, beraz, egungo bizitzan alor horrek gure egunerokotasunean duen garrantzia izugarria. Garrantzia hori, gainera, kuantitatiboa ez ezik kualitatiboa ere bada, hedabideek herritarren portaerak, ohiturak, iritziak, jarrerak eta gizarte joerak moldatzen dituzten heinean.
|
|
Hala ere, alde nabarmenak daude batzuetatik besteetara. Gehiengoak (%69k) 30 minutu baino gutxiago erabiltzen du
|
egunean
. Aldiz, %3k hiru ordu baino gehiago entzuten duela aitortzen du.
|
2013
|
|
2 Nola egin identitatearekin?, nola ulertu pertsonen identitatean (pertsonala, soziala...)
|
egunean
ematen diren bi joera ezberdinen (kontraesanekoak ere?) artekotasuna, eta ondorengo emaitzak?: 1) alde batetik, bakoitzaren identitatean halako mantentze joeraren ondoan, psikologikoki, 2) bestetik, eguneko munduan ematen diren globalizazioa, neoliberalismoa... giroan, bakoitzaren identitatean bestelako joera aldakorra indartzen ari da, psikosozialki.
|
|
zatitzailea izatetik indar gunea izatera pasatzea?, zergatik identitatea ukatzen dutenak, batez ere euskal kultura eta hizkuntzarekiko gurean ematen denarekiko aritzen dira, baina ez espainiar kultura eta hizkuntzarekiko ordea?, boteretsuagoen eta dominatzaileen eraginaren adibidea da?... Horrela, gauza bat da jakitea identitatea badagoela beti, funtzionatzen duela pertsonetan denetarako, eta bestea noraino komeni den edo ez erabiltzea ez bada izango euskara aldekotasuna bultzatzeko, ikusita
|
egunean
batzuen diskurtsoak nolakoak diren. Guzti honi buruz ere eztabaidatzea komeni da, eta horretarako proposamena luzatzen dut hemen.
|
|
Gutxienez: 1)
|
egunean
, identitateak gero eta konplexuagoak, malguagoak, likidoagoak, zatituagoak... badira, gorago aipatutako prozesu psikosozialak ere (kognitiboak, motibazionalak, emozionalak) horrela funtzionatzen dutelako da, eta prozesu eta portaeren artekoak ere horrelakoak direlako; 2) honek esan nahi du, egunean kontraesanezko egoeran gertatzen garela: (1) alde batetik, psikologikoki, barne koherentzia gordetzea, ohiturak mantentzea..., joeraren beharra dugu, (2) bestalde ordea, psikosozialki, alderantziz, joera zatituagora, likidoaNola egin identitatearekin?, nola ulertu pertsonen identitatean (pertsonala, soziala...) egunean ematen diren bi joera ezberdinen (kontraesanekoak ere?) artekotasuna, eta ondorengo emaitzak?:
|
|
Gutxienez: 1) egunean, identitateak gero eta konplexuagoak, malguagoak, likidoagoak, zatituagoak... badira, gorago aipatutako prozesu psikosozialak ere (kognitiboak, motibazionalak, emozionalak) horrela funtzionatzen dutelako da, eta prozesu eta portaeren artekoak ere horrelakoak direlako; 2) honek esan nahi du,
|
egunean
kontraesanezko egoeran gertatzen garela: (1) alde batetik, psikologikoki, barne koherentzia gordetzea, ohiturak mantentzea..., joeraren beharra dugu, (2) bestalde ordea, psikosozialki, alderantziz, joera zatituagora, likidoaNola egin identitatearekin?, nola ulertu pertsonen identitatean (pertsonala, soziala...) egunean ematen diren bi joera ezberdinen (kontraesanekoak ere?) artekotasuna, eta ondorengo emaitzak?:
|
|
1) egunean, identitateak gero eta konplexuagoak, malguagoak, likidoagoak, zatituagoak... badira, gorago aipatutako prozesu psikosozialak ere (kognitiboak, motibazionalak, emozionalak) horrela funtzionatzen dutelako da, eta prozesu eta portaeren artekoak ere horrelakoak direlako; 2) honek esan nahi du, egunean kontraesanezko egoeran gertatzen garela: (1) alde batetik, psikologikoki, barne koherentzia gordetzea, ohiturak mantentzea..., joeraren beharra dugu, (2) bestalde ordea, psikosozialki, alderantziz, joera zatituagora, likidoaNola egin identitatearekin?, nola ulertu pertsonen identitatean (pertsonala, soziala...)
|
egunean
ematen diren bi joera ezberdinen (kontraesanekoak ere?) artekotasuna, eta ondorengo emaitzak?: 1) alde batetik, bakoitzaren identitatean halako mantentze joeraren ondoan, psikologikoki, 2) bestetik, eguneko munduan ematen diren globalizazioa, neoliberalismo... giroan.
|
|
1) alde batetik, aurreko bi ereduek zenbait ezaugarri ezberdin (kontraesanezkoak ere?) arabera definituz gain, euskal komunitatean bi populazio mota edo gizarte talde ezberdinak (eta kontrakoak ere?) sortzeko eta definitzeko ere baliagarriak izan direlako; 2) bestalde, dagoen egoera zatitua gainditu beharra dagoela esaten delako ere, lortu nahi bada Euskara izatea euskal komunitate guztiaren osagai positiboa, aktiboki positiboa, eta hori lortzeko proposatzen zaigu Framing Berriaren beharra. Guzti hau nekeza gerta badaiteke ere bi gizarte taldeentzat, arrazoi ezberdinengatik, zenbait aldaketa egitea suposatzen duelako bakoitzarentzako, beharrezkoa ikusten da; iruditzen zait bereziki nekeza izan daitekeela Framing Aldarrikatzailearen taldekoentzat, euskaltzaleentzat, hauek izan direlako protagonista nagusiak orain arte, eta
|
egunean
ere, euskararen alde aktiboki egin dutenak, askotan egoera eta modu nekeAberatsa izateaz gain, ausarta ere bada, kontuan hartzen baditugu: euskalkomunitatean bi populazio mota edo gizarte talde ezberdinak sortzeko eta definitzeko ere baliagarriak izan direlako; bestalde, dagoen egoera zatitua gainditu beharra dagoela esaten delako ere, lortu nahi bada Euskara izatea euskalkomunitate guztiaren osagai positiboa, aktiboki positiboa, eta hori lortzeko proposatzen zaigu Framing Berriaren beharra.
|
|
Euskarak duen Framing Berri baten premia asetzeko proposamena Txostenari buruz hausnarketak – Maria Jose Azurmendi zean eta, bereziki, espero baino gutxiago lortuz. Egia esan, harrigarria dela iruditzen zait ikustea zenbait ekimen eta egitasmo irekiak izan diren, eta zenbait erakunde, talde eta pertsona inplikatuta dauden
|
egunean
ere, euskararen alde ekiteko!: nire iritziz, beste mirari bat euskararen inguruan.
|
|
Euskaltzaleen ohiko diskurtsoak zailtasunak eta mugak ditu,
|
egunean
, euskararen aldeko neurriak zalantzan jartzen dituelako, eta mezu gatazkatsuegiak erabiltzen dituelako, aldeko giroa birsortu du, beren planteamendua jauzi kualitatibo bat eginez: euskararen aldeko Framing Berria baten eraikitzean parte hartuz. unibertsoak nola joka lezakeen iritzi publiko horren aurrean.
|
|
• Euskaltzaleen ohiko diskurtsoak zailtasunak eta mugak ditu,
|
egunean
, euskararen aldeko neurriak zalantzan jartzen dituelako, eta mezu gatazkatsuegiak erabiltzen dituelako, aldeko giroa birsortu du, beren planteamendua jauzi kualitatibo bat eginez: euskararen aldeko Framing Berria baten eraikitzean parte hartuz.
|
|
Ikusten dudana da aurrekarien artean gehien erabiltzen diren hitzak BIZIA eta BIZITZA direla, euskararen aldeko lemetan: ez al zaio
|
egunean
garrantzi berezia ematen intuizioari?, intuizioak ez al ditu bideratzen zenbait berrikuntza? (gizarte psikologiako metodologian onartzen dena," abdukzioa" metodoan).
|
|
Euskarak duen Framing Berri baten premia asetzeko proposamena Txostenari buruz hausnarketak – Maria Jose Azurmendi ez direla onartzen gidoiarekin, baina" euskara komunitatea" eta" euskara identitatea" berriz bai, Txostenean ere: zergatik horrela?, zein da oinarrizko iritzia horrela
|
egunean
gertatzeko. Izan ere, nahiko ausarta izatea bada ere honi buruz hemen aipatzea, uste dut pena merezi duela gomendio argi batzuk izatea, ikusita horrelako beharra geroz eta handiagoa dela; adibidez:
|
|
Txostenari oso garrantzi handia ematen diot,
|
egunean
, gure artean zenbait ezagutza sozializatuz gain, zenbait berrikuntza proposamenekin datorkigulako. Horren garrantzi handia eman diodalako ulertu behar dira esaten ditudan gauza asko, batzuk nahiko ausartak izan daitezkeenak, beti ere zabaldu zaigun eztabaidarako bidea erabiliz.
|
|
bai Aukerak (aldekoak) eta baita Mehatxuak (kontrakoak) ere. Bietatik ematen dira
|
egunean
Euskararekiko, batez ere bereiztu ditugun hiru organizazio motatan. Hauetan kokatzen dira ere pertsonak:
|
|
Honi buruz ere, badago eztabaida egin beharra gure artean, zeren hau lortzea behar luke izan,
|
egunean
, lehentasunezko helburua, hori lortu eta gero litekeenak direlako bestelako helburuak lortzea: bakean bizitzea, demokrazia izatea, krisi ekonomikoa konpontzea, krisi ideologikoa gainditzea, eta abar, eta ez alderantziz, beste helburuen atzetik jartzea, egunean gehiago egiten dena, EHaren independentziaren kontrakoek sinistu arazi egin diguten bezala, gehiegitan gertatutako fenomenoa izanik gure historian; adibidez, Municheko bileran, 1962an, frankismoaren trantsizioa plangintzatzako egin zena, eta Orreaga Elkarteak adierazten duen bezala(" Munich 1962:
|
|
Honi buruz ere, badago eztabaida egin beharra gure artean, zeren hau lortzea behar luke izan, egunean, lehentasunezko helburua, hori lortu eta gero litekeenak direlako bestelako helburuak lortzea: bakean bizitzea, demokrazia izatea, krisi ekonomikoa konpontzea, krisi ideologikoa gainditzea, eta abar, eta ez alderantziz, beste helburuen atzetik jartzea,
|
egunean
gehiago egiten dena, EHaren independentziaren kontrakoek sinistu arazi egin diguten bezala, gehiegitan gertatutako fenomenoa izanik gure historian; adibidez, Municheko bileran, 1962an, frankismoaren trantsizioa plangintzatzako egin zena, eta Orreaga Elkarteak adierazten duen bezala(" Munich 1962: Isildu egia" izeneko DVDa).
|
|
1) alde batetik, badirudi irekitzen ari zaigula beste epe bat emankorra, sortzailea, anitza, artekotasunean oinarrituz, aberatsa, indar sozialean gehienbat baina baita ere udaletxetan eta abar kokatuta,... Euskararen alde, Euskara indartzeko eta normaltzeko, XX. mende hasierakoa edo 1960 hamarkadaren antzekoa; 2) bestalde, ordea, badirudi gehienez mantentze egoeran gaudela, norabideak ez direla berritzen, beren beharra ez dela handitzen, legeak ez direla hobetzen, indar politikoak ez dutela asmatzen, Hala ere, nire ustez, Euskarak
|
egunean
egoera kontraesankorrean dago: 1) alde batetik, badirudi irekitzen ari zaigula beste epe bat emankorra, sortzailea, anitza, artekotasunean oinarrituz, aberatsa, indar sozialean gehienbat baina baita ere udaletxetan eta abar kokatuta,...
|
|
Hau da,
|
egunean
, zerbait geroz eta gehiago gertatzen ari zaiguna gurean, Euskararekiko gehien bat, gure zori onerako: 1) bai elkarteartean, 2) elkarte+ erakunde artean, 3) erakunde artean, 4) erakunde+ erdierakunde artean, 5) erdi erakunde artean, 6) erdi erakinde+ elkarte artean,..., 7) guzti hauek eta pertsona edo talde artean ere.
|
|
Esango nuke, gure berezko Estatu propioa lortu arte, egoera hau dela, jadanik
|
egunean
, aukera aberatsena Euskararen indarberritzean eta biziberritzean eragiteko. Esango nuke ere miraria dela horrenbeste elkarte (eta organizazio orokorrean) ezberdin egotea Euskararen aldekoak, Euskal Herri osoan, nik dakidan neurrian erabat berezia dena gure Herri honetan, eta sinistu ezina gertatzen dena nazioarteko soziolinguistika aplikatuan; nahiko miraria ere ikustea Euskararekiko mota guztiko artekotasuna nola handitzen ari den, zori onez.
|
|
Hau da,
|
egunean
, zerbait geroz eta gehiago gertatzen ari zaiguna gurean, Euskararekiko gehien bat, gure zori onerako: 1) bai elkarteartean, 2) elkarte+ erakunde artean, 3) erakunde artean, 4) erakunde+ erdierakunde artean, 5) erdi erakunde artean, 6) erdierakinde+ elkarte artean,..., 7) guzti hauek eta pertsona edo talde artean ere.
|
|
Berriz ere EAEn kokatuz, esan dezakegu bai bilakaeran, eta baita
|
egunean
ere, egoera ez dela hobea, azterketa guztiak adierazten duten bezala. BAT aldizkari honetan (84 zenbakian (2012, 3):
|
|
Euskarak
|
egunean
egoera kontraesankorrean dago: 1) alde batetik, badirudi irekitzen ari zaigula beste epe bat emankorra, sortzailea, anitza, artekotasunean oinarrituz, aberatsa, indar sozialean gehienbat baina baita ere udaletxetan eta abar kokatuta,...
|
|
Euskararekiko ikurritzak asko ditugu, bai historikoki eta baita
|
egunean
ere, organizazio mota gehienak berea dutelako, mugimendu sozialak ere, ekintza askok ere, eta abar; gainera, aldatzen joaten dira, eta horrela: 1) bai gure ahalmen sortzailea erakusten dugu, 2) baita harrigarria gertatzen dira ere hartzaileentzako eta, horrela, eraginkorragoak dira.
|
|
Urtarrilaren lehena pasatu da eta errendimendua neurtzeko ordua heldu zait. Nire helburua, iazko urte bukaerarako,
|
egunean
zortzi orduz euskaraz bizitzea zen. Ez dut euskara erabilera modu zehatzean neurtu, baina baietz esango nuke, lehen helburu hori bete egin dudala.
|
2014
|
|
Hala nahi izanik ere, ez leukake izaterik. Arnasguneetako hiztunen bizimodua erdal eraginaren pean dago egungo
|
egunean
, goizean goiz hasi eta oheratu arte. Uste al du inork, akaso, erdarazko telebistarik, irratirik, internetik, periodikorik, bisitaririk eta lan harremanik gabe bizi direla arnasgune horietako gaurko biztanleak, beren herri zokotik kanpora atera ere gabe?
|
|
Irteera turistikoei dagokienez, duela 4 urtetik aurrez erabakitako jarduera batzuetan euskarazko eskaintza bermatzen da. Olarro
|
egunean
itsas kulturarekin lotutako jarduerak antolatzen dira eta herriko elkarteek zuzenean hartzen dute parte: panelak, estropadak, batelen eta antzinako ontzien erakustaldiak, erakusketak...
|
2016
|
|
Udalerri euskaldunen azpimultzotzat har litezke gaurko arnasguneak, huts egiteko arrisku handirik gabe. Arnasgune guztiak udalerri euskaldun dira egungo
|
egunean
, baina udalerri euskaldun guztiak ez dira arnasgune.
|
|
Antzekoak izanik ere bi" gauza" dira ordea, eta kontuan izan behar da hori. Gernikari dagozkion datuetan, esate baterako, neurketa
|
egunean
Gernikako kalean zebilen jendearen (ez ezinbestean gernikarren)" kaleko mintzajarduna" neurtu izan da (ez etxekoa, eskolakoa, lan esparrukoa,.. ezta kalez kanpoko lagun artekoa ere ezinbestean). Gernikar guztiak ez zebiltzan neurketa egun horretan kalean, seguru, eta kalean zebiltzan guztiak ez ziren seguruenik Gernikakoak izango.
|
|
Lagunarteko ETjarduna etxekoa baino euskaldunagoa da oro har, egungo
|
egunean
.
|
|
• Lagunarteko ET jarduna etxekoa baino euskaldunagoa da oro har, egungo
|
egunean
. Balirudike, alde horretatik, harreman sare horizontaletan (adinkide edo direnen artekoetan) bertikaletan baino indartsuago legokeela ET jardun hori.
|
|
trinkotasun hori ez da ordea euskaraz dakiten biztanleen dentsitatera mugatzen, herrian euskaraz egiten dutenetara zabaltzen baizik: bigarren eskakizun hau lehenengoa baino gogorragoa da, egungo
|
egunean
); b) herri giro zabaleko mintzajardun arruntak169 Xish en (gurean euskararen) aldeko nagusitasun moldaera argia, eztabaidarik gabea, izatea: " predominant and unharased" batetik," Xish will have its ‘own space’, i.e. functions in which it and it alone is normatively expected" bestetik.
|
|
Hiru horien oso atzetik datoz (aurrerago zehaztu diren datuen argitan) gainerako seiak. Beñat Arregiren ondoko mapa grafiko hauek adierazgarri dira oso, zenbait zertzeladak gorabehera102, Gipuzkoak, Bizkaiak eta Nafarroako euskal eremuak egungo
|
egunean
duten buruzagitza demolinguistiko hori argitzeko:
|
|
Baina identifikazio hori ez da ezinbestekoa. Izan ere, a) eskualde (lehenago lurralde) hedadura izanik du hainbat arnasgunek, eta b) udalerri zati bat (auzo bat) estaltzen duen arnasgunerik ere bada egungo
|
egunean
. Definizio soziolinguistikoak ez du unitate administratibo munizipalera mugaturik egon beharrik, erosoena udal mailako unitateekin jardutea bada ere.
|
|
Euskararen gotorleku da euskara, egungo
|
egunean
; hala dira kontuak, batez ere EAEn. Ez dago beste inolako jardungunerik, are gutxiago ekimen esparru instituzionalik, euskararen nagusitasun moldaerari dagokionez ikasgelaren pareko emaitza gotorrik ager dezakeenik.
|
|
kontestualki mugatuagoa da jardun hori, baina neurketa aldetik fidagarriago. Entzundako erabiltzaile (talde) kopurua kontuan izan liteke kale neurketaren bidez, erabiltzaile horien
|
egunean
zeharko maiztasunaz nekez atera liteke ordea maila bereko ondorio fidagarririk: kale kontaldi batean lau pertsona baldin badira solaskide, litekeena da pertsona horietariko bakoitzak maiztasun diferentez jardutea egunean zehar.
|
|
407 1900 ingurutik 1930era arteko garbizaletasunaren kaltegarrizko eraginak leku zabala du bere bi idazkietan. Egungo
|
egunean
ere baluke bertako hainbat pasartek balio indarrik, nekez ordea orduko neurrikorik eta orduko moldekorik. Euskal idazle gehienen euzkera garbija ren gaitzespen hark ez zuen, gerra ondoko saioetara bagoaz, kritika lana abiatu baizik egin:
|
|
Historia ezagunean inoiz izan gabeko hedadura eskuratu du euskarak, EAEn batez ere119, hezkuntza formalean. Portzentajez euskara gehien entzuten den jardungunea da eskola, hori dela medio, egungo
|
egunean
: portzentaje hori are nabarmenagoa da ikasgela barruan.
|
|
A eta X ereduak %6ra jaitsirik daude121 Hasieran esandakora itzuli behar dugu ezinbestean: euskararen gotorleku da eskola, EAEn bereziki, egungo
|
egunean
. Aski gotorleku ahula, askok uste duen baino mila bider ahulagoa, baina gotorlekua.
|
|
Hasieran esandakora itzuli behar dugu ezinbestean: euskararen gotorleku da eskola, EAEn bereziki, egungo
|
egunean
. Aski gotorleku ahula, askok uste duen baino mila bider ahulagoa, baina gotorlekua.
|
|
" ereduko ikastetxe batean irakasle naiz; euskaraz hitz egiten, irakurtzen eta idazten ikasi dut eta euskaraz egiten diet gelako ikasleei; senarra erdalduna da sortzez, ni bezala, eta etxean ere hala (hots, erdaraz) egiten dugu askotan". Egungo
|
egunean
milaka lagun biltzen dituen kategoria hau aski berria da gure artean.
|
|
Hots, euskara hutsez diharduten euskaldunak (EHDE) genituzke euskararen erabiltzaile sendoenak. Kategoria horrek ez du ordea, egungo
|
egunean
, aplikazio ahalmen praktikorik ia: aspalditxo (gure aitonamonen garaian, edota lehenago) galdu ziren horrelako gehienak, eta han hemen bizirik daudekeen azken apurrak ere desagertzen ari dira urtetik urtera.
|
|
Gauzak ilunago daude, jakina, Eibarren eta Tolosan, Bermeon eta Gernikan, Elizondon eta Lekunberrin, Etxarri Aranatzen eta Aramaion. Non geografikoa ez da egungo
|
egunean
aski, leku jakinean euskaraz ala erdaraz egiten den esateko.
|
|
EAEn oso igoera argia izan du gela barruko euskal jardunak; Nafarroan eta, apalago, Iparraldean ere euskararen ikasgelako erabilerak gora egin du azken 50 urtean387 Egia da administrazioeta zerbitzu alorrean ere aurrera egin duela euskarazko jardunak, oro har, azken hamarkada hauetan. Egia da euskal irrati telebistak ditugula orain eskueran, lehen ez bezala, bertako edukia euskaraz jaso ahal izateko; euskal egunkari aldizkariak ere hor dauzkagu egungo
|
egunean
, irakurle potentzialen hautakizun; euskal kultura kontsumoaren elikagai izan litezkeeen argitalpenak eta zabalkunde bideak ere ugaritu egin dira azken hamarkadotan. Lan esparruan ere ez dirudi, oro har, atzera doanik kontua:
|
|
Euskal nortasun izaera egoki jasoko duen curriculuma berariaz lantze horrek nabarmen lagundu dezake eginbehar horretan395 c) Eskola, buru langile eta buruzagi berrien harrobi. Eskolan agertzen eta gailentzen hasten dira sarri, egungo
|
egunean
, lagun taldeak, talde barneko gidari eskemak eta trebetasun bereziko lankideen lehenengo konfigurazioak. Hala da eskola gehienetan eta hala da, hein batean, gurean ere.
|
|
Lan esparru bakarra da hezkuntza, euskararen aldeko ordainsarisistema (ez erabatekoa, baina bai nagusitasun nabarmenekoa) ezarri duena bere alde. Azken 35 urtean egin da hori, bereziki, EAEn; 30.000 irakasle baino gehiago dira, egungo
|
egunean
, lan esparru horretara sartu ahal izateko EGA, HE2 edo antzeko maila frogatu behar izan dutenak. Hots, irakasle izateko euskaldun izan behar da hemen (EAEn, beste maila batean Nafarroan, ondotxoz ahulago Iparraldean).
|
|
horietariko hainbat nabarmen ahultzen ari zaigun une honetan ez lehen baino gutxiago. Horiek ditugu egungo
|
egunean
, eta (kasurik onenean) horiek izango ditugu begien bistako etorkizunean, euskara eguneroko jardun arruntean (etxean, auzoan, kalean, lagun artean,..) nagusi dabilen ingurumen fisiko territorialak: ingurumen bakarrak edota, gutxien gutxienez, nagusiak.
|
|
Mugimendu bortitz haien aldean txikia da oraingo migrazio balantzea, baina herri giro arruntean euskara nagusi den (edota orain puntura arte hala izan den) hainbat lekutan eragimen bizikoa gertatzen ari da: euskal erdal bikoteak ugarituz doaz, bertako (edo kanpoko) erdaldun jendea dator bertan bizi izatera joaten bertakoak erdara nagusi den esparruetara biltzen ari dira; hots, orain ere aurrera darrai dislokazio demografikoak; zerrendako c) elementu horrekin batera d) eta e) faktoreak dira, egungo
|
egunean
, bortizkien eragiten ari direnak215.
|
|
365 Batez ere haurrekin, adinekoekin, baserritarrekin azoka
|
egunean
...
|
|
Hori guztia esanda, arnasguneek historikoki izan dituzten ezaugarriak ikusita batetik, eta ezaugarri horiek gizarte berrian jasaten ari diren inpaktua ikusita bestetik, egindako lana eta arnasguneen mantentzea (gainbehera apalaz bada ere) oso positibotzat jotzen dugu. Hori bai, kontziente izan behar dugu arnasgune horiek sekula izan ez duten arriskua dutela egungo
|
egunean
, eta etorkizunari begira orain arteko formulek ez dutela balio izango, neurri on batean behintzat. Moldaerabide berriak egokitu edo sortu dira.
|