|
2010
|
|
|
Kaletartzearekin batera, jakina, bizimoduz aldatu zen: bestelako etxebizitza, bestelako lanbidea, bestelako lagunartea, bestelako familia giroa eta bestelako harreman sareak eratu zituzten baserritik kalera jaitsitako euskaldun horiek eta
|
beren
seme alabek. Modernizazio ekonotekniko eta soziokulturalaren zurrunbiloan sartu ziren
|
|
|
Euskararen (eta euskal kulturaren) estigmatizazioa eragiten zuen asoziazio horrek, ezinbestean51 Mundu markatua zen euskaldun horiena: kaletar vascoek
|
beren
seme alabentzat hobetsirik zuten bihar etziko gizarte eredutik (kale giroan nagusiturik zen irudi kolektibotik) oso urrun gelditzen zen. Marjinalia etnokulturalaren sinbolo bihurturik zegoen euskara, hiritar erdaldun (du) horientzat.
|
|
|
horietariko askok ere euskalduntze xedeaerantsi nahi izan dio bere seme alaben eskola agendari. EAEko biztanleen %25 bakarrik izanik ere euskaldun, ondotxoz gehiago izan dira mende laurden honetan
|
beren
seme alabentzat irakaskuntza elebiduna nahi izan duten gurasoak: hasiera hartako egoerari dagokionez ikus, besteak beste, Aguirre Elustondo 1969 eta Siadeco Euskaltzaindia 1979.
|
|
|
Batez ere EEN legearen bigarren kapitulua, hezkuntzari buruzkoa, hartu behar da kontuan aplikazio operatibo hori aztertzeko110 Zer egin da hezkuntza alorrean, EEN legea aplikatu eta garatzeko? Zer egin da, batez ere, gurasoek
|
beren
seme alaben eskola hizkuntza aukeratu ahal izateko, ikasleek hizkuntza ofizial bien ezagutza praktikoa eskuratu ahal izateko eta eskola giroa euskaldunduz euskararen erabilera indartzeko. Funtsezko hiru puntu horiei helduko zaie, beraz, atal honetan.
|
|
|
Hiru ereduak aktibaturik daude gaur egun, oro har, EAEko irakas sisteman: ikasmaila gehienetan aukera erreala dute gurasoek,
|
beren
seme alabentzat A, B edo ereduko ikasbidea aukeratzeko115.
|
|
|
Baina ez nolanahi: gurasoak behartu egin dira,
|
beren
seme alabak B eta, bereziki, ereduko gelara bidaltzera. Horregatik ari dira eredu horiek zabaltzen?.
|
|
|
euskaraz ikasteko aukera zabaldu egin da, oro har, azken mende laurdenean. Orain dela 25 urte,
|
beren
seme alabentzat euskarazko ikasbidea nahi zuen hainbat gurasok ez zuen hartarako aukerarik izan. Ez zegoen irakasle euskaldunik, eta irizpide murrizkorrez jokatu behar izan zen, hainbat kasutan, bai B edo ereduko lerroak zabaltzeko eta bai lerro bakoitzean (batez ere Bn) euskarazko irakaspostuak definitzeko.
|
|
|
Udal eta Aldundi, Jaurlaritza eta komunikabide publiko, Osasun Zerbitzu eta irakasletza,..) sarbide aukerak zabaldu egiten dituela (edo ezinbesteko baldintza dela) ikusirik, etorkizun prognosi horrek zera lekarke bidelagun: probableena dirudien etorkizun eszenario horretarako ahalik eta ongien ekipatu nahi izatea
|
beren
seme alabak, eta ekipamendu hoberena, alde horretatik, ereduak eskaintzen duela sentitzea. Hipotesi hori egia izatera, han hemen indar betean funtzionatzen duen fenomeno baten aurrean geundeke:
|
|
|
Beren seme alabek atzerri hizkuntzak ondo ikas ditzaten saiatzen dira Espainiako eta Europako gurasoak, gero eta sendoago. Guraso horiek ez dituzte ordea atzerri hizkuntza guztiak neurri eta maila berean eskatzen
|
beren
seme alabentzat. Unibertsitate aurreko eskoletan eta Hizkuntza Eskola Ofizialetan, oro har, gutxi dira beren seme alabek polakoa, estonioa, grekoa, hungaroa, norvegiera (k), finlandiera, eslovakoa, ukraniera, txekoa, irlandera, servioa, albaniera, suediera, maltera edo portugesa ikastea eskatzen dutenak.
|
|
|
Guraso horiek ez dituzte ordea atzerri hizkuntza guztiak neurri eta maila berean eskatzen beren seme alabentzat. Unibertsitate aurreko eskoletan eta Hizkuntza Eskola Ofizialetan, oro har, gutxi dira
|
beren
seme alabek polakoa, estonioa, grekoa, hungaroa, norvegiera (k), finlandiera, eslovakoa, ukraniera, txekoa, irlandera, servioa, albaniera, suediera, maltera edo portugesa ikastea eskatzen dutenak. Asko, aldiz, ingelesa, (Frantziatik kanpora) frantsesa, alemana edo (Espainiatik kanpora) espainiera ikas ditzaten eskatzen eta gogor saiatzen direnak.
|
|
|
Are gehiago: eskatu eskatu ingelesa eskatzen dute guraso gehienek (askogatik gehienek), gero eta nabarmenago,
|
beren
seme alabentzat. Hori eskatzen diote eskolari, txiki txikitatik hainbatean, eta prest daude atzerriko egonaldiak ordaintzeko ere, poltsikoak hartarako aukera ematen dien neurrian.
|
|
|
Horren guztiaren oinarrian dagoena ez da ingeles hizkuntzarekiko zaletasun anglofilo neurrigabea, oso bestelako mekanismo soziala baizik. Etorkizuneko gizartean ingelesa beharrezkoa (edo oso komenigarria) izango dela uste dute guraso horiek, eta
|
beren
seme alabak begiz jotako etorkizun horretarako ahalik eta ongien ekipatzen saiatzen dira. Mekanismo horren parekoak (xede hizkuntza euskara izanik) bere pisua izan du EAEn, ene ustez, mende laurden honetan.
|
|
|
Gertaera horrek, eta elearteko nahas ezkontzek, lehen baino ahulduago utzi dute zonalde soziolinguistikoaren orain dela ehun urte inguruko banaketa argi hura. Azkenik, eta berritasun gisa, gero eta guraso erdaldun edo nahas eledun gehiagok murgiltze bidea aukeratzen dute
|
beren
seme alabentzat: gurasoen nahia zonaldearen irizpidearen gainetik dago EAEko hezkuntza legerian, funtsaren funtsean.
|
|
|
Euskaraz jakitea, aldiz, aski lotua dago eskola hizkuntza nagusiarekin eta, batez ere, bizi diren ingurumen hurbilarekin. Azpeitian Donostian baino lehenago eta osoago ikasten dute etorkin horiek (edo
|
beren
seme alabek) euskaraz, nahiz batean zein bestean eredu berean ikasi.
|
|
|
Lehendik aski delikatua den panorama are delikatuago bihur dezake etorkinen uholde masiboak. Beste aldetik, eta hor dago immigrazioaren alde positiboa hizkunta normalkuntzarentzat, biharko elebidun edo eleanitz potentzialak dira egungo etorkinak eta, batez ere,
|
beren
seme alabak: jakin ongi dakigu etorkinen euskalduntzea ez dela ezinezko fenomenoa.
|
|
|
Ondoko bi puntuotan dago, funtsean, egungo gaitzespen oinarri nagusia: a) Ikasleak ez dira eskolatik, 16 urterekin edo, benetan elebidun irteten; b) Gurasoek (A eredua nahi duten gurasoek) ez daukate benetako aukerarik,
|
beren
seme alabek gaztelaniaz ikasi ahal izateko. Gatozen lehenengo erreparora.
|
|
|
Askok uste izan dezakeen baino garrantzi handiagoko moztadea da hori: euskaraz lan egiten duten baserritarrak euskaraz atenditzeko eta
|
beren
seme alabek euskaraz lanean jarrai dezaten formatzeko lana ongi bideratzen ez badugu, zertan ari gara euskarazko tesi doktoralak gora eta euskarazko base terminologikoak behera. First things first irizpidea debeku al da gure artean?
|
|
|
Nik, behintzat, ez dut ikusten nola. Hizkuntza ofizial bi baldin baditugu, eta bertako ofizialtasun markoa hizkuntza eskubideen norbanako irizpidean oinarriturik baldin badago nagusiki, nola eragotzi behar zaio norbanakoari (berdin du ikasle izan edo guraso) bere (edo
|
beren
seme alaben) ikasbidea hizkuntza ofizial batean (euskaraz) edo bestean (gaztelaniaz) oinarritzea. Ikasketak hizkuntza ofizial batean zein bestean egitea ezin liteke, egungo lege markoa aldatu gabe, debekatu.
|
|
|
Amezketako neska mutilen hezkuntza elebiduna eta Colombiatik, Txinatik edo Nigeriatik etorri berriena ezin dira gela berera sartuz bakarrik konpondu. Osagarrizko neurri sorta eskatzen du atzerriko etorkinen edo
|
beren
seme alaben trataerak, sorta horren atal bat baizik ez delarik eskola. Berriro ere putzu zulo berean sartzeko arriskuan gaude:
|
|
2012
|
|
|
1885ean Tolosan argitara baino lehen agertu zela, Tolosan bertan, 1868an, beste. Santa Genovevaren vicitza? bat,, pertsona prestu guztientzat, baña berezkiro amakin
|
beren
seme alabentzat ere egokia. (LIB II:
|