|
2000
|
|
|
21 artikulua. 1 Pertsona orok
|
du
bere herrialdeko gobernuan parte hartzeko eskubidea, zuzenean nahiz libre aukeratutako ordezkarien bitartez.
|
|
|
Txemak galdu egin
|
du
bere betiko neska laguna, Eider, auto istripu batean. Hura ahaztu nahi eta ezinik dabilela, Eiderrek aurreko urtean Irlandara egindako bidaiaren egunkari bat topatuko du Txemak, klabe sekretuz babesturiko disketean.
|
|
|
Izan ere, Nafarroaz eta katolikotasunaz aritu zen apeza, eta Nafarroak izan zuen suerteaz, noiz eta Fernando Katolikoak erresuma bereganatu baitzuen eta Jainkoaren erresuma are handiagorako irabazi; eta erran zuen: " Herri bakoitzak
|
du
bere salbatzailea, eta, hala, Fernando Katolikoa izan zen Jainkoak nafarroi igorri zigun salbatzailea, Na farroa protestantismoaren atzaparretarik libratzeko eta zerurako bidean jartzeko".
|
|
|
gure arbasoek ez zuten asmatu, eta ez ziren egon beharreko tokian egon... Eta bere tokian ez dagoenak faltatzen du, eta bere faltaz lohitzen
|
du
bere burua, eta lohitzen ditu ondokoak ere. Eta hori ere aitortu beharra dago, eta bertze guztia gure burua engainatu nahi izaitea da, nola engainatu nahi izaiten baitzuen gure aita hil berriak, Jainkoak zeruan izan dezala.
|
|
|
Eta halaxe bereganatu zuen egun batean Lutherok jaun Joanes Etxegoien, urroztarren dorretxeko jauna —prozesu honetako akusatua eta herri honetako semea—, haren txakurraz baliaturik eta txakurraren baitan sarturik, engainamenduaren aitzinatzeko eta halakatzeko, maliziarik maliziatsuenaz. Baina deabrua etxean zuenak aitortu
|
du
bere falta, eta sendatzeko bidean jarri da. Eta, bere gaztigua eta penitentzia bete dezanean, etorriko da, guztiz, bide onerat, eta geure artaldekotzat hartuko dugu, zeina baita jende onest eta prestuarena:
|
|
|
—Gauza batzuk aldarazi nizkion —hura beti mintzo— Ispilua, berriz —beira puska eskerga seinalatu zuen—, ez nuen lortu hemendik eramatea. Ximurrak ikaragarri maite
|
du
bere burua ikustea larrutan ari denean.
|
|
|
—Beti hartzen
|
du
berak? —galdegin nuen bat bateko isiltasuna urratze aldera.
|
|
2001
|
|
|
Tasioz ez da inor ohartu, dena den. Isilean, atzealdeko txokoan esertzeko arreta edukitzeagatik zoriondu
|
du
bere burua. Izan ere, dagoen tokitik kafetegi guztia ikus dezake baina gehienentzat ezkutuan geratzen da hala ere.
|
|
|
Eta horretaz guztiaz pentsatzen, nekea eta treneko epeltasuna tarteko, lo hartu
|
du
berak ere. Koadernoa bular gainean irekita duela.
|
|
|
Baina ezin izan
|
du
bere galdera bukatu. Une horretan Arantxa negar batean hasi da izan ere.
|
|
|
Bakarrik etortzen da beti. Pauso lasaiz barrara hurbildu eta ezer esan gabe itxaroten
|
du
berarengana etorri arte. Kafesne bat eskatu eta atzealdeko mahaian esertzen da orduan.
|
|
|
Zer daukak ba egiteko, oihartzun egin du lagunaren galderak bere garun alkoholez blaituan, errepidea gurutzatu eta izkina okertzen duen bitartean. Ba ez zekiat, erantzun
|
du
bere buruarekin ozen hitz eginez eta ondoko ezkaratzean eskusartzen ari den bikote bat izutuz. Zerbait, detektibeek beti izaten dute egiteko garrantzitsuren bat eskuetan, filmetan ikusten da hori.
|
|
|
Azkenean, baina, espero zuen fruitua eman
|
du
bere mozorroak eta atea beldurrezko filmetako kirrinka eginez ireki da, ñiiieeek. Zer da mehatxukor bat jaurti dio orduan Armendarizen amak, zabaldutako zirrikituan erdi ezkutatu erdi azalduz.
|
|
|
Gauza pixka bat deskontrolatzen ari zaiola pentsatzen hasi da Tasio. Arantxaren kontura itzuli nahi
|
du
berak. Pisura lehenbailehen aldatzeko asmoa zuen berak orduan.
|
|
|
Axkueren etxeko txirrina jo eta bere penak kontatu dizkio igogailuaren zain dauden bitartean. Egun txarra izan omen
|
du
berak ere lanean. Herriko ikastolan euskara irakasten du Jonek.
|
|
|
Antsikabe, anbulantziaren aurrean hara eta hona bizkor dabiltzan ertzainei begira geratu da Tasio. Hauek horrelakoetara ohituta egongo dituk, egin
|
du
bere artean, egin beharreko guztiak nolako hoztasunez burutzen ari diren miretsita. Aurrealdea erabat txikitutako autoa aztertu.
|
|
|
Irribarre mingots batez bere buruari iseka egin dio, institutu garaian, ikasle ziztrin bat baino ez zela, zituen hainbeste eratako ametsez oroitzean. Orain dela asko zen hori ordea, egin
|
du
bere artean. Michael Jackson oraindik beltza zenean.
|
|
|
Lehengoan kalean bezala. Hobe horrekin burua berotzen ez hastea hala ere, egin
|
du
bere artean Tasiok. Horrelako neskak okupatuak daude beti.
|
|
|
Batzuetan eztabaidan aritzen gara, nori gustatzen zaion egurra gehien, berari ala niri. Interes kulinarioak mugitzen
|
du
bera. Kalera irteteko esaten diot nik askotan, mundua ezagutzera.
|
|
|
Egia esan, eskolako bere lagunik kuttunenek ere ez dakite Delhiko auzo gorrian, Swami Shradhaman Margen, bizi dela. Auzo hori jendeak ezagunago
|
du
bere aspaldiko izenarekin: G.B. Road.
|
|
|
Seitik batek ez du bizitegirik. Jende asko eta askok espaloietan
|
du
bere egoitza. Hortxe egiten du lo.
|
|
|
Gero eta atzerritar gehiagok agintzen
|
du
bere errautsak Ganges ibaian barreiatzeko.
|
|
|
emakumea ezkontzen denean bere buruaz ahaztu behar dela. Ez
|
du
bere buruaz axolatu behar, senarraz, haurrez eta etxean bizi direnez baizik. Horien ona bilatu behar du.
|
|
|
Senarrak, baina, emaztea etxeko zulo bazterrean egon dadin gogo badu, nehor ere ikusi gabe, honek ez
|
du
bere burua agertuko. Zenbait etxetan emaztea hilobi barruan sartua bezala bizi da.
|
|
|
Senarrak zazpuzten badu, emazteak ez
|
du
bere etxera joaterik. Etxean ez lukete onartuko.
|
|
|
‘Zer pasatzen da ba? ’ galdetuko
|
du
berak.
|
|
|
‘Orduan, zerbait pasatzen da eta hobe dut hemendik alde egin, ’ esango
|
du
berak.
|
|
|
‘Eta Goio? ’ galdetu
|
du
berak atea zabaltzean eta atearekin besoak.
|
|
|
Etxeak, palmondoaren ordez beste ia edozein zuhaitz balu alboan, euskal mendi magaleko baserria emango zuen. Belardian zehar cowboy itxurako gizon bat doa oinez, western batetik ateratakoa ematen
|
du
bere sonbreiruarekin, bere alkandorarekin, bere bakeroekin eta bere uhalezko gerri kartutxeran daraman errebolberrarekin.
|
|
|
‘Swen Foyn, ’ aurkeztuko
|
du
bere burua, bostekoa emanez.
|
|
|
Izenak aipatzen hasi da. Erizainak, izena aipatu eta, irrikaz luzaturiko pazientearen eskuak jaso
|
du
bere gutuna.
|
|
|
‘Kiowak! ’ esango
|
du
berak. ‘Ezkutatzeko ditudan paperak hire logela horretan gordetzen ditiat.
|
|
|
‘Nik ez dut ideologiarik, ’ esango
|
du
berak, ‘Jan Amos Comeniusen pansofia erreferentzia duen giza omniszientziaren eskema single eta zabalean oinarritzen naiz... ’
|
|
|
‘Orain, badakizu zer pasatzen zaion? ’ dio zipoteak bere ingeles lainoan. ‘Ez
|
du
bere burua ezagutzen.’
|
|
|
‘Clint Eastwoodek pelikula hartan esan zuen bezala esanda, ustea ipurdia bezalakoa da, bakoitzak
|
du
berea... ’
|
|
|
‘Izoztu egin da, baina itsasoaren mugimendua nabaritzen da, ’ esango
|
du
berak.
|
|
|
Eta gero baten batek esango
|
du
berak ere beldurra diela arratoiei, izan zitezkeen animalia erraldoien miniatura direlako.
|
|
2002
|
|
|
Zakurrak, bere barrutian ez badago, arriskua ikustean, nagusiarengana itzultzen
|
du
bere burua, haren jokabidea ikusteko. Batzuetan, ordea, beldurtia baldin bada, ihes egingo du.
|
|
|
Nagusiak basurdeari aurre egiten badio, berak ere bai. Zakurrak, arriskuetan, nagusia baitan
|
du
bere fidantza guztia.
|
|
|
Zakurrak ez
|
du
bere barrutian kanpoko zakurrik onartuko. Arras dira jeloskorrak.
|
|
2003
|
|
|
Hark ere erran baitzuen: Izaki orok gura
|
du
bere izatean irautea.
|
|
|
Kontzilioko eta diosesako beste gora-behera guziek baino griña gehiago emaiten dako, eskualdun zonbaiten politikak?: ez
|
du
berak aitortzen, bainan jateko artetik sujet hori du gehienik aipatu. Eskualdun gazteria arrunt nahasten hasia omen da; funtsean Lafitte bera arras errebelatua dauka!
|
|
|
Eta, hain zuzen, san Tomas Akinokoak ezin hobeki idatzi
|
du
bere Teologia Bilduman (II II, q.2, a.9) Ipsum autem credere est actus intellectus assentientis veritati divinae ex imperio voluntatis a Deo motae per gratiam.
|
|
|
Jakizue beraz, Jainkoaren lehen manamenduak eragozten diola idolatria kristau orori. Mende bakoitzak baditu ordea bere idoloak eta, gure mende honek Estatua
|
du
bere idoloa. Ez zarete arauz nehoiz belaunikatuko Estatuaren aitzinean!
|
|
|
Hori bera euskaraz erran nezake: . Eliza ez da mugatzen hartatik ageri den horretara, baina hartatik ageri den hori, ezin
|
du
berak nehondik ukatu. Behariek ikusten dutena ez da bereizten ahal, izatez den hartatik:
|
|
|
ez dute txirrinik jotzen, ez aterik kolpatzen, ozta ozta ukitzen dute behatz koskoekin atea, baldin aurreikuspen guztien kontra senarrak zabaltzen badu desenkusaren bat aipatu ahal izateko, eta modu berean ateratzen dira goizeko ordu txikietan, zaratarik gabe, atalburuan musu presakor bat eman ondoren; hurrengo hitzordura arte indarrak pilatzeko balioko dien musu labur baina indartsua etenik sartuko da gizonezkoa igogailuan (jaisgailu izango da ordu horietan) eta geratuko zaio emakumea begira, itxoiten geratzen diren emakumeek duten otzantasunarekin, esku bat ateko sarrailan eta bestea paparrean, bularrak doi doi estaltzen dizkion bataren solapak bilduz. Emakumea ohearen magal epelera itzuliko da gero, gizonak han utzi dituen azken aztarnen bila, eta gizona gauaren altzo hotzean galduko da, soinean emakumearen lurrina daramala, eskuetan oraindik sexuaren usain garratz eta sarkorra, ahoan karminaren tejoa, eta espaloiko galtzada zapaltzean berriro gizonen mundura itzuli dela ohartuko da eta pozik aurkituko
|
du
bere burua, pozik emakumearen besarkadatik aske bere kontura pentsatzeko eta gogoeta egiteko astia izango duelako. Gizonok ez dakigu zergatik den horrela, baina neuk ere behin baino gehiagotan sentitu izan dut, batzuetan kontzientzia txarrarekin izan bada ere, bozkario hori.
|
|
|
Gureak ere –zioen artikuluak– bere buruari itzal egingo dion fantasma bat asmatu du. Erbesteraturik bizi izan da geure artean, bakardadearen dolarea estutuz egin
|
du
bere literatura eta sinadurarik gabe, umezurtz, munduratu dituen liburuek jitoan doazen uharteen edertasuna dute, inorenak edo inongoak ez zirelako beharbada. Utz dezagun bere hilotza bakean eta ez gaitezen haren zatiak biltzen ahalegindu herriko parkeren batean harrizko irudi bat egiteko, gure bihotzetan bere obraren distirak argi egiten digun bitartean behinik behin".
|
|
|
Nik neure artikuluan, Thomas Pynchon idazle iparramerikarrarekin alderatzen nuen gurea. Nobelagile hau 1937an jaioa dela bakarrik dakigu eta ez du elkarrizketarik ematen, ez
|
du
bere liburuen promozioan parte hartzen. Idaztera bakarrik dedikatzen den idazlearen paradigma eta eredu da.
|
|
|
Bere pertsonaiak ez dira, noski, gordelekuetan bizi, salbuespen bakanetan izan ezik, baina han hartzen dute atseden, han bilatzen dute babesa, han sentitzen dira beren aisiara. Bere nobela labur bateko protagonistak, esate baterako, gerrako frontetik ihes egin eta baserriko kupel batean gordeko
|
du
bere burua. Gauez bakarrik aterako da pixka bat egurastera.
|
|
|
Ez al da, bada, berea ipotx baten borroka, don Justiniano eta Easaren indar erraldoiekin parekatuta? Eta, hori egia bada, ez al
|
du
bere amak zerbait gehiago merezi. Baina, ama maite duen arren, justiziaren idealak ere maite ditu, eta ez du zergatik maitasun bat beste maitasun baten kontra jarri...
|
|
|
" Azpildarrek alkatearen dimisioa eskatzeko eskubidea dute, haren jokabidearekin ados ez badaude. Horretarako, baina, bitik batek gutxienez erakutsi behar
|
du
bere desadostasuna. Ondoren, beste elekzio batzuk eginen dira".
|
|
|
" Azpildarrek alkatearen dimisioa eskatzeko eskubidea dute, haren jokabidearekin ados ez badaude. Horretarako, baina, bitik batek gutxienez erakutsi behar
|
du
bere desadostasuna. Ondoren, beste elekzio batzuk eginen dira".
|
|
|
" Azpildarrek alkatearen dimisioa eskatzeko eskubidea dute, haren jokabidearekin ados ez badaude. Horretarako, baina, bitik batek gutxienez erakutsi behar
|
du
bere desadostasuna. Ondoren, beste elekzio batzuk eginen dira", zioen Azpilgo lege zaharrak.
|
|
|
Bereziki kaktusak. Urik gabe bizitzeko eta birsortzeko gai den landarearen parekoa izan nahi
|
du
berak ere. Indartsua, babestua, inoren menpekotasunik gabea.
|
|
|
Denbora barruko haserreak baretzeko, zalapartak eta iskanbilak isiltzeko, lasaitzeko. Denborak egingo
|
du
bere lana, ikusiko duzu.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntzaren zer nolakoa tresna izaerara murrizten duen ikusmolde honen sustrai historikoak Antzinako Greziaraino iristen direla genioen gorago. Bide luzea egin
|
du
beraz giza kulturaren historian ikuspegi honek, orain bere oinarri sendoak kolokan jarriak izanagatik. Horregatik, besterik gabe, goazen erro historiko sakon horien berri ematera, auziaren luze zabala bere testuinguru egokian kokatzeko.
|
|
|
Plurilingües eran igualmente clérigos, notarios, escribanos y otros profesionales?. Hori esan ondoren, era honetara bukatzen
|
du
bere azalpen saioa: –En la estimación general, el euskara servía como instrumento de relación oral, en el entorno familiar y popular.
|
|
|
Herri identitateari buruzko ikuspegi esentzialista orok berekin dakarren zama ideologikoa bizkarretik astinduta, ez da ulertzekoa nola joan daitekeen beste muturreko burugabekerietara auzi hauek tratatzeko orduan. Orekaren zentzumena galduxea duenak, muturrik muturrenean aurkitu bide
|
du
bere gogamenerako bazka.
|
|
|
Hainbatetan eta hainbatetan, hainbatek eta hainbatek, euskararen zoriaz hitz egiten dizunean ez du ematen, itxura batean behintzat, bere eta nire egoeraren zoriaz mintzo denik, gugandik landa dagoen landare baten antz handiagoa hartzen baitiozu euskararen auziari. Euskalduna, ordea, euskalduna den neurrian, euskararen soroan landatutako izakia da, eta haren ongarriak garatuko
|
du
bere euskaltasunaren neurria.
|
|
|
Euskararen aldeko politika behar beharrezkoa dugun bitartean, euskararen politizazioa euskalgintzaren areriotzat daukagu.178 Euskalgintzak ba omen
|
du
bere ideologia eta politika, baina jarduera alor hori ez omen da ideologizazioaren zurrunbiloan ito behar. Kontzeptu hauen arteko mugarri bereizgarriak daude jokoan, bakoitzari darion esanahi jakinaren eta zehatzaren erabilera egokia edo aldrebesa.
|
|
|
–Euskara nazionalismoaren beharrean gertatu izan da, nazionalismoa euskararen beharrean bezala. Euskarak argudio nagusietakoa eman baitio nazionalismoari ideologikoki bere burua justifika zezan; baina euskarak nazionalismoaren babesa behar izan du, haren eskutik jaso
|
du
bere fikzioaren justifikazio ideologikoa. Euskarak behar izan du, edo behar zuela uste izan du, nazionalismoak eskaintzen zion konpromezu politikoa?. 184
|
|
|
Kate motzean lotuta dagoenak nola ikusten ote
|
du
bere burua. Eta nola ikusten du hori bere jabeak?
|
|
|
Gutxiespenaren gaitzak jotako kidea maizenik egoera gutxituaren ondorioak onartzeko prest dago, menderatzailearen esanak betetzeko mentalitatea nagusitu baitzaio buruan. Makurkeria horren ondorioz, nolabait ere, euskararen balizko estatus lekunea murrizteko joera izango
|
du
bere baitan. Horrelako zerbaitek esanarazi ziezazkiokeen Villasanteri, beharbada, hitzok:
|
|
|
Horra bada zertan den euskararen kinka: gutxitua denean, halakoari dagokion lekuan dagoelako, ezin
|
du
bere inguruan ardaztu euskal herritar guztien borondatea. Haatik, gehiengoaren mintzabidea izan zenean ere gauza bera gertatzen zitzaion; baina, orduan, boteretsuen hizkuntza ez zelako.
|
|
|
Nazio eta herri ukatu eta oinperatu bateko herritarren sindrome zantzuak aletzen aritu gara. Aipatu dugunez, herritar horrek jasan duen akulturazio prozesuak barru barrutik suntsituta uzten
|
du
bere duintasunaren muina. Arrazoi du Antxon Mendizabalek, zalantzarik gabe, haren ezaugarri muina izendatzerakoan, besteren mirabe izateko daukan joera nabarmentzerakoan:
|
|
|
Hemendik aitzina ere, dirudienez, antzera: . Euskarak aurrera egin behar
|
du
bere etorkizuna botere politiko eta ekonomikotik zintzilik egon gabe?. Esandakoa:
|
|
|
Politikaren eta kulturaren arteko elkarreraginean, euskal politika nazionalak zer lehengai landu behar
|
du
bere ibilbidean. Euskalduna ez den errepublikak zertarako balio digu euskaldun bizi nahi dugunoi?
|
|
|
–Bistan da, hizkuntza horietako bakoitzak (euskara, gaztelania/ frantsesa eta ingelesa) funtzio desberdinak izango dituela: bakoitzak erabakiko
|
du
bere famili bizitza garatzeko zein hizkuntza nagusiki erabiliko duen, gizarte, kultura eta ekonomi bizitzan bat baino gehiago erabili ditu?. 362
|
|
|
Larri ibili! Bai, bizitza ekonomikoaren hizkuntza izaerak gure bizitza soziolinguistiko osoaren baitan ezer gutxik bezala taxutzen
|
du
bere eragin indarra.
|
|
|
–Familia bidezko transmisioa hautsia da eta euskararen praktikak mugak dauzka, euskaldun direla dioten taldeetan berean. Oro har euskaldunak konfiantza gutxi
|
du
bere hizkuntzaren baitan. (...) Errebendikazio teorikotik praktikarako urratsa nekez egiten dugu euskaldunek, bitartean errealitatea den bezala onartu behar baita?. 605
|
|
|
Bestea, ezezaguna, ez badute euskaldun bezala identifikatzen, euskaldunek gaztelania erabiliko dute interakzio hizkuntza gisa. Identifikazio honetan elementu ez linguistikoak kontuan hartzen dira; azken hauen artean itxurak garrantzia
|
du
bere eraginagatik: euskaldun itxura duenari euskaraz egingo diote; alderantziz, erdaldun itxura due nari gaztelaniaz.
|
|
|
Hizketan egitea zerbait egitea delako, eta zerbait hori ez da norbanakoen esparru psikologikoan agortzen den egitatea. Komunikazioaren izariak gizataldea
|
du
bere jardunaren berezko lehengaia: nolabait esateko, hizkuntzaren erabilera banakoa talde jakin batean gizartekotzeko bidea da, gizaki bihurtzen duen gizarte ekintza.
|
|
|
Euskararen defentsan, Zeruko Argia, 1977/7/10 Orobat, ikus Gurutz Larrañagaren kritika hau: . Euskaldunak ez
|
du
bere burua alfabetatugabetzat jotzen, eta ez du euskal alfabetatzea planteatu ere egiten. Euskararen indartzea eta berreskuratzea erdaldunen bizkarrera botatzen du?.
|
|
|
Euskararen indartzea eta berreskuratzea erdaldunen bizkarrera botatzen du?. Euskaldunak ez
|
du
bere burua alfabetatugabetzat jotzen, HABE, 1988/5/15.
|
|
|
Totalitarismoaren herrak eta gorrotoak ez du mugarik. Eskolak ezin
|
du
bere altzoan onartu eskolatuak izango diren haurren nortasuna. Euskal nortasunaren aurkako jazarpenean maisu maistra anker eta bihozgabeen eskuetan zeuden euskal umeak, bakar bakarrik, guraso eta herritarren onarpenarekin, azken hauek etsiak baitzeuden gauza batez:
|
|
|
Agerian dagoenez, ez dugu oso atzera ere jo behar eskola espainolaren eta frantsesaren arantza sentitzeko. Arantza horrek eragindako mina atzo arteko belaunaldiak jasan
|
du
bere bihotz gorputzetan. Hizkuntza ordezkapenaren uhina baserri zulo eta auzo bakartuetara iritsi den honetan bakarrik nagusitu da erabat eta osoki elebitasunaren erreinua euskal lurralde osoan barrena.
|
|
|
Euskal nazioaren hizkuntzak berritzeko ahalmenak ahituak zituen guneetan jaiotako euskal herritarra erdal giroan hazi eta hezi izan da nahitaez. Hizkuntza eta kultura giro horrek zizelkatu
|
du
bere nortasun antropologikoaren irudia. Zizelak eta irudiak ahotan hartuak ditugunez, eskultore baten hizkuntza bizipenak aipatuz has gaitezke nahi baldin bada.
|
|
|
Eta euskalduntzen ari denaren lotsa, zalantza, beldur eta toteltasuna nabari zaizkio. Lortuko ote
|
du
bere helburua. Euskaldunduko ote zaigu guztiz eta sakonetik?
|
|
|
euskararen ofizialtasunak daukan izaera subjektiboa. Bai, Iñaki Lasagabasterrek Lopez Basagurenen pasarte hau jasotzen
|
du
bere lan batean, eta ez da, nire ustez, argibide makala euskarari gertatzen ari zaionaz jabetzeko: –Los derechos lingüísticos se configuran así como derechos públicos subjetivos de carácter ordinario, exigibles por los ciudadanos frente a los poderes públicos, pero para los que no se articula ninguna vía privilegiada de defensa jurisdiccional ni ningún límite al legislador?. 275
|
|
|
–Ala nahiago dugu pentsatzea halako hitzarmen unibertsala dagoela gure hizkuntzaren kontra?? Gimenezek oso besterik uste badu ere, ideia hori inkontzientearen zirrikituetan barrena itzuri zitzaionean, dagoeneko ukaezina den hitzarmen totalitario baten ukapena egiten
|
du
berak nahi gabe. Ez dago esan beharrik, bistan denez, delako hitzarmen hori ez duela inork inon sinatu, honekin edo harekin, munduan diren hizkuntza eta kultura gehienen, hiru milatik lau milako tarte horretan dabil etnozidio unibertsalaren luze laburra?
|
|
|
Ea, bada, behingoz, gure gogo mehartasunak pittin bat zabaltzen ditugun, eta gauza hauek era naturalean hartzen hasten garen. Izan ere, euskaldunak zergatik galdu behar
|
du
bere gutasuna bere herrinortasunaren araberako erreferentzia sisteman bizi nahi baldin badu. Alegia, erdaldunak zergatik ez du egin behar dagoeneko euskaldunak egina baino eginago daukan urrats bat:
|
|
|
Bazkaleku horretatik landa bizi izan da euskalduna ahozko kulturan. Hain zuzen, herri kulturaren landa izan
|
du
bere bazkaleku bakarra bere historia malkartsu eta liluragarrian. Orain, ordea, hil edo biziko aukera egiteko unea heldu zaiolarik, hor dabil unibertsitatearen atarian ate joka, erdi barruan erdi kanpoan, euskaltzaleen ongietorria sostengu duela, arestian aipatu dudan ideologiaren oinordekoen erdeinua eta arbuioa pairatuz.
|
|
|
Lehendabizikoaren tesia baldintzapen errealen arabera ari zaigun bitartean, gaudenean gaude, ez nahi genukeen hartan?, bigarrenak irakaspen teorikoen eta enpirikoen argitan, orain arteko esperientzien argitan? taxutuko
|
du
bere juzgua.
|
|
|
–Baina gure gizartea beharbada ez da modernoa, gure gizarteak ez du euskal literaturarik behar. Hizkuntzarekin nahikoa
|
du
bere identitatea eta legitimitatea markatzeko?. Felipe Juaristi:
|
|
|
Zeri dagokio" do" hori españeraz? Non
|
du
bere kidea euskal esakuntzan. Liferente ere alemaneraz:
|
|
|
Gizonak ahoaz eman ditzakean hotsak anitz dira; baiña hizkuntzek denen artetik aukera bana egiten dute, eta batzuk baizik ez dituzte erabiltzen. Hizkuntza bakoitzak ba
|
du
bere" Bach’en eskala", danak desberdiñak; eta danak Logika’tik at sortuak.
|
|
|
Eta Masson Oursel’ek: " Gizarte bakoitzak bidezkotzak hartzen
|
du
bere mintzairaren joskerak bururazten dion azterpidea".
|
|
|
Eta huntara biltzen
|
du
bere pentsamentua: " erresumaren eta hizkuntzaren sustraia bat eta berbera dira".
|
|
|
Kornikera XVIIIgarren mendean itzali zan. 1660 ean Nicholas Boson’ek erdi itzalia aurkitu zuela jakiñarazi
|
du
bere izkribuetan: itsasertzeko 30 bat kilometrotako luzeran entzun zitekean bakarrik, eta hori zaharren ahotan.
|
|
|
hiztunen herriak ez badaki teknikarik, ahul gertatzen da hizkuntza nahi ta nahi ez teknikazko arazoetarako; hiztunen herria, aldiz, arrantzalea baldin bada, hizkuntza hori ugari gertatzen da arrantza gaiak azaltzeko. Herri bateko intelektualek beren sorterriko hizkuntza alde bat uzten dutenean (Irlanda’koek hemezortzigarren mendean bezela) hizkuntza horrek galdu egiten
|
du
bere intelektual mailla; eta goi jakintzazko hitzik eta tradiziorik gabez, ahuldu egiten da, gizarte maillaz jeisten, arloteago billakatzen. Hizkuntzaren moldeak, horrela, ongi erakusten du nor baliatu dan hizkuntzaz eta nor ez; eta noiztanik gaiñera!
|
|
|
Egunero, aldiz, ez da bihar, hori larregiko esperantza izatea litzateke eta. Esate baterako, pentsatu
|
du
berak ere zerbait egin duela, bere txikian. Lucak pelikula italiarrak jartzen dituen moduan gobernuaren kontrako sentimenduak pizteko, Oscarrek Signora Mariaren liburuak azpimarratzen dituen moduan itsasoa aldarrikatzeko, Liviak arropak aldatu dituen moduan katu pertsiarrez inguratuta paseatzeko.
|
|
|
–Majaderoa –esan du, eta erabaki
|
du
berak ere ez duela erreko, Liviarekin gogoratzeko argazkien beharrik ez badago ere.
|
|
|
Ginok ez du ezer ere esan, baina argiegi dago zerbait gertatuko dela. Eta pentsatu du akaso bera dela galtzeko gutxien daukana, hori uste
|
du
berak.
|
|
|
–Horixe. Izan ere, Himmlerrek Heinrich I.a erregearen ondorengotzat jotzen
|
du
bere burua. Eta errege saxoniar hark Lantzaren laguntzaz garaipena lortu zuen bezala, orain berak, bere SSetako zaldun beltzen buru, egotziko ditu ekialdeko azpi gizonak Alemaniak behar dituen lurraldeetatik.
|
|
|
–Halaxe da, bai. Berak uste
|
du
berea dela benetakoa. Baina ez da hala.
|
|
|
Jendeak ez
|
du
bere begiek dakusatena ikusi nahi izaten, Oskar –amaren ahotsak negar egiten zuen– Nahiago izaten du begiak itxi eta bere buru barnean baizik ez dagoena ikusten jarraitu. Halakoa zen zure aita.
|
|
|
nor eta espiatu beharreko gizonaren semea bera. Weberrek berehala baztertuko zituen susmo txar guztiak; izan ere, nork eginen
|
du
bere semearen susmoa. Weberrek munduko beste edozein aitak pentsatuko lukeena pentsatuko zuen:
|
|
|
–Esan dizut lehen –esan zuen Einsteinek–: Tellerrek zital bihurtu
|
du
bere burua beste fisikari guztion aurrean. Ez dio beste inork begiratuko aurpegira.
|
|
|
Buelta eman eta hatz koskorrekin jo du mahai gaina. Min hartu du eta puta oihukatu
|
du
bere barnean, samatik ahotsik atera gabe.
|
|
|
Germanekin gertatutakoa kontatu dio gero, egongelan, Izarri, baina kontakizuna bukatu baino lehen katuak salto egin
|
du
bere altzotik eta hondarrezko kaxatxora sartu da. Semeaz pentsatu du orduan Luisak, eta hau berarekin etxean izango balitz Germanen berri emango ote zion galdetu dio bere buruari.
|