|
2008
|
|
|
zer hiztun kontzentrazio dagoen lurraldeko leku desberdinetan, zein den hiztun horien proportzioa taldekoak ez diren hiztunekin alderatuz, eta ea hizkuntza komunitateak arbasoen lurraldean bizitzen jarraitzen duen edo ez. Lurralde jakin batean (hiri nahiz eskualde batean) H1 hiztunek duten banaketa oso lotuta
|
dago
hiztun taldearen barruko gizarte sarearen indarrarekin eta, beraz, esparru pribatu eta publikoetan H1 hizkuntzak duen erabilera maiztasunarekin (Landry eta Allard, 1994a, 1992a). Zenbat eta handiagoa izan hizkuntza jakin bateko hiztunen proportzioa eskualde jakin batean, orduan eta sendoagoak izango dira harreman linguistikoen sareak eta orduan eta aukera gehiago izango ditu gutxiengoaren hizkuntzak talde barruko komunikazioetan erabilia izateko egoera pribatu eta erdi publikoetan.
|
|
2009
|
|
|
Gaur egun hizkuntza ekosistema berri bat dugu eta hizkuntza bat globala izatea edo ez izatea ez
|
dago
hiztun kopuruaren baitan ez eta gobernuen eragin politikoaren baitan ere, baizik eta hiztunek globalizazioaren parte izateko duten borondatean: ingelesa hizkuntza komun gisaeta garai globalean tresna erabilgarri izan nahi duten hizkuntzak daude.
|
|
|
Eta hizkuntza bat globala izatea edo ez izatea ez
|
dago
hiztun kopuruaren baitan ez eta gobernuen eragin politikoaren baitan ere, baizik eta hiztunek globalizazioaren parte izateko duten borondatean.
|
|
|
Ahaleginak egin ditzagun, ahal dugun neurrian, geure modernitadea eraikitzen, konplexurik gabe, moderno globalek" kaxero" deitzen badigute ere. kaldunek, gehien gehienek, onartu eta integratu badute, integrazio horri men egin zaio: euskaldunik gabe ez
|
dago
hiztun herririk.
|
|
2011
|
|
|
Afera hori bakarrik balitz, gaitz erdi, zeren, gainera, lantegitik kanpo ez ezik, euskal kultura eta herri erreferentzia orotatik landa ere egiten baitu ikasketa hori, abstrakzio huts batean, kultur eta erabilera testuinguru barik, baina erdal munduaz inguratuta. Eten bat dago, gainditzeko zaila, euskaltegiko fikziozko euskal munduaren eta hiztun herriaren artean, edo ez
|
dago
hiztun herririk ere. Horrela, euskaldunik ez da sortzen, euskal gizarte eta, beraz, kulturarekiko etena da eta.
|
|
|
Gero ikasten da H, gehienetan eskolan edo sozializazio ajente formal jasoagoen bidez. e) erabilerari dagokionez eten argia dago h ren eta L ren artean: idatzizko jarduna h bidez egiten da, erabat edo oso nagusiki; ahozko jarduera formal jasoa ere bai, oro har. gainerako jarduna, eguneroko mintzajardun eta berba egikera arrunta, informala eta intimoa, L aldaeraz egiten da beti edo nagusiki. hots, Lren eta h ren konpartimentazio funtzionala
|
dago
hiztun elkarte horretan (konkretukiago, hiztun elkarte horrek konpartimentazio arau hori indarrean daukan esparru territorialean eta, horren barnean, bertako hiztunen arteko agerbide, jardun gune, harreman sare eta situazioetan. hots: hiztun elkartearen lurralde esparru osoan (hiztun herrian) edo bertako eskualde eremu jakinean kontestuak agintzen du, normalean, noiz h erabili eta noiz L. Mintzajardunaren situazio markatzaileek, norknorekin noiz non zertaz diharduen azaltzen duten elementuek, esplikatzen eta, parte on batez, determinatzen dute kasu bateko eta besteko jardunaren berezitasuna. f) Konpartimentazio soziofuntzional (eta, dagokion neurrian, territorial) hori egonkorra da. hots, ez da urtetik urtera (ez eta hamarkadatik hamarkadara edo belaunaldi batetik hurrengora) nabarmenki aldatzen. hizkuntza egoera guztiak (guzti guztiak) aldatu egiten direnez gutxi edo (normalean) asko, berehala agertzen da galdera:
|
|
2012
|
|
|
Berrogei urteren buruan, aldiz, euskararen bilakaera ez da joan Txepetxek iragarri zuen galbidetik. hizkuntza atxiki eta ordezkatze (language maintenance and shift, Fishman 1964) arloan jorratutako ikerketa ugari gorabehera, oraindik ez
|
dago
hiztun taldeek beren mintzairari eustearen gaineko benetako teoria osorik. hala bada, halako iragarpenak egitea zaila izaten da.
|
|
2013
|
|
|
" Ez inposatu, ez eragotzi, egiazki bermatu, baizik" euskara nahiz gaztelania erabiltzeko aukera. gehiagotan bat etorri, eta zenbat eta arrazoibide ezberdin gehiago onartu, orduan eta indar handiagoz tira egingo dugu euskararen gurditik; behar dugu jakin zer den euskara indarberritzeko" nahi" hori gauzatzeko ezinbestez egin behar dena, zer deserosotasun diren saihetsezinak aurrera egiteko, zer den bakoitzak egin dezakeena eta norberak baino egin ezin dezakeena, eta zer prezio gauden prest ordaintzeko, guztia ez baita euskara eta euskarak berak ere ez baitu —eta ez du izango— balio bera guztientzako. Hizkuntzaren gainetik
|
dago
hiztuna, eta hizkuntza ez ezik beste" osagai" asko ditu hiztunak.
|
|
2014
|
|
|
Horregatik hartzen du pisu berezia KOMUNITATEA kontzeptuak: sareak aztertu, bultzatu eta lidergoa baliatu beharra
|
dago
hiztun komunitateak sendotzeko. Adibidez, Durangoko Azokak azken urtetan izan duen bilakaera ildo horretan koka daiteke.
|
|
2017
|
|
|
Antzekoa gertatzen da Galizian, galiziera gaztetan edo heldutan ikasi dutenak neofalante dira, neo aurrizkiak ‘berri’ esan nahi baitu, bretoieraren moduan. Katalanaren kasuan, ordea, ez
|
dago
hiztun berri etiketarik, baina hiztun berritasuna geroz eta presenteago dago soziolinguistikako lanetan, eta katalan berri bezalako terminoak darabiltzate katalana bigarren hizkuntzatzat duten elebidunentzat.
|
|
2018
|
|
|
3 Harreman hizkuntza aldatzea zaila da ideologia oso barneratua
|
dago
hiztun berri eta zaharren artean. Eta, jakin badakigu, aldaketa oso posible dela.
|
|
|
Harremanhizkuntza aldatzea zaila da ideologia oso barneratua
|
dago
hiztun berri eta zaharren artean. Eta, jakin badakigu, aldaketa oso posible dela.
|
|
|
Hizkuntza bat ezer gutxi da hiztunik gabe, eta hizkuntza bat bizirik
|
dago
hiztunek erabiltzen badute. Erabiltzeaz gain, ordea, izan dira zaindu, babestu, bultzatu, indartu eta sendotu duten zumaiarrak 50 urte hauetan, eta ez gutxi, gainera.
|
|
2019
|
|
|
Lan zaila da hori, hortaz, baina ezinbestekoa eta, aditu askoren ustez, lehentasun bizikoa. zer egin behar da, konkretuki, goiko hiru erronka horiei artez erantzuteko? euskarazko jardun arruntari bizirik eutsi behar zaio, kosta ala kosta, 35 urte dirauen belaunez belauneko perspektiban; bizirik eutsi behar zaio ahalik eta arnasgune gehienetan; bizirik, bereziki, euskara eguneroko jardun arruntean nagusi den ingurumen geoterritorial zabal populatuenetan61 Belaunez belaun bizirik euste horretan
|
dago
hiztun elkarte (edota, hainbatera iritsi ezin denean, hiztun talde) guztien osasunmailaren Rubicon nagusia. hortik gora lortzen dena ondo dago, hortik behera gelditzen dena, aldiz, gaizki edo eskas62.
|
|
|
Frogatuta
|
dago
hiztun batek badakienean norbait haren produkzio linguistikoa aztertzen ari dela, ohi baino gehiago zaintzen duela produkzioa.
|
|
|
Otsailaren erdialdean jarri nintzen harremanetan ikasleekin, beraz, ia bi hilabete lehenagoko jarduna aukeratu nuen, behatzailearen paradoxa ez gertatzeko. Izan ere, Orreagak esplikatzen duen moduan, frogatuta
|
dago
hiztun batek badakienean norbait haren produkzio linguistikoa aztertzen ari dela, ohi baino gehiago zaintzen duela produkzioa, eta ez duela berba egiten —edo idazten— normalean eta testuinguru informal batean egiten duen bezala.
|