|
2000
|
|
|
Altuxeagoa da unibertsitate mailako ikasketak dituztenen multzoa (%19, 6); etahamarretik lauk ez
|
dute
euskara ulertzen (%38, 3).
|
|
|
Anekdotaren mundura makurtu eta baztertu
|
dute
euskara gure inguruko lauegunkarik: Deia, Diario Vasco, Pais eta Mundo izenekoek.
|
|
|
Egunkari nafarrek, bai Diario de Navarrak eta baita Diario de Noticiasek ere, bazterrean utzia
|
dute
euskara. El Correo bilbotarrarekin eta Periodico de Alava gasteiztarrarekin batera, egunkari nafarrak dira euskararik gutxien erabiltzen dutenetakoak, gure artean.
|
|
2001
|
|
|
1 Ikasleek eraginkortasun handiagoz ikasiko
|
dute
euskara, gauzak egitekoerabiltzen badute: informazioa jaso, arazoak konpondu, norberaren bizipenezhitz egin.
|
|
|
Euskarari buruzko ikerketak, baita erabilerari buruzkoak ere, soziologoekburutu izan dituzte gehienbat; hori dela eta, ikuspegi soziologikoa erabili izan dabereziki. Zehazkiago, ikuspegi mikrosoziala izan
|
dute
euskararen erabilera (etajabekuntza) aztertzean; horregatik, Euskal Herriko biztanleen zenbait ezaugarrihartu dituzte aztergai, aldagai soziodemografiko gisa kontsideratuz. Aldagai hauenartean:
|
|
|
3 Soziodemografikoak ez diren aldagaiek ere eragina
|
dute
euskararen erabileran, indar gutxiagorekin bada ere. Horien artean, eragin handienekoakaldagai psikolinguistikoak lirateke, euskararen gaitasun maila erlatiboarenaraberakoak.
|
|
2002
|
|
|
Ukatze hori gobemuen ezetz sistematikoaren, Elizaren unibertsitate pribatuen eraginaren eta gizartearen aldarrikapenarenahultasunaren ondorioa izan da. Alde batetik, aukeratutako ereduak eta lurralde banaketak eragin nabarmena izan
|
dute
euskarak unibertsitatean bizi izan duenbilakaerarekin. Bestalde, unibertsitate pribatuen garrantziak beste muga bat ezarridu gure artean.
|
|
|
Irakaskuntzan, oraindik ere. gure hizkuntzaren presentzia eskasa da.Euskal Herriko Unibertsitatean, Nafarroako Unibertsitate Publikoan eta DeustukoUnibertsitatean hainbat euskara plan definitu dira; Mondragon Unibertsitateak, berriz, eleaniztasunean oinarritutako hizkuntza politika bat jartzeko erabakia hartudu. Azkenik, Nafarroako Unibertsitate Publikoan ez
|
dute
euskara planik onartzealortu, eta euskarazko irakaskuntza arautzeko neurri iragankorrak ezarri dituzte.
|
|
|
Hiru unibertsitatek jarri
|
dute
euskara plana indarrean, eta beste hiruk ez. Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitate publiko eta pribatuak dira euskararen garapenerako plana prestatu dutenak.
|
|
|
Hurrengo taulan (22 taula), komunikazio bertikal osoaren emaitzak aurkezten ditugu. Hemen arazo bat ageri da euskarazko komunikaziorako, gure ustez.UPV EHUn, batez beste, euskaldun guztiek (irakasle, ikasle eta AZP) %49tan hizegiten
|
dute
euskaraz hierarkian gorago eta beherago daudenekin. Berriz ere, AZPko euskaldunak dira unibertsitatean, eguneroko bizitzan, komunikazioa euskaraz gutxien egiten dutenak.
|
|
|
Berriz ere, AZPko euskaldunak dira unibertsitatean, eguneroko bizitzan, komunikazioa euskaraz gutxien egiten dutenak. Hierarkian gorago edo beherago daudenekin ahozkokomunikazioaren% 13 bakarrik egiten
|
dute
euskaraz.
|
|
|
Nafarroako Unibertsitate pribatuan (UN NU), horko irakasle, ikasle eta AZPkolankide euskaldunek ezin
|
dute
euskaraz hitz egin beren laneko orduetan, etaeuskarazko komunikazio bertikal osoa ez da %lera heltzen.
|
|
|
UPV EHUko euskal irakasleek %20an bakarrik egiten dute komunikazioaeuskaraz hierarkian gorago daudenekin. Beraz, unibertsitate horretako kargudunenartean euskaldunak eskas direla dirudi, edo baldin badakite, ez
|
dute
euskaraz berbaegiten.
|
|
|
Eiiskal irakasleek jarrera positiboa
|
dute
euskarazko irakaskuntzarekiko eta, oro har, euskal unibertsitatearen garapenarekiko.
|
|
|
UPV EHUko euskal ikasleeta irakasleek, oro har, fideltasun handia diote euskarari unibertsitatekoeguneroko komunikazio horizontalean, alegia, beren artekoan. UPV EHUkoAZPko lankide euskaldunek oso gutxi hitz egiten
|
dute
euskaraz unibertsitatean, eguneroko lanean, bai komunikazio bertikalean (%13 inguru), bai komunikazio horizontalean (%27). Nafarroako UN NUn euskarazko komunikazioa ez da% 1 era heltzen.
|
|
|
UFRn ez
|
dute
euskara jakintzaren inguruko inongo daturik, baina eskolatxikia dela kontuan izanda, eta Ipar Euskal Herriko ikasleen arteko euskaldunenproportzio baxua, ziurrenik oso ikasle euskaldun gutxi izango dituzte.
|
|
|
Irakasleek duten euskara ezagutzari buruzko daturik duen unibertsitate bakarra EHU da, eta hortik atera ditugu Zientzia Fakultateko datuak (6 taula). Bertanirakasle euskaldunen proportzioak gora egin du, eta gaur egun irakasle guztien%27k irakasten
|
dute
euskaraz. Horiei beste zenbait gehitu behar zaizkie, gaztelaniaz irakatsi arren euskaldunak direnak; baina horiei buruzko datu kuantitatiborikez dugu.
|
|
|
Erakunde askok finantzatzen dituzteikerketa proiektuak, enpresa pribatuetatik hasita udaletxe, foru aldundi, gobernuautonomo, eta Europako Batasuneraino. Horien artean enpresa gutxi batzuk etazenbait udaletxek nahiago izaten
|
dute
euskarazko ikerketa. Zalantzarik gabe, gutxienak dira.
|
|
|
Bi zentro ditu, bata Sukarrietan (Bizkaia) etabestea Pasaian (Gipuzkoa). Teknikarien eta ikertzaileen artean zenbait euskaldundagoen arren, ez dago ikerketa talde euskaldunik, eta dibulgazio artikulubatzuetatik aparte ez
|
dute
euskaraz askorik ekoizten.
|
|
|
Beste kontu bat da, eguneroko lanean euskararen erabileralaborategiko ikertzaileen artean, oraindik eskasa dena, zaila delako lantoki horietaneuskaldunen kopuru egokia lortzea, erdaldunen artean murgilduta baitaude. Denaden, hiztunek maiz erabiltzen
|
dute
euskara eta inoiz ikertzaileen mintegi bat eginda UEUren barruan, 1998 urtean Neurozientziak izenburupean antolatu zirenjarduenaldietan adibidez; gainera, jardunaldi haietatik ikerkuntzako liburu batargitaratu zen. Gure ustez, saio horiek errepikatu egin lirateke, ikertzaileeuskaldunen artean euskara lan harremanetarako hizkuntza izan dadin.
|
|
|
Azken bi titulazioek. Industria Elektronikako eta Mekanikako ITTek, ikasmaila guztietan
|
dute
euskarazko eskaintza. Kasu horietan, enborrezko etaderrigorrezko kreditu ia guztiak, baita tituluak eskuratzeko behar diren kreditugehienak, euskara hutsean lor daitezke.
|
|
|
Tesia egin dutenen artean, %29k egin
|
dute
euskaraz eta %18k erkidegokohizkuntza bietan; horrela erantzun dute galde sortan.
|
|
|
Azken bolada honetan arazo berria antzeman dut Universidad del PafsVasco/ Euskal Herriko Unibertsitatearen dikotomia honetan; alegia, ea euskalirakasleok, erdal irakasleek egindako eta azaldutako programen bat batekoitzultzaileak izan behar ote dugun. Unibertsitateko maila berean azaltzen direnirakasgai berberek programa berbera izan behar al
|
dute
euskaraz eta erdaraz. Jakinbadakit gai honi buruzko eztabaida luze, sakon eta aberatsa izan daitekeela, baina, izotza apurtu nahian, neure iritzi propioa botako dut:
|
|
2006
|
|
|
–Cascante? erabaki
|
dute
euskaraz. Erromatar garaiko populazio gunea izandako honi Tuterarekin batera eman zion forua Alfontso Borrokalariak.
|
|
2007
|
|
|
egin behar izan duela, ez dela izan inertzia sozial edo kultural hutsa. Maiz entzundugu euskaldun elebakarrek eutsi diotela euskalduntasunari, hala izan ala ez, euskaldun elebidunek, askotan kaletarrek, ekarri
|
dute
euskara gaurko egunetara. Egun euskarak irautea, ez da izan bakarrik, euskaragabetzearen hondakinen?
|
|
|
Euskara eta euskal nortasunari dagokionez, egoera anbiguo baten aurreangara: alde batetik, euskarak ofizialtasun politikoa lortu du Euskal Herriko alderdibatzuetan, inoiz izan duen sendotze ahalegin handiena jorratu da; bestaldetik, ordea, euskaldunek, hirigunetan batez ere, ez
|
dute
euskaraz, eta hori dadiskurtso normalizatzailearen aldarrikapen nagusia. Egoera normalduan, gaurkogizartearen despolitizazioa eta pribatizazioa lagun, hizkuntzaren afera gatazketatikurrundu litzateke.
|
|
|
Eskolak ekoitzidituen hiztunek, oro har, ez dira gai euren bizitzaren mundua ahozko jardunareneremuan aletzeko eta ñabartzeko. Ezin
|
dute
euskaraz pentsatu, euskaraz bizi, euskaraz beren nortasunaren izaera garatu. Hauek ere, bada, hori eta horrenbestez, hiztun diglosikoak dira, ez dutelako gaitasun orokorraren langarik gainditzen batezbestekoan.
|
|
|
Bestalde, batzuetan ez dut jakin zelan eman batuan, eta daudenetan utzi ditut. Edozein modutan, nik uste, erraz ulertuko
|
dute
euskara irakasleek edo irakurle onek.
|
|
2009
|
|
|
Orain arteko adibideek argi eta garbi erakusten
|
dute
euskarazko herrikazetaritza egitea posible zela.
|
|
|
2003an egin zen azterlan batean (Mas i Hernández 2003) euskara 40 zegoen munduan orrialdeen kopuruari dagokionez115 Geroagoko azterlanek 34 tokia aipatzen zuten. Edozelan ere, iturri batzuek eta besteek erabiltzen dituzten gutxi gorabeherako kopuruek argi eta garbi erakusten
|
dute
euskararen eta Interneten presenteen dauden hizkuntzen artean dagoen tarte ikaragarria. Ez dugu ahantzi behar ingelesa gaur egun sarean erabat nagusia den arren, nagusitasuna aldatuz doala beste hizkuntza batzuk gero eta gehiago hedatzen ari direlako interneten; beraz, ikusi da zer erabilera doazen finkatuz hedabide berri horretan, bertan zein hizkuntza erabiliko diren eta, bereziki, hizkuntza komunitate bakoitzeko kideek zer hizkuntza erabiliko duten gutxieneko proiekzioa egin ahal izateko.
|
|
|
Horren harira, Eusko Jaurlaritzaren estatistiken arabera (normalean Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleak dituzte hizpide, eta EAEn bizi dira 16 urtetik gorako euskal hiztunen% 84), gorako joera erakusten
|
dute
euskarazko orrialdeetarako sarrerek, 2004an% 15 eta 2008an% 24 izan ziren eta. Horrela, esan dezakegu euskarazko orrialdeetara sartzen diren pertsonen portzentajea euskal hiztunak diren internauten portzentajera hurbilduz doala.
|
|
|
Prosumer en garrantziaz jardun dugu liburu honetako estreinako atalean, eta arlo honetan ere funtsezkoa da producer consumer horien ekarpena: haiek elikatzen
|
dute
Euskarazko Wikipedia, eta haiei zor zaie, halaber, software libreko programetan eginiko hainbat itzulpen (Amezaga, Arana eta Azpillaga, 2010: ork. gabe):
|
|
|
epe horretan 1.422 tituluraino igo zen kopurua, eta gaiak eurak ere asko ugaritu ziren; liburu erlijiosoek pisu espezifikoa galtzeaz batera (produkzio totalaren% 42 izaten jarraitzen zuten, hala ere), dezenteko indarra hartu zuen literaturak(% 29), baina baita giza eta gizarte gaietako liburuek ere(% 15). Horrez gain, lehenengo biderrez ageri dira aisia liburuak zein irakaskuntzakoak (azken horiek erakusten
|
dute
euskara hezkuntza sisteman muturra sartzen hasia zela).
|
|
2011
|
|
|
Oztopo horik direla eta, zenbait ikasleeuskaraz (sic) aurkezteari utzi diote, eta beste zenbaitek, euskaraz idatzi arren, ez
|
dute
euskaraz defendatu, hau beraien nahia izan arren575 [beltzak gureak dira].
|
|
|
Biltzarretako hizkuntza erabiliena euskara izan da hasieratik, eta gai nagusia euskal hizkuntza, modu zabalean hartuta (Hizkuntzalaritza gaiak, Literatura, Filologia zein Folkloreari buruzko hitzaldiak eta abar). Ikusiko dugunez, biltzarrok ez dira soilik izan erudito euskaldunen topaguneak, aitzitik berebiziko garrantzia izan
|
dute
euskararen batasun prozesuan.
|
|
|
Jatorriz bertakoak direnak batez ere ereduan matrikulatzen direnez, aukera gehiago daukate euskara eta gaztelania ikasteko. Aldiz, etorkinek, nagusiki A ereduan ikasita, nekez lortuko
|
dute
euskara ikastea. Izan ere, aspalditik dakigu ereduen artean euskararen ikaskuntza gutxien bermatzen duen eredua A eredua dela (Gabiña et al., 1986; Sierra eta Olaziregi, 1989, 1990).
|
|
2012
|
|
|
2011 urtearen hasieran, Eusko Jaurlaritzak JonJuaristi izendatu zuen Euskararen Aholku Batzordeko bozeramaile. Ekintza horieraso sinbolikotzat jo izan
|
dute
euskararen erabilera bultzatzen eta sustatzen dutenerakundeek. Bada zergatik.
|
|
|
Zein dira aurrera begira euskarak dituen erronkak. Galdera horiei erantzun egokia ematea bilatzen du artikuluak, ahalegin horretan hainbat puntujorratuz: geografia eremu bakoitzeko estatus juridikoak eta hizkuntza politikak; hizkuntzatransmisioa eta eragileak; hizkuntza gaitasuna, erabilera, jarrerak, iritziak eta irudikapenak.Oinarri horietatik abiatuz, azken gogoetek aukera ematen
|
dute
euskarak egun gainditubeharko dituen erronka nagusiak etorkizun oparoa izan dezan, hala nola euskal hiztunekpairatzen duten bortizkeria sinbolikoa, gizartean dagoen ezjakintasun soziolinguistikoa etairitzi publikoaren bataila irabaztea.
|
|
|
Espainiako Konstituzioa abiapuntu, EAEko (1979) eta Nafarroako ForuErkidegoko (1981) Autonomia Estatutuek ofizialtasun motaren bat aitortzen dioteeuskarari, bakoitzari dagozkion lurraldeetan. Gaztela eta Leongo eta KantabriakoEstatutuek, aldiz, ez
|
dute
euskara aintzat hartzen Trebiñu Konderrirako eta Valle deVillaverde udalerrirako, hurrenez hurren.
|
|
|
Euskara biziberritzeko herritar euskaldunak gero eta gehiago izatea ezinbestekobaldintza bada ere eta hazkunde horrek euskararen zerumuga zabaltzen badu ere, ezin da ahaztu gaur egungo haur eta gazte euskaldunen artean euskara L2 dutenakgehiengoa direla. L1 direnek ez bezala, horiek, oro har, gaitasunmugatuagoa
|
dute
euskaraz erdaraz baino, eta, muga horrek eraginda, horien zatibatek euskara baztertu eta erdaraz bizitzeko joera izaten du.
|
|
|
Nazio estatu euskaldun batihasiera eman beharrean, apologistek inperio gaztelauaren makineria burokratikoeta kolonizatzailean pribilegiozko lekunea lortzeko mobilizatuko dute euskaragaztelaniazko eta latinezko idazkietan, modernitate gaztelau berriaren jatorriaeuskalduna dela argudiatuz. Era berean, Hego Euskal Herrian euskal klase subalternoelebakarrei (arrantzaleak eta nekazariak) indar politikoa ostu eta estatu dominazioagainezartzeko erabiliko
|
dute
euskara, hizkuntza ez modernoa dela argudiatuz. JuanaAlbetrekoak, Leizarraga eta beste itzultzaile batzuen bidez, euskara eta bearnesaerlijio hugonotearen hizkuntza gisa erabiltzeko bultzatuko duen proiektuak beheajoko du, Frantziako gorte borboitarrak haren seme Enrike IV.az gero Behe Nafarroanizango duen indarraren ondorioz.
|
|
|
Lehenengo eta behin, hedabideek lortu ez duten informazioaren osotasuna kolokan dago: bospasei kazetaritza galderen erantzuna bilatzeko («nork», «zer», «noiz», «non», «zergatik» edota «zelan») esku hartze mugatua
|
dute
euskarazko hedabideek. Bigarrenik, albistearen ikuspegi askotarikoak emateko ahalmena hedabideetatik informazioaren igorlearengana eskualdatzen da.
|
|
|
Bi ezaugarriek globalizazioaren norabide bakarra egiaztatu dute: AEBtik zabaldutako informazioari Espainiako kultur ereduak egiten dion interpretazioa inportatzen
|
dute
euskarazko hedabideek. Ondorioz, euskarazkoen baterakidetasuna ere desnaturalizatu egin dute.
|
|
|
Bertako informazioaz gain, Euskal Herritik kanpo jazotakoaren berri ere eman behar
|
dute
euskarazko hedabideek, Politika, Ekonomia eta Mundua sailetan, batez ere. Horrenbestez, albiste horiek euskaratzeko ez ezik, euskalduntzeko ere eskatzen du Euskarazko Komunikazio Esparru autozentratuak:
|
|
|
Bigarrenik, bertako ikuspegiaren iragazkiak albiste horiek lantzera eramango ditu hedabideok, kazetaritza lasterrerako joera gaindituz, bertako ikuspegiak gertuko informazio iturriak bilatzeko eskatzen baitu. Horrenbestez, ikuspegi kopuru altuagoa, askotarikoagoa eta esklusiboa lortuko
|
dute
euskarazko hedabideek. Aldi berean, albistea osatzeko informazio elementu gehiago eta hobeak eskuratuko dituzte.
|
|
|
Gainera, herri erakundeek ez dute hizkuntzaren araberako publizitate kuotarik ezarri: Euskal Herrian erakunde publikoek zein pribatuek ez
|
dute
euskaraz iragartzeko beharrik. Aldi berean, erakundeek eurek abiatzen dituzten publizitate kanpainek ez dute euskarazko hedabideetan erdarazkoetan bezain agerpen handia.
|
|
|
Euskal Herrian erakunde publikoek zein pribatuek ez dute euskaraz iragartzeko beharrik. Aldi berean, erakundeek eurek abiatzen dituzten publizitate kanpainek ez
|
dute
euskarazko hedabideetan erdarazkoetan bezain agerpen handia. Egoera horretan eragiteko asmoz, Tokikom eko hedabideek iragarle handien publizitate bateratuetarako ahalegina egin gura dute (Fernandez Ostolaza, 2005:
|
|
2014
|
|
|
Beste gauza bat egin behar ez dena zera da, belarrimotz orojakileei kasu egitea; euskarazko hitzetan edo hitz zatietan Egia bilatzen dutenei, erlijio bat bilatzendutenei, estetika bat bilatzen dutenei. Horiek ezin hartu
|
dute
euskara hizkuntza soilmoduan. Zerbait maiuskuloa dago beti euskaran, eta horretarako, jakina, euskarazkojende arruntaren gainetik jarri behar dute erremedio gabe.
|
|
|
Hori dela-eta, interesatzen zaigu elkar eragite hori nola geratzen den ikustea, adin guztietan eta bereziki Nafarroan, eta inguruan, alegia, Gipuzkoa aldean.Izan ere, helduek harreman txikiagoa izan
|
dute
euskara batuarekin, baina, semealaben bidez eta hedabideen bidez, batez ere, izan badute. Xede hau dela-eta, gukelkarrizketa arruntetan oinarritu gara, hiztunak bi barietateen erabiltzaileak direlako (herriko hizkera eta batua), gradu desberdinetan.
|
|
2015
|
|
|
Bestetik, webeko bilaketa motorrek ez
|
dute
euskara kontuan hartzen, ez morfologiaridagokionean (euskarazko deklinazio eta inflexioak ez dituzte bueltatzen) ezta euskarazkoemaitzak soilik bueltatzeko aukera ematean (hori 40 hizkuntzentzat besterik ez dute egiten). Arazo hauek Web as Corpus hurbilpenean erabiltzen diren teknikak ezin baliatu ahal izatea ekardezakete.
|
|
|
5), erakunde publikoetatik zein herri ekimenetik sortutako komunikazioproiektuei esker. Orduztik hona asko eraldatu da euskal komunikazio esparrua, eta gaur eguninoiz baino eskaintza osatuagoa jartzen
|
dute
euskarazko hedabideek euskal hiztunkomunitatearen eskura: inoiz ez da hainbeste komunikabide martxan egon, hain esparrugeografiko zabalean eta hain euskarri, formatu eta eduki anitzekin.
|
|
|
Familientransmisio desberdinetatik at gainerat, Ipar Euskal Herriko euskararen egoera berezia da, izanhizkuntzarena orokorrean, frantses hizkuntza edo estatuarekiko duen harremana (egoeradiglosikoa eta ofizialtasunik ez), edo eskualdeen arabera duen bizitasuna. Ondorioz, haur batzukbeste batzuk baino anitzez gehiago entzuten edo bizitzen
|
dute
euskara eskolatik kanpo.
|
|
|
UPV/EHUko Itzulpengintza eta Interpretazioa jakintza arloan, euskaratik edo euskarara egindako itzulpenak aztertu dira hainbat doktore tesiren baitan (Barambones 2009; Manterola 2011; Zubillaga 2013) azken urteotan. Itzulpenek berebiziko garrantzia
|
dute
euskara bezalako hizkuntza gutxitu baten garapenean, eta itzulpen horiek ikuspuntu zientifikotik ikertzea ezinbestekoa iruditzen zaigu, hizkuntza berabultzatu eta euskal Itzulpen Ikasketen baitan aurrera egiteko.
|
|
|
Esandako guztiak laburbilduz, aztertutako datuek argi adierazten
|
dute
euskararen atzerakadabat egon dela udalerri euskaldunetan, atzerakada hori azkeneko hamarkadan gertatu dela bereziki, udalerri euskaldunen artean euskaldunenetan gertatu dela bereziki, eta horren ondorioz, muturrekogune euskaldunena agortzeko zorian egon litekeela.
|
|
|
Beste bat: , el fomento y desarrollo del uso del euskera no es competencia de los municipios?. Hainbat sententzia daude hau esaten dutenak, beraz udalerriek ez
|
dute
euskararen erabilera arautzerik.
|
|
|
Gainetik, nik goizean ez dut etortzerik izan, baina esplikatuko zuten Urquijoren demanda horiek eta hori. Udalek ez
|
dute
euskara eskumenik, Jaurlaritzakbakarrik ditu. Udal batek euskararen inguruan egin ditzakeenak, printzipioz alegalak edo ilegalakizango lirateke, ez baldin bada orain Udal Lege berri honekin aldatzen.
|
|
|
Demagun Desazkundea plataforma horretan 100 batpertsonek hartzen dutela parte, eta gure taldean 10 bat gara asko jota. Gu denok gara euskaldunak, baina gainerakoekin konparatuz, egia da euskara askok eta askok ezagutu ere ez dutela egiten, gainerakoetatik beharbada 20k jakingo
|
dute
euskaraz. Beraz, hori bada gure erronketako bat, eta nolagaiak pil pilean jarraitzen duen, ea aurrera begira zerbait gehiago egiteko kapazak garen.
|
|
|
Hala, ekoizpen propioko bideoek leku handia hartzen
|
dute
euskarazko idatzizko komunikabideetan. Informazio agentziek modu itxian sortutako ikus entzunezkoek, berriz, ez dute presentziarik euskarazko medioetan.
|
|
2017
|
|
|
Mutilek botere estatus batetik abiatzen direnez, gaztelania erabiltzeak ez die ekartzen arazo handirik. Lezo eta Pasai Donibaneko nerabeek maiz jasotzen
|
dute
euskara erabiltzeko agindua, baina, mutila izateak mutilei ematen dien posiziotik errazagoa dute agindu horri aurre egitea, batez ere, haurrei eta transmisioari oso lotuta dagoen agindua dela konturatzen direlako. Neskak, ordea, beste posizio batean daude, eta gainera, etengabe ikusi dugun bezala euskararen transmisioaren ardura emakumeengan ardaztua jarraitzen duenez, euskaraz egitearen agindua propioago sentitzen dutela pentsatu daiteke.
|
|
|
Euskaraz ekoizten duten idazle guztiak elebidunak edo eleanitzak dira, baita hartzaileak ere; biek ala biek ez
|
dute
euskarazko literatur sistematik soilik edaten, eta erdarazko sistemaeskurago dutela esanen genuke (ekoizpen kopuru eta aniztasunari erreparatuta). Itamar EvenZoharrek (1990) proposatutako literatura sistemaren eskema kontuan hartuta, eta literatur (poli) sisteman eragina duten faktoreak (erakundeak, errepertorioa, kontsumitzailea, merkatuaeta produktua) banan banan aztertuz gero, ikusiko dugu elementu bakar batek ere ez duela moduautonomoan funtzionatzen gurean, eta, batera edo bestera, beti dagoela mendekotasunharremanen bat hizkuntza/ sistema hegemonikoarekiko.
|
|
|
Partaide guztiek jasotzen
|
dute
euskarazko errefortzua% orduz astean harrera gelan. Ikaslebakoitzaren hizkuntza beharren arabera, ordu kopurua handiagoa da.
|
|
2019
|
|
|
1 irudia. Euskarako irakasleek literatura garaikidea
|
dute
euskarako klaseetan
|
|
|
1) clivage soziala eta 2) zentro periferia gatazkak eragindako jatorriaren ingurukoclivagea. Ikerketa horiek lurralde clivagearen parametroak erabiliz azaltzen
|
dute
euskararen etaboto abertzalearen arteko lotura (ik. Pallares, 2014; Llera, 2016).
|
|
|
Ikusi daiteke, helduen kasuan, euskal munduaren inguru hurbilari buruz hitz egiteko erabiltzen dela euskara Twitterren. Hau da, helduek egunerokotasuna komentatzeko kanal moduan hartzen
|
dute
euskarazko Twitter, azpitalde ezberdinak gertaera hurbilekinerlazionatuta daudelarik. Honela, nahiko modu errazean erlazionatu ahal izan dira taldeak gai zehatzekin, jarraianikusi ahal izango den moduan.
|
|
|
zenbatekoa da sare sozialen erabilera Euskal Herrian. Komunikabideek nola jokatu behar dute beste batzuen eskuetan dauden tresna horietan? Zeregin behar
|
dute
euskarazko hedabideek Facebook, Twitter edo Instagram sareetan. Galderahorien erantzunak bilatzeko abiapuntua zehazteko asmoz landu da artikulu honen muina.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian (IEH) gaur egun, irakaskuntza modelo elebidunek
|
dute
euskararen transmisioasegurtatzen belaunaldi berriei (etxeko transmisioa gero eta ahula gertatuz, EEP eta EuskoJaurlaritza, 2011; EEP, Nafarroako Gobernua eta Eusko Jaurlaritza, 2017).
|
|
|
Alde batetik, eta lehenengo galderari erantzuten, esan daiteke guraso guztiek, oro har, jarrerapositiboak dituztela hizkuntzekiko. Guraso batzuk asko markatu
|
dute
euskarak duen balioahaientzat. Hemen guraso batek galdetegian idatzitakoa:
|
|
|
Bertan, Euskal Autonomia Erkidegoko LH4tik DBH2ra arteko ikasleeneskola giroko hizkuntza erabilerak aztertzen dira; hau da, euskara eta gaztelera zenbat erabiltzendituzten eta erabilera hori errazten edo zailtzen duten aldagaiak zeintzuk diren ikertzen da. Emaitzekerakusten
|
dute
euskararen erabilera baxuagoa dela adinean aurrera egin ahala: ikasgelan LH4koikasleen %60k eta DBH2ko ikasleen %28k erabiltzen dute euskara.
|
|
|
Emaitzekerakusten dute euskararen erabilera baxuagoa dela adinean aurrera egin ahala: ikasgelan LH4koikasleen %60k eta DBH2ko ikasleen %28k erabiltzen
|
dute
euskara. Jolaslekuan ere LH4koekDBH2koek baino euskara gehiago erabiltzen dute, nahiz eta gaztelania den nagusi bi taldeetan (%59eta %76, hurrenez hurren).
|
|
|
Erizainek eta ergoterapeutak, baieztatzen
|
dute
euskaraz mintzatzean ADaz hunkitua den pertsonabatekin, kuriositate gehiago duela eta bere buruaz askoz gehiago hitz eginen duela. Pertsona erneagoatzematen dute eta eguneroko aktibitateetan gehiago parte hartzen duela sentitzen dute.
|