|
2000
|
|
|
Ikuspuntuari begiratuz, aniztasuna
|
dakusagu
. Izan ere, erabat argiak ez badira ere, gure irakurketaren arabera, hiru maila narratibo bereiz daitezke.
|
|
|
Gainera, 2004 urteaz aritzean iraganean dihardu, eta 2008 urtea aipatzean, aldiz, orainaldian. Istorioa kronologikoki kontatzen bazaigu ere, pertsonaien berri emateko haien bizitzari buruzko zenbait pasarte aipatzean, denboran hainbat erretrospekzio egiten direla
|
dakusagu
. Bestalde, kontuan hartu genuke batzuetan narrazio luze baten bidez oso epe laburraren berri ematen dela, eta beste batzuetan, liburuaren amaieran, esaterako, orrialde batetik bestera urteetako aldea dagoela.
|
|
|
Ipuin hauetan begirada zorrotza eta arduratsua erakusten du. Bestalde, gauzei erreferentzia egiteko begirada berritua
|
dakusagu
:
|
|
|
Hala ere, zenbaitetan hirugarren pertsonara joko du narratzaileak, pertsonaia nagusiarekin hertsiki loturik ez dauden zenbait pasarteren berri ematean. Hortaz, paralepsi bat dagoela
|
dakusagu
: izan ere, narratzaile autodiegetikoa dena une batean narratzaile estradiegetikoaren lekua betetzen saiatzen baita.
|
|
|
b) Hegoaldea politikak batuta
|
dakusagu
gehienbat.
|
|
|
Psikodrama psikoanalitikoaren bilakaerari begirada bat ematean ondokoa
|
dakusagu
: Argentinan taldean eta haurrekin lan egiten zutenak (Moccio, Pavlovsky, Martinez Bouquet e.a.), eta, batez ere, Frantzian haur eta nerabeekin lan egitenzuten terapeuta eta psikoanalistak (Gravel, Bourreauk, Testemale, Monod, Anzieue.a.) izan ziren psikodramak adin hauetan lan egiteko zituen abantailaz jabetuzirenak.
|
|
|
Maiz adituko zenuen zuk ere, jaun André, ezen etorkizunaren beldurra dela gure anitz gaitzen iturri, eta gero eta sinetsiago nago ezen hala dela, batik bat etorkizun hori beltz azaltzen zaigunean. ...aitzinean, emaiten baitiogu su imajinazinoari, eta, handik harat, imajinatzen dugularik ezen gaitz dena bi aldiz gaitzago izan daitekeela, hiru aldiz gaitzago eta ehun aldiz gaitzago, egiten dugularik hondar ale batetik mendi handi bat, eta ikusten dugularik, finean, geure burua urkabean, korapilo haietarik batetik dilindan, orduan, bada, larritzen, izutzen eta asaldatzen gara, zuri zena ere beltz
|
dakusagu
, bildots bat zegoen lekuan otso bat, egiten dugu geure baitan mila pentsu eta gogoeta, mila dorre eta gaztelu, eta halatan gaixotzen eta eritzen zaigu arima; eta, nola gorputza eta arima bat diren, gaixotzen eta eritzen zaigu, orobat, gorputza. Eta behin eritzen gara eta berriro eritzen gara, eta erialdi bakoitzean hondatzen eta higatzen zaigu gorputza, urritzen eta murrizten zaizkigu indarrak eta kemenak, ahultzen eta flakatzen gara, galtzen dute humoreek beren berritzeko eta suspertzeko ahala, aitzinatzen zaigu heriotza, eta hala egiten dugu azkenean fin gaitza, behar baino lehenago eta legokigukeena baino fitezago.
|
|
|
Argi
|
dakusagu
, hortaz, egoera zibilaren arloan, lekukoen bitarteko froga ezin daitekeela hainbestean onartu, sekula ez baita hori onargarri izan idatzizko froga aztarnarik gabe. Badago lasai egoteko premia, mesfidantza sortzen duen froga mota baten aurrean:
|
|
2001
|
|
|
Paracelso ren baitan suak bizia dakar eta bizia su da. Pentsaera hau oso errotua
|
dakusagu
Erdi Aro eta gerozko gizaldietan".
|
|
|
Egia esan, gutako askok geure irakurle biografiari lotuta
|
dakusagu
100 metro. Norberaz hitz egitea zilegi bada, gogoan dut oraindik nobela hau eskuratu nuen estraineko aldia:
|
|
|
kariloiak etengabeki ordu bera jotzen du nobela guztian zehar. Irtenbiderik ez duen orainaldian murgildurik
|
dakusagu
, beraz, protagonista.19
|
|
|
Polemika hauetan guztietan, nobelagintzaren kontzeptu stendhaliarra
|
dakusagu
: nobela gure ingurunea islatzen duen ispilua da, lehenengo eta behin.
|
|
|
" Orain ´Eusko Gudariak´ Erviti n eros daiteke. Horixe aldatu da" (315.or.) baieztapenean
|
dakusagu
. Azken batean, Iñaki Abaitua protagonistaren beraren heriotza (80ko hamarkadaren erdialdean edo gaude) ez da heriotza" politiko" bat edo helburu politikoz egindakoa behintzat, gizaki baten suizidio ikaragarria baino14.
|
|
|
Ideien asoziazioaren teknikari esker, nobelak elementu hauen inguruan antolatzen du diskurtsoa, behin eta berriro egiten eta desegiten doan hari mataza bailitzan. Elementu errekurrente hauen adibide gertuena Claude Simon-en Les corps conducteurs (1971) nobelan
|
dakusagu
. Egile honi buruz Tom Bishop-ek esandakoak teknika honen nolakotasuna ulertzen lagun diezagukete:
|
|
|
Bere lehenengo hiru nobelak Flaubert-ekin hasten den idazketaren hausnarketa helburu duen nobelagintzatik gertu egon arren, bada jauzi estetiko nabarmenik Egunero hasten delako eta Ene Jesus-en artean. Kritikoek modernitate eta posmodernitate arteko lehia gisara definitutakoa
|
dakusagu
bertan. Alegia, Barth ek eta bestek adierazi duten moduan, metaliteraturak ematen dio amaiera XX. mendeko erdialderainoko tradizio literarioari.
|
|
|
Gizakia munduan egoera jakin batean, situazio berezi batean dagoenez, irakurleari egoera hori sentiaraztea izango da idazlearen zeregin nagusia. Dagoeneko, nobelagintzaren garapena emana dela
|
dakusagu
, izan ere, jadanik nobelak mundu bukatu eta definituaren azalpena baztertuz, nobelaren sorketa bera bihurtzen baitu gai nagusi. Ricardou ren hitzak gogoratuz, nobela abentura baten idazketa izatetik idazketa baten abentura izatera pasa dela esan dezakegu, eta, ondorioz, irakurlearen parte hartzea aktiboagoa bihurtu dela.
|
|
|
Euskal esparru audiobisuala, aldiz, bete betean sartuta
|
dakusagu
bere fase folklorikoan, ETBren ekoizpenak aintzat hartzen baditugu (pilota, trikitia, fandagoa, bertsoak...). Beraz, ez dakexatzekoa literaturak erdietsi duen egoera.
|
|
|
Urte horretan eleberri ugari argitaratu ziren, eta 1999ko urteko argitalpenenkopuruarekin erkatuz, eleberri gutxi batzuk gehiago kaleratu direla
|
dakusagu
(1999an 13 eleberri eman ziren argitara, eta 2000.ean, ostera, 16) 1 Ipuingintzanigoera nabarmenagoa izan zen, 1999 urtean argitaratu ziren 15 bildumetatik 24raigo baitzen kopurua. Aurreraxeago bildu ditugu honen inguruko gogoetak.2
|
|
|
Eta bide batez zera
|
dakusagu
: giza berdintasuna maitagogo izate hutsean datzala, ez adimentsu, kementsu, buru oneko.
|
|
2002
|
|
|
Par. Batzu, batari buruz bertze ba dira, pluralitatearen edo anhitzaren indarrez izanen dira, bada; batasunarren ezpai ditezke izan, bata existitzen eztelakotz. Nabaski, gauza bakhoitza zenbatezin zathi dituen ore bat bezala da; eta hunelatan, asma diteken gauzarik tipiena atxiki dugula uste dugunean, hor
|
dakusagu
, ametsetarik bai litzen, batasuna atxiki uste genuenaren ordez, samalda bat; gauza tipi batenordez, gauza handia, hartaz ditekezan atalketari dagokunez.
|
|
|
Eta ori, ez limosna bidez, lanaren bitartez baiño. Ortik
|
dakusagu
aren atertubako ekiña gazteak argitzen, sendiak sendoagoratzen, lanbideak sortzen, lantokiak ugaltzen, obeagotzen, eta ondoren onurakorrez, erriak ondasunez ornitzen.
|
|
|
Hasieran aipatu bezala, ingurumenak ez ezik lurraldearen antolaketak ere gizartearen kezka eta interesa erakarri ditu azken urteotan. Hainbat urte luzez hirigintzarekin nahastu bada ere (areago, hirigintzaren menpeko gisa hartua izan den arren), gaur egun estatus eta praktika propio eta nabarmenez hornituta
|
dakusagu
lurraldearen antolaketa. Hala ere, kontzeptu aski korapilatsua izaten jarraitzen du.
|
|
|
Unibertsitatearen eta enpresen arteko harremana, zehatzago, oraindik ahulagoa da, unibertsitatean burututako lanek daukaten konfidentzialtasunik ezagatik, lan erritmo desberdinengatik, eta unibertsitatean eman beharreko pauso burokratikoengatik. Hala ere, arlo batzuetan unibertsitatearen eta produkzio munduaren arteko nolabaiteko elkarlana
|
dakusagu
: ingeniaritza, kimika eta medikuntza arloetanesate baterako.
|
|
|
Hirugarrenik, unibertsitateko sailen eta zentro teknologikoen artean harremanak daudela
|
dakusagu
, nahiz eta beren jardueren bitartez oso mugatuta egon. Horrela, zentro sektorialek, espezializazio gogorra dela eta, oso harreman gutxi dituzte unibertsitateko sailekin, jarduerak ez bat.
|
|
|
Zer nolako mundua marrazten da gure buruan, albiste agentzia transnazionalek igortzen diguten informazioaren arabera? Zer moduko mundua
|
dakusagu
–
|
|
|
Alde batetik, bitarteko bideak badirela konturatzen gara; baina, bestetik, baita ere badakigu oraindik amesten dugun Euskal Unibertsitate euskaldun eta integratzaile hori eraikitzea kosta egingo dela. Horregatik helburu horretara heltzeko ezinbesteko
|
dakusagu
indar guztiak zentzu horretan ipintzea. Ideia zein alternatiba guztiak, zintzoak bederen, onargarriak iruditzen zaizkigu.
|
|
2003
|
|
|
Irakurlea ohartuko denez, Kirikiño kazetariaren geriza behin baino sarriago
|
dakusagu
Oskillasoren narratiba laburrean. Ez dago gogorarazi beharrik, mañariar kazetaria benetako idazletzat zuela eta haren estiloa txit gogoko, ez bakarrik zerion umore ederragatik.
|
|
|
Honela, artisauen artean aberatsenak ziren, denda zeukatenak P. Manzanos-ek zehazten duenez (Manzanos Arreal, 1995)?, eta 45.000 eta 280.000 erreal bitartean zeukaten fortuna bezala. Hor ere
|
dakusagu
haien garrantzia; batzuk, ondorioz, hiriko goi mailara iritsi ziren merkatari bihurtuz eta, beraz, maila ekonomiko berdintsuko taldeetara hurbilduz (merkatari handiak, nobleak ere baitziren, hiriko elitea osatuz, artisau eta a la menuda saltzen zutenen aurrean). Horrek istiluak sortarazi zizkien oligarkekin, udaletxetik ezarritako neurrietan gauzatuko zirenak, boterea eta pribilegioak talde itxiagoan eutsi nahian, aurrez elitearen partaide zirenek bultzatuak28; ez da ahaztu behar XVIII. mendean instituzioetan oligarkizazio prozesu garrantzitsua gauzatzen ari zela.
|
|
|
Gai horietan Iparra eta Hegoaren kategoriak engainagarriak izan daitezke, zonbiak Ulrich Beck dioenez. Hegoafrikan
|
dakusagu
Hegoaldeko eliteak arazoaren zati direla, eta hazkunde ekonomikoak ez duela errenta eta mozkinenbirbanaketa ekartzen, ez Iparrean eta ez Hegoan. Horregatik, birbanaketa bainoaproposago deritzogu, besteak beste, ura, lurra eta airea baliabide komunen jabetzaeta pribatizazio murrizteari nola ekingo diogun hitz egiten hasiko bagina.
|
|
|
Baina horren errua ez zaio egozten sistema politiko edo ekonomikoari, jabearen esplotazioa  ri edo bizitzen ari diren krisialdiari, baserritarraren huts  moralari baizik. Sermoietan zein bertsoetan beti lelo bera
|
dakusagu
: ardoak, jokoak, auzitan sartzeak edota, baita, emakumeen kalezaletasunak, galarazi dituela etxe horiek.
|
|
|
Zortea dute, beraz, txiroek, makina bat tentalditik libratzen dira eta. Gaitzaren iturburuaz aipatu dugun konplexutasun bera
|
dakusagu
tentaldiei dagokienez. Batzuk Jainkoak bidaliak dira:
|
|
|
Paisaia aldatzen ari zaigu, zuhaitzak, eraikinak edota bideak gora-behera Pamplona Iruñea ordez Pamplonaka rtel tzarra
|
dakusagu
. Jendeak, batez ere kargu koxkor bat dutenak, harro dira beren elebakartasunaz eta horrelako adierazpenak eta erantzunak ematen dizkigute.
|
|
2004
|
|
|
30 bat minutu igaro dira abiatu garenetik eta berriro ere errepidera atera gara. Atzean, urrun
|
dakusagu
Dima. Ezkerrean, berriz, kare-harrizko mendi tontor garaiak.
|
|
|
Mikel Zaratek idatzietan bildu zuen orduko sasoiko munduaren ikuspegia, eta idaztean bere kautan zerabilen asmoa, ezinbestez, denboraren iragazkiak eskaintzen dizkigun argi iluntasunetatik
|
dakusagu
. Argimutil moduan hortxe dugu Luis Haranburu Altuna editoreari hil aurretxoan Mikelek esan ziona, eta hark hilondoko poesia liburu bateko hitzaurrean bildu zuena:
|
|
|
" Urturi Euskal Herria da, mitiko bihurtzen ari zaigun, ari zaizkigun gure herria" Karlos Otegik Pertsonaia euskal nobelagintzan saioan (1976) berehala aztertu zuen Euskal Herri osoa sinbolizatu nahi duen Urturi pertsonaia kolektibua zela, eta gaineratu zuen: " Mikel Zarateren Haurgintza minetan nobelan ere pertsonaia literarioaren tratamendu hau bera
|
dakusagu
". Errealismo magiko lertxundiar horren aztarna zuzena nabari daiteke Zarateren nobelaren azken aparretan, Ekidazu ia osoa, ustekabeko ekaitz baten ondorioz, uholde sinbolikopean deskribatzen duenean.
|
|
|
Xabier Letek behinola egin zion elkarrizketa batekoak ditugu iritzi hauek. Garbi
|
dakusagu
hemen zer lehenetsi zuen eta zer ez: –Sigo pensando que, con todo, el antiguo ámbito familiar y el de la comunidad local sigue siendo esencial.
|
|
|
–Gero eta sarriago egokitu zait euskaldunen artean, erdaraz hitz egiteko ohitura duenari esker, guztiek erdaraz aritzen ikustea?. 602 Jokabide hori gailentzen da gure ustez ere euskaldunen artean, erdaldun gehienen izenik gabeko nagusikeria gorabehera. Egunero
|
dakusagu
, egunero jasaten. Eta jokabide hori ez da mintzo, horratik, euskaldunok gure hizkuntzarekiko erakutsi behar genukeen leialtasunaren alde.
|
|
|
Baina ofiziala den lurraldeetan ere, lehentasunezko hizkuntzatzat ez da hartu, araubidea ez baita bide horretatik abiatu. (...) Zentzu horretan, ofizialtasunaren kontzeptu juridikoetatik haratago joz, eta ikuspegi pragmatikoari eutsiz, errealitate latza
|
dakusagu
egun Euskal Herrian, ofizialtasuna lurraldearen gune bakar batean dago aitortua, Nafarroa Garaiko Iparraldean eta Autonomia Erkidegoko hiru probintzietan, alegia, eta koofizialtasun hori egikaritzeko tresna eraginkorrik ez egoteaz gain, bere gainean izandako ezbaiak Auzitegi eta Epaitegi arrotzek ebazten dituzte, kasu gehienetan euskararen kalterako?. 280
|
|
|
Abiapuntua eta helburua harturik, zera
|
dakusagu
: haren bizitza laburrean, hamar urteren buruan euskararekiko bi aldi nabarmen bereizten direla eta, gutxi gora behera zer nolako bilakaera izan zuen adierazten saiatuko naiz:
|
|
|
Hemen aurrekoa
|
dakusagu
: ekintza ekonomiko guztiek balio berdina dute (1 unitatekoa), eta funtsezkoa N eta A nola banatu diren ikustea da.
|
|
|
Hala ere, errealitateari begiratzen badiogu gatazkak eta gerrak nagusi direla
|
dakusagu
. Kant ez da asmo onak besterik ez dituen idealista baikorra, idealista kritikoa baizik.
|
|
|
Orduan sortuko ziren ikerkuntzarako metodo berriak, gerora bide luzea eta korapilatsua zeharkatu behar izan zutenak nagusitu eta guregana heldu arte. Horrela
|
dakusagu
gertatzen dela geozentrismoa gainditzen duen teoriarekin eta, baita geroxeago ere, grabitazioaren teoriarekin, eboluzioarenarekin...
|
|
|
Uste sendoa daukagu Wittgenstein, Frege eta Russellen antzera, ustezko hizkuntza perfektuaren bilaketak itsuturik, ez zela ohartu kategoria horiek hizkuntzaren funtzionamenduan (hizkuntza zientifikoa barne) eta errealitatearen irudikatzean duten berebiziko garrantziaz. Hemen
|
dakusagu
guk Tractatus aren ahuleziarik handienetako bat, handiena ez esateagatik. Ahulezia barkagarria, egia esan, kontuan hartzen badugu artean hizkuntzalaritza modernoa apenas sortu berria zela Tractatus a izkiriatu zuenean eta bere kezka nagusia zela perpausen eta izenen arteko irudikatze diferentzia argitzea, Frege eta Russellek irekitako bidetik abiatuz.
|
|
|
Etikari dagokionez, areago errealizazioaren etikaren ikuspegitik, geroz eta argiago
|
dakusagu
aipatu antagonismoak gainditu behar direla eta gaindi ahal daitezkeela, teorikoki bederen. Izan ere, azentuak eta ñabardurak gorabehera, etikak batera behar ditu materialtasun (eduki) minimo bat eta oinarrizko egitura formal bat; halaber, pertsonaren errealizazioaz adina arduratu behar da pertsonen arteko elkarbizitzaz eta komunitatearen errealizazioaz, gizabanako/ gizarte dialektikak berak hala eskatzen baitu, jokabide egolatrikoak eta totalitarioak saihestuko baditugu.
|
|
|
Kontzientzia etikoak gizakia arduradun eta erantzule egiten du munduaren, bere buruaren eta beste gizakideen aurrean. Kontzientzia etikoari eskerrak, gizakia ez da banako soil bat, are gutxiago izaki automata trukagarri bat, hainbat gizarte eta subkulturatan (sektetan eta gisakoetan, esaterako) pertsonak automatak bailiran tratatzen badituzte ere; baizik eta kontzientziari esker munduaz eta bere buruaz kontzientzia eta ardura duen subjektu bat bezala
|
dakusagu
gizakia, hots, pertsona bezala.
|
|
2005
|
|
|
Baina baserri horiek eskuinaldean utzita, ezkerrera begiratuko dugu. Orain arteko bidea
|
dakusagu
, eta tartean, behe lainoak inguraturik, zuhaitz artean galdurik, gure ibilbidearen hasieratik helburu izan dugun baseliza, Ageda santuarena hain zuzen. Etxeberrisoro baserria hutsik dago, baita Galartza, Besagasti (Besasti) eta Mendiola ere.
|
|
|
Nazio Eztabaidagunearen fruitu izan den tresna berriak batez ere ezker abertzalearen posizioa finkatu baldin badu ere, ez du oraindik PSE EEren lortu ezta PSN edo PSFrena eta, beraz, betebeharrik garrantzitsuena eskuratu gabe jarraitzen du. Inoiz foro horretan bermatuko balitz, berehala emango luke EAJk bere burua bertan murgiltzeko urratsa, baina urrats hori lehenago emateak prozesua bera oztopatuko lukeela argi
|
dakusagu
, hirukiaren irudia plazaratu beharrean" fronte abertzalea" irudikatuko litzatekeelako.
|
|
|
kazetari, idazle, kritikari, ikerle, gramatikari, hiztegigile eta, azken finean, eragile. Herria aldizkariari atxikia
|
dakusagu
bere idazle ibilbidean; kazeta bere ideiak zabaltzeko eta euskara bera zaintzeko erabili zuen. Artikuluez gainera, hainbat idazlan egin ditu liburutan argitaratuak, antzerkia, poesia eta saiakera motan.
|
|
|
Esan bezala, hamaika adibide aipa genitzake hizkuntza zapalkuntzaren adierazle gisa. Euskal Herriko edozein karriketatik edo errepidetik bidaia azkar bat egitearekin soilik, berehala
|
dakusagu
paisaia linguistikoan zein hizkuntza den nagusi. Euskararen presentzia hutsaren hurrengoa da kasurik gehienetan eta presentziarik aitortzen zaionean, bigarren mailakoa izaten da gehienetan.
|
|
|
karrikak, hiriak, kontinenteak, planeta osoa irentsi dute egitura teknoekonomikoek eta militarrek. Marshall McLuhan en herri globala ere heldu zaigu, baina orain
|
dakusagu
, McLuhanek baino garbiago, herri globalarenmaizterra Marcuseren gizaki dimentsiobakarra dela eta gizaki horren ideiak pentsamolde bakarrarena direla (horretarako, ikus I. Aiestaran: " General Intellect & CIA:
|
|
2007
|
|
|
Zeintzuk dira guregan euskal kulturaren gorputz etagogo atonkera horiek? Zertan
|
dakusagu
guregan euskal kulturaren eraginaedota bestela esan, zertan egiten dute bat gure izateko moduak eta euskalkulturaren eremuak?
|
|
|
Halaber, lan merkatuaren erreforma zabala
|
dakusagu
1980ko hamarkadatik.Langabeziak beherantz egin du, baina lanaren kalitatea txarragoa da eta lankontratu berri gehienak aldi baterakoak dira. Lan merkatuko legediari dagokionez, autonomia erkidegoek ez daukate jatorrizko eskuduntzarik. Espainiako Konstituzioaren 148 eta 149 artikuluen arabera?, eta Gernikako Estatutuaren 12.artikuluak dioenez, EAEren eskuduntza legearen aplikazioa da.
|
|
|
Berdenboran momentu orok eta banako orok begitarte propio bat erakusten du, iraganiko ezeretik ilkitzea ez dagoena. Alde kreatibo, aske horretan bereziki, izpiritua
|
dakusagu
lanean, sorkuntza ariketan. Giza historiako orok du bitarikotasun hau:
|
|
2008
|
|
|
Dena den, beren beregi zehaztu behar da lege zaharra aplikatuko zaiela hura indarrean zegoen bitartean sortutako egoerei. Adibiderik garbiena zenbait onura fiskaletan
|
dakusagu
: lege berriak aurretik zeuden onurak ezabatzen ditu, baina lege zaharraren arabera eman zirenek indarrean diraute.
|
|
|
Ez dirudi. Horren arrazoiaren zantzua ere Zabaletaren hitzotan
|
dakusagu
: –asimilazio mailaren araberakoa?
|
|
|
Zenbatzaile numerala duen IS baten barruan erabilirik
|
dakusagu
behin, herri kopla itxura osoa duen pasarte honen barruan. Numeralekiko erabilera hau ez da ohikoa, zehaztugabeekin, asko, > gitxi, > larregi, > nahikoa...?
|
|
|
Hori da erabilera nagusia Lazarragarenean ere. Izenordain bezala ere maiz
|
dakusagu
, mugatzaile barik deklinaturik: besteri, > besteren, > bestegan, >
|
|
|
abs. asko, > erg. askok, > gen. askoren, > soz. askogaz, > inst. askoz> dira berariaz (a), eta toki denborazkoetan askotan> inesiboa. Askoz> forma instrumentala, gaur egun graduatzaile legez erabili ohi dena, adizlagun funtzio garbiaz
|
dakusagu
izkribuan, gerora nagusitu den gaz> soziatiboa barik (b):
|
|
|
Eta aldi hartan eta beranduago ere (XVI XVII. mendeetan) zabal erabilia sartaldean ere. Hala dirudi aldi horietako izkribu bakanei erreparatu ezkero.15 Ondoko kategoriekin
|
dakusagu
:
|
|
|
Beraz, XVIII. mendearen bigarren erdialdean baserritarren bizi baldintzak zeharo kaskartuta egon arren, beraien txirotzearen arrazoiak zeintzuk ziren argi eta garbi zituztela
|
dakusagu
, eta burua makurtu beharrean, beraien eskubidetzat zituztenak defendatzeko prest zeudela. Ez hori bakarrik:
|
|
|
se leio una Carta respuesta y el metodo que se avia de tomar en esta villa para apaziguar la jente es el thenor siguiente= En vista de la cartta de Vs. que acavan de entregar los portadores, incluio copia de la resoluzion tomada, por esta villa con asistencia del señor correxidor, y diferentes señores eclesiasticos, que me alegrare sirva de alibio para la devida quietud, ratifico a Vs. mi verdadero afecto, y pido a Dios la guarde m.a. Azpeitia 16 de Abril de 1766= Nicolas Ignacio de Altuna, fiel de la villa, por la N. y L. villa de Azpeitia». Beraz, argi
|
dakusagu
matxinada hasi orduko Eibarko Udaleko buruek diputazioko agintariei aholkua eskatu zietela, hilaren 15ean, ziur aski?, erantzuna apirilaren 16koa da-eta. Baina ordurako diputazioa eta korrejidorea bera matxinoen menpe zeuden, eta haren aholkua matxinoen eskakizunak onartzea izan zen, Azpeitian sinatutako kapitulazioak eredutzat eskainiz.
|
|
|
Protesta honetan, argi
|
dakusagu
zein zen herri diputatu eta herri sindikoen eginkizun nagusia: herriaren horniketarako gaiak ahal zenik eta merkeen eskuratze prozesua kontrolatzea.
|
|
|
3 eranskineko taulan ikusten denez, XVIII. mendean udalean nagusitu ziren abizen batzuk jaitsi edo desagertu egin ziren, beste batzuk areagotu ziren bitartean. Hala, eta epeak alderatzen baditugu, Areta abizeneko udalkideak bostetik bira jaitsi zirela
|
dakusagu
, Untzeta lautik bira, Olabe seitik hirura, Sarasketa lautik zerora. Mendizabal, Arizmendi eta beste abizeneko udal karguak ere desagertu egin ziren.
|
|
|
epean 133 udalkidetik 53 multzo horretakoak baziren, epeko 158 udalkideetatik 58 ziren, eta bitarteko 139etatik 54 Beraz, datuek ez dute egiaztatzen XIX. mendearen hasieran armaginek udalean pisua irabazi zutenik (1 eranskina). Beste ikuspegi bat erabilita, jatorriz Eibarkoak diren abizen batzuen presentzia gutxitu egin zela
|
dakusagu
(Areta, Sarasketa?), baina eurekin batera Gipuzkoatik kanpokoak ziren batzuek ere behera egin zutela (olabetarrek, batez ere). Pisua irabazi zutenen artean jatorriz Eibartik kanpokoak aurkitzen baditugu ere (Alberdi, Baskaran, Bergara, Ibarzabal?), ordura arte agertu gabeko Eibarko abizen batzuen gorakada ez zen txikiagoa izan (Agirre, Argiano eta batez ere Gisasola).
|
|
|
Ikusi denez, gainera, biurtekoan ez zen inolako aldaketarik burutu udal hauteskundeak egiteko eran. Beraz, liberalismo aurrerakoia loratu bezain pronto igartu zela
|
dakusagu
, instituzioen arloan behintzat. Eugenio Arostegi alkatearen aztarnak ere 1842 urtean bukatzen dira.
|
|
|
Sufragio unibertsalak udalkideen berritze garrantzitsua eragin zuela
|
dakusagu
. Nolabait azaltzeagatik, iraultza hiru boladatan gauzatu zen:
|
|
|
Herri lurren salmenta deskapitalizazio eta debaluazio abagunean gauzatu zenez, prozesu honen erritmoa kontrolatzeak izugarrizko garrantzia hartu zuen. Eskura dauzkagun datuak nahiko urriak diren arren, sasoiko udalkide batzuk erosketetan sartu sartu eginda ibili zirela
|
dakusagu
, batez ere 1810 urteko agintaldikoak. Erosle indartsuenen artean, udalkide horiez gain, zerga biltzaile lanetan ibilitako batzuk aurkitzen ditugu, Suinaga bera adibidez, eta Pedro Atxa, 1804 urteko sisa biltzaile izandakoa.
|
|
|
62 udalkide horietatik 41 jabeak ziren eta 21 maizterrak. Jabeen kasuan guztiek ere ohorezko karguak bete zituzten Eibarko Udalean; baina udalkideak izatera heldu ziren maizterren azpitaldea aztertzen badugu, gehienak herri ordezkaritza lanetan aritu zirela
|
dakusagu
(21etik 14), eta kapitular karguak betetzeko aukera izan zuten bakarrak Francisco Zuluaga, Francisco Eskaregi, Andres Sarasketa, Domingo Ramón Baskaran, Esteban Arana, Nicolas Aranberri eta Pedro Bergara Asua izan zirela. Eta horiek ere, ez sarri.
|
|
|
Ikusten denez, 1848an eta 1854an atzematen da lehia estuena, Pedro Luis Aranguren eta Pedro Francisco Bergara boto bakarrarengatik gelditu baitziren udaletik kanpo. Boto hartzaile kopuruak aztertuta, botoa hautagai jakin batzuen inguruan pilatzeko joera nagusitzen joan zela
|
dakusagu
, baina prozesu honek 1857an eztanda egin zuen eta botoa inoiz baino sakabanatuago agertuko zaigu. Hauteskunde bakoitzeko boto hartzaile eta boto emaile kopuruen arteko, ratio, a aztertzen badugu, 1852koak aurkezten du pilaketa handiena 66 lagunen botoak 18 hautagairen artean banatu baitziren (3,66ko ratioa) eta 1857koak sakabanaketa ikusgarriena, 35 lagunen botoak 33 hautagairen artean zatitu ziren-eta (1,06ko ratioa).
|
|
|
Bozketatik kanpo gelditu ziren 34 biztanleei filtro hau aplikatzen badiegu, hauxe
|
dakusagu
: 34 lagunetik lauk parte hartuko zuten Zaintza Hiritarrean, bi baino ez ziren armaginak eta lur jabetzen batez bestekoa 427 errealekoa zuten.
|
|
|
Baina 1847an sistema berria ezarri zen Gipuzkoan ere. Beraz, urteetako lehian Eibarko Udalak ikuspegi foruzalea defendatu zuela
|
dakusagu
, berriz ere. Hirurteko Aurrerakoian zehar foruek jasandako erasoak euren jarrera konstituzionalista leundu izan balu bezala, Eibarko liberalek zuhurtasunez jokatzea erabaki zuten trantsizio abagune honetan.
|
|
|
Ikusten denez, liberalen alderdian armaginen nagusigoa erabatekoa zen(% 85,7) eta karlisten artean% 28 ziren. Nekazariak, liberalen% 5 ziren eta karlisten% 63 Beraz, adina eta alfabetizazio mailarekin batera, jarduera laborala ezinbestez kontuan hartu beharreko aldagaia dela
|
dakusagu
, eibartarren jokabide politikoa baldintzatzeko orduan. Errealitate hau aski ezaguna da, baina guk joera horiek kopuruetan islatzea lortu dugun neurrian, armagin liberal binomioaren hipotesia frogatzen lagundu dugula uste dugu, Eibarrerako behintzat.
|
|
|
GAOn aurkitutako txosten interesgarri batek Eibarko milizia armatua 479 lagunek osatu zutela argitzeaz gain, haien nortasunak eskaintzen dizkigu736 Hirurtekoan boluntarioen kopurua 230ekoa izan zela kontuan hartuta, 10 urteko epean kopurua bikoiztu egin zela
|
dakusagu
, gehi emakumeak, eta beharbada Jauregiren zutabean zebiltzanak. Zerrenda horretan, lan arrazoiengatik herritik kanpo zeudenez gain, Karlos V.aren aldeko gudu taldeetan zebiltzan 25 lagunen nortasunak agertzen dira.
|
|
|
urbanoen artean hirutik bat armagin kualifikatua zela, eta karlisten artean 25etik, inor ez! Udalgintzan izandako parte hartzeari dagokionez, zazpi milizianotik bat udalkide izan zela
|
dakusagu
, eta karlisten alderdian, 25etik bat ere ez. Beraz, oro har, ondorioztatu beharra dago Eibarko boluntario karlistak kualifikatu gabeko langileak, udaletik baztertuak eta desjabetuak zirela.
|
|
|
Gainera liberalek ordaindu zituzten kopururik altuenak, nahiz eta euren jabetzak txikiak izan (ikus 1 eranskina). Hala ere, egin dugun kalkuluaren arabera soilik 15.320 erreal eta zazpi anega gari batu zirela
|
dakusagu
. Aste berean, uztailean ordaintzeko% 14ko zerga ezarri zioten lur jabetzari, eta% 7koa maiztertzari768 Egia esan, udal karlistaren zeregin nagusia horniketak bermatzea eta zergak biltzea izan zen.
|
|
|
1835eko milizianoen zerrendan karlistekin zebiltzan 25 lagunetatik inor ez zen armagina, eta bakar bat genuen lur jabea. Horien ondasunak miliziano liberalenekin alderatzen baditugu, benetako ezjabetuak karlisten alderdian zeudela
|
dakusagu
. Baina, karlisten agintaldietan aritu ziren udalkideen nortasunak aztertzen baditugu, lur jabe ezagunekin topo egiten dugu.
|
|
|
Beraz, 1808 eta 1809 urteetan ez da harreman garbirik ageri udalkideen eta erosleen artean, baina 1810ean bai, Gisasola, Murua eta Suinagaren artean guztira saldutako ondasunen% 21,5 erosi baitzuten. Horiei, 1808ko alkatea izandako Ignacio María defuntuaren anaiaren bidez, ibarzabaldarrek eginiko erosketak gehitzen badizkiegu, bitartean udalkide izandakoek saldutako ondasunen% 48? 4 eskuratu zutela
|
dakusagu
. Proportzioa handitu egingo litzateke, 1809rako falta zaizkigun udalkide guztien nortasunak jakinda (hiru dauzkagu) eta horiek ere herri lurren erosleen zerrendan aurkituko bagenitu.
|
|
|
Zentzu horretan, Ibarzabalek bere errugabetasuna frogatu baino gehiago agintarien barkamena lortu, edo erosi? zuela
|
dakusagu
, eta horrela ondorioztatu zuen Eibarko purifikazio batzordeak, bere aurkezpena aintzat hartu arren, ez zuelako auzokide hautagaien zerrendan onartu.
|
|
|
23.700 errealen balioko lurrak salduta, udalak 54.390 errealeko zorra kitatzea lortu zuen (2,29ko proportzioa); hau da, ordainagiriak depreziatuta erabili ziren. Edonola ere, Domingo Aretxabaletak 1.000 errealeko lote bat 2.000 errealeko ordainagirien truke eskuratu zuela
|
dakusagu
, Martin Ibarzabalek853 balio bereko beste lote bat lortzeko 2.300 errealeko agiriak aurkeztu behar izan zituelarik. Beraz, lur guztiak ez ziren berdin balioetsi, alde batetik tasazioak ez zirelako zehatzak izango, bestetik erosleen interes ezberdinengatik, etxetik hurbil edukitzea, adibidez?, eta baita lurraren azalerarengatik.
|
|
|
orain eztia den hori ere
|
dakusagu
zuri
|
|
2009
|
|
|
Egindako bidea luzea da, eta bidean gorabeherak izan badira ere, une latz eta une pozgarriez jantzita, balantze positiboa egiten dugu, are hobeagoa jaso dugun esperientziari begiratzen badiogu. Datorkigun edozein esparruri aurre egiteko prestatuago
|
dakusagu
geure burua eta horretantxe dago edozein egitasmoren arrakastaren gakoa: egindakoetatik ikasi teoria/ froga binomioan oinarritutako metodologiari jarraituz, oker egindakoak hurrengoetan saihesteko.
|
|
|
Urtero, 18 urtez beherako milioi eta erdi haurrek etxetik alde egiten dute edo boteak izaten dira. Beste puntu bat
|
dakusagu
: ihes egiten duten haurrak gero eta luzeago ibiltzen direla etxetik kanpora.
|
|
|
Eta auzipeturiko bostak heldu diren karguetara heldu badira, zalantza gutxi zer gertatuko zen izenez ezagutzen ez ditugun beste 68 torturatzaileekin. Bada, Joxe Arregi eta Steve Bikoren kasuak alderatuz argi
|
dakusagu
oso antzekoak izan zirela; hasteko, isilpean egin edo zabalduriko hilotzen argazki beldurgarriak sekulako eragina izan zutelako bi eskandaluen handian. Bestalde, espainiar zein hegoafrikar poliziek azalpen berbera eman zuten bien lesio ikaragarriak justifikatzeko:
|
|
|
Hirugarren adina omen erretretarena, eta askorentzat bigarren bizitza edo gaztaroa: bizi guztian sosik irabazi ondoren eta haurrei unibertsitate ikasketa eta bizibide onetan bideratu ondoren, dohatsuago eta erantzupen gutxiagorekin
|
dakusagu
geure erretreta.
|
|
|
Material batzuk paramagnetikoak dira, eta eremu magnetiko baten pean jarritakoan euren elektroiak ordenatu egiten dira nolabait. Horren ondorio materialaren entropia (desordena) txikiagoa egiten da, eta zera
|
dakusagu
, eremu magnetikoa kendutakoan materiala tenperatura baxuagoan egongo dela. Antzeko desmagnetizazioa erabiliz, kobrearekin orain arte lortu den tenperaturarik baxuena lortu da, nukleoen desmagnetizazio adiabatikoa eginez, hain zuzen ere.
|
|
|
Espetxeko patioan ezagutu ditugu hautes lehia ez demokratiko eta faltsutuan parte hartu nahi izan duten lagunak. Kezka handiz
|
dakusagu
bestalde, apartheida ez ikusi eta normaltasun itxuraz hautes kanpainan ibili den ororen jarduna, salbuespenik ez baita izan, tamalez. Lortutako eserlekuak bozkarioz ospatu dituztenek ez dute astirik izan putxerazoan erreparatzeko.
|
|
|
" el hombre se convierte en ‘escultor y plasmador’ de s mismo, en artfice de su propia figura". 37 Platonen hagitz antzekoa. Greziara buelta argi baino argiago
|
dakusagu
hemen.
|
|
|
Hala izan daiteke, bai. Halarik ere, begirada pixka bat zabalduz gero, paisaia zabal eta makalago bat
|
dakusagu
. Eta, zergatik ez, baita ederragoa ere.
|
|
2010
|
|
|
lekuak. Museoetako objektuetan Zeitgeist, Aroko Espiritua garbiago
|
dakusagu
, egin eta erabili zutenek baino, Jüngerren aburuz. Zeitgeist, Aroko Espiritua ageri da objektuan, idolo moderno batean bezala.
|
|
|
Esne beltza
|
dakusagu
Primo Levi-ren, eremu urdinean, edo grisean.
|
|
|
abestuz. Esne beltza
|
dakusagu
orobat Nestor Basterretxeak Gernikari buruz prestatu zituen akriliko handietan, kasu. Esne beltza, kasik kontraesan bat izanik, bizitzan alaitasuna eta sufrimendua batera bezala, gai adierazgarria da alde batetik eta adierazezina suertatzen da bertzetik, bizidunen eta hildakoen arteko, markan?, Bernardo Atxagaren hitza erabiltzearren.
|
|
|
Gramatika datu horiez gain, egoki
|
dakusagu
izenordainen beste ezaugarri batzuk hona ekartzea, pisudunak baitira gabiltzan arazorako. Benvenistek (1974:
|
|
|
Eta eskema hori gure sermoietara egokituz gero, zera
|
dakusagu
: NOLA?
|
|
|
Kristauarekiko hurbiltasuna bilatu beharrak enuntziatiboan eragina dauka, batetik, eguneroko bizitzaren erretorika
|
dakusagu
(herriko gauzak, eguneroko adibideak, sal-erosketarako tratuak). Sermoiak, alde horretatik, bizitzarekin konektatuta daude.
|
|
|
Leintz bailarako bertsozaleen. Joxe Manuel errizaina eskertu nahian? hamar bertsoko sorta samurrean
|
dakusagu
islatuta:
|
|
|
Berezkotasun horrek bere ezaugarrietan erakusten duenez, kultura era dinamikoa, eraldatzailea eta balio eraberrituen sortzailea da, norberaren balio oinarrietatik birsortzen eta birsortzen ari denean. Berezko era horren onarpenean komunitatea bere autoirudikapenen balioztapena egitera datorrenean, estilo propioz, Geetz ek (1973) ethos a izendatu zuenaren erro metaforikoa
|
dakusagu
, hots, jarrera kultural eta estilo baten berri ematen digunean, berariazkotasun horrek deskribatzen du marko eszenikoaren estetika kulturala eraginkortasun sinbolikoaren eremuan. Eraginkortasun horretan gizakiaren bizi esperientziaren hautematea globala denez, hauteman, pentsatu, bizi, sinbolizatu, elkarrekin egiten dira, eta bertako bizipenen testuinguru trinkoan balio eraberrituen adierazleak diren giza prozesuak dira, bai ikonizazioan, bai estiloan, bai estetikan, bai diskurtso eta gai sozialen uztarduran.
|
|
|
Eraldaketa hori dago bete eta huts espazio estetikoaren harremanen dialektikan. Eszenifikazio hau agoraren eszenan
|
dakusagu
, kultura oinarrian dagoen ahozkotasun muinak sormenezko espazioa eraiki baitu deskribatutako marko beregainaren eraginkortasun sinbolikoan. Denbora aurrera, espazio huts hori berriz ere ibilbide kulturalaren dinamika suspertzailea izango da, hutsa bete, hustu eta bete, berreraiki eta irudikatzeko, eta beste behin indarrez plazaratu ahal izateko, hitzaren balio soilean, plazaz plazako herrietako jardunetik bidea eginez.
|
|
|
Erran nahi baita ezin dituztela erosi 120 euroko goretex dun mendiko zapatilak, 130 euroko thinsulate dun mendiko praka partxedunak, 150 euroko forropolarwindblock a eta, are larriagoa dena, ezin dutenak erosi, kasu, 300 euroko North Face a! Ez
|
dakusagu
argi zein izan daitekeen irtenbidea. Agian denok Decathlon eko Quechua azpimarka merkea erosi dugu, Mikel Sotok merquechua deitzen duen hori.
|
|
|
Izar epelen artera. Gugandik ez oso urruti, pinguino talde bat
|
dakusagu
hegan. Orduan mina sentitu dut saihetsean.
|
|
2011
|
|
|
12:00 Teleferikoan behera Alpeko animalien zooa
|
dakusagu
.
|