|
2007
|
|
|
—bai gizabanakoarena bai gizataldearena— eta giza kontu guztietan dago inplikatuta —horrexegatik da berori giza eta gizarte zientzia guztien diziplinarteko elementu esanguratsuenetakoa— Kontua da, beraz, hezkuntzak orokorrean eta eskolak partikularki euren mugak
|
dituztela
euskararen ezagutza eta erabilera bultzatzerakoan eta, horren ondorioz, ezin zaiela pedagogo eta hezitzaileei dagokien erantzukizun zatia baino gehiago exijitu, ez eta jakina gutxiago ere. Euskararen berreskurapenean, azkenik, moduak eta erritmoak ere zaindu beharrekoak dira:
|
|
2008
|
|
|
Epe luzeko ikuspegiz, horiek indartzea ezinbesteko oinarria da euskarazko hedabideak baliatuko dituztenen kopuruak handitzeko. Garrantzi berezia izango du belaunaldi berrien artean gaitasuna eta erabilera sendotzeak, ikusi dugun bezala, egindako argazkiaren alde ilunenetakoa horixe baitugu, gazteek gainerakoek baino gutxiago erabiltzen
|
dituztela
euskarazko hedabideak, teorian euren hezkuntza ibilbideak aurkakoa pentsarazten badu ere.
|
|
|
Anaforen erabilerari dagokionez, esan daiteke, batetik, 8 urterekin hasitakoen taldekoek anafora gutxiago erabili
|
dituztela
euskarazko IDAZ 1 ariketan; bestetik, 5 urterekin hasitakoen taldekoek besteek baino gehiago erabiltzen dituztela, bestelako, anaforak deitu ditugunak, hots, izen+ erakusle hurrenkerak.
|
|
|
Bost azterketa egin ditugu jada eta guztiek gauza bera erakusten digute: enpresa gehienek gutxieneko zerbitzuak direnak ere ez
|
dituztela
euskaraz eskaintzen, bereziki etiketen alorrean.
|
|
|
Ez dut zalantzan jarri ere egiten, Miren Azkaratek, Patxi Baztarrikak eta beren saileko kideek ahalegin guztiak egiten
|
dituztela
euskara aurreratzeko eta indarberritzeko, eta horretarako behar diren sosak herri ekimenari ahalik eta zuzenen zabaltzen dizkiotela. Jende askok dakigu, halaber, pertsona dohatsu eta beharginak direla.
|
|
2009
|
|
|
Ez dut zalantzan jarri ere egiten, M. Azkaratek, P. Baztarrikak eta beren saileko kideek ahalegin guztiak egiten
|
dituztela
euskara aurreratzeko eta indarberritzeko, eta horretarako sosak herri ekimenari ahalik eta zuzenen zabaltzen dizkiotela. Ni beste zerbaitez ari naiz, Kultura saileko gaitz historiko eta errepikatuaz, euskalgintza deitutako sektore ekilearen gaineko errezelo eta azpi azpiko areriotasuna lirudikeenaz, gehiegitan ideologikoki aitzakitua (ezker abertzalea dago atzetik; ETA ez dute kritikatzen).
|
|
|
Ziur gaude hori guztia horrela dela. Ziur ote gaude, ordea, herri langileek gaur egun duela hogei urte baino ilusio handiagoa eta motibazio beroagoa
|
dituztela
euskaraz ere lan egiteko. Ziur ote gaude gaur egun duela hogei urte baino suharrago atxikitzen zaizkiola euskarari herri langileak eta arduradun politikoak?
|
|
2011
|
|
|
Eta publizitatearen gaian Jasone Mendizabalek aipatu zuen" agerikoa dela instituzioek eta erakunde nagusienek ez dutela euskarazko hedabideen indarra kontuan hartzen. Topaguneako koordinatzaileak gaineratu zuen" duela hiru urteko datuek erakusten dutela euskaldunen erdiak baino gehiagok kontsumitzen
|
dituztela
euskarazko hedabideak, beraz agerikoa da medio eraginkorra dela publizitaterako, baina publizitate inbertsioa ez da maila berean egiten. Publizitate instituzionala egiterako orduan beste politika bat behar da eta horretan eragin nahi dugu".
|
|
2012
|
|
|
rLS edo reversing Language Shift. Guretzako hINBe edo hizkuntzaren Indarberritze deituko duguna. udalak badira urteak euren hizkuntza politikak aurrera eramaten
|
dituztela
euskararen mesedetan. Are gehiago, urretxu zumarragan euskararen ezagutza azken urteetan bermatzen ari dela diote datuek ikastetxeen lanari esker neurri handi batean. urretxu zumarragako ikastetxeetan Lh eta dBh d ereduan eskaintzen dira3 dena den nago ez ote diren indarrak, hein handi batean, erdaldunak euskalduntzeari edo euskaraz ere egiteari begira egon euskararen eremu diren horiek indartu eta elikatu beharrean.
|
|
2013
|
|
|
Azkenik, kontuan hartu behar da Jorge Jimenezek, euskal editoreen lehendakariak, 2007 urtean literatura solasaldi batean esan zuena: Euskal Herrian, 4.000 inguru helduk erosten
|
dituztela
euskarazko liburuak (Olaizola, 2007). Alegia, 4000 pertsona direla, sostengua ematen diotenak 30 argitaletxe inguru dituen euskal sistema literarioari?.
|
|
2015
|
|
|
Kontuan hartzen dugu, hasteko, hainbat adituk eta alor desberdinetako profesionalek hainbat proposamen egin
|
dituztela
euskararen atzerakarga ttikitzeko edo atzerakarga ttikiagoko eredua erabiltzeko (Zubimendi eta Esnal, 1993; Hidalgo, 1995, 2002; IVAP HEAA, 2005; Berria, 2006; Kaltzakorta, 2007; Aristegieta, 2009; Agirre, 2013..). Gure ustez, izan ere, bada jendea jaidura erakusten duena norabide horretan, baita korronte bat osatzeraino ere (Maia, 2014), eta hori dela-eta, honako ikergaldera hauek planteatu ditugu:
|
|
|
Atzerrian inongo konplexurik gabe ulertzen
|
dituztela
euskarazko pelikulak eta euskaldunok Ocho apellidos vascos baino zerbait gehiago garela. Loreak Amama rentzat.
|
|
|
Ondorioz erran daiteke, araberan, Iparraldeko gazteek Hegoaldekoek baino askoz gehiago baliatzen
|
dituztela
euskarazko irratitelebistak. Halere telebistan eta Interneten hemen guti eta han gutiago, indar handi bat egin behar dugu euskarazko ekoizpena handitzeko eta euskal motibazioa indartzeko.
|
|
2016
|
|
|
Zer esan nahi du horrek? Lurralde euskaldunetako euskaldunek eta lurralde erdaldunetako euskaldunek antzera kontsumitzen
|
dituztela
euskarazko komunikabideak». Horren zergatiak aztertzen ari dira.
|
|
|
Manu Aierdik erantzun argigarri eta irmoa eman dio: Nafarroako errepide sarean dauden 67 karteletatik 45 aldatuko
|
dituztela
euskaraz ere ager dadin ongi etorri mezua. 2017ko lehen hilabeteetan eginen da eta errepideetako hobekuntzak egiteko diruarekin eginen da.
|
|
2017
|
|
|
Indoeuroparrak ez diren zenbait hizkuntza familia aztertu ditu, uralo altaikoa (suomiera, estoniera, turkiera), Siberiako batzuk (samoiedoa, kerekoa), eta Ipar Amerikako beste batzuk (aleutianoa, algonkinoa) eta jabetu da gramatika, fonetika zein lexiko aldetiko kidetasun handiak
|
dituztela
euskararekin. Bere ustez, hipotesi ipar eurasiarra arinegi baztertu da, behar bezala ikertu gabe.
|
|
2019
|
|
|
Ez da afera koiunturala, egiturazkoa baizik. Garbi ikusi dugu, bestalde, aldaketaren gobernua izan dugun lau urteotan, hizkuntzaren normalizazioaren aurkako indarrek esku artean izan dituzten baliabide guztiak (legeak, justizia administrazioa, sindikatu eta hedabide batzuk?) erabili
|
dituztela
euskararen gaia konfrontazio politikoaren erdigunera eramateko eta gizartean, alarma soziala, pizteko.
|
|
2020
|
|
|
Jaume Ripollek sortu zuen Filmin plataforma, eta bera da zuzendari editoriala. Iragarri du martxoan pelikula gehiago jarriko
|
dituztela
euskarazko kanalean. «Iristen zaizkigun heinean, gaineratuko ditugu.
|
|
|
Baina asko aldatu dira hizkuntzak deskribatzeko gramatikariek eskura izan dituzten moldeak eta kategoriak. Begiratu azkar bat emango diegu XVII. mendetik honako gramatikei ohartzeko garaian garaiko gramatiken ezaugarriak
|
dituztela
euskarazkoek ere.
|
|
2021
|
|
|
Txostenak ereduaren inguruko zenbait hausnarketa mahai gainean jarri ditu. Horietako gogoeta batek dio sarri aipatu izan dela eskolaren esku utzi dela neurri handiegian belaunaldi berrien euskalduntzea eta agian errazegi pentsatzen dela" ereduan ari direnez" ikasleek izango
|
dituztela
euskaraz aritzeko behar adinako baldintzak. Txostenaren egileek hala diote:
|
|
|
Lehenik, ikusi dugu azken urteotan gizartean izandako aldaketek, euskararen egoera" okertu" baino gehiago, agerian utzi
|
dituztela
euskarak aurretik zituen ahulguneak. Diagnostiko okerra egingo genuke azaleratu diren" arazo" edo gabezia horiek soilik gizarte aldaketei egotziko bagenizkie.
|
|
|
Dator eredu bat jorratu dutena urte askoan, eta beraz, zuk filologia hispanikoa ikasi baldin baduzu, literatura hispanikoa asko jorratzen duzu, eta beraz, irakaslea baldin bazara, eredu batzuk transmititu zaizkizu eta transmititzen dituzu. Oso nabarmena da gaur egun ikasleei ere galdetuta, nire eredu berak
|
dituztela
euskaran eta espainolean. Ni literaturzaletu nintzen askoz gehiago espainoleko ikasgaiarekin euskarakoarekin baino.
|
|
|
Azkenik, Iribarrenek gogorarazi zuen zenbait erakundek —hala nola udalek, aldundiek, mankomunitateek, Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak— diru laguntzak ematen
|
dituztela
euskara ikasi ahal izateko. Esate baterako, Euskal Autonomia Erkidegoan B2ra arteko prozesua doakoa da.
|
|
2022
|
|
|
Kontuan hartu behar da www.euskal encodings.eus webgunean aspalditik jartzen
|
dituztela
euskarazko edukiak, saretik deskargatzeko moduan. Horietako askok, ordea, talka egiten dute eskubideekin.
|
|
|
Jaws (1975) — «Netflix prest azaldu da katalanezko audioak jartzeko, baina HBO Max eta Amazon, ez». Iparragirrek azaldu du ETB harremanetan dela plataformekin, baina zailtasunak
|
dituztela
euskarazko audioekin: «Euskarazko bikoizketak eskaini nahi dizkiegu, baina Netflixek dio ez direla bateragarriak.
|
|
|
Jaws (1975) — «Netflix prest azaldu da katalanezko audioak jartzeko, baina HBO Max eta Amazon, ez». Iparragirrek azaldu du ETB harremanetan dela plataformekin, baina zailtasunak
|
dituztela
euskarazko audioekin: «Euskarazko bikoizketak eskaini nahi dizkiegu, baina Netflixek dio ez direla bateragarriak.
|
|
2023
|
|
|
Euskararen hautua normalizatzea, edonon eta edonoiz. Kontuan izan behar dugu herritar askok ez dutela inoiz euskarari buruzko gogoeta sakonik egin, nahiz eta hizkuntzarekiko sentimendu mota bat ala beste izan, eta oso barneratuta eta normalizatuta
|
dituztela
euskaraz bizitzearen alde aldatu nahi ditugun arau sozialak.
|
|
|
“Haur eta gazteen ahozko gaitasuna erdigunean jarri behar dugu; hezkuntzako ibilbide osoan landu behar da”, erran du Ramosek, eta garbi du gazteek tresnak ere behar
|
dituztela
euskara erabiltzen dutenean senti dezaketen ezerosotasuna kudeatzeko. “Gune seguruak behar ditugu erabiltzeko eta ikasteko”, berretsi du.
|
|
|
Iaz, %18ko ikusle kuota lortu zuen Araba, Bizkai eta Gipuzkoan; euskaldunen artean, %23, 8koa. Askotan aipatu izan da ETB2ko albistegiek ordutegi hobeak
|
dituztela
euskarazkoek baino: eguerdikoa 14:00etan da ETB1en, eta 15:00etan ETB2n; eta gauekoa, 20:00etan da ETB1en, eta 21:00etan ETB2n.
|