|
2003
|
|
|
Hizkuntzaren balioa, horrela, kapital horien transferentzian datza: nolabait esan, hizkuntzarenoinarrian
|
dagoen
hiztun herriak daukan kapital material eta sinbolikoaren araberako balio ekonomikoa, soziala eta kulturala izan ohi du hizkuntzak. Horrek esan nahi du oinarritzat duen hiztun herria ren botere oroko rrean erabakitzen dela hizkuntzaren erabilera araua, erabilera horrena rrazoiak zernahi izanda ere.
|
|
2004
|
|
|
–Gaur euskararen kontra ez dagoela askok esaten du, baina ez al da kontra egotea alde ez egotea??. 608 Zer da, izan ere, gaur eta hemen, hizkuntzen eta hizkuntza herrien arteko harremanak eratuak dauden bezala eratuta egonda, euskararen alde egotea? Lurraldez, erabilera esparruz eta gizarte estatuz hondoa jota
|
dagoen
hiztun herri batean zer nolako engaiamendu neurria galdegiten dio euskal hiztunari. Epelkeriak eta txepelkeriak erauzirik, muturreko egoeretan, ez al genuke muturreko jarrera hartu behar?
|
|
2009
|
|
|
Ahaleginak egin ditzagun, ahal dugun neurrian, geure modernitadea eraikitzen, konplexurik gabe, moderno globalek" kaxero" deitzen badigute ere. kaldunek, gehien gehienek, onartu eta integratu badute, integrazio horri men egin zaio: euskaldunik gabe ez
|
dago
hiztun herririk.
|
|
2011
|
|
|
Afera hori bakarrik balitz, gaitz erdi, zeren, gainera, lantegitik kanpo ez ezik, euskal kultura eta herri erreferentzia orotatik landa ere egiten baitu ikasketa hori, abstrakzio huts batean, kultur eta erabilera testuinguru barik, baina erdal munduaz inguratuta. Eten bat dago, gainditzeko zaila, euskaltegiko fikziozko euskal munduaren eta hiztun herriaren artean, edo ez
|
dago
hiztun herririk ere. Horrela, euskaldunik ez da sortzen, euskal gizarte eta, beraz, kulturarekiko etena da eta.
|
|
|
Nazioz gaindiko hizkuntza eremuz jositako mapa joko genuke begiz, hizkuntza uharte eta etendura gunez josia, non hizkuntza bat hurrengoarekin nahasten den. Hizkuntza muga franko gainjarritako muga politikoen lerroak mozten ditu aldez alde, eta, jakina, haiei
|
dagozkien
hiztun herriak ere bai. Horrenbestez, muga politikoak behar bezala ezaugarritzeko, hona gure ustekizuna:
|
|
|
–Indarberritze saio batzuk arrakastatsuak gertatu dira. Batez ere XIX. mendean abiatu zirenak eta aspalditxodanik estatu aparatu beregainaz horniturik
|
dauden
hiztun herrienak atera dira garaile: demagun txekoa eta hebraiera, hungaroa eta finlandiera.
|
|
|
gehiengoaren hizkuntza nagusira hurbiltzeko asmorik ez baldin badu, hizkuntza nagusi horretan bizitzeari dagozkion askotariko onurak galdu egingo ditu. Horrelako jarreren aurrean, jakina, zer egin dezake arriskuan
|
dagoen
hiztun herri ahulduak. Ez dauka ia inolako aukerarik elebidun izateko.
|
|
|
Eta bazterkeria horrek, ondo dakigunez, ondorio larriak eragiten ditu hiztunen bizi kalitatean. Ordezkapenaren mekanismo sozialak sortarazi duen naufragioan hiztun gutxietsiak, sarri askotan, miseria ekonomikoaren gatibu dira. Txirotasunean amilduak
|
daude
hiztun herri franko munduan, eta segregazio sozialaren ondorio latzak non nahi beha ditzakegu.
|
|
|
Aintzat hartzeko kontua iruditzen zait kultura menderatzailearen izaera oldarkorra. Elkarren ondoan, elkar ukituz,
|
dauden
hiztun herrien arteko hartu emanetan estatuaren estalpea eta zilegitasuna daukan kultura ez baita parte onekoa: –Hizkuntza bat mehatxupean eta galtzeko arriskuan dagoenean honako egitate honetaz ohartu ohi gara maiz:
|
|
|
Galtzeko arrisku gorrian
|
dauden
hiztun herrien biziraupena honako bi faktore hauen baitan finkatzen du Juan Carlos Morenok: –Alde batetik, hizkuntzak gizarte dinamikara etengabe moldatzea; bestetik, berriz, identitate adierazletzat erabiltzea.
|
|
|
hizkuntz komunitate bakoitzaren aldetik zer nolako proportziotan ikasi beharra daukate bestea elebidun bihurtuz??. La Europa de las lenguas, 2005, 96 or. Txit jakina denez, elebidundu beharra ez
|
dagokio
hiztun herri hegemonikoko hiztunari, mendekoari baizik.
|
|
2016
|
|
|
6 maila hori da, beste era batera esanik, bizi iraupeneko frontoiaren" pasa/ ez pasa" lerroa265 Horrek erabakitzen du, hiztun elkarteak belaunez belauneko jarraipena izango duen ala ez. Hortik beherakoak (BAENeskalako 7 eta 8 mailetan daudenak) galtzera doaz ezinbestean, indarberritzeko ezer egiten ez bada arin eta sendo266 Hartan saiaturik ere, aski da 8 mailan
|
dagoen
hiztun herria osorik berpiztu ahal izango den267 Ahuldutako hiztun elkartea indarberritzeko orduan eragozpen muga nagusia non dagoen azaldu nahi du GIDS/ BAEN ek.
|
|
2018
|
|
|
Baina zein da ifrentzua? Botere sarearen dentsitate handiko guneetatik baztertuta
|
dauden
hiztun herriek, klaseek, herritarrek..., hitz batean, ahulek, hitz murritza dute, diskurtso eskasa, etenez betea, ezagutza txikia, kontzeptualizazio eta abstrakzio maila baxua, informazio gutxi, pentsamendu laburra. Katearen azken muturrean mututasuna dago, irudi baterako, aparteko txoko batean isolaturik geratu den erdi galdutako etnia bateko artzainaren antzera, erantzun bortitza hizkera posible bakarra duen hura.
|
|
|
Eta horixe da, hain zuzen, hitza galdutako hiztun herriei gertatzen zaiguna, hizkuntzaren arloan bezala, baita ideien arloan ere. Hizkuntzaren soziologiatik maiz deskribatu denez, ordezkatze prozesuan
|
dagoen
hiztun herriak gero eta hizkuntza txiroagoa du (errepertorioa), ahalmen edo gaitasun eskasagoa, hala lexikoaren aldetik nola egituren aldetik ere, jakina, gizarteko funtzioak galtzearen ondorioz.
|
|
|
Esan gabe doa, funtzio ordezkatze horrekin batera hiztun eta lurraldearen galera ere gertatzen direla, bai eta sakabanaketa demografikoa ere, indar zentrifugoek arian arian zentripetoak gainditzen dituztelako, ez
|
baitago
hiztun herriaren batasunari eusteko moduko botere nahikorik, botere dentsitate sozio-politiko, sozio-ekonomiko eta kulturalik. Horrela, gero eta hiztun gehiagok isolaturik eta mutu ikusiko du bere burua, gero eta lurralde eta gizarte eremu gehiagotan, sarritan hizkuntza bereko beste hiztun mutu batzuk ondoan dituela.
|