|
2000
|
|
|
Eta belarrietatik sartzen zitzaiona ere ez zen ezezaguna: amaren ahotsa, aitarena, eta arrotzagoak ziren
|
beste
hiru edo lau ahots, eta makina bat pi pi pi... kadentzia terapeutikoz, eta algarak. Mundu berrira sartzea (edo irtetea) ez zitzaion hain arraroa egin.
|
|
|
Baina batez ere etxeko atarian jesarrita dagoen gizonak eman dit atentzioa, zeren, lur berde esmeralda aurretik, itsaso koloreanitza atzetik, eta zeru beruna goitik, bera da paisaiaren oreka, bera eta bere arropa beltzak, eta bere pentsamendu gaelikoak. Aipatutako
|
beste
hiru elementuak hain dira neurrigabeak, hain amaigabeak, hain infinitu eta absurduak, ezen bere aulkitxoan jarrita lasai pentsatzen ari den gizon hori baita paisaia zoragarri hau orekatzen duena, paisaia hau existitzearen arrazoia. Munduaren zentroa da gizon hori, berak jakin gabe.
|
|
2001
|
|
|
Uda bukatu zenetik ez bainuen bestela kasik ikusten. Astea Iruñean igarotzen zuen,
|
beste
hiru mutilekin hartu zuen apartamentu kutre batean, perito agricola izateko ikasten.
|
|
|
" Beraz" aitortu diot neure buruari" Boralli baino hamar puntu beherago nago ni"; idazle izateko notario izateak bi puntu balio baititu, jakituria entziklopedikoak
|
beste
hiru eta karismak bost.
|
|
|
Horretaz mintzatu gara. Eta
|
beste
hiru, ondoren aztertuko ditugunak: ingelesek alde egin eta gero sortu zen nahaste borrastea; luzaro nagusi izan den ekonomia planifikatua; eta jendearen ezjakina:
|
|
|
Ontzia itsaso harrotuan buruka hasiko da eta alboka. Amaitu dela uste duzuenean, espektakulua errepikatu egingo da, izotz bloke handitik
|
beste
hiruren bat jausi direnean.
|
|
|
Harik eta bilaketa utzi eta alde egin zuten arte. Belarpetik irten zenean, zilborraren alboan
|
beste
hiru zulo zituen odola zeriela.’
|
|
|
Atzetik, Inazito, Itoa eta Beixama zihoazen. Nirekin batera etorri ziren Emilio eta Juanjo, atzetik
|
beste
hiru eta, bere mugikortasun mugatuagatik beranduago, Zumalde.
|
|
|
Clemente Lopez, galdera
|
beste
hiru edo lauri egin ondoren, nork bere ofizioan gure aitek emandako etsenpluaz mintzatu zen, haien postuak gero geuk bete genituela gizartea mantendu eta zibilizazioa bilakatzeko, gutako bakoitza bere aitaren ordezkoa bihurtuko zela eta, hain zuzen, geure aita hartu genuela duintasun eredutzat.
|
|
|
Ikastetxera itzultzea erabaki nuen eta,
|
beste
hirurak Harriandin utzita, abiatu nintzen. Goizeko laurak edo bostak izango ziren.
|
|
|
Nasa aldera Erriberatik
|
beste
hiru jeep heldu ziren, pistolak eta fusilak leihoetatik eta atzeko ate erdi irekietatik aterata.
|
|
2002
|
|
|
Plaza atzeko aparkalekura eraman zituen
|
beste
hirurak. Ez zebilen inor inguru hartan.
|
|
|
–Erabakita zaukanat –jakinarazi zien
|
beste
hiru neskei. Alboko tabernako atea irekita zegoen, eta bertatik zetorren musika ozenak ahotsak estaltzen zizkien.
|
|
|
Errero Bordan bazen Artsai ardi zakur handi bat, arra, baserriko jaun eta jabe zena. Bazituen bere mende
|
beste
hiru zakur bera baino ahulagoak: Pittin (saltxitxa horietako bat), Laino beronen umea, eta Kuki, ardi txakur kaxkar baina erne bat.
|
|
|
Neska koxkorretan
|
beste
hiru ahizpak nirekin pasiera joaten ziren. Bera ez, pasiera zakurrekin ateratzen baginen.
|
|
|
Jonek Erraldoiaren papera egingo zuen; Ekainek, Erraldoiak kuttun zuen haurren arteko haurrik txikienarena; Leirek Udaberriarena; nik Neguarena; eta Ekainen amak eta
|
beste
hiru neskak –Norak, Nuriak eta Enarak– beste haurren papera beteko zuten. Eta jantziak prestatu genituen, eta eszenatoki eder bat, hartarako bi gela erabiltzen genituela, Leirerena eta etxeko egongela:
|
|
2003
|
|
|
Liburuxka berean bildu bainituen, hain zuzen, orduan zazpi euskal herrietako eremuen eta jendetzeen kopuruak, zenbaki haiek konparatuz XIX. eta XXI. mendekoei konturatuko zara, gaur egun, zenbakiak ez direla hanbat aldatu lur eremuari dagokionez eta, beraz, zazpi euskal herriek betetzen dituzten 20.000 km2etarik Nafarroak berak hartzen dituela 10.000 km2, Hegoaldeko
|
beste
hiru eskualdeek 7.000 km2 eta Iparraldeko azken hirurek hondar 3.000 km2ak, hots, 6/ 7etatik 1, ezbaian.
|
|
|
Gizonak
|
beste
hiru" berriro" esan eta" betiko moduan" bat tartekatu zuen. Gero Matiasi begira hasi zen hitz egiten eta azaldu zion Museoa inauguratu zutenetik zebilela bera, gizona, langa hartatik jaisteko ahalegina egiten.
|
|
|
Don Kosmeren aitona Justoetxe baserrian jaio zen, Azpilgo etxerik aberatsenean. Justoetxeko baserri zelaiez gain, Azpilgo
|
beste
hiru baserriren jabe baitira justoetxetarrak, baita Sanmark mendixkarena ere. Hitz asko egin izan da jabego horien legetasunaz, lapurtuak izan ote ziren, hau eta bestea.
|
|
|
Paradisu bat zena zementuz ito baitzuten, mila etxe eta beste hainbat dorre egiten zituztela, zabortegiak eta autopista, zentro komertzialak eta harrobiak, modurik antiestetikoenean. Baina oraindik ez dira gelditu, eta
|
beste
hiru mila etxe egitekotan dira, ustezko demokrazia ustel honetan, Donostiako udaletxeak horixe baitu, antza, helburu eta lehen asmo. Nik ez dut ukatuko babes ofizialeko etxebizitzak behar direla, baina egin ditzatela beste nonbait!
|
|
2004
|
|
|
Hau ere, beste batzuk bezala, ozta ozta mantentzen zen zutunik. Lau hormetatik bat ahal zen moduan estalita zegoen, adreilu zaharrez hornituta, eta
|
beste
hiru paretak ere bala zuloz beterik zeuden. Dena dela, beste asko baino hobeto zegoen, baina ez bertan bizitzeko moduan; nire iritzia zen hori, baina geroago hori ere aldatu beharra izan nuen, askok ez zutelako hori ere.
|
|
|
Pedalei eman behar diezu aurrera joateko. Gero
|
beste
hiru kilometro datoz, beheranzkoak nabarmen.
|
|
|
Ez zitzaion modu argiagorik bururatu. Zorionez, azalpenen erdian zegoela
|
beste
hiru motor pasatu ziren, bakoitza bere sidecarrarekin.
|
|
|
Bat biziki ahalegindu zen gurpila askatzen, barruko dokumentu eta guzti. Eta lortuko zukeen, Ginok ez balio agindu, berari eta
|
beste
hirurei ere, joateko atzera arineketan, urruntzeko bizikletatik hiru metrora eta lotzeko mahukak derrepente. Poliziek otzan bete zuten agindutakoa.
|
|
|
Hala ere, laster ohartu ziren lana ez zitzaiela batere erraza izanen. Oskarren maleta bere konpartimentuko sarean zegoen, bertan zihoazen
|
beste
hiru bidaiarien ekipajearekin batean. Eta, jakina, ezin ziren konpartimentura sartu eta denen aitzinean maleta zabaldu.
|
|
|
19 Urteen joanean
|
beste
hiru ere izan ziren: Linus Pauling fisikaria (1954 eta 1962an), Frederick Sanger biokimikaria (1958 eta 1980an) eta John Bardeen fisikaria (1956 eta 1972an).
|
|
|
–Aupa! –oihukatu genuen
|
beste
hirurok, kopa jasoak ezpainetaraturik.
|
|
2005
|
|
|
Geroxeago, jakina, gau hartan izan zuèn ametsa kontatu zien Inesek
|
beste
hiru emakumeei.
|
|
|
Handik gutxira, berriz, lotara joan ziren etxeko lau emakumeak, Emili ere bai, beste etxe batean bizi zen arren etxekotzat baitzuten
|
beste
hirurek.
|
|
|
Gehiago luzatu barik,
|
beste
hiruren oniritzia jasota, garunak ebakitzen hasi da, mimo handiz. Laguntzaile batek eten barik lehortzen dio bekokia bustitzen dion izerdia.
|
|
|
Laguntzaile batek azalak baino estaltzen ez duen hezur zatia hartu eta alde batean utzi du. Ilea eta ahoa ehun berdeetan estalita, azal beltza da zirujau nagusiarena
|
beste
hiru buruengandik bereizten duen ezaugarri bakarretarikoa, azal horretan nabarmentzen diren begi handi borobilen zuriarekin batera. Argi indartsuaren azpian lau buruak hurbildu dira, azaleratutakoa aztertzera.
|
|
|
Edo bazkaldu ostean eta afaldu ostean eta gosaldu ostean. Eta izeko Martinaren etxe ondoan farmazia bat dago eta mila botika dauzka, armairuetan, izen desberdinekin, eta herrian
|
beste
hiru farmazia edo lau edo bost daude, eta guztietan daude mila botika armairuetan, eta batzuetan mila baino gehiago igual. Eta botika batzuk pastillak izaten dira eta beste batzuk jarabeak eta beste batzuk bitaminak.
|
|
|
Teilaz eta harri mokorrez egindako borda xahar luze bat aurkitu dugu, txapala; baita
|
beste
hiru benta modernoago ere.
|
|
2006
|
|
|
kalean bi zakur ta
|
beste
hiru atso,
|
|
|
Nerea sartu da lehenengoa, atzetik
|
beste
hiru emakumeak dituela.
|
|
|
Denak adierazten zuen aitona bertan bizi zen garaian lurperatu zutela. Eta gisa bereko
|
beste
hiru edo lau hilketaren albisteak zeuden aitonaren liburutegi makurrean. Besterik behar al zuen?
|
|
|
Azkenean, furgonetaren arduraduna bera izan zen dena gainditu ez zuen bakarra baina, gure poza ez zapuztearren, eutsi egin zion hasierako asmoari, nahiz eta barrutik, seguru asko, festarako gogo handirik izan ez. Ez behintzat
|
beste
hirurek geneukana bezalakorik.
|
|
|
Hirugarren egunean (abuztuaren 26.a) Wulffek esan zion Kochi hilzorian zegoela, ezin zuela ezer jan, eta nola edo hala irensten zuenak kaltetu egiten ziola urdaila. Erbiren bat harrapatu zuten eta
|
beste
hiru kideek erbiaren erraiak jan zituzten haragia suediarrari eskaintzeko, baina erbi haragiak ere nazka ematen zion gizajoari, gonbitolarria. Ezin zuen irentsi.
|
|
|
Bernat eta Batisekin hizketan egin zuen jauregirako bidea. Soldaduz inguratua, jauregiko zabaltzan jarri zuten diamantea, eguzkiaren distira batu zezan
|
beste
hiru egunetan.
|
|
|
Baina nire indarra ez zen behar adinakoa txalupa gerturatzeko. Batisek erramua harkaitzetik urruntzeko zerabilen bitartean,
|
beste
hirurek tira egin zioten txikotari. Apurka apurka hurbildu zuten, ababorrak noizean behin harkaitzaren kontra talka egiten zuela.
|
|
2007
|
|
|
Neptuno ere, aurreko
|
beste
hirurak bezala, gasezko bola erraldoia da (H, %85; He, %15); erradio handia iristen du (r= 24.704 km); eta azkar biratzen du bere buruaren inguruan (t= 16,1 ordu).
|
|
|
Tartekoak (Aragoikoak eta Leongoak, lehen hurbilketa batez)
|
beste
hiru nagusi horietara bildu ziren, eta arrasto batzuk salbu, desagertu egin dira.
|
|
|
Eta aurrez txanda hartuta izan eta Pär bezalako bat etxean egokitzen bazaizu, aukeratu egin behar: edo ez duzu arropa garbitzen
|
beste
hiru lau egunean, edo azenarioak jateko esaten diozu gonbidatuari.
|
|
|
Biok begiratu genuen jangelako atera. Lander zegoen bertan, eskuetan
|
beste
hiru kanika zituela. Joxeanek orduan askatu ninduen eta jangelara bueltatu zen.
|
|
2008
|
|
|
Ordu biren buruan, Churro la Pinarra delako ur jauziari begira zeuden gizonak. Beherago, Cascons eko iturrian,
|
beste
hiru soldadu zeuzkaten zain: goikoen erreleboa.
|
|
|
Eta Nazariok turuta hartu eta,
|
beste
hiru anaiak iratzartzeko, egunero jotzeari ekin zion, hartarako osaba Bixentek lehentxeago esnatu behar izaten bazuen ere egunero, harik eta turuta hots haiek haragi haragian errotu zitzaizkion arte, Nazariok berak aurrerantzean behin baino gehiagotan aitortuko zuenez:
|
|
|
Baiespen hori, gainera, Nazariori ez ezik, Ismaeli eta Honoratori ere bazegokien, Ismael eta Honorato Nazarioren moldekoak baitziren, aldeak alde. Izan ere, Beñardok gorputz arina zuen, eta ipurtarina zen oso, orain zuhaitz batera igotzeari ekiten zion, eta orain aspaldi utzia zegoèn herriko errota zaharreko presara joango zen, non herriko mutilek enbor bat jarria baitzuten, Beñardok ziztuan zeharkatzen zuena, ertz batetik bestera egiteko, putzura erori gabe?,
|
beste
hiru anaiak sendo antzekoak eta askoz mugimendu pausatuagokoak ziren bitartean, hauek ere batere motelak ez ziren arren. Lauretan bera. Beñardo?
|
|
|
–Bost! , esan zuten
|
beste
hiru anaiek batera.
|
|
|
Baina
|
beste
hiru anaiek gero eta gehiago sentitzen zuten laugarrena sudur puntan ateratako pikorta balitz bezala eta bakarrik uzten zuten; edo esaten zioten:
|
|
|
Eta Beñardo, magalaren babes hartan, zoriontsu? magaletik jauzi egin ahala
|
beste
hiru anaiak baino ausartago izan bazitekeen ere, hartan ere bi muturren jabe. Halatsu gertatzen zen, halaber, haren gustuekin:
|
|
|
edo osaba Bixentek eskatuta?
|
beste
hiru anaiak ez baitziren hain bertsozaleak, jakin ez bertsoak gustatzen ez zitzaizkielako edo hutsaren hurrengo sentitzen zirelako, Beñardok bertsoa gangar zuèn munduan hiru oilasko gangargabe baitziren hirurak ere, azken batean. Beñardok, hortaz, behar zuèn guztia zuen bertsolaritza lantzeko:
|
|
|
baratzeko bertsoekin ere, zergatik ez! Izeba Ursulak, izan ere, bertso asko zekizkien buruz, eta osaba Bixentek ere bai, Beñardori buruan istantean sartzen zitzaizkionak,
|
beste
hiru anaiei ez bezala. Hartan ere ezberdina baitzen Beñardo; are ezberdinago, izeba Ursulak beste pasadizo hura kontatu zionetik, mutilak zortzi urte bete berriak zituela:
|
|
|
Ekialde eta mendebaldetik tiro bakar bana besterik ez ziguten bota. Bistakoa zen, beraz, erasoa iparraldetik garatuko zela, eta
|
beste
hiru alderdiak gu ernegatzeko besterako ez zituztela erabiliko. Baina Smollett kapitainak ez zituen bere antolaketak aldatu.
|
|
|
hiru moskete tiroren txinpartak atera ziren zuhaitz artetik. Merry zulora erori zen muturrez aurrera; burua lotua zeukana txorimalo bat bezala bestaldera jira eta saiheska erori zen, luze luze, eta hantxe geratu zen hilda, artean bihurritu egiten bazen ere; eta
|
beste
hirurek bizkarra eman eta korrika abiatu ziren beren eginahal guztian.
|
|
|
Hurrengo goizean garaiz ekin genion lanari, zeren urre pila galant hura hondartzaraino lurrez garraiatzea ia milia bateko bidean, eta gero handik
|
beste
hiru miliatan txalupaz Hispaniolaraino, lan itzela baitzen hain langile gutxirentzat. Uhartean segitzen zuten beste hiru elementu haiek ez ziguten traba handirik egin; aski zitzaigun zentinela bat muinoaren maldan ustekabeko eraso batetik babesteko; eta, gainera, ordura arteko borrokarekin nahikoa eta sobera izan zutelakoan geunden.
|
|
|
Hurrengo goizean garaiz ekin genion lanari, zeren urre pila galant hura hondartzaraino lurrez garraiatzea ia milia bateko bidean, eta gero handik beste hiru miliatan txalupaz Hispaniolaraino, lan itzela baitzen hain langile gutxirentzat. Uhartean segitzen zuten
|
beste
hiru elementu haiek ez ziguten traba handirik egin; aski zitzaigun zentinela bat muinoaren maldan ustekabeko eraso batetik babesteko; eta, gainera, ordura arteko borrokarekin nahikoa eta sobera izan zutelakoan geunden.
|
|
|
Direnak eta ez direnak euskal aberriaren alde emandako hiru borrokalari horien gogoetak ez du antzik arestian ahotan hartu ditugun
|
beste
hiru euskaltzale abertzaleen doitasun diskurtsiboarekin. Haien gogoeta beste osaera eta testuinguru bateko uzta da, soziolinguistikaren ekarpenak eta irakaspenak dituzte gogoan.
|
|
|
ez banderarik, ez hesirik askotan, ez ezer. Etxola txiki batean sartu gara,
|
beste
hiru lagun daude: irlandar bikote bat iparraldera bidean, eta Barbas hoteleko gizona, Mercedes grisduna.
|
|
|
esan nahi baita Beñardok noiznahi osatzen zituela bertsoak, edozein objektu, izaki edo edozein gertaeraren aitzakian, mendiko bakardadean zegoenetan batez ere. Mendian ez ezik, baina, etxean ere kantatzen zituen noiz edo noiz, izeba Ursulak –" Orain bai, bota ezak bertsoa, eginbeharrak eginda gero" esaten zion ilobari– edo osaba Bixentek eskatuta...
|
beste
hiru anaiak ez baitziren hain bertsozaleak, jakin ez bertsoak gustatzen ez zitzaizkielako edo hutsaren hurrengo sentitzen zirelako, Beñardok bertsoa gangar zuèn munduan hiru oilasko gangargabe baitziren hirurak ere, azken batean. Beñardok, hortaz, behar zuèn guztia zuen bertsolaritza lantzeko:
|
|
|
Baiespen hori, gainera, Nazariori ez ezik, Ismaeli eta Honoratori ere bazegokien, Ismael eta Honorato Nazarioren moldekoak baitziren, aldeak alde. Izan ere, Beñardok gorputz arina zuen, eta ipurtarina zen oso –orain zuhaitz batera igotzeari ekiten zion, eta orain aspaldi utzia zegoèn herriko errota zaharreko presara joango zen, non herriko mutilek enbor bat jarria baitzuten, Beñardok ziztuan zeharkatzen zuena, ertz batetik bestera egiteko, putzura erori gabe–,
|
beste
hiru anaiak sendo antzekoak eta askoz mugimendu pausatuagokoak ziren bitartean, hauek ere batere motelak ez ziren arren. Lauretan bera –Beñardo– zen asmotsuena, baita graziosoena ere, mihian ateraldi ezin zorrotzagoak zituena, edonori jaurtitzeko prest:
|
|
|
–Bost! –esan zuten
|
beste
hiru anaiek batera.
|
|
|
Baina
|
beste
hiru anaiek gero eta gehiago sentitzen zuten laugarrena sudur puntan ateratako pikorta balitz bezala eta bakarrik uzten zuten; edo esaten zioten:
|
|
|
Eta izebak Beñardo magalean hartu eta ipuinak kontatzen zizkion, hain zen iaioa eta trebea eginkizun hartan, eta hainbeste ziren esaera zaharrak, ipuinak eta bertsoak, mota guztietakoak, hark zekizkienak. Eta Beñardo, magalaren babes hartan, zoriontsu... magaletik jauzi egin ahala
|
beste
hiru anaiak baino ausartago izan bazitekeen ere, hartan ere bi muturren jabe. Halatsu gertatzen zen, halaber, haren gustuekin:
|
|
|
Eta Nazariok turuta hartu eta,
|
beste
hiru anaiak iratzartzeko, egunero jotzeari ekin zion, hartarako osaba Bixentek lehentxeago esnatu behar izaten bazuen ere egunero... harik eta turuta hots haiek haragi haragian errotu zitzaizkion arte, Nazariok berak aurrerantzean behin baino gehiagotan aitortuko zuenez: alde batetik, maitasun mirespenezko sentimendu sakonak sortarazten zizkiolako, etxeko historiari eta odolari lotuak, eta bestetik, denborarekin diziplinaren eta jarraikitasunaren sinbolo bihurtu zitzaizkiolako... diziplinarik eta jarraikitasunik gabe nekez iritsiko baitzen iritsi zèn tokira.
|
|
|
Artzain xelebre hura bezalakoa izango zen, bai horixe," bere" pasadizo txinpartatsu propioekin... baita" bere" baratzeko bertsoekin ere, zergatik ez! Izeba Ursulak, izan ere, bertso asko zekizkien buruz, eta osaba Bixentek ere bai, Beñardori buruan istantean sartzen zitzaizkionak,
|
beste
hiru anaiei ez bezala. Hartan ere ezberdina baitzen Beñardo; are ezberdinago, izeba Ursulak beste pasadizo hura kontatu zionetik, mutilak zortzi urte bete berriak zituela:
|
|
2009
|
|
|
Ez nuen ezer erantzun. Eta isiltasun hori nahikoa izan zen
|
beste
hirurak barrez hasteko.
|
|
|
Billyri lau hilabeteko espetxealdia bizkarreratu zioten. Medikuari hiru urte giltzapean eta
|
beste
hiru lanik egin gabe egon beharra.
|
|
|
Tantek lurraren kontra lehertzean egiten duten soinua gogoratzen saiatu da Eulali, eta irribarre egin du irudi batzuei beren berezko soinua zeinen ondo gelditzen zaien pentsatu duenean. Diru zorroa erakutsi die mahaiaren jiran eserita dauden
|
beste
hirurei:
|
|
|
–Adak esango zizun noizbait sei anai arreba garela, baina ez dakit esango zizun hiru era batekoak garela, eta
|
beste
hirurak beste era batekoak: Domingok txoriak ditu buruan, eta txoriek eraman zuten etxetik; Gabino, berriz?
|
|
|
Gabinok esaldi biribilak botatzen zituen noizean behin, ametsetan agertzen zitzaizkiòn globoen parekoak: halakoetan, gainera, ezer berezirik egingo ez balu bezala egiten zuen bere egitekoa edo esaten bere esatekoa, naturaltasun osoz; eta anaiek arrazoi eman behar izaten zioten, hamarretik bederatzitan; orduan ere ez zen besterik gertatu,
|
beste
hirurek, hasieran, harri eta zur begiratu baitzioten, eta jarraian arrazoi eman, ez, haatik, Gabinok bere esaldi biribil hura aholku batekin biribilagotu baino lehen:
|
|
|
si así os parece eta El placer de la honradez bezalako obretan. Azkenekoa kenduta, bertutearen eta zintzotasunaren goraipamena egiten duena, italiar autore eztabaidatuaren
|
beste
hiru komediak arbuiagarriak dira, Piénsalo bien batez ere, tesi okaztagarria duena, zeinean uztarturik baitoaz irreberentzia eta zitalkeriarik doilorrenak. (?).
|
|
|
% 99an sinetsia zegoen, sinesmenaz horrela hitz egin badaiteke?, eta% 100ean ere egongo zen, beharbada, baldin eta astebete hartan Teofilo Mariaren eta Damasoren hitzik gabeko begiradei aurre egin behar izan ez balie, keinu adierazgarri haiekin bi anaiek zera esan nahi baliote bezala: . Benjamin Maria hil da, eta ez hasi orain, arren, fantasmak gora eta fantasmak behera zeure betiko hixtoriak asmatzen?; horregatik, Benjamin Maria hil eta handik astebetera edo,
|
beste
hiru anaiekin batera ikastetxera joan, gelan sartu, eta aita Sebastian ikasleei honela mintzatu zitzaienean, goizeko lehen orduan: –Orain dela astebete Domingo Orberen anaia hil zen, badakizue??, Domingok irakaslearen hitz jarioa eten, eta halaxe esan zion, ez bat eta ez bi:
|
|
|
–Ikusten????, halako sentimendu sakona bereganatu zuen aitak, bere haragian beste haragi baten berotasuna sentitu balu bezala, hain ziren handiak seme kuttunak erakusten zizkiòn konfiantza eta leialtasuna: ...tsua, betartea eguzki argiz bete ziona; Damasoren trufazko eta mespretxuzko erantzuna entzun zuenean, ordea. Teofilo Mariari zuzenki zuzendua, baina baita berari ere, zeharka?, barrua irauli zitzaion, inurri gorrimin batek azido formikoa injektatu balio bezala; bat batean hain gaizki sentitu zen, non eguzki eklipse batek istantean giltzapetu baitzion irria itzalen ziegetan; istant hartan, gainera,
|
beste
hiru mugimendu egin zituen, mugimendu elektriko batera bil zitezkeenak, hain izan ziren hirurak azkarrak eta hain hirurak bat?, zutitu, besoa luzatu eta behetik gorako zaplada bat eman ez zion, bada, aitak Damasori, hain fortuna gaiztoarekin, non Damasori betaurrekoak gora katapultatuta atera baitzitzaizkion, bere traiektorian mahai gainean zegoèn azpilean erortzen zirela, bi kiloko legatz luzea...
|
|
|
Bizikletak, ordea, polemika piztu zuen orbetarren artean. Izan ere, Teofilo Mariak ez ezik,
|
beste
hiru anaiek ere bianchi hartan ikasi zuten bizikletan ibiltzen, Damasok ederki kostata: hainbeste kosta zitzaion, non, esan ere, esan baitaiteke ez zuela ikasi, hain lotua joaten zen tramankuluaren gainean, gorputz giharrak zurrun, segurtasun eza nagusi.
|
|
|
Damaso halakoa zen, itxura batean, eta halakoa zelako, beharbada, Teofilo Maria eta Domingoren arteko auzi hartan ere ez zen gutxiago izan: Teofilo Mariak arrazoi du alde batetik, aita, zeren a), b) eta c), baina bestetik ez du, zeren d), e) eta f); baina, Domingoren arrazoiei bagagozkie, halatsu, zeren hiru arrazoi gutxienez baditu alde, g), h) eta i), baina
|
beste
hiru ere aurka, j), k) eta l), baina. Harik eta aitak moztu behar izan zuen arte:
|
|
|
Orduan, baina, Gabinori zerbait pasatu zitzaion; gutxitan pasatzen zitzaion, baina, pasatzen zitzaionean, ezin otzanagoa zena ezin setatiago bihur zitekeen; astebete lehenago, izan ere, beste mota bateko ametsa izan zuen, globo bat ikusi beharrean, ikusi ez zuen, bada, oilo bat!, oilo ezin urdinago bat, urrezko arrautza errun zuena; biharamunean, berriz,
|
beste
hiru anaiekin etxetik eskolarako bidean zihoala, zeru urdina ikusi zuen goian, baita eguzkia ere; eta, orduan, begiak arranpalo jarri zituen, berebiziko aurkikuntza egin balu bezala?, guztiz hunkiturik, gelditu egin zen.
|
|
|
hasteko, keinu hura zeukan, mutilak, horrela egin dit, albotik? esatearekin batera egin zuena eta Domingori, esate baterako?
|
beste
hiru anaietan Domingok bakarrik egin baitzezakeen halako zerbait, sekula barkatuko ez ziokeena, baina berari. Gabinori?
|
|
|
eta, goizeko paseoko orduan, ehun aldiz marraztu zuen irudi bera: marrazketa linealeko marrazki bat zen, funtsean, laugarren koadranteari zegozkiòn bi ardatz erdi biltzen zituena, baita zirkunferentzi arku bat ere, ardatzen arteko elkargunea zentrotzat zuena eta
|
beste
hiru koadranteak biltzen zituena; ardatzen eta arkuaren artean, eremu bat geratzen zen, zirkulu txiki baten hiru laurdenak?, Gabinok marra paraleloz bete zuena, era honetan gutxi gorabeheera:
|
|
|
Benjamin Mariak lehen hiru egunak egin zituen,
|
beste
hiru eta beste hiru, egin zuen hilabetea, bi hilabete, hiru, lau?
|
|
|
Benjamin Mariak lehen hiru egunak egin zituen, beste hiru eta
|
beste
hiru, egin zuen hilabetea, bi hilabete, hiru, lau?
|
|
|
begirada hark bazuen mendekotasunetik zerbait, anaia anaiari baimen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko?, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat? distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion
|
beste
hiru anai arrebak. Damaso, Maria Bibiana eta Ada?, haren begiradarekin bat egiteko, bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian ez balego bezala zegoen Gabino?, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondo... guztia zela arraroa, alegia?
|
|
|
komunistek bahitu zituztela, alegia, Nazario eta Teofilo Maria, bahitzaile baten izena ere eman zuen Markosek: Nikolai?, bera eta
|
beste
hiru gizon bahitu zituzten bezalaxe, nahiz eta bera berehala askatu zuten; esan ere, esan zion enpresariak EAJko buruekin hitz egiteko prest zegoela, bide hartatik komunistak estutzeko, aita semeen bizitza arriskuan egon zitekeelakoan, eta Maria Bibianak ezetz: ez, mesedez, oraindik ez, etxeko abokatua isilpeko lanaren aldekoa da, eta berak deituko dizu?
|
|
|
Aterpera! Aterpera!???, hartutako erabakian tinko, pistolaz hegazkinei
|
beste
hiru tiro eginez, harik eta hegazkinek tiro jasari ekin, eta Domingo zuloz josi zuten arte.
|
|
|
Une hartan beste automobil bat iritsi zen aurkako norabidean, eta
|
beste
hiru gizon armatu irten ziren bi leiho txiki zituèn txabola haietako batetik, batek linterna eskuan zuela eta nor bere besoko gorriarekin, heldutako automobila arakatzeko asmotan edo.
|
|
|
kamioiaren kutxara igoarazi, eta hiriko komunisten egoitzarantz abiatu ziren, kamioia aurretik eta automobil errekisatuak, hiru? atzetik; sei gizon haien artean, Nazario eta Teofilo Mariaz gain, bazegoen beste arrain neurri dexenteko bat. EAJren inguruko enpresaria?;
|
beste
hirurak, baina, arrain txikitxoak ziren, ez goi burgesiakoak, alegia?, eta haietako bi errepublikano moderatuak, gainera: esan nahi baita hura ez zela arrantzarik egokiena, komunistek zituztèn harremanen ikuspuntutik begiratuta, Frente Popularrean sartuta baitzeuden eta horrek behartzen baitzituen errepublikanoekin eta nazionalistekin maila bateko zein besteko harremanak eta konpromisoak edukitzera; kontua, baina, zera zen, militarrak Afrikan jaiki zirenetik, halako desorientazio eta halako noragabetasun bat nagusitu zela han eta hemen egoera berri bezain larriaren aurrean, ezusteko ez hain ezustekoak, giroan usaintzen baitzen zerbait (ezin zehaztuzko zerbait, halere) gertatzera zihoala?
|
|
|
, berandu gabe erredakzioaz eta errotatibaz jabetzen zirela, errepublikaren eta errepublikanoen aldeko beste egunkari bat egiteko; Domingok ere ekintza hartan parte hartu zuen, noski, eta are gehiago: harro zegoen parte hartu izanaz, halako moldez, non, gero, hiriko taldekide baten etxean
|
beste
hiru lagunekin egin zuèn bazkarian, kontserba lata batzuk, ogia eta ardoa?, pozik bezain baikor agertu baitzen, esan ere, esan baitzuen:
|
|
|
Memento hartan, baina, iturri ondora baserritarrez jantzitako lau mutil iritsi ziren, hamaika hamabi urtekoak, jaiotza andetan zeramatenak eta lurrean utzi zutenak, trago bat jotzeko; hala, bada, heldu zen haietako bat iturrira lehendabizi, ilehori urduri bat zen, bihurri itxurakoa?, jarri ziren
|
beste
hirurak atzetik ilaran, edan zuen ilehoriak, baina, edan orduko, jauzi bizi batean iturriko plateraren beste aldera pasatu, hatza zuloan pausatu, eta lagunak zipriztindu zituen, haiek hara eta hona sakabanatuz, harik eta hirurek elkar hartu, ilehoria harrapatu eta haren burua platerean sartzea lortu zuten arte, ilea blai blai utziz; bitartean, baina, bikietako batek. Anibalek?, jaiotzarekin liluratuta zirudienak, lau mutilak borrokan hasi zirenean ere, gehiago erreparatzen zion jaiotzari mutilen jardunari baino?, laurak berenean ari zirela profitatuz, Jesus haurraren irudia ostu eta zuhaitz baten atzean ezkutatu zuen?
|
|
|
Domingo Orbek
|
beste
hiru itsasaldi, bigarrenetik erretzaile itzuli zen, egin zituen Ianua Coelli n:
|
|
|
Irten ziren, bada, Txaro Goiriren etxetik bost kideak, igo ziren maseratira Tasio eta Teofilo Maria, eman zien Tasio Loidi tenienteak
|
beste
hiru kideei kuartelera itzultzeko agindua, esan ere, esan zien, pistolaz mehatxatzen zituela: –Arestian gertatutakotik, ezta hitz erdirik ere!??, esan zion Tasiok ondotik. Zurekin hitz egin behar dut, Teo?, abiatu ziren automobilean leku egoki baten bila, biok mutu, hiri inguruko gurdi-bide batean sartu eta zabalune txiki aski bakarti batean aparkatu zuten arte, hirigunetik hiru bat kilometrora, zuhaitz batzuen artean.
|
|
|
bateko urrea zen; galdetu zien lagunei: . Bateko urreak zainduko ote du, bada, Gonzaloren loa??; erantzun zuten hauek, Chaplinen ezezko keinuari jarraiki, ezetz; jaso zuen honek bateko urrea; egin zuen beste hainbeste
|
beste
hiru batekoekin; jaso zituen hirurak hurrenez hurren, eta gero esan zuen: –Zerk edo zeinek zainduko ote du, bada, Gonzaloren loa??;. Lore batek!?, erantzun zioten kideek;. Gonzalok lore bat nahi dik, eta lore bat izango dik, bai horixe!?, eta hitzak esan ahala, kartak nahastu, eta arrosa bat atera zuen Chaplinek mahukapetik edo auskalo nondik, mugimendu azkar batean:
|
|
|
Teilatuko
|
beste
hirurek ere zalantza egin dute. Aspaldi dakite Errun txostenak aurkitzeko Londreseko grabazioak entzun behar direla.
|
|
|
Bere logelako aulki batean jesarrita zegoen miss Albret. Aurrean,
|
beste
hiru aulkitan, berari begira, Mr. Flechsig, Mr.
|
|
|
Inoizko motelen hitz egiten ari dira. Phineasek eskerrak eman dizkie
|
beste
hirurei teilatura agertu direnean, egunero bezala.
|
|
|
Euria benetakoa da orain eta, pentsatzeko astirik ere gabe, teilatu azpietako eskailera batetik sartu dira
|
beste
hirurak.
|
|
|
Agenteek teilaturen batean harrapatzen duten pertsonak zazpi hilabeteko kartzela zigorra izango du. Atxiloaren jarrera desegokia bada,
|
beste
hiru hilabetez luza daiteke zigorra. Kasu horretan presoa ez da kartzelan egongo, baizik eta agenteek zein administrazioak aukeratutako leku gorde batean.
|
|
|
Orain Fresleven doktorearena lapurtu behar dute. Hurrena
|
beste
hiru grabazioak non dauden bilatu eta lapurtzeko ahalegina egingo dute.
|
|
|
Musonek esan du mundu guztiak dakiela Freslevenen grabazioa dela bostetan eskasena, hori esan izan dela beti, apur bat gogoz kontra egin zuela,
|
beste
hiru medikuek ere egin zutelako.
|
|
|
Onartu nahi ez duten arren,
|
beste
hirurek ere antzera pentsatzen dute. Badira aste batzuk horrela pentsatzen dutela.
|
|
|
Phineasen aitak gogoratzen du sukaldeko aulki batean eserita zegoela Sora logela barruan eta
|
beste
hiru aulki zituela aurrean, hutsik, berari begira. Gogoratzen du bere bila etorri zirenei begiratu ere ez ziela egin, hiru aulkiei begiratzen ziela batzuetan eta logelako zoruari beste batzuetan.
|
|
|
Musoneren aitak gogoratzen du hogeita hiru pertsona gehiago hil zituztela Ris teilatukoek urte hartan. Berrogeita zazpi arma zeuzkaten orduan eta
|
beste
hiru erosteko zain zeuden.
|