|
2015
|
|
|
Sarri izaten dut gogoan, ene Kristo, zein gozo eta atseginak diren zure begiak maite zaituztenentzat eta Zuk, ene ona, maitez begiratu nahi diezunarentzat. Uste dut zeuretzakotzat dituzun arimei behin bakarrik
|
eginiko
begirada hain leuna aski dela urte askotako zerbitzuaren saritzat. Oi ene Jainkoa, zein gaizki eman daitekeen ulertzera hau, lehendik Jauna zein leuna den ulertua dutenei izan ezik!
|
|
|
Teresak idatziak ez dira aurrez
|
eginiko
plangintza baten araberakoak. Alderantziz, berez berez eta bihotzaren gainezkaldietan haren arimari zerizkionak dira.
|
|
|
San Pauloren gainezkaldiaren erreferentzia (2 Ko 12, 2) eta San Jeronimoren ikuskariarena (Eustokiori
|
eginiko
gutuna: ML. 22, 416).
|
|
|
–Liburua ez dago askoren eskuetan agertzeko eran, alde batzuetan hitzak leundu beharra eta beste batzuetan azaldu beharra izango bailuke?. 1568ko azaroaren 2an, Luisa de la Cerda andereari
|
eginiko
gutunean hau diotso Teresak:. Liburuarena ezin hobeki bideraturik dakar berorren gorentasunak, eta horrela, ahazten ditut eragin dizkidan haserrealdiak. Ávila maisuak luze idazten dit, eta bere gogo betekoa da; gauza batzuk gehiago azaltzea eta hitz batzuk beste batzuekin trukatzea komeni dela dio soilik, eta hau erraza dela?.
|
|
|
Letra etzanaz dagoen testua Teresak berak gehitu zuen bere aitor entzuleak
|
eginiko
kopian, eta gero kopia hau erabili zuen Riberak.
|
|
|
Ez dakigu data ziurrik. ? Ávilako kodexetik harturiko testua (21 fol.i), autografotik Gutunen antzinako argitalpenetan
|
eginiko
zuzenketekin (IV. lib., Madril, 1771, 497 or.).
|
|
|
(ik. Ribera IV.a, 5, 359 or.; Maria San Joserena, Libro de recreaciones, Burgos, 1913, 95 or.; Teresak Graciáni
|
eginiko
gutuna, 1576ko urriaren 5a).
|
|
|
Ondoren datozen hiru kontakizunek Teresak bere nagusi eta zuzendari A. Jeronimo Graciáni
|
eginiko
–obedientzia botoaren, hiru idazketa dituzte.
|
|
|
Fernando Pantoja, Cuevasko Santa Mariako Kartusiako priorea 1567tik 1580ra bitartean. Honek Sevillako moja oinutsei
|
eginiko
mesedeei dagokienez, ikus B.M.C., 6 lib., 250 orr.
|
|
|
Margolana egiteko Anaia karmeldarrak gure Santari igaroarazi zion sufrikarioa A. Graciánen liburuan ikus daiteke: Peregrinación de Anastasio, 13 elkarrizketa (B.M.C., 17 lib., 201 orr.); berak helarazi digu Teresak erretratuari eta erretratugileari umorez
|
eginiko
kritika fina: Jainkoak barka biezazu, Frai Joan, pintatu ninduzunez gero, itsusi eta makartsu pintatu bainauzu(. Dios te lo perdone, fray Juan, que ya que me pintaste, me has pintado fea y legañosa?).
|
|
|
Ez legoke gaizki berorri zerbitzu hau egiteko eskatzea, gure Jaunari ni biziki gomendatzera behartu dudalako, neure burua idatzia ikusiz eta oroimenera ekartzen neure hainbeste miseria igaro ditudanak kontuan izanik, ongi egin dezake; hala ere, egiaz esan dezaket gogorrago egin zaidala Jaunak egin dizkidan mesedeak idaztea, nik Jaunari
|
eginiko
irainak idaztea baino.
|
|
|
Karmeldar oinetakodunei
|
eginiko
bisitan A. Graciánen zuhurtasuna goraipatzen du. Txitxarren eta tximeleten inguruan esamesak.
|
|
|
Zorte txarra izan dut etxe horretan. Nik ez dakit zer kalte egiten dien haren buru denak, berorrek ama prioreari
|
eginiko
gutunean dioen bezain gaizki egoteko, gauzak konpontzeko gure aita bezalako prelatu batek esan zuena egitea nahiko baitzen. Berezkoa iruditzen zaie elkar ulertze eskasa, eta ezin naiz geratu berorri errua bota gabe, haiengan ahalmen handia duela konturatzen naizelako, ama Briandarekin egiten zen ahalegina egingo balitz, beste era batera egongo bailirateke gauzak.
|
|
|
9 Hauetako edozein dela ere, urtero ohiko tasak bidaltzeko ardura hartuko du, bidezko denez bisitatzean
|
eginiko
aitorpena jeneral txit agurgarriari, eta berak egin ez dezanean (baina egingo du, hartara beharturik dagoelako), monasterioek bidaliko dituzte. Eta aita frai Jeronimo Gracián maisuari emanez gero, bikoizturik; eta askoz gehiago ematen badute ere, irabaziaz geratuko lirateke, asko doakielako.
|
|
|
Sevillako etxe berrira aldatzea. Beraren neba Lorenzok
|
eginiko
zerbitzuak. A. Graciánen eta moja oinutsen sufrimenduak.
|
|
|
Nik diotsot handia izan behar duela nire bertuteak, hau egiteko; eta txarrena da beldur naizela ene aita Padilla lizentziadun jaunari ez ote dion erantsiko berorren izaeraren zertxobait, berorren agurgarritasunak bezala, hark ere ez baitit ez idazten ez goraintziak bidaltzen. Jainkoak barka biezaie; dena dela, Padilla lizentziadun jaunarekin nik hain zor handia izanik, hura ahazten bada ere, ni ezin ahaztu izango naiz hark
|
eginiko
mesedeaz; gutun hau beretzakotzat har dezala eskatzen diot.
|
|
|
Jeronimo Cepedaren heriotza. Joan Ovallek Sevillara
|
eginiko
bidaiaz. A. Graciánen eskumenak.
|
|
|
3 Ez dakit egoki etorriko litzatekeen berorren aitatasunak aita Chaves maisuarekin hitz egitea (aita priorearekin bidali nuen nire gutun hori eramanez) oso argia baita; eta hark
|
eginiko
mesedeei kasu eginez, beharbada, lortuko luke hark; eta honetaz berorren gutuna eramanez fraide berberek joan lukete Erromara (hau tratatzen ari diren haiek), eta inola ere ez litzaioke hara joateari utzi behar; izan ere, Rueda doktoreak dioenez, Aita Santuaren edo jeneralaren bidea da zuzena.
|
|
|
5 Hiriaren oniritzirik ez zuela ere esan zion Jesusen Lagundiko bati; eta hori gabe eta errentarik gabe, inola ez zukeela baimenik emango. Itzal handiko bi pertsonek esan didate izaera oso beldurtia duela, eta hau honela bada, bera estualdi handiagoan sartzea litzateke eta, azken batean, ezer ez egitea, orain arte bezala; izan ere, Jainkoaren kontrakoa ez denean, eta Palentziako gotzainak horretan
|
eginiko
ahaleginak gogoan izanik, edozertara menturatu luke.
|
|
|
10 Aita Joan Díazi eskatzen diot Caravacako arazoaz arduratzeko mesedea egin diezadala, berorren agurgarritasunak ikusiko baititu hara bidaltzen ditudan argibideak eta babesa eskatzen Cartagenako gotzainari
|
eginiko
gutunak; ez zait gaizki iruditzen berorren agurgarritasunak, nire izenean, eskatzea dukesa andereari zerbitzari bat bidal diezaiola berak ere gomendio bera egitera, haren jauntasunarengana sarrera handia baitu. Ez dakit nola adierazi ahizpa haiek duten nahigabea eta zein arrotz sumatzen duten beren burua.
|
|
|
Ezin du besterik egin. Nireekin batera babesa eskatzen
|
eginiko
gutunak zihoazen. Bai egoki litzatekeela, eta ni hemendik joatea!
|
|
|
Sevillako fraide karmeldar oinetakodunei
|
eginiko
bisita. Moja oinutsen fundazioak egiteko eskumenaz.
|
|
|
2 Sevillatik idatzi didate gaur han duten pozaren lehertzea eta Peraltarekin
|
eginiko
agerpena, herri osoan zehar aldarrikatuz tximeletak mende hartuko dituztela. Egia da komeni zela Jaunak egin duena.
|
|
|
–La vida y milagros del glorioso Padre San Alberto?. Obra honen aurretik, itzultzaileak Teresari
|
eginiko
eskaintza eder bat doa.
|
|
|
Geroago iritziz aldatuko da. A. Antonio Kongora
|
eginiko
lehenengo karmeldar misiolarien espedizioan hilko da (1582).
|
|
|
Diego Ortizi
|
eginiko
aurreko gutunaz ari da; gutun horretan adierazten zuenez, garizumako bigarren astea igarotzean Toledora iristeko asmoa zuen.
|
|
|
Gutun hau idatzi zionean, hauek ziren
|
eginiko
fundazioak: mojenak (Ávila, Medina, Malagón, Valladolid, Toledo, Pastrana); fraideenak (Duruelo eta Pastrana).
|
|
|
Maria Mendoza anderea Frantzisko Cobos jaunarekin zegoen ezkondua, eta hau Carlos V.aren idazkaria zen. (Ikus Fundazioak 10, 6; 13, 6, eta andere hari
|
eginiko
gutunak).
|
|
|
Joan Ovalle Santaren koinatua zen (ikus honi
|
eginiko
gutunak). Sevillara joan zen, hango Merkataritza Etxetik, Lorenzo jaunak Quitotik 1568ko azaroaren 22an, bidaliriko zilarrezko 2.020 peso hartzera.
|
|
|
Domingotarra, Santaren zuzendaria eta adiskide mina; Perura joan zen aurreko urtean (1569) Frantzisko Toledo erregeordearen aholkulari erlijioso gisa; biak itzuliko dira Espainiara 1581ean (ik. A. García Toledori
|
eginiko
gutuna, eta Bizitza Liburua 34).
|
|
|
Isabel Aingeruenaz ari da, Simon Ruiz Medinako merkatari ospetsuaren alabaz (ikus 1569ko urriaren 18an Simon Ruizi
|
eginiko
gutuna).
|
|
|
Ordenako Jeneralak, Joan Bautista Rubeok, onartu egin zuen Santaren eta Alonso jaunaren artean
|
eginiko
hitzarmena fundaziorako (BMC 5, 422).
|
|
|
Escorialeko kodexaren 201 folioaren alde batean eta bestean agertzen da. A. García Toledo jotzen dute gehienek hartzailetzat, bera izan baitzen Jaunak haren ariman
|
eginiko
gauza harrigarriak xehetasunez idazteko agindu ziona.
|
|
|
4 Oi ene Jauna, Zuk
|
eginiko
on guztietatik zein gaizki baliatzen garen! Zu, guri diguzun maitasuna erakusteko era, modu eta bide bila; gu, ordea, Zu maitatzeko bidean gaizki ikasiak izanik, bide horiek gutxiesten ditugula, eta horretan hain gaizki arituak baikara, pentsamenduak betiko tokira doaz eta hizketa honek bere barruan biltzen dituen misterio handiak, Espiritu Santuak esanak, pentsatzea alde batera utziz.
|
|
|
Baliteke askoz hobeak izatea, beren bekatuagatik negar egiten dutelako, damu handiaz, eta, beharbada, zentzatzeko beraiek baino askoz ere asmo sendoagoaz, Jainkoa ez gauza txikian ez handian egundo ez iraintzera eramango dituenaz. Beste hauek, haietako gauzarik ez dutela egiten eta, askatasun handiagoa hartzen dute beren atseginetarako; hauek, gehienek, beren ahozko otoitzak egingo dituzte, ez ongi
|
eginiko
errezoak, kontzientzia finik ez dutelako.
|
|
|
Letra etzanak testuan
|
eginiko
zuzenketak adierazten ditu, Baezako eskuizkributik hartuak.
|
|
|
Ez da Kantarik Ederrenaren iruzkin sistematikoa, hango bertso hautatuez
|
eginiko
gogoeta eta glosa librea baizik. Idazki laburra da, kopietan iritsi zaiguna.
|
|
|
Inoiz ere ez da izango zamarrik. Eta norbait gaixorik balego, marrega mota berekoaz
|
eginiko
arropa lodi bat eraman daiteke.
|
|
|
Hortik jasoa da euskarara itzuli den testua. Azken zenbakiak, Lorentzoren erantzunari dagozkionak, berriz, Palafoxek
|
eginiko
Santaren gutunen lehen liburukian. Kritika umorezkoaren, lehen ediziotik jaso da (Zaragoza 1658, 54 orrialdetik 59.era).
|
|
|
18 mendera arte, Erantzunaren autografoa, zatikatua, Burgosko eta Guadalajarako moja karmeldar oinutsen komentuetan gorde zen. Gero, noiz eta nola ez dakigula, galdu egin zen, baina originaletik
|
eginiko
kopia bat gordetzen da Madrileko Biblioteka Nazionalean, 6615 eskuizkribuan; ez dago osorik, originala ere ez zegoelako kopia egin zenean.
|
|
|
–Lurrean bizi zela, arren eskatzen zidan, irakurleen eskuetara etorriko ziren beraren paperak, aurrez zuzentzeko eta kentzeko edozein adimenentzat oztopagarri izan daitekeen hitzik aurkituz gero;(?) bere desira arimen probetxua izan delako eta ez eztabaidei bide ematea? (Olimpia Ursina andereari
|
eginiko
1599ko urtarrilaren 9ko gutuna, MHCT9, 226 or.).
|
|
|
30 Izan gogoan egun osoan barrena goizean
|
eginiko
gogoeta eta ahalegin handia jar ezazu honetan, irabazi handia baitago.
|
|
|
Ordenako Jeneralak, Joan Bautista Rubeok, San Joseren komentuan Teresa bisitatu zuenean, 1567an, ordura arte
|
eginiko
konstituzioak aurkeztu zitzaizkion. Hark onartu eta arautzat erabil zitezela, agindu zuen, Ordenaren mende zeuden moja oinutsen komentu berri guztietan (1567ko apirilaren 27ko eta maiatzaren 16ko patenteak).
|
|
|
Eta era berean, benetako maitaleak bere Senarrarekin hitzarmena egina izan behar du, oso osoan harena izatea, eta beretzat ezer nahi ez izatea; beraz, Hark sufritzen badu, zergatik ez dugu sufrituko guk? Sentimenduak Haren Maiestateari
|
eginiko
irainagatik izan luke, gu ez baikaitu ukitzen ariman, sufritzea hain merezia duen gorputz honen lur honetan baizik.
|
|
|
Hemen amaitzen ditu abisu edo aholkuak. A. Graciáni
|
eginiko
gutun epilogo antzekoa dator ondoren.
|
|
|
Eta hau egitea hain garrantzitsua izanik, prelatua desegiten bada ere, priore hura santa bat dela eta asmo onez ari dela pentsatuz, gogor egin biezaio bere buruari hura karguan ez mantentzeko. Hau eskatzen dut soilik, gure Jaunaren maitasunagatik, hautatuko direnak nolabaiteko goseaz edo nahikeriaz ikusiko balitu, ez beza nahi Jainkoak halakorik?, baliorik gabe utz dezala hautaketa eta aukera ditzaten beste monasterioetakoak izenda ditzala hauetako priore; izan ere, horrela
|
eginiko
hauteskundetik sekula ez da gauza onik etorriko.
|
|
|
5 Eta ahizpak gorde bitez, era batera nahiz bestera,
|
eginiko
bilerak eta edozein kapitulutako sekretuak airatze eta zabaltzetik.
|
|
|
15.Era honetara
|
eginiko
erruengatik edota salatuak izan ez direnengatik barkamena eskatzen dutenei, eman bekizkie bi zentzaldi kapituluan; eta barau egin bezate bi egunez ogi eta ur hutsaz, eta mahaien azken tokian jan bezate, komunitatearen aurrean mahairik ez bestelako gauzarik gabe. Baina salatuak direnei gehi bekie zentzaldi bat eta egun bateko baraua ogi eta ur hutsaz.
|
|
|
5 Honelako erruz salatua dena damutuko balitz, ahuspez jar bedi, errukia eta barkamena eskaturik eta bizkarra biluzik,
|
eginiko
merezimenduen duin den epaia hartzeko diziplina batez, ama priorearen iritzira. Eta jaikitzeko agindua hartuz, joan bedi ama Prioreak berarentzat seinalaturiko gelara; eta inor ez bedi ausartu harekin elkartzen, ez hari hitz egiten, ezta hari zerbait bidatzen ere; honela kontura dadin komunitatetik bereizia dagoela eta aingeruen lagunartetik baztertua.
|
|
|
10 Norbait priorearen aurrean erruduntzat joa izango balitz, gezurrez norbait belzteagatik, edota izen ona belzteko ohitura balu, egin beza bere penitentzia era honetara: bazkal orduan, manturik gabe, eskapularioaz jantzirik, honen gainean modu ezberdinean josirik oihal gorrizko eta zurizko mihiak aurrealdean eta atzealdean daramatzala, jantokiaren erdian lurrean eserita jan beza ogi eta ur hutsez, mihiez
|
eginiko
bekatuaren seinale honela zigortua izanik. Eta handik kartzelara eraman bezate.
|
|
|
Teresak idatzi zuen lehenengotakoa da, bere neba Lorentzori
|
eginiko
gutunetan aipatzen dena (eta); gutun horietan poema honen jatorri mistikoaz hitz egiten da.
|
|
|
Hau eta Jaunaren Gurutzeari
|
eginiko
hurrengo poemak Gurutze Santuaren Gorespena ospatzeko eginak dira, irailaren 14an berariazko ospez egiten baitzen jai hori. Egun horretan hasten zen Erregelak agintzen duen penitentzia aldia.
|
|
|
1575ean
|
eginiko
poematxoa, Jeronima Villarroel eta Quirogaren abitu hartzearen ospakizunerako. Ahizpa hau Quiroga Kardinalaren iloba zen eta Medinako monasterioan sartu zen eta hemen hartu zuen abitua Teresaren eskutik.
|
|
|
1569an, Isabel Ruizen (Isabel Aingeruena) belo hartzean,
|
eginiko
poematxoa. Honen osaba Simon Ruiz ospe handiko gizona zen Medinan.
|
|
|
1571n
|
eginiko
poematxoa. Aurrekoa eskaini dion moja gazte berari eskaintzen dio hau ere; familia arteko oztopoetatik askatzearren, Medinatik Salamankara aldatu zen eta hemen egin zuen profesa 1571ko urriaren 21ean.
|
|
|
Profesa jai baterako
|
eginiko
poema. Honen zati bat gordetzen da autografo Savonako moja karmeldarren monasterioan:
|
|
|
Karmeldarretan profesa bat ospatzeko
|
eginiko
poema. 25 poeman bezala, Ebanjelioko, birjina zentzudunen?
|
|
|
Moja Karmeldarren artean profesa ospakizunerako
|
eginiko
poema. Honen antzeko beste batzuetan erabili izan duen eztei sinbolismoaren ordez, hemen borrokarena darabil.
|
|
|
Maite poematxo bat oinarritzat hartuz, Jainko maitasunaz trukatuz,
|
eginiko
konposizioa. Ahapaldietan, berak biziki maite zituen San Pauloren pentsamendu edo sentimenduak agertzen dira.
|
|
|
Hau da, Bizitza Liburua, Jainkoak egiten zizkion mesedeen eta ariman gertatzen zitzaizkion gauza ezohikoen kontu aitor entzuleei emateko idatzia zenez gero, San Josereneko ahizpek ez zuten hartarako sarbiderik eta Teresa beren amaren lanak irakurtzeko irrika biziz zeuden, ezinbestean. Obra honi autoreak berak
|
eginiko
hitzaurrearen aurreko oharrean hitz hauek ageri dira:
|
|
|
Bigarrenarena, Valladolideko Moja Karmeldar Oinutsetan. Bigarren idazketaren beste hiru kodex daude, Teresak berak
|
eginiko
zuzenketa autografoekin: Toledo, Madril eta Salamancako moja karmeldar oinutsetan.
|