|
2003
|
|
|
Teresak hiru eguneroko idazten zituen. Esan daiteke lehena berarentzat idazten zuela, bere buruaz bakarka hitz egin, intimotasunari leku bat egin edo
|
egunaren buruan
bere nitasun hautsiaren zatiak biltzeko. Egunerokoa idazten duen orok daki, ordea, noizbait norbaitek irakurriko diola eta Teresak bigarren bat idazten zuen senarrarentzat (honek, Teresak ez zekiela pentsatuz, irakur zezan) eta hirugarrena maitalearentzat.
|
|
2005
|
|
|
Horrela, deskantsatuago oheratuko ninduken, eta jolaserako gogoa ere izango niken?. Aldiz, nola,
|
egunaren buruan
, neka arraio eginda iristen baitzen ohera, jolaserako batere gogorik gabe, plazer ustezkoa desplazer gertatzen zitzaion Kontxiri, senarraren gorputz oldarraldiak gero eta desgogarago hartzen zituela. Non zegoen, bada, gorputz hura, babes eta aterpe gisa amestua?, baldin eta gero eta arrotzago egiten ari bazitzaion, gero eta urrunago??
|
|
|
bertsolari gehienek baino bertso gehiago kantatzen dudala
|
egunaren buruan
. Ziur.
|
|
|
Nahigabe hasten naiz bertsotan: haurrei ere zerbait esan behar diedanean askotan bertsotan jakinarazten diet. Bertso asko kantatzen dut
|
egunaren buruan
: autoan, paseatzen baita palaz jokatzen ari naizenean ere.
|
|
2008
|
|
|
Taberna edo jatetxe batean sartu beharra izaten dute komunera joateko, eta zerbait hartu trukean; ordu laurdenetik behin komunera joan behar duenarentzat, diru asko da hori
|
egunaren buruan
.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere,
|
egunaren buruan
hartzen dugun gatzaren zati handi bat ogitik datorkigu (bostetik bat, hain zuzen).
|
|
|
Azazkalak jaten dituenak,
|
egunaren buruan
, etengabe ahoratzen ditu hatzak, eta orduantxe kutsatu lezake ahoa.
|
|
2011
|
|
|
Horri gehitu behar zaio
|
egunaren buruan
jaten dugun gainerako azukre guztia: eztigarri gisa erabiltzen dugun azukrea, produktu prestatuek daukatena (nektarrek, marmeladek, opilek, gozoek, galletek, gosaritako laboreek, jogurtek, irabiakiek, freskagarriek, goxokiek...), eta elikagaiek berezko dutena (frutak, eztiak, zukuek...).
|
|
|
Elikadura-balio handia daukate berdurek eta barazkiek, eta, horrexegatik,
|
egunaren buruan
bi edo hiru errazio jatea komeni da: horietako bat gordinik (adibidez, entsaladan).
|
|
|
Hori dela eta, hobe da testu-mezu bat bidaltzea, dei motz bat egitea baino, eta hobe da, halaber, solaskide bati dei luze bat egitea,
|
egunaren buruan
zenbait dei motz egitea baino.
|
|
|
Horrelako burutazioetan galdurik eman ohi ditut orduak
|
egunaren buruan
etxera etorri eta bakarrik aurkitzen naizen ilunabar nekatuetan, eta irribarre gaizto bat egin ohi diot neure buruari eta barre triste bat ere bai inoiz errealitatera itzultzen naizenean, bai baitakit bakarrik bizitzen jarraituko dudala, eta urte gutxi barru afariaren poltsa eskuetan zintzilik dudala irudikatzen baitut neure burua ilunabarrean etxeko eskailerak igotzen, bakarrik bizi diren askok ... Etxean sartu eta erantzungailua piztuko dut, beste behin ere, inork ez didala mezurik utzi aldez aurretik badakidan arren.
|
|
|
Bi behi hartu eta lurrari buelta ematen. Lan polita egin genuen
|
egunaren buruan
. Beste morroia egur bila bidaltzen zuten eta nik leher egina bukatzen nuen; izan ere, goldeak pila bat pisatzen zuen eta errenkada bukatzen zen bakoitzean altxa egin behar zen hura buelta emateko.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, ezin da esan elikagai batek, berak bakarrik, gizendu edo argaldu egiten duela;
|
egunaren buruan
jaten diren elikagai guztiek eta norberaren elikadura-ohiturek (jaki kopurua, prestatzeko modua, elikagai mota...) egiten dute kaloria gutxiago edo gehiago barneratzea.
|
|
|
Adibidez, Magnum Mini Almendras delakoak (50 gramo izozki) 180 Kcal ematen ditu, heldu batek
|
egunaren buruan
behar izaten dituen 2.000 Kcal-en% 10 baino ez.
|
|
|
Izozki horietako batekin, hortaz, heldu batek
|
egunaren buruan
behar duen azukrearen% 20 hartuko genuke.
|
|
|
Komeni litzateke haurrek,
|
egunaren buruan
, 30 minutuko ariketa fisiko aerobikoa egin dezatela, bizitasun handirik gabe, dena den: oinez ibili, lasterka, igeri, bizikletan...
|
|
|
Galdekatu ditugun lau lagunetatik batek poza hartzen du SMS bat edo antzeko mezuren bat iristen zaionean (14 eta 19 urte arteko emakumeetan dago hedatuen sentimendu hori: % 34), eta% 10ek adierazi dute erretxindu egiten direla
|
egunaren buruan
halakorik jasotzen ez badute (berriz ere nerabeak nabarmendu dira: % 18k agertu dute ikuspegi hori).
|
|
2013
|
|
|
Kontua ez da
|
egunaren buruan
gehiago jatea, baizik eta elikagai guztiak hobeki banatzea, digestio sistemarentzat proportzionatuagoa eta barneratzeko errazagoa izango den moduan.
|
|
2014
|
|
|
Askok uste izaten dute marmelada janda neurri batean beteta geratzen dela
|
egunaren buruan
2 fruta atal jateko gomendioa.
|
|
|
Hori bai, ez dute osatu behar
|
egunaren buruan
guztira hartzen ditugun kalorien %30 -35 baino gehiago.
|
|
|
Adibide batekin ikus liteke hobeto: ohiko errazio bat (35 gramo) aski izan daiteke heldu batek
|
egunaren buruan
B1 bitaminatik hartu beharrekoak eskuratzeko.
|
|
2015
|
|
|
Aldaketa horiekin batean, gainera, nabarmen murriztu da
|
egunaren buruan
egiten den jarduera fisikoa; ondorioz, desoreka handia dago hartzen den energiaren eta erretzen denaren artean.
|
|
|
Alde hori, nolanahi ere, ez da adierazgarria, oliba errazio batek (25 gramo) ematen duen kaloria portzentajea ez baita batere handia
|
egunaren buruan
hartu beharreko guztia kontuan hartuta: Eguneko Kopuru Gomendatuaren %1, 4 ematen dute berdeek eta %3, 7 beltzek.
|
|
|
Horrela, edari horiek zer-nolako maiztasunez hartu behar genituzkeen esateko, behi esneari buruzko gomendioa zein den ikusi behar da, baina hori ere ez da batere erraza, komunitate zientifikoan ez baitago adostasun argirik
|
egunaren buruan
hartu beharreko esneki kopuruaren inguruan.
|
|
2016
|
|
|
txantxarrak jotako hortz-haginek zuzenean eragiten diote kanpo itxurari.Zenbait ikerlanek aurkitu izan dituzte loturak txantxarraren eta nahasmendu sozialen artean.Horregatik guztiagatik, bai helduek eta bai haurrek ongi eskuilatu behar dituzte hortz-haginak elikagai azukredunak jan ondoren, eta hor sartzen da txokolatea ere (izan katilukoa, tabletakoa edo produktu txokolatedunek dutena). Semaforo nutrizionalaSemaforo nutrizionala egiteko, katiluan hartzeko hiru txokolate motak erabili dira: ...ri dira aztertu ditugun produktu guztiak, eta horrek esan nahi du azukre asko dutela, eta gehien, hartzeko prest datozenek (8 gramo gehiago dituzte katiluko, bi koilarakadatxo alegia). Gatzari dagokionez, esan bezala, aztertu ditugun txokolateek ez dute ematen kezkatzeko arrazoirik.Zuntz dietetikoari dagokionez, txokolatea landare jatorriko elikagaia izaki, zuntz dezente duen elikagaia da; zehazki
|
egunaren buruan
hartu behar litzatekeenaren %5 eta %10 artean ematen du.Azkenik, katiluan hartzeko txokolatea esnearekin egiten bada, kaltzioa ere emango du, eta mantenugai hori aski mesedegarria da hezurrentzat eta hortz-haginentzat.Dena dela, ez da pentsatu behar kaltzio gehiago hartzeak hein berean egingo dienik mesede hezurrei (nutrizioaren arloan, gehiago hartzea beti ez da hobea), eta azkenaldiko ikerlane...
|
|
|
Gatzari dagokionez, badira mantenugai hori kopuru handi samarretan ageri duten bi produktu: ekilore hazi txigortu gazituak eta pistatxo txigortu gazituak (errazio batekin,
|
egunaren buruan
hartu behar litzatekeen gatzaren %17 hartzen da hazien bidez eta %38 pistatxoen bidez).
|
|
|
Adibidez, 100 gramo babarrun zuri janda,
|
egunaren buruan
hartu behar litzatekeen zuntz kantitate guztia hartuko genuke.
|
|
|
Gelaren erdian zutik elkarri begira irudikatu ditut edo, azken orduko damuak eraginda, elkar besarkaturik, edo beharbada oheraino iritsi dira eta bakoitza alde banatan arropak eranzten hasi dira, edo emaztea ohearen ertzean eseri da eta zapatak erantzi ditu, mutilak oinak marruska diezazkion, emakume askok
|
egunaren buruan
nahi izaten duten moduan, neke guztia oinetan pilatu balitzaie bezala.
|
|
2017
|
|
|
Aztertu ditugun kontserbetan, 0,7 eta 1,95 gramo artean agertu da gatza ezarri dugun errazioarentzat (115 gramo), eta azken kopuru hori asko da,
|
egunaren buruan
hartu behar litzatekeenaren ia %40.
|
|
|
Horretaz gain, ematen duten zuntzarekin,
|
egunaren buruan
hartu beharrekoaren %5 segurtatuko genuke.
|
|
|
Gantz saturatuek ez lukete izan behar
|
egunaren buruan
hartzen ditugun kaloria guztien %10 baino gehiago.
|
|
|
Ogiak ematen dituen karbohidrato konplexuen bidez,
|
egunaren buruan
hartu behar denaren laurdena eskuratu behar genuke; hau da, egunean zehar lasai samar jan daiteke, baina arreta jarri behar zaio erabiltzen diren irinen eta beste osagaien kalitateari, eta hautatzen hasita, osoko irin gehien dutenak hautatzea komeni da.
|
|
|
Oso kopuru handietan ematen du gatza hain elikagai gutxi izateko(
|
egunaren buruan
hartu behar litzatekeenaren %17 ia), eta, ondorioz, noizbehinka jateko elikagaien sailean sartzekoa da: adituek ez dute gomendatzen maiz jatea edo kopuru handiagoetan.
|
|
|
Ondoren lo kuluska egin nuen. Ordu Iaurdena baino gehiago ez seguru aski,
|
egunaren buruan
piskat bat deskantsatua bait nintzen eta ez bait nengoen oso nekatuta.
|
|
|
Hasieran errealitateak zentzua galdu zuen; gero, ezin sinetsirik ibili zen bolada labur batean; ondoren sumina egin zitzaion, suminetik herra Axirekiko eta munduarekiko; eta, azkenean, tristura sakon bat. Batetik bestera jauzika ibiltzen zen
|
egunaren buruan
mila aldiz goitibehera batean bezala. Axik ez zion Iruñea eta harremana zergatik utzi zituen adierazi.
|
|
2018
|
|
|
Nahiz eta
|
egunaren buruan
beste otordu batzuk ere egiten diren, eskolan jaten duten haurrei gehiago kontrolatzen zaie zer eta zenbat jaten duten.
|
|
|
Gantz saturatuen atalean, hiru aukerak ez dute gainditzen
|
egunaren buruan
hartu behar litzatekeen kopuruaren %6: Litoral etxeko Hoy Legumbres garbantzuek (4,5), eta etxe bereko dilistek, berdurekin datozenak (6).
|
|
|
Aukerarik onena bolognar klasikoa izango litzateke, horixe baita osatuena.Plater bakarrean, 300 eta 500 kaloria artean ematean dizkigu,
|
egunaren buruan
hartu beharreko kalorien bostena, gutxi gorabehera.
|
|
|
eskuetako higienea gure etsaiak ezabatzen lagunduko du. Eskuak,
|
egunaren buruan
, kutsatuta egon daitezkeen milaka objektu eta gainazalekin kontaktuan daude etengabe. Ukitzean, mikroorganismoak gure eskuetara pasatzen dira, eta haiekin, lehenago edo geroago, gure aurpegia ukituko dugu.
|
|
2019
|
|
|
-Eta, zakur hauek eramango ote dute tramankulu guzti hori
|
egunaren buruan
–-esaten du batek irribarretsu.
|
|
|
Kezko gris hura argitzen, alaitzen. Izadia zabaltzen eta zabaltzen hasi berria zen,
|
egunaren buruan
bere edertasun osoa zabaltzeko. Hosto eze baten gainean har batek lepoa altxa zuen urrutira begira, bere bidaia jarraitzeko asmoz.
|
|
2021
|
|
|
Batzuk Altsasura joango dira lanera, beste batzuk Iruñera. Uste izatekoa da euskaldun horiei
|
egunaren buruan
maiz gertatuko zaiela gaztelaniaz egin beharra, eta, beharbada, bizi diren baldintza soziolinguistikoetan, askoz gehiagotan ere ezin dute euskara erabili. Eta baliteke, beharturik, erdaraz egiteko ohitura hartu izana —gurean erdaraz ondo ez dakiena, benetan errukarria da—, eta euskara gero eta atzenduago eta kamutsago izatea eta horregatik gutxiago erabiltzea.
|
|
2022
|
|
|
Batzuk Altsasura joango dira lanera, beste batzuk Iruñera. Uste izatekoa da euskaldun horiei
|
egunaren buruan
maiz gertatuko zaiela gaztelaniaz egin beharra, eta, beharbada, bizi diren baldintza soziolinguistikoetan, askoz gehiagotan ere ezin dute euskara erabili. Eta baliteke, beharturik, erdaraz egiteko ohitura hartu izana-gurean erdaraz ondo ez dakiena, benetan errukarria da-, eta euskara gero eta atzenduago eta kamutsago izatea eta horregatik gutxiago erabiltzea.
|
|
|
“Nutrizio-profilen erregulazioarekin batera, marketina aurreko etiketetako ontzietan, alegia. Ez da nahikoa telebistan ez ikustea,
|
egunaren buruan
ikusmen-eta entzumen-inpaktu asko izaten baititugu kalean eta supermerkatuan. Bata, bestea gabe, osatu gabe dago”, azpimarratu du Alba Santaliestra Aragoiko Dietista Nutrizionisten Elkargoko buruak.
|
|
2023
|
|
|
Irauli ura (gasa oso praktikoa da, iragazlea izango baita) eta jarri berriro potoa posizio horizontalean 24 orduz. Bigarren
|
egunaren buruan
ikusiko duzu zure lekaleak (edo haziak) ernetzen hasten direla. Ikuzi, xukatu eta atseden hartzeko eragiketa hainbat egunetan errepikatzen da, hozitzen duzun elikagaiaren eta zenbat hazi nahi duzun kontuan hartuta (dilista batzuentzat nahikoa da bost egun izatea).
|