|
2000
|
|
|
Eskerrik asko, poeta lagunok. Zuen malkoari esker
|
daukagu
gure maluren eta pozen berri; gure begian ikusten jakin izan duzuen zuen malkoari esker gure samin pertsonalak gozatu dizkiguzue; negar egiteko beldur ez zaretelako ikasi dugu kantatzen gure saudade kolektiboa, gure fado nazionala: " Nesta vida desvairada, ser felizecoisa pouca." j
|
|
|
Eta, gero, Gasteizko alkateak hiriko kioskoei eman dien agindua
|
daukagu
: ezin dela titipuntarik erakutsi aldizkari azaletan!
|
|
|
CSICek egindako lan honetan, autonomia erkidegoen arabera antolatuta, Estatu espainoleko web orrien bilduma dago. Bertan unibertsitate liburutegi guztietarako sarrera
|
daukagu
. http://sunsite.Berkeley.edu/Libweb: munduko liburutegi guztien web orrien bilduma egitea helburua daukan gune honek, bereziki Estatu Batuetako bibliotekak eskuragarri jartzen ditu. http://dspace.dial.pipex.com/town/ square/ ac940/ eurolib.html:
|
|
2001
|
|
|
Amaitu beharra
|
daukagu
. Lan harrigarria egin duen gizon harri ga rri baten sekretua argitzea zen hasierakoni re asmoa.
|
|
|
Ondoko lerroetan, zientzia eta teknologiako atal ezberdinetan mende honetan gerta daitezkeen aurrerapenak aurresatera ausartuko gara. Irakurle, gogoratu goian aipaturiko guztia, hots, XIX. mendean inork ez zuela geroetorriko zena aurresan; kasu honetan ere, muga berbera
|
daukagu
. Aipatuko diren gai batzuk, egungo erronka nagusiekin lotuta daude (grabitazio kuantikoa, garuna...); beste zenbait arlotan, berriz, aurresankortasunak erraz agoa dirudi, XX. mendearen amaieran arlo horiek itzelezko bultzada jasan baitzuten eta gutxienez mende honetan beraien jarraipena espero baita.
|
|
|
Hainbat oso kexu da informazioak gainezka egiten digulako, baina, beharbada, aurkakoa jasaten dugu. Klasifikatu gabeko informazio uholdea
|
daukagu
, berez balio gutxikoa; horrek kemena eta denbora itzela eskatzen du informazio erabilgarri bihurtzeko. Web eko aurkitzaile bat erabili duen edozeinek ongi asko daki egindako galderarekin harreman gutxi duten milaka gauza iristen zaizkiola.
|
|
|
Beraz, derrigorrezkoa da, neke arrastorik gabe, UPNren eraso horri aurre egitea, eta ez besoak gurutzatuta gelditzea. XXI. mendean egotea aprobetxatu beharra
|
daukagu
, eta gaur egun nazioartean bizi den koiunturak ematen dizkigun abantailak ere erabili beharra dago. Feudalismoa historiatik kanpo gelditu da, eta nahiz eta jauntxo batzuk ez onartu eta sistema gogoko izan, gainerakoek argi izan behar dute ideia hori.
|
|
2002
|
|
|
Orain ez badiogu heltzen garesti ordain dezakegu atzerapena, lehia horretan buru belarri murgildu behar dugu. Zenbait faktore behintzat alde
|
daukagu
: euskaldun eskolatuen gizaldi berriak, gero eta gehiago izateaz gainera gero eta maila jasoagokoak dira.
|
|
|
Egia esan, erraza izan dute, Espainiatik edo Frantziatik irakasleak ekarri zituzten etaho rrela eman zituzten aurreneko urratsak. Tamalez, euskaldunok ez
|
daukagu
aukera hori.
|
|
|
Euskaldunen gizaldi berriak euskaraz eskolatuak eta lehen baino maila jasoagokoak dira, euskararen estandarizazioak Euskal Herriko unibertsitate mailako ikasleria izateaekarri du. Demolinguistika, neure ustez, alde
|
daukagu
.
|
|
|
Hala ere, aurrera begira oraindik arantzaz jositako eginbide luze bezain latza dugula argi
|
daukagu
. Ezin dugu ahantzi zein kontestutan mugitzen garen, zein den gureUnibertsitateen errealitatea, bi Estatuko legedi arrotzen menpe, hiru Administraziotan zatikaturik, batzuk publikoak, besteak pribatuak, bi hizkuntza boteretsuen erdi erdian...
|
|
|
1. Egingarritasunari dagokionez, euskaraz arituko litzatekeen unibertsitatea gizartearen beharrei begira hartutako" erabaki politikoaren" ondorioa izango da. Batetik, euskal ikasleen eskaria
|
daukagu
, gure unibertsitateko testuinguru ez aproposean dauden hogeita bost mila euskal ikaslek islatzen duten moduan; eta horrek, ahal dezakeena askoz gehiago dela erakusten digu. Bestetik, mila irakasle inguru, elebidun edo euskaldunak direnak, unibertsitate estatal eta pribatuetan ditugu.
|
|
|
Aitzitik, zenbat eta zehatzago definitu bide hori, hainbat eta errealitatetik aldentzeko arrisku handiagoa dago. Administrazioan, unibertsitateetan, euskara munduan, alderdi politikoetan eta mugimendu sozialetan jarduten duten zenbait eragile herri ekimen horren barnean egon behar direla esatea
|
daukagu
soilik. Eta prozesu horrek" inperialismoa ren" inposizio eta koldarkeria gaindi ditzakeen" borondate politikoa" eskatzen duela.
|
|
2003
|
|
|
Begien aurrean
|
daukagu
zein den kulturak egun duen egoera. Kulturak sekulako jauzi kualitatiboa eman du azken garaiekin alderatuta.
|
|
|
Bertze alde batetik, euskalgintza alorrean ari den bakoitzak bere lanpostutik, lantegitik, erantzukizun karg utik... era pertsonalean ematen dion erantzuna
|
daukagu
. Azkeneko hogeiren bat urte hauetan, euskalgintzaren inguruan lanpostu sare bat osatu da, funtzionarioena batik bat.
|
|
|
Aurrera begira ere beste erronka berri bat
|
daukagu
euskaldunok eta euskaltzaleok: berriro ere gehiengoaren parte hartzearekin gai izango gara hedabide anitz, zabal eta independientea kaleratzeko.
|
|
2004
|
|
|
Orain, ordea, ez dago gakorik irudien esanahiaz jabetzeko. Ez
|
daukagu
ardatzik irudien arteko konparazioak egiteko. Nola konpara genezake ez baldin badakigu interpretatzen?
|
|
|
Idazteko historia da hori, idazteke dagoena. Gure kazetaritzaren historia egiteko dago, egiteko
|
daukagu
. Hurbilekoa zaigun arren, gero eta urrutiago dagoela ematen du.
|
|
|
Egiteke osatzeke adosteke
|
daukagu
proiektu asko. Bidea hori bera da, bidea.
|
|
|
Erabiltzen diren hitzei erreparatzen badiegu gai honetako oinarri edo zutabeak zeintzuk diren jakingo dugu: lehenengo, hizkuntza eta hizketaren arteko auzia; gero, sexismoa eta androzentrismoa; azken honi lotuta hizkuntza feminizatzearen beharra
|
daukagu
(edo beste hitz batzuekin esanda, andrazkoak hizketan azaleratzea, erakustea, beren presentzia ziurtatzea); eta, azkenik, identitatea, sinbolismoa eta ideologiaren gaia.
|
|
|
Hirugarrenean ere androzentrismoa
|
daukagu
, gizona baita erreferentzia, ardatza. Badaude emakume abokatuak eta badago legelari hitza.
|
|
|
Baina aukera horrek banda zabalera handia betetzea eskatzen du (kablearen ahalmena), digitalean beteko lukeena baino askoz ere handiagoa. Era horretan, analogikoan txertatuahal izateko kanalen kopuru mugatua
|
daukagu
. Legearenarabera, irekian emititzen diren eta legalki emandako seinaleak emititu behar ditugunez, erabilgarri zaigun espazioa mugatua da.
|
|
2005
|
|
|
Hizkuntza batean ohitzen zarenean, gero arazoak sortzen dira sinesteko, benetan sinesteko beste hizkuntza batean. Guk arazo hori
|
daukagu
, baina katalanek diote arazo bera daukatela, nahiz eta hogei urte daramatzaten katalanezko filmak emititzen, eta nahiz eta Katalunian film gehiago estreinatzen diren zinema aretoetan, arazo hori ere hor daukate eta penalizatuta daude (J. Blanco).
|
|
|
Euskaldunok eta orokorrean denok
|
daukagu
heziketa falta. Baina ikus entzunezko hedabideek itzelezko garrantzia hartu dute gizartearen barruan eta inork ez digu erakutsi horiek kontsumitzen.
|
|
|
Ez aurrera bakarrik kalitatean, aurrera kantitatean ere bai. Askoz ere gehiago bikoiztu behar dugu, nahi eta nahi ez, zeren egiten ez badugu jai
|
daukagu
. Zinemetara heldu behar dugu, telebistan askoz ere aukera zabalagoa behar dugu... ez daukat zalantzarik horretan, zeren osterantzean alferrik da (A.
|
|
|
Gure inkestan, bost saiotikeskarazkobaka rra aipatzen dute gazteekgustukoenen artean, eta haerriz, bost saiotik euskarazmarretik bi. EHUko ikerketan, bko bat ere ez dute gogokoen ematen; badakiguGoenkalese igarren ageri dela, baina ez
|
daukagu
daturik esateko hamarren barruan beste euskarazko programarik ikusten duten.
|
|
|
Alegia, zinemara ere hedatu da. Gaur oraindik hutsune handia
|
daukagu
horretan ere. Gabonetako bueltan eskaintzen diren dozena erdi film kenduta, zinema areto etan ez da euskarara aldatutako filmak ikusteko aukerarik izaten.
|
|
|
Uste baino arazo larriagoa
|
daukagu
gure Euskal Herrian: Banka eta Kutxen arteko harremanen sabaipean gure Kutxen bateratzearen ekimena.
|
|
|
Niri beti gustatu izan zait idaztea, eta mediku izanez gero, lanak azpian hartuko ninduen. Hara, gu ez gaude ezkonduta, ez
|
daukagu
zaindu beharreko seme alabarik, jana prestatzen digute egunero... Goizeko seietan jaiki eta gaueko hamarrak arte asti asko dago.
|
|
|
Nahiko behartsuak gara. Olerkigintza aspaldidanik
|
daukagu
. Zer esanik ez bertsolaritza.
|
|
|
Gu ere. Eta ekoizpen propioekin —kirola eta informatiboak salbu— zer
|
daukagu
ikusteko. Abai! Goenkale.
|
|
|
Aipu hauetan, euskal gizon idazle batzuen esanak dauzkagu, emakume idazleei buruzkoak. Hauetan, harridura
|
daukagu
eta ohikotik kanpo daudela, arraroak direla diote beste hitz batzuekin17.
|
|
|
5 Honekin batera iaz aurkitu ziren Lazarragaren idatziekin batera euskal literatura idatziaren hasiera
|
daukagu
.
|
|
|
Gero eta esku gutxiagotan daude geratzen diren hedabideak, desagertu ere asko desagertu dira dagoeneko, eta horretan galtzaile nagusia paperezko prentsa da. Ia egunero
|
daukagu
desagertutako egunkariren baten berri, gurean ere gero eta maizago heltzen zaigu horrelako albisterik (El Periodico de Alava izan zen lehenago, La Estafeta izan da berriki). Internetek audientzia kendu die ohiko hedabideei, eta telebistari berari ere —kostata baina— arreta orduak kentzen ari zaio poliki poliki.
|
|
|
Txakurra
|
daukagu
etxean, eta zer?. (i).
|
|
2006
|
|
|
• Zer
|
daukagu
eta batez ere zer eduki nahi dugu elkarrekin Euskal Herrian bizi garenok? (Euskal curriculum oinarrizkoa eta komuna, borondatezkoa da, baina hala nahi duten eskolek behin erabakia hartuta, curriculum hori aplikatzeko eta ebaluatzeko konpromisoa hartuko dute).
|
|
|
Azken batean, Euskal Curriculumaren bidez erantzun nahi dugun galdera hauxe da: nahiz eta bi estatutan eta hiru administraziotan bizi, zer
|
daukagu
eta, batez ere, zer eduki nahi dugu elkarrekin Euskal Herrian bizi garenok?
|
|
|
Hori da egungo gizarteak herrialde aurreratuei eskatzen diguna eta Euskadiko hezkuntza komunitateak ezin die hutsik egin. Aukera hori aprobetxatu beharra
|
daukagu
gure hezkuntza sistema hobetzeko.
|
|
|
Hala ere, azken hiru ikasturtetan 9 puntu jaitsi da A ereduko ikasleen portzentajea EAEn. 2003 ikasturtearen hasieran %58 zegoen eskolatua A ereduan eta 2005 ikasturtean %49, 6 Beraz, indarrean jarritako neurriek eragina izan dutela uste dugu, eta datozen urteetan jaitsiera handiagoa izango dutelako itxaropena
|
daukagu
.
|
|
|
Aita Mendia zarauztarra zen, eta probintziala, aginpidea zeukan, beraz. " Hemen jartzen duena egia baldin bada, hau itxi eta uztea pentsatu beharra
|
daukagu
!". Hori, aita Mendiak.
|
|
|
Noski. Estudioa
|
daukagu
Donostian, Amara auzoan, han dira gure semea Joxean eta Kontxi Aizarna. Ni porru eginda nengoen garaian buru belarri sartu zen proiektuan Kontxi.
|
|
|
Batetik musika eskola
|
daukagu
, eskola orduz kanpo funtzionatzen duena, eta, bestetik, grabazio estudio txiki bat, lan pedagogikoak egiteko. Aipatzen dituzun bildumak, aspaldi egindako lanak dira, eta, orain, Elkar argitaletxeak argitaratu ditu CD formatuan.
|
|
2007
|
|
|
Erdieta Goi Irakaskuntzako ikasle gazteriarik zabalena eta jasoena biltzen zuten Seminario eta Ikastetxe eliztarretako kultur giroa zerbait lasaituz joan zen 1950.etan; ez denetan noski, eta ezta beti maila berean ere. Horietako euskarazko alfabetatzearen historia egin gabe
|
daukagu
oraindik, baina jakina da zenbait kasutan euskararen irakaskuntza leku ofizial edo ofiziosoren bat hartuz joan zela, 1950etik aurrera (kasu aurreraturen batean edo bestean baita lehentxeagotik ere).
|
|
|
Euskerarekin onelako zerbait gertatzen ote zaigun nago: euskera zaar zalekeria
|
daukagu
ezurretaraiño sarturik. Euskera zaarra dala jakiteak arrotu egiten gaitu; baiña oore au ez ote zaigu kaltegarri?
|
|
|
Euskerarekin orrelako zerbait gertatzen zaigula uste dut: euskera zaarra
|
daukagu
eta euskaldun ikasiari —eta berdin ez ikasiari— ulergaitza egiten zaio euskera, bere izkuntza. Ba dakit, ba dugu zuzendu ez dezakegun beste utsune bat ere:
|
|
|
Baiña gauzak onela diran bitartean zirkustantzi ori ere gogoan iduki bear dugu, euskeraren gaurko arazoa erabakitzean. Ez
|
daukagu
etxoiten egoterik, denbora obeak etorriko dirala pentsatuaz: gaur bertan egin bearreko lana daukagu, bestela gutxiena uste dugunean eskuartean ilko zaigu gure izkuntza.
|
|
|
Ez daukagu etxoiten egoterik, denbora obeak etorriko dirala pentsatuaz: gaur bertan egin bearreko lana
|
daukagu
, bestela gutxiena uste dugunean eskuartean ilko zaigu gure izkuntza. Orregatik, gizaldiek ezarri dioten lastrea kendu egin bear diogula euskerari uste dut.
|
|
|
Orregatik, gizaldiek ezarri dioten lastrea kendu egin bear diogula euskerari uste dut. Bear bearrekoa duguna utzirik, jantzi zaar ta alperrikakoak kendu; nire ustez ez
|
daukagu
beste salbaziñorik. Zer utzi bear diagu, ba?, galdetzen du batek.
|
|
|
Leenen euskeraren bizitza, ondoren bere aberastasunak. Eriotza burruka beltzean gabiltz eta ez
|
daukagu
, burruka onetan nekegarri zaizkigun tresnak eskuetan idukitzerik; ala bear bada, billoitsik jardun bear degu mutur joka onetan.
|
|
|
Ez nuke etsi nahi halere. Ez geneukana
|
daukagu
egun. Eta egunero euskaraz bizitzeko beste tresna baditugu. Kalitatea labela da.
|
|
|
Euskarak behar du. Eta metroa zain
|
daukagu
.
|
|
|
Proiektu horiek kontserbazio aldetik eta zabalkuntza aldetik abantailak baino ez dauzkate. Behin agiriak digitalizatuz gero, horiek interneten bidez erraz eta merke nahi dugun beste kontsultatzeko aukera
|
daukagu
erabiltzaileok. Digitalizazioari esker, ondare bibliografikoa gordetzeaz gain, erabiltzaileari ere erraz eta azkar igor dakioke; bide horren bitartez, ondare historikoaren kontserbazioa eta zabalkundea bermatuta dago.
|
|
|
• Bizkaiko Foru Aldundiaren Liburutegi Digitala (http:// bi bliotecaforal.bizkaia.net/screens/mainmenu_spi.html). 8.000 izenburu inguru zuzenean kontsultatzeko aukera
|
daukagu
. Haien artean 36 inkunable, XVI., XVII., eta XVIII. mendeetako izenburu asko daude.
|
|
|
• Eusko Jaurlaritzako dokumentazioguneak sarean. Eusko Jaurlaritzako Sailetako eta Erakunde Autonomiadunen Dokumentazioguneen informazioa on line
|
daukagu
(Emakunde, Eustat, HABE, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila, HAEE, Kultura Saila, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Saila, Ogasun eta Herri Administrazio Saila, Osasun Saila). Helbide elektroniko hauetan, katalogoak kontsultatzeaz gain, informazio espezializatua ere aurki daiteke.
|
|
|
Telebista beranduago. Eta guk ere txoria
|
daukagu
fast food horren ordezkari. Telebista arina gurea, besteen antzekoa.
|
|
|
Hizkuntza normalizatuago dago teknologia berrien alor batzuetan, hemen jendartean dirudiena baino. Ikusgarritasun bat
|
daukagu
, Google bezalako bilatzaileetan, Firefox moduko web nabigatzaileetan, software librearen lokalizazioetan, Wikipedian euskarazko ia 20.000 artikulurekin, webgune euskaldun kontaezinekin, euskaraz sortu edo garatutako tresnekin, hiztegi elektronikoekin, itzulpen kontuetan emandako aurrerapausoekin, osatzen ari garen literatur lanen liburutegi digital oparoarekin... Urrats txikiak dira, baina Interneten hizkuntza normala izateko norabidean.
|
|
|
Horra gizarte mugimenduen logika. Prestige ren adibidea eredugarria dugu osoki guri dagokigunez, eta Hego Euskal Herriari so ez
|
daukagu
dudarik" kaleetako logikak"" bulegoetako logikari" (Casquete 2000) pultsua irabazi diola oraingo apustuan.
|
|
|
Gizarte mugimenduak, eta zehazki ekologismoa, aktibatzeko arrazoien artean, mendebaldeko herrietan kapitalismo aurreratuak eragiten dituen aldaketa sozialak daude: norbanakoen bizitza, osasuna, arriskuan egon daiteke printzipioz norberak kontrolatu ezin dituen erabakien arabera (Beck 1998); gero eta ezaupide gehiago
|
daukagu
gure inguruaz eta etengabe hausnartzen ari gara horri buruz, baina aldi berean hausnarketa horrek etengabe bultzatzen gaitu gauzak hobetzera eta finkatuta dagoena zalantzan jartzera (Giddens 1993); teknologiak gero eta autonomia handiagoa hartzen du gizarte eredua finkatzeko (Munford 1998) eta aldaketa sakonak eragiten ditu denbora laburrean (Castells 1997).
|
|
|
Dena ari da mugitzen, dena ari da sortzen; baina, maiz, besteena urruti zaigu, ez dugu ezagutzeko aukerarik izaten. Orain, baina, pantaila bakar batean
|
daukagu
interesatzen zaigun guztia. Baita lagunak edo harremanak ere.
|
|
|
Pantaila txikiek, mp3 entzungailuek, telefono mugikor berrienek damaigute hori guztia. Eskuaren neurriko informazioa
|
daukagu
. Hitz gutxitan, erraz ikusteko eta euskarri ezberdinetan, izan ikus entzunezko, audio huts, testu edo dena delako.
|
|
|
13 Ez
|
daukagu
inskripzioa eskatzean erabilitako formula. Badirudi" a la cultura como a la ciencia" adierazi nahi izan zutela eskatzaileek.
|
|
|
Berandu agian, baina, euskarazko produkzio zientifikoa abian da, eta produkzio zientifikoak berezkoa duen dokumentazioaren sakabanaketa fenomenoa, zorionez euskarazkoak ere badu. Erreferentzia zientifiko horiek nolabait biltzeko Euskal Komunitate Zientifikoaren datu basea, Inguma (www.inguma.org)
|
daukagu
. Inguma datu baseak Euskara Batua finkatzen hasi zenetik (1969), urterik urte, jakintza arloz arlo, egilez egile, erakundez erakunde ekoitzitako euskarazko produkzio zientifiko intelektualaren gaineko erreferentzia biltzen du.
|
|
2008
|
|
|
Panorama horren barruan, ukipen indize bat eraikiz, hau da, eskualde bakoitzean etorkin bakoitzeko zenbat euskaldun dagoen kontuan hartuta indize bat egingo bagenu, honako egoera
|
daukagu
(7 taula):
|
|
|
Lan merkatuko zehaztasunetara beranduago joko dugu, baina 1 grafiko horretan kontinente bakoitzeko barne eremu geografiko kulturalak kontuan hartuta, honako banaketa
|
daukagu
:
|
|
|
Ez
|
daukagu
lekurik orrialde hauetan etorkinen hizkuntzen gaian sakontzeko. Gogoratu nahi dugu, baina, Amin Maalouf-ek proposatutako hitz gakoa:
|
|
|
Eta ahal den neurrian ikaskuntza erraztu diegu, baliabide guztiak jarriz. Horretarako informazioa baino gehiago behar da autoktonoen aldetik; sinpatia hori sustatzeko ahalegin handia egin beharra
|
daukagu
.
|
|
|
Arazo larri bat
|
daukagu
: gure garraio sistema gehiegi dago oinarrituta errepideetan, eta horrek eragiten ditu buxadurak, auto ilarak, istripuak, denbora galtzeak, kutsadura, gas kutsagarrien isurketak, osasun arazoak...
|
|
|
Etxean wifi sare bat
|
daukagu
, eta hortik edaten dute etxeko bi ordenagailuek, azken batean horixe baita delako wifia, haririk bako sare bat (irrati bidez zabaltzen da), sarbidea ematen duena Internetera. Gure wifia irekia da, eta bertan sartzeko ez da pasahitzik behar.
|
|
|
Bolognako prozesua gorpuztuz joan den Europako Unibertsitate Eremua (EUE) izenez ezagutzen dugun egitasmoan, aurrekari ekonomiko eta soziologikoak atzeman daitezke, baina Erdi Aroko gizartean bere eragin propio izan zuen bezala, egungo ezagutzaren gizartean bereak izan dituzte baita ere, zientzia, kultura eta teknologia arloetan izan diren hazkunde ugariek zein aurrerapen garrantzitsuek bultzatutako egitasmo berria dela onartu baitezakegu. Aldaketa azkarren garaian bizi garela ezin dezakegu uka, baina horiek behar dituzten berrikuntzak sortu arren, gizarte mailan ez badira txertatzen, jai
|
daukagu
. Aldaketa berrikuntza aipatu lekuan gertatzeko giza zientzietako ikerketei lehentasuna eman behar zaie, eta hori da justu unibertsitatearen berezko zeregina.
|
|
|
Konturatu gabe, gure ohitura, jarrera, pentsamolde, iritzi eta enparauei buruzko informazio kantitate itzela uzten ari gara bere esku: bilaketak Googlen bidez egiten ditugu, Gmail posta kontua dugu; Googlemaps usatzen dugu tokiak lokalizatzeko; Picasan konpartitzen ditugu argazkiak; Bloggerren
|
daukagu
gure bloga, Googledocs usatuko dugu on line ofimatika baliabide moduan; YouTuben esekiko ditugu gure bideoak...
|
|
|
Agintari nagusienenganako irispidea
|
daukagu
. Horrek esan gura du, adibidez, Kohli deitu eta txosten jakin bat irakur dezala aholkatzea.
|
|
|
Joan den urtean EAEko hizkuntza politikako arduradunek Kontseiluari erabileraren ziurtagiria" kopiatu" bazioten, aurten" pixka bat es mucho" moduko sentsibilizatzeko kanpaina, Euskal Herrian zehar euskalgintzaren magalean urtero loratu izan diren haietariko beste bat (abesti eta guzti...) besterik ez zaie otu erakundeen kudeatzaileei. Aurten, aldiz, Kontseiluak" bai euskarari" aldarrikatzetik" euskaraz bai" egitera joan nahi izatekoan, EAEko hizkuntza politikako arduradunek zer proposatuko duten ikusteke
|
daukagu
... ikuskizuna ematen baitu, zoritxarrez, horrek guztiak.
|
|
2009
|
|
|
Halaber, nire abiapuntua hauxe izan da: denok
|
daukagu
irudi topiko bat euskal literaturaz, baina irudi hori puntu batzuetan ez da oso errealista edo egokia. Lazarragaren euskarazko eskuizkribuaren aurkikundeak besteak beste horixe ekarri du:
|
|
|
Jesusen jaiotza goguan hartuta/ ez gera etorri ekibokatuta/ ikusi nahi badezu zerbait pagatuta/ hemen
|
daukagu
poltsa ahua zabalduta... Gure aitak eta kantatzen zuten umetan.
|
|
|
Eta pentsamendua kalean garatzen da. Baina, argi al
|
daukagu
–Norantz doaz literatura moldeak?
|
|
|
Gaiak? Instituzioetatik aparte zer zirkuitu kultural
|
daukagu
–Zer zirkuitu literario?
|
|
|
Ez
|
daukagu
hemen haustura horren baldintzei buruzko ikerketa historikoa egiteko asmorik, ezta Nafarroako Erresumaren lehenagoko existentziari buruzkorik ere. Dena den, komeni da entitate estatal desberdinetan izaniko banaketa primario edo fundatzaile horrek Euskal Herrian izan dituen eraginak eta ondorioak nabarmentzea.
|
|
|
Nik argi daukat emozioen logika ulertzea arrazoiarena ulertzea bezain garrantzitsua dela, eta zailagoa ere bai. Eta denok
|
daukagu
pentsatzeko eta sentitzeko gaitasuna, pentsamendua eta emozioak kudeatzeko gaitasuna. Baina sexu Batak Bestea zapaltzen duen bitartean arrazoiak emozioa zapalduko du, hotzak beroa, unibertsalak intimoa... eta emakume idazleok ez gara sekula idazle izango, lehenengo emakume izan baitugu.
|
|
|
Azken buruan, usteen ezaugarri horrek erakusten du zer nolako lotura dagoen usteen eta egiaren artean. Uste bat dugun bakoitzean egiarekiko konpromisoa
|
daukagu
. Jakina, horrek ez du baztertzen ustea ustela izateko aukera; inola ere ez.
|
|
|
Zenbat... neurtezin bat. Eta, euskararen alde, sarea
|
daukagu
orain. Euskarazko ekoizpenak, informazioa, jakintza, jolasak, entziklopediak, denbora pasa, harremanak, eskolak, kontzertuak, musika, irratia, telebista... horrek guztiak lekua du sarean.
|
|
|
Lekua egin egin du, kostata. Softwarea garatu eta euskalduntzen, edukiak sortu eta banatzen, jakintza hartu eta sozializatzen, denbora eman eta eskaintzen... inoiz ez bezalako tresna
|
daukagu
. Abiadura handiko tresna da.
|
|
|
Urte literarioaren errepaso azkar bat eginda, krisiak krisi, gure egile inportanteenek lanean segitzen dute, eta horren erakusgarri ditugu Lertxundiren Eskarmentuaren paperak edo Jimenezen Stock 13 (memorialismoaren aroa iritsi ote da gure letretara? Urtetan ofizioan jardundako inoiz baino jende gehiago
|
daukagu
, eta normala litzateke alde horretatik, baita poztekoa ere), Epaltzaren Izan bainintzen Nafarroako errege, Irigoienen Haragiaren gauak eta egunak, Bordaren Ezer gabe hobe, Elorriagaren Londres kartoizkoa da, Igerabideren Elurra sutan, Jaioren Musika airean (nobelistetara mugatzearren, saiakera, kronika eta poesian ere beste mordoxka bat aipa genezake eta).
|
|
2010
|
|
|
Iraunkortasunerantz bidea egiten hastea premiazkoa da; izan ere, mundu osoan hondatzen ari dira ekosistemak, eta horrek muga nabarmena ezartzen du denbora aldetik. Ez
|
daukagu
denborarik ametsetarako, espazio berriak sortu, ilargia kolonizatu edo itsasoaren azpian hiriak eraikitzeko eldarnioetan ibiltzeko; daukagun ingurumen bakarretik geratzen zaiguna salbatu behar dugu eta jada hondatuta dagoena lehengoratzeko inbertsioak egin behar ditugu (Goodland & Daly, 1996).
|
|
|
...atzearen eta bizitza zabaltzearen arte eta zientzia da22 Populazio baten osasunaren arrisku faktore deitutakoen profilaren batuketa xumea eta kide banakoen osasun egoera baino askoz gehiago islatzen du osasun publikoak23; populazioaren historia soziala eta bere zirkunstantzia kultural, material eta ekologikoen ezaugarri kolektiboa baita24, 25 Beraz, osasun globalaz dugun ideia zabaldu egin beharra
|
daukagu
, eritasunetatik eta osasun zerbitzuetatik beste faktore guztiak kontuan izan arte (pobrezia, heziketa, kapital soziala, ur edangarriaren lorpena, elikadura ona...).
|
|
|
Estilo zientifikoak eta arriskuaren diskurtsoak ere lehentasuna hartu lukete. Izan ere, herritarrek adituen" ez dago arriskurik" esaldia" ez
|
daukagu
arriskuaren ebidentziarik" esaldiarekin parekatzen ahal du," arriskurik ezaren ebidentzia dugu" esaldiarekin bainoago. Gai horien inguruko azterketa ugarik efektu ezezagunen hipotesia berretsi dute:
|
|
|
Epiktetoren estoizismoa, bestalde, ondo sustraiturik dago bere biografian. Oso datu gutxi
|
daukagu
Epiktetoren bizitzari buruz. Filosofo estoikoa Frigiako Hierapolis hirian (gaur egungo Turkiako Pamukale, alegia) K.o. 50 urtean jaio zen.
|
|
2011
|
|
|
onen ustez, alkartasun ori Euskaltzaindiaren babesean ezarri bear genuke, Españi’ko legepean eta ageri agerian. Nere ustez ta beste guzien iritziz ezer ez egiteko biderik errezena orixe litzake; beraz, ixilean eta azpitik lan egin bearra
|
daukagu
oraingoz, girorik ezpaitago, orregatik aukera dizut Baiona inguruko etxea. Euskaltzaindikoek euskeraren alde lan egiterik benetan nai ote dutenik edota nola lan egin dakitenik eztakit.
|
|
|
Baina zinez ez digutela erraz jartzen. Orain kanpinera beharrean Karibera bost izarretako hoteletara goazenez, ez
|
daukagu
; baditugu, ordea, horietako iglu dendak, Decathlonen merke merke zeudelako (beheraldiak aprobetxatu behar dira!); baina txikiegiak dira bi pertsonek eroso lo egiteko. Gainera, eguerdiro amaren etxean bazkaltzen gozatzen ditugun babarrunak kanpamendu batean ez ditugu lortuko.
|
|
|
Mendebaldeko ikuspegitik behintzat, ezinbestekoa zaigu honako bereizketa analitikoa egitea: alde batetik, natura basa
|
daukagu
, edo bere hondarrak geratzen zaizkigu, esango lukete Giddens eta Beck bezalakoek, jadanik kulturalki eraiki gabeko naturarik ia geratzen ez dela pentsatzen dutenek; bestalde, kultura dugu, gizakiok eratu duguna, nahiz eta askotan eratze horrek gure gainetik azaldu eta gure bizimodua erabat determinatu eta murriztu egiten duen. Ikuspegi horretatik argi dago Japonian gertaturikoa istripu oso ezohikoa izan dela.
|
|
|
Gure eredu analitiko hori globalizatu dugun neurrian, tigreak zamakatzen ditugu munduan zehar. Aldaketa klimatikoa, hondakin nuklearrak, kloroaren kimika..., gizakiok sortu eta konpondu ezin ditzakegun arazoak dira; gure giza naturak oso ahalmen linguistiko handia eman digu, egiten duguna a posteriori azaltzeko gaitasun handia
|
daukagu
, istorioak sortzen ditugu gure ekintzak ulertzeko, baina azkenean istorio horietako batzuk, distiragarrienak, erabat sinistu ditugu eta tigrea katutxo baten moduan ikusten dugu. Portzierto, gertatuko balitz, Garoñako langile egoista raperoek ere era altruista eta heroikoan jokatuko lukete ziurrenik.
|
|
|
Egun, informazio gehiena era digitalean azaltzen eta gordetzen da, baina, arazoak arazo, arrisku handia
|
daukagu
orain ekoizten dugun guztia hurrengo belaunaldiei ez helarazteko. Dokumentuak irakurtzeko erabiltzen dugun teknologia desagertzen bada, edo fitxategi digitalak degradatzen badira, hau da, hondatzen badira, dokumentu horietan dagoen informazio guztia betiko galduko litzateke.
|
|
|
Egitasmo kulturalek berez ez lukete politika kontuekin lotuta egon behar, politikaren gainetik eta politikatik at egon lukete. Baina, ikusitakoa ikusita, susmoa
|
daukagu
ez ote den ezinezkoa izango erakunde hori sortzea egoera politikoa aldatu arte, hau da, gobernuak eremu propio batean sinesten duen arte. Une aproposena bizi omen dugu, arestiko ilusio eta elkarlana egiteko gogoa gizartean piztu omen da, liburutegi eremu horretan ere Frantziako eta Espainiako eredutik at marko juridiko propioa eta eraikuntza propioa sortzeko.
|
|
|
Dokumentazioaren sektoreko filosofia gure alde
|
daukagu
|
|
|
Ez gara ezer, egin arte. Ez dugu ezer, hizkuntzarik ere ez
|
daukagu
. Ez dugu, egiten ez badugu.
|
|
2012
|
|
|
Eta eragin bizia izan zuten horiek guztiek euskal kulturaren alorrean ere. 1976ko UEUko jardunaldietan hantxe
|
daukagu
oraindik Txillardegi, irakasle, artean Hegoaldera itzuli ezinik; nobelagintzari buruzko hitzaldia eman zuen, eta" Euskalkien gramatika gonbaratiboa" gaia aurkeztu zuen" Hizkuntzalaritza eta literatur mintegia" izenekoaren irakasgaien artean.
|
|
|
Halaber, eta honetaz ez
|
daukagu
oraindik datu zehatzik, badakigu Goyanarte Argentinan ezkondu egin zela eta seme alabarik ez zuela izan; duela gutxi horrela ziurtatu zigun bizirik dagoen Fernando Jorge Goyanarte idazlearen ilobak, hau da, haren anaiaren semeak. Anaia hori, Vicente, Argentinara joan zen baita ere, baina nahiko gazte hil zen, 46 urterekin; haren semearen semea da Fernando Jorge:
|
|
|
Luze eta zabal azaldu eta zehaztu litzateke apaiz eta fraideentzat soilik izango zen kartzela eratzea nola erabaki zen. Jose Angel Ubietak dioenez, Elizaren eta Estatuaren goi mailako agintariek parte hartu zuten 1953ko Konkordatuaren 16 artikuluaren ezartze berri hori adosteko, baina ez
|
daukagu
hori jakiteko ez datu ez xehetasun zehatzik.
|
|
|
Askatasunaren oinarria da. Lana bera ez da askatasuna; aitzitik, gehienetan lotura bezala sentitzen dugu, eta bera ere askatu eta humanizatu beharra
|
daukagu
. Baina miseriatik askatu eta premia materialen asea ekarri ez ezik, komunitatea lotu, askatasun pertsonalari eta familiarrari, herriaren askatasunari eta ongizateari oinarria ipini, berak egiten du.
|
|
|
Egutegiari orriak aldatu beharrean, horman berria jarrita
|
daukagu
. Eta begirada lauso honekin atzera begira jarriko gara.
|
|
2013
|
|
|
Galarretak berea, nik ere nirea. Gure kategoria
|
daukagu
. Onak garela uste dut.
|