|
2001
|
|
|
‘Bost gara eta denok egiten
|
dugu
euskaraz, ’ dio Arantxak.
|
|
2003
|
|
|
Ez ditzakegu ere ahantz, aberria indarberritu beharrez egin lan handiak: kulturaren sailean, hor
|
dugu
euskara batuaren hazkundea, euskal irakaskuntzaren, komunikabideen eta literaturaren zabalkundea.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntza diglosiko batek, eta hori izan
|
dugu
euskararen historia luze bezain malkartsua idatzizko kultura sortu zenetik, ahozko kulturaren eta komunikazioaren eremua bakarrik du jardunbide. Jardunbide hau historia beltz horren isla izan da, menderakuntza nazional eta sozial latz baten adierazle.
|
|
|
–Azpimarratu nahi dudana da alferrik gabiltzala. Jexuxmari Zalakainek diosku?, adibidez, geure seme alabak euskaldun gisa hezi nahirik, irakasleak espainolak edo frantsesak baldin badira, edo izango balira?. 461 Irakaslearen nazio sentimenduek eragin zuzena omen dute irakaskuntzaren maila hauetan. Sentimendu horien barrunbean egositako euskaltasuna ote
|
dugu
euskarak behar duen leialtasun jarrera bermatzeko baldintza. Litekeena da, bai.
|
|
|
Haziaren izaera galbahetik pasatu dugunez, hazia erein den soroaren luze laburrak neurtzea ere baliagarria suerta dakiguke uztaren aitzin gibelak ezagutzeko. Handia, txikia, laburra... nolakoa
|
dugu
euskararen ofizialkidetasunak eskaintzen digun lur-zorua. Bada handiesten duenik gure artean, eta horien artean Mari Karmen Garmendia agertu izan zaigu, behin eta berriz, iritzi horren eledun leialenetakoa:
|
|
|
Alegia, hizkuntza politika espliziturik ez baldin badaukagu harako edo honako erabilera eremuetan zehazturik, ez ote zaio euskaltzale askori burutik zera pasatu: aizu, baina, erabilera eremu formal edo informal hartarako edo horretarako hizkuntza politika jakinik ez baldin badago araututa, zergatik ez
|
dugu
euskara erabiltzen euskararen alde gaudenok?
|
|
|
Zernahi delarik ere, poetaren ametsak beteko badira, baitezpadakoa
|
dugu
euskara jakintza eta kultura adierazpenen goi gailurretan noranahiko bihurtzea. Bazkaleku horretatik landa bizi izan da euskalduna ahozko kulturan.
|
|
|
Bihur gaitezen" equus" dalakoaren saillera. Eta ba
|
dugu
euskeraz zenbait hitz: zaldi, behor, zamari, garaño, pottoka...
|
|
|
Erriak" erruz" esaten ba du," erruzkiro" esan bear dute idazle apaintzale batzuk, politagoa delakoan edo. Okerreri oriek zearo gugandik erauzi artean, ez
|
dugu
euskera salbatuko.
|
|
|
Geroz eta aulago
|
dugu
euskera aozkoa: zenbait erri txikitan baizik ez dute aurrak eta gazteak egiten.
|
|
2015
|
|
|
Animalia bat gau-enara bataiatu
|
dugu
euskaraz
|
|
|
Tankera horretako hitzak ez dira baturako egokiak, badaudelako horiek baino eremu zabalagokoak eta ezagunagoak gainerako euskalkietan. Eta gertakari hori ere oso kontuan eduki behar
|
dugu
euskara batuari eranskinak egiteko orduan: norbere euskalkiaz gainera, hizkuntzaren osotasuna izan behar dela begien aurrean, Ipar Euskal Herria eta Hego Euskal Herria, Lapurdi, Zuberoa, Bizkaia eta Nafarroa.
|
|
|
d) Euskal dialektologian, eta euskalaritzan oro har, aurrerakada nabarmena egin da; gaur egun hobeto ezagutzen
|
dugu
euskara bera.
|
|
|
GEROago, GEROago egingo
|
dugu
euskaraz,. Herriaren errekonbertsioa, egingo denean esateak injenuitate handi bat darama...
|
|
|
Orain EAEko bost kateetatik bat euskaraz dugu. Laster 50etik edo 100etik ere bakarra izango
|
dugu
euskaraz.. Eta aurrerago ere (1999:
|
|
|
Soziologia hori faltsua da gutxienez, gaiztoa ez bada behintzat. Nola estrapolatuko
|
dugu
euskararen entzutea euskara ulertzen ez dutenetara. Nola izanen da erreferentziazko datua Egunkaria populazioaren hainbesteko batek erosten duela, esaten ez bazaigu populazioaren zer hainbestekok ez duen Egunkariaren hizkuntza ulertzen?
|
|
|
–(?) Beste urrats bat egin behar dugu orain. Komunikabideetan sartu behar
|
dugu
euskara. Komunikabide eta zerbitzu leku guztietan sartzen ez dugun bitartean euskara zertarako galdatuko du askok.
|
|
|
miatu ditugun zenbakietan, euskarazko artikulu gehienak (23) h rik gabeko gipuzkeran idatzita zeuden; asko ziren, era berean, h bako bizkaieraz idatzirikoak (18), eta baita h rik gabeko batu moduko batean idatzirikoak ere (11); azkenik, 5 artikulutako euskara eredua ezin izan dugu sailkatu, berauetan eredu eza nagusi zelako, hain zuzen (lehenengo bizkaierazko formak, gipuzkerazkoak segidan, batukoak hurrena, existitzen ez diren aditzak ondoren...). Artikulu bakarra topatu
|
dugu
euskara batuan, h eta guzti (49 zenbakian). Eta hala ere, estatistikak estatistika, irakurle batzuk kexu ziren.
|
|
|
–Gertatzen da erredakzioetako buruek erdaraz egiten dutela egunkarietan, eta haiek euskarari tarterik ematen ez dioten artean ez dagoela zer eginik. Biharko egunean bai, suposatzen
|
dugu
euskarazko berriei emango dietela berez zor zaien lekua dezisioak hartzen dituzten buruek, baina gaur arte ez da horrelakorik gertatu, gehienetan betelana eman zaigu eta ez da batere ona.?
|
|
2016
|
|
|
Euskera gaitu, osatu, batu, gaurkotu, zorroztu, eta aberastu egin behar dugu. Hau da eginkizun premiatsu bat(...) Euskera euskaldunen mintzabide nagusi billaka dedin, ordea, Euzkadi bat behar dugu, bere buruaren jabe; eta Euzkadi hortan erresuma hizkuntza egin behar
|
dugu
euskera.
|
|
|
Bigarren puntua euskararena zen. Lehen partean luze eta diakronikoki azaldu
|
dugu
euskararen alde izan zuen jarrera irmoa. Ez gara luzatuko:
|
|
|
Ez ditugu halako helburuak. Ez
|
dugu
euskara kontu identitarioekin nahasi nahi». Horrekin lotuta, hara aldarrikapena:
|
|
|
Baina Union del Pueblo Navarro izena dugu: konprenitu
|
dugu
euskara inportantea dela nafar anitzentzat, gurea dela, ez kanpoko zerbait. UPNri erran behar zaio gauzak hobeki azaldu behar dituela, erabili behar duela, propaganda gehiago egin euskaraz; esan du ez duela gaizki ikusten Tuterako batek euskara ikastea.
|
|
|
Leku horretan egin behar da ahalegina, haren ustez: «Suspertu behar
|
dugu
euskara batez ere eremu batean, non posible den benetan euskaraz bizitzea. Euskaraz bizi nahi dut utopia hutsa da Murchanten eta Iruñean, baina Elizondon ez litzateke utopia bat izan behar.
|
|
|
Batzuetan badirudi euskararen eta euskal kulturaren munduan bakoitza bere txokotxoan dagoela. Ikusten
|
dugu
euskara eta euskal kultura garrantzitsua dela, baina gure txokotik ateratzeko nagi eta nekez ibiltzen gara. Horri heldu behar diogu.
|
|
|
Oinarri oinarrian galdera bat dago: nahi al
|
dugu
euskarak gure bizitzan, gizartean, herrian egoera normal bat izan dezan, haren iraupena ziurta dadin eta euskal hiztunen eskubideak bete daitezen. Hori nahi badugu, horrek ondorioak dakartza».
|
|
|
gizarte modernoaren funtzio formalak eta ez formalak modu osagarrian eta elikagarrian garatzea. Gezurra badirudi ere, oraindik ez
|
dugu
euskara normalizazio sozialaren gurdian sartu, horrek bereziki euskarazko sozializazio bikoitza duelako neurri».
|
|
|
«Elkartzen gara, eta harreman ona dugu. Denok aritu nahi
|
dugu
euskararen alde», nabarmendu du Bethartek. Bakoitzak baditu bere egitekoak, Lopeperen esanetan:
|
|
|
«Erabilera alderdikoian maila diferenteak egon dira. Abertzaletasunean askotan hartu
|
dugu
euskara ikur moduan, gurea baino ez balitz bezala. Horrek lotura dauka abertzaletasunak euskara biziberritzeko izan duen konpromiso sendoarekin.
|
|
|
Egongo dira soldatak izoztuta, ez dituzte hutsik geratzen diren lanpostuak beteko, baina jarraituko dugu Berria jasotzen, euskaltegiak zabalik izango ditugu ordutegi osoan... Horri esker ere ekarri
|
dugu
euskara dagoen tokira». Babesari buruz mintzatu da Mendizabal:
|
|
|
«Guretzat Kataluniako egoera paradigmatikoa da. Katalanekin alderatuta, beti izan
|
dugu
euskara uzteko joera; bi hizkuntzako harremanetan, euskara utzi, eta gaztelaniaz egiten dugu. Katalanak miresten ditugu katalanez egiten dutelako.
|
|
|
Hori diogun unetik euskarak ez du etorkizunik Interneten. Sinetsi behar
|
dugu
euskara Interneten komunikatzeko baliotsua dela, eta hartzailearentzat garrantzitsua dela bere hizkuntza erabili ahal izatea nabigatzen duenean. Beldur hori gainditu beharra dago».
|
|
|
Zure bertsotan goretsi duzun «Herria eta Hizkuntza.» Obratu nahiz muntatu
|
dugu
Euskaraz irakaskuntza. Ikastegitik gizarteraino Doa gure esperantza?
|
|
2017
|
|
|
Euskaldun izateko era arduratsuak, ekintzaileak, konprometituak148 aska gaitzake gauden atakatik, ez hala moduzko euskalduntasunak. Identitate borrokaren testuinguru politiko eta nazional zabalean txertatu behar
|
dugu
euskararen eta euskaldunon arazoa. Zimmermann-en iradokizuna berez mintzo zaigu:
|
|
|
Baliabide ideologikoak oinarrizko laguntza dira nazio linguistikoen arteko borrokan legitimazioaren suziria pizturik mantentzeko. Egoera soziolinguistikoen deskripzio zehatz doituak batere kalterik egiten ez badigu ere, oroz gain, kapital ideologikoa behar
|
dugu
euskara dagoen atakatik ateratzeko. Borroka grinak eramango gaitu, eramatekotan, gaurko euskalduntasun akademiko329, etniko, sinboliko eta minorizatutik euskalduntasun nazionalaren funtzio eta estatusa lortzeko abagunera.
|
|
|
Euskal kultura erdaraz egin baldin badaiteke, zertarako behar
|
dugu
euskara. Kulturaren kontzeptua bizitzaren zentzua zedarritzen dizun adieran hartuta, euskal kultura, edozein hizkuntzatan?
|
|
|
203. XXI. mendearen hasiera honetan euskarak lanerako hizkuntza gisa duen balioa hutsaren hurrengoa da. [?] Nola bihurtuko
|
dugu
euskara euskaldunez osatutako gizartearen hizkuntza nagusia, lanerako hizkuntza gisa baliorik ez duen bitartean??. Patxi Saez Beloki,. Elefantea ikusi?, http://www.erabili.eus/,.
|
|
|
euskarak zer nolako lekua izango du? Eta zertarako behar
|
dugu
euskara??. Jarraian beste galdera hau erantsiko die aurrekoei Jausorok:
|
|
|
Batzuetan suposatzen den jarrera euskaltzale eta politikoaren simetria, batik bat euskara/ abertzaletasun/ hizkuntz erlatibismo berdinketa, inoiz ez da egon gure artean. Ikastolen edo euskararen batasunaren inguruan mugitu den jendeari behatzen badiogu, kointzidentzia hagitzez handiagoa sumatuko
|
dugu
euskarari buruzko pentsaeran hizkuntza nazional gisa (horregatik batu eta normalizatu beharrekoa), haien ideia politikoetan baino. Pentsaera diferenteetako jendea egon da Batuaren kontra:
|
|
2019
|
|
|
Hizkuntz Eskolako Euskal Kultur Astean berak gauzak programatzeko eginiko esfortzuak bertan behera geldituak zirela denak, beste irakasleen botoekin aurrera atera ziren ekimen guztiek bertsolaritzarekin zerikusia zutelako. Azkenean unibertso ongi itogarria bihurtuko
|
dugu
euskararena, bere espresio ez gorena, ia bakarra baizik bertsoa baldin bada. Argumentazioa auto betetzailea da:
|
|
|
argitaletxea10 Deia, zer eta, garaian (eta egun ere) agerikoa zen hutsune bat betetzeko asmoa zuen liburu baten harira: . Transfeminismoaz aritu nahi
|
dugu
euskaraz?. Horretarako, pentsalari zein kolektiboen lanak, ponentziak eta artikuluak itzuli eta publikatu nahi zituzten.
|
|
|
10 Joxerra Garziari hitzaldiaren izenburua lapurtuta: . Ze kristo, arraio, demontre egin behar
|
dugu
euskararekin. Eta euskal kulturarekin??.
|
|
|
(Burlata) Denbora aurrera doan heinean gutxiago erabiltzen dut euskara, nire lagunek gazteleraz ikasten dutelako eta gaur egun ez
|
dugu
euskaraz hitz egiten?
|
|
|
Ez gara ari mestizaje prozesu batez, gazteleratze edo frantseste prozesu batez baizik, hizkuntzaren desegituratzea ekar dezakeena. Ez dut tonu alarmista hartu nahi, baina kontziente izan behar
|
dugu
euskara bezalako hizkuntzek bizi dituzten eraldaketa prozesuen jatorriaz, mekanismoez eta izan ditzaketen bilakaerez eta arriskuez. Gaztelaniak eta frantsesak ez dute biziraupena arriskuan; hizkuntza gutxituok bai.
|
|
|
Hurrengo hamarkadetarako erronka behinenak ditu hor euskalgintzak. Euskararen normalizazioari zabaltzen zaion fase berri honetan, bi esparruotan jauzi historikoa eta masiboa emateko premia
|
dugu
euskararen erabilerari dagokionez.
|
|
|
Bigarren edizioak aukera berriak sortaraziko ditu, jada martxan dauden dinamikak indartzeko bidea eskainiz. Era guztietako entitateetara zabaltzeari esker, urrats garrantzitsua eman ahal izango
|
dugu
euskararen biziberritze prozesuan eta gure eragin esparrua zabaldu.
|
|
|
Hizkuntza normalizazio prozesuen aurka dauden edo oso kritikoak diren sektoreen aldetik, askotan entzun izan
|
dugu
euskara inposatzen ari garela eta herritarrak ezin direla euskara ikastera edo erabiltzera behartu, nahiz eta ahots horietako askok, ondoren, fermuki defendatu estatu hizkuntza(, hizkuntza komuna, kontzeptua erabili ohi dute) nonahi eta nolanahi erabiltzeko eskubidea, inoiz aipatu barik gaztelaniaren edo frantsesaren ezagutza legez ezarrita dagoela:
|
|
|
–Euskarazko jarduna beharrezko edo lagungarri deneko jardunguneak, gizataldeak, harreman sareak eta situazioak indartu behar dira. Euskara beharrezkoa den lekuak baldin badaude, euskara batua indartuko da; bestela, behar ere ez
|
dugu
euskara batua?.
|
|
|
Euskal herritar gehiago erakarri nahi
|
dugu
euskarara, erabilerara eta kulturara.
|
|
|
Uste
|
dugu
euskararen eremuan, zoru komuna, zabaldu eta eraiki daitekeela, bai gizarte mailan eta bai maila politikoan, non urte hauetako guztietako desberdintasunak eta diferentziak beste maila batera eraman eta beste era batera eztabaidatu daitezkeen.
|
|
|
Eta orduan galdetuko dute: . Denek jakinda erabiltzen ez badute, zertarako jarraitu behar
|
dugu
euskaraz ikasten??. Bilakaera horrek, Irlandako gaelikoaren bidean jarriko luke euskara.
|
|
|
Gipuzkoa
|
dugu
euskararen lurralderik sendoena. Gipuzkoarron erantzukizuna da, hizkuntza normalizazioari dagokionez, Euskal Herri osoarentzat adibide aurreratua eta motorra izatea, gure arnasguneak zainduz eta euskararen irradiazio gune bihurtuz.
|
|
|
Botila erdi hutsa ikusten dugu, aldiz, honako aspektuetan: ez da lortu hurrengo belaunaldiak osorik euskalduntzea, ezagutzaren eta erabileraren arteko tartea gero eta handiagoa da, ofizialtasunik ez
|
dugu
euskararen eremu geografiko osoan, ofiziala den eremuetan ere hizkuntza eskubideen urraketa sistematikoa da, euskarari balio sinboliko ideologikoa ematen zaio baina balio praktiko funtzionala gaztelaniari, frantsesari edo ingelesari, kode nahasketarako joera hedatu da, hizkuntza gehiago garatu da eremu formaletan informaletan baino. Bi hitzetan:
|
|
|
Ez
|
dugu
euskararen ofizialtasunik berehalakoan lortuko. Hain dira mandomulak gure jakobinoak!
|
|
2020
|
|
|
Hor
|
dugu
euskarazko herri ekimeneko hedabideek egindako ekarpen ikaragarria. Egungo testuinguru gorabeheratsuan, haien funtzio sozial garrantzitsua betetzen jarraitu dute euskarazko informaziorako eskubidea bermatuz.
|
|
2021
|
|
|
– Ez du zertan egon eta zorionez ez dago euskara batuaren eta euskalkien arteko inolako lehiarik, elkarrekin lortu
|
dugu
euskara batzea eta elkarrekin lortuko dugu euskara zabaltzea ere. Ez nuke nahi euskararen inguruan gehiegi luzatu –hau literaturari buruzko testua da, ez euskararen ingurukoa–, baina ondo esplikatu nahiko nuke parte hau.
|
|
|
– Ez du zertan egon eta zorionez ez dago euskara batuaren eta euskalkien arteko inolako lehiarik, elkarrekin lortu dugu euskara batzea eta elkarrekin lortuko
|
dugu
euskara zabaltzea ere. Ez nuke nahi euskararen inguruan gehiegi luzatu –hau literaturari buruzko testua da, ez euskararen ingurukoa–, baina ondo esplikatu nahiko nuke parte hau.
|
|
2022
|
|
|
Ikastola martxan zegoen ordurako, ez da izan aurreko belaunaldietan bezala. Inguru euskalduna eta euskaltzalea daukat, familia, bikotekidea, beti hurbil eduki
|
dugu
euskara. Haurtzaindegian erdaraz egiten zuten, baina euskaraz bazekiten, eta haurrari euskaraz egiten zioten.
|
|
2023
|
|
|
" Hemen ez dago zentro dramatiko nazional bat, ez dago zentro publiko bat, eta hor galtzen
|
dugu
euskara aldetik ere", dio Aizpeak. " Hemen beti bi hizkuntzatan sortzen dugu, eta gaztelaniara egokituta, ze aktore batek maiz bi hizkuntzatan egin behar du lan, eta horrek asko kezkatzen nau.
|