|
2001
|
|
|
Bere hizkuntzarekin kontaktuan
|
dagoen
hiztun batek egindako gogoeta batzuk. Eta horregatik diot hiztun adina liburu dagoela liburuan.
|
|
2003
|
|
|
Hizkuntzaren balioa, horrela, kapital horien transferentzian datza: nolabait esan, hizkuntzarenoinarrian
|
dagoen
hiztun herriak daukan kapital material eta sinbolikoaren araberako balio ekonomikoa, soziala eta kulturala izan ohi du hizkuntzak. Horrek esan nahi du oinarritzat duen hiztun herria ren botere oroko rrean erabakitzen dela hizkuntzaren erabilera araua, erabilera horrena rrazoiak zernahi izanda ere.
|
|
2004
|
|
|
–Gaur euskararen kontra ez dagoela askok esaten du, baina ez al da kontra egotea alde ez egotea??. 608 Zer da, izan ere, gaur eta hemen, hizkuntzen eta hizkuntza herrien arteko harremanak eratuak dauden bezala eratuta egonda, euskararen alde egotea? Lurraldez, erabilera esparruz eta gizarte estatuz hondoa jota
|
dagoen
hiztun herri batean zer nolako engaiamendu neurria galdegiten dio euskal hiztunari. Epelkeriak eta txepelkeriak erauzirik, muturreko egoeretan, ez al genuke muturreko jarrera hartu behar?
|
|
2006
|
|
|
Eta zein dira moda horiek sortzeko mekanismoak? Lider argirik ez duen hizkuntza komunitate batean, periferia samarrean
|
dagoen
hiztun talde batean, nork markatzen du bidea. Nork gainditzen ditu erresistentziak eta erabilera berriak hedatu?
|
|
2007
|
|
|
Horretaz gain, analisiak kontuan hartu behar du Txillardegik, Euskararen Erabileraren Kale Neurketa bera oinarri, sortu zuen Soziolinguistika Matematikoak egindako ekarpena. Azken garai honetan hizkuntzen eraRosa Ramos –Neurketaren konplexutasuna bileraz hausnartzeko boladan
|
dagoen
hiztunaren alderdi emozionalari eta psikosozialari garrantzia kendu gabe, ezin dugu bazterrean utzi hiztun elebidunek sortutako hizkuntza komunitateak egituratzeko eta hiztun berriak erakartzeko daukan (edo ez daukan) indarraren garrantzia; hau da, egiturazko aspektuen garrantzia. Izan ere, pisu guztia hiztun elebidunen jokaeran jartzen badugu, hurrengo urratsa izan daiteke ezagutza eta erabileraren arteko aldearen erantzukizuna hiztun horien leialtasun faltari egoztea, gainerako eragileei, hiztun elebakarrei hain zuzen (eta gizartean elebakarren eta elebidunen artean gertatzen den elkarreraginari), inolako garrantzirik eman gabe.
|
|
2010
|
|
|
Erabateko hondamendia ereez da ordea. Hain ahuldurik
|
dagoen
hiztun elkartearen baitan irakaskuntzak konparatiboki zer babes egoera eskaintzen duen seinalatzen du ugaritasun horrek. Hori besterik ez, baina hori behintzat bai:
|
|
2011
|
|
|
Bi hitzetan esateko, zelanbaiteko axolagabekeria hedatu da orain arte ardatz izan diren zenbait ideiaren aurrean. Esate baterako, hizkuntza gutxituek aurrera egiteko beharrezkoak dituzten kontzientzia linguistikoa edo arriskuan
|
dagoen
hiztun talde bateko kide izatearen sentimenduaren ahultzea gertatu dira.
|
|
|
Teoriatik tiraka etxeko hizkuntza izatera iristen ez denez, belaunez belaun berriro hutsetik hasi beharra bere hedapen lanean. eta d) hizkuntza Indarberritzea edo hINBe (Reversing Language Shift edo RLS): ahulduta
|
dagoen
hiztun elkartearen hizkuntza propioak belaunaldi berrien L1 izaten jarraitzea (sarriago, L1 izaera berreskuratzea) eta, horrezaz gainera, bere osasun egoera hobetzeko hiztun gehiago eta jardun gune berriak irabaztea. gertakari sozial desberdinak dira a), b) eta d) alde batetik, eta c) bestetik. kontestualki ahula den hizkuntzaren ezaugarri posibleak dira a), b) eta d) kasuak; kontestualki indarts... Lehenengo hiruretan zentratuko gara hortaz, hori baita azterlan honi hurbilenetik heltzen diona. esana daukagu, gainera, language maintenance ren azpimultzotzat hartu ohi duela hainbatek RLS (tartean kontzeptu bien sortzaileak, Fishman-ek berak).
|
|
|
gehiengoaren hizkuntza nagusira hurbiltzeko asmorik ez baldin badu, hizkuntza nagusi horretan bizitzeari dagozkion askotariko onurak galdu egingo ditu. Horrelako jarreren aurrean, jakina, zer egin dezake arriskuan
|
dagoen
hiztun herri ahulduak. Ez dauka ia inolako aukerarik elebidun izateko.
|
|
2013
|
|
|
hasieran erabilita eratzen badu,, ordea? aurkaritzako lokailua esaldian bigarren kokalekuan topatzen ohituta
|
dagoen
hiztunak markatutzat joko du. Edo elementu errazago batekin gertatzen dena:
|
|
|
18 Oraingo programazioari dagokionez, gauza bat aitortu behar da, lehengo eta oraingo gidarien alde: zaila eta konplexua da telebista generalista bat arrakastaz kudeatzea, eskaintza uholde baten barruan eta gurea bezalako egoeran
|
dagoen
hiztun komunitate minorizatu bati begira. Erraza da kanpotik errezeta politikoki politak ematea(" kirola murriztu"," barne produkzioa gehiago bultzatu!"), baina zezenari adarretatik helduta dagoenak daki adarren berri.
|
|
|
Eraikuntza tentsioan
|
dagoen
hiztun komunitateak, eraikuntza tentsioan du bere hitzen gorputza ere.
|
|
|
Oraingo programazioari dagokionez, gauza bat aitortu behar da, lehengo eta oraingo gidarien alde: zaila eta konplexua da telebista generalista bat arrakastaz kudeatzea, eskaintza uholde baten barruan eta gurea bezalako egoeran
|
dagoen
hiztun komunitate minorizatu bati begira. Gauza on asko ere egin da euskarazko katean.
|
|
2015
|
|
|
Bai gure pegamentu nagusiak ere, jakina: bizi lehian
|
dagoen
hiztun komunitatea izateak.
|
|
2016
|
|
|
6 maila hori da, beste era batera esanik, bizi iraupeneko frontoiaren" pasa/ ez pasa" lerroa265 Horrek erabakitzen du, hiztun elkarteak belaunez belauneko jarraipena izango duen ala ez. Hortik beherakoak (BAENeskalako 7 eta 8 mailetan daudenak) galtzera doaz ezinbestean, indarberritzeko ezer egiten ez bada arin eta sendo266 Hartan saiaturik ere, aski da 8 mailan
|
dagoen
hiztun herria osorik berpiztu ahal izango den267 Ahuldutako hiztun elkartea indarberritzeko orduan eragozpen muga nagusia non dagoen azaldu nahi du GIDS/ BAEN ek.
|
|
|
Eguneratu egin du Fishman-ek 1991ko bere GIDS/ BAEN eskala, handik hamar urtera, dislokazio maila batean edo bestean
|
dagoen
hiztun elkarteak (hiztun taldeak) zertan zentratu behar lukeen azpimarratuz. Hona 2001eko formulazio eguneratua (Fishman, 2001:
|
|
|
Ukipen egoeran
|
dagoen
hiztun elkarte baten bizi indarrean eragiten duten faktore sozioestrukturalen taxonomia. (Richard Y.
|
|
2018
|
|
|
70eko hamarkadan sortu eta 80ko hamarkadan garatu ziren bertsoeskolek eta hauen inguruko ideologiak ahalbidetu eta legitimatu zuten bezala emakumeak bertsotan trebatzea, bertso eskola horiek eta ideologia horrek berak ahalbidetu eta legitimatu zuten, lehen aldiz, etxetik bertsozale ez zirenak bertsotan trebatzea; etxean erdaraz ari ziren hiztun berriak tartean. Baina, emakumeen kasuan nola, bertso eskolarako sarbidea demokratizatu izanak soilik ez dakarren bezala gizarteko emakume gizon proportzioa oholtzara eramana izatea, bertso eskoletako atea hiztun berriei zabalik egoteak bere horretan ez du gizartean
|
dagoen
hiztun berri proportzioa oholtzara eramanarazi.
|
|
|
Eta horixe da, hain zuzen, hitza galdutako hiztun herriei gertatzen zaiguna, hizkuntzaren arloan bezala, baita ideien arloan ere. Hizkuntzaren soziologiatik maiz deskribatu denez, ordezkatze prozesuan
|
dagoen
hiztun herriak gero eta hizkuntza txiroagoa du (errepertorioa), ahalmen edo gaitasun eskasagoa, hala lexikoaren aldetik nola egituren aldetik ere, jakina, gizarteko funtzioak galtzearen ondorioz.
|
|
2019
|
|
|
" Heriotza digitalaren kontrako prozesua da. Digitalki hilik edo hilzorian
|
dagoen
hiztun komunitate bat hasten bada bere hizkuntza online erabiltzen eta baliabideak bere mintzairara ekartzen, gero eta presentzia handiagoa izanen du eremu digitalean. Horretarako, baina, komunitate indartsua behar da, belaunaldi aldaketa bermatuko duena." [Orzaiz, J., 2018] euskararen kasuan, komunitate digital aktiboa badago, baliabideak badaude, eta oinarri hau kontuan hartuta, euskarak" goraldi digital" egoera bizi duela esan liteke. gEhIEgI
|
|
|
Beraz, eSepen 2 zehaztapenak diren eskualde eta udalerrietako plan bakan batzuk izango ditut aztergai (batez ere, nire eskualdekoa), eta arreta, bereziki, euren ebaluazio moldean jarriko dut. horregatik ez dut izenik aipatuko; izan ere, zehaztapen honetan abstrakzio maila nahiko ohargarria da, eta ebaluazioari dagokionez, —geroago berretsiko dugu— berdin antzera ibiltzen gara han eta hemen. edonola ere, esan dezadan gure eskualdea 2 gune soziolingistikoan sailkatuta dagoela (euskara gaitasunaren arabera). Sorollak eta, taxututako eskemari jarraituz, berriz, (Sorolla, 2019) bagaude gaztelania erabat nagusi den udalerrien multzoan (G++). eta Zalbidek eratutako eOdAren eskeman (euskararen Osasun diagnostikorako Aplikazioa), BZ 6e eta BZ mailen artean dantzan ibiliko ginateke (Zalbide, 2016), hau da, euskara egoera larrian edo oso larrian
|
dagoen
hiztun talde artean.
|
|
2021
|
|
|
Hizkuntzalaritzan, modalitate terminoak zera adierazten du: ea nola markaturik
|
dagoen
hiztunak zer jarrera duen enuntziatuak modalizazio hori gabe adierazten duenarekiko (esate baterako, adieraziari egozten dion ziurtasun maila).
|
|
2022
|
|
|
Sustapen linguistikoaren subjektua etengabeko eraikuntzan
|
dagoen
hiztunek osatutako komunitatea izango da. Horixe islatzen da testuan, euskararen hiztun komunitatea.
|
|
|
Gu horren eraikuntzan, zerikusi argia du Txepetxek testu hau argitaratu baino hamar bat urte lehenago argitaratutako teoriak. Horren arabera, sustapen linguistikoaren subjektua etengabeko eraikuntzan
|
dagoen
hiztunek osatutako komunitatea izango da (Zarraga, 2010: 45).
|