|
2000
|
|
|
Eta bertze egun batean, ustekabean, lauta hartu, eta bere kanta hura kantatzen hasi zen, Oihenarten poema baten gainean sortu zuena, zeinak baitzioen
|
bere
lehen estrofan:
|
|
|
Ongi oroitzen dut nola hasi zuen aita Bartolomek
|
bere
lehen sermoia:
|
|
|
NOLA erran eta nola deskriba ostatutik atera aitzineko istant hura! Hura urduritasuna, eta hura bozkarioa!, habia uzterat zihoan txoriñoa banintz bezala,
|
bere
lehen hegaldiari —zeinak osin beltzean beherat eraman baitzezakeen eta heriotzarat, edo zeruaren jabe izaiterat— ekiteko puntuan... Eta ekin nion neure ibilaldiari, neure buruaren buruzagi, kapitain eta gidari; abiatu nintzen neure buruz Pisako kaleetan barrena, eta arraitasun oso batek hartu ninduen arras, goiti beheiti.
|
|
|
Eta, nola Rosak behin erran baitzidan ezen batzuetan
|
bere
lehen senarra oroitarazten niola, molde berean ihardetsi nion:
|
|
|
Zeren eta jaun Marcelek anitz kanta baitzekizkien buruz, eta bazuen konposizione bat edo bertze berak sortua eta asmatua, nola Oihenarten poema haren gainean sortu zuena, zeinak baitzioen
|
bere
lehen estrofan:
|
|
|
pentsamolde haren ondorez erosi zuen, hain zuzen ere, Olabeko ola, Irungo lurretan; eta hargatik ere eraman izan zituen umetan bere bi semeak —bata, gure aita, jaun Martin Etxegoien, eta bertzea, osaba Joanikot— batetik bertzerat, hainbat bidaiatan —Gipuzkoarat hiruzpalau aldiz eta Iruñarat bitan—, bere aitak berarekin egin zuen eredurat, biek Nafarroako erregeordeari eginikako bisitan; eta gu ere —Mattin eta biok, haren bilobok— berdintsu eta orobatsu ibili nahi izan gintuen, halako moldez, non ongi baino hobeki oroit baitezaket Mattinekin eta aitona Nikolasekin Gipuzkoarat egin bidaia, Irun Hondarrabirat, nik sei urte bertzerik ez nituela. Baina, negozioak
|
bere
lehen obligazionetzat bazituen ere —baita bere buruhauste gehienen iturri ere, derradan bide batez—, kultura zen aitona Nikolasen zaletasuna —artea, zientziak eta hizkuntzak—, eta alor horiekin loturikako gaiak zituen on, gozo eta ezti.
|
|
|
Baina jakin dezazun nola izan zen hura, derradan ezen bazkalorduan gertatu zela gertatzekoa, ez erlijioneaz mintzatzen ari ginela, baina ehizaz, noiz eta Mattinek galdegin baitzion aitonari ea zenbat urterekin ehizatu zuen
|
bere
lehen oilagorra, hamahiru edo hamalau urterekin, bertze noizbait erran ziola baina ez zela gogoratzen...
|
|
|
Felicitasek
|
bere
lehen irri murritza oparitu zidan, kukuka, bere ezpain artetik.
|
|
|
Hain segur ere, zakur zorrizu bati bezala eginen genion ihes, Charly hartaz gustatu ez balitz. Merkatu plazako arrain saltzaile larriagoarekin
|
bere
lehen esperientzia homerikoaren ondotik, ezin konpreniturik geunden zer ikus zezakeen Charlyk saindu jale motz estu horrengan. Hemezortzi urtetan adiskide baten alde zernahi egiteko gauza zarela frogatzen dute guk aldi hartan entzundako meza kantuz ederki luzaturiko guztiek.
|
|
2001
|
|
|
Rosak
|
bere
lehen alaba galdu zuenean erabaki zuen Mariak alferrekoa zela gauzak presaz egitea. Sosegua zen Maria.
|
|
2002
|
|
|
–Ba omen zen Bayer aspirina mundura zabaldu zen garaian mutil kozkor bat,
|
bere
lehen mezara joan zena. Itzultzean aitari galdetu zion:
|
|
|
Sararen nerbioak bazkari hartan...! Izan ere, Sarak beste eztabaida bat ere izan zuen amarekin zazpi zortzi hilabete lehenago,
|
bere
lehen senargai Edurekin hautsi zuelako. Amaren disgustua!
|
|
2003
|
|
|
Valladoliden, 1528an, Karlos enperadore gaztearen aitzinean, hona zein izan zen Pedro Pacheco kardinale bisitadore eta erreformazaleak Martin Azpilkueta nafartar irakasle Frantziatik etorri berriari,
|
bere
lehen irakastaldiarentzat, proposatu zion tesia: Regnum non est regis sed comunitatis et ipsa regia potestas, jure naturali est ipsius comunitatis et non regis:
|
|
|
Bizkaia eta Gipuzkoako eskualde aberatsenetan eta alderdi espainiazale eskuindar edo ezkertiarren artetik egin zuen lehen agerraldia Jelzale alderdiak eta, laster, hor berean erdietsi zituen
|
bere
lehen hautetsiak.
|
|
|
Horien edertasuna eskeletoan dago (Jainkoak hezur bakar batekin egin zuen lehen emakumea), eta batek orduak pasa ditzake, graziarekin mugituz gero, ibilian dabiltzan hezur horiei begira. Horrelakoa zen Monika nik
|
bere
lehen nobelaren aurkezpenean ikusi nuenean.
|
|
|
Ni apenas gogoratzen nintzen Monikarekin
|
bere
lehen nobelaren aurkezpenean hitz egiteko eskatuz deitu zidan arte. Ekitaldiaren aurretik agurtu nuen, eta ondoren ere, ardo bana hartzera gonbidatu gintuztelarik, neu izan nintzen beregana hurbildu nintzena.
|
|
|
Alkate izendatu zutenean, berriz, Azpilgo ehorzlea eroetxera bidaltzea izan zen
|
bere
lehen neurria: ez, berak ez zuen onartuko turuta jotzen zuen harrik ez zizarerik, ezta bertsoak kantatzen zituen oilarrik ere!
|
|
2004
|
|
|
zer izan, zer gara, zer izan gura dugu? Izate horrek
|
bere
lehen langaitzat gizartea luke, beronetan euskaltasun aurrepolitiko bat sortzeko?. 205
|
|
|
Baserritik irten zenean bero heze eta lodia zegoen. Eguzkia
|
bere
lehen abisuak ematen ari zen muinoen atzealdetik, eta atariko kukua batera eta bestera saltoka esnatu zen. Hilabete lehenago bonbardatu zuten Gernika.
|
|
|
Hortxe azaldu zaio, esate baterako, lehen mailan egindako debuta; baita Atotxan jokatutako bigarren partida ere, zeinean
|
bere
lehen gola sartu baitzuen: eskuin hegaletik jasotako zentro bat izan zen, berak ezker boleaz errematatu zuena, baloia sareetara bidaliz...
|
|
|
Arantzazuri estuki loturik dago haren bizitza, hantxe fraidetu baitzen eta bertan eman geroztiko urte guztiak, irakaskuntzan eta idazketan. Elorri izan zen
|
bere
lehen liburua, 1962an, izadiaren kantu lirikoa; herriaren kezka biziago ageri da Hiru gizon bakarka 1974ko bilduman, eta esperimentazioari eta esperientzia berriei leku zabalagoa eskaini zien Uda batez Madrilen 1977ko sortan; bere barrena hustu bezala egin zuen Denbora galdu alde 1985eko obran, eta poema erlijiosoek osatzen dute Gabon dut anuntzio 1986koa.
|
|
2006
|
|
|
" No es, sin más ni más, la tierra quien hace al hombre, sino el hombre quien elige su tierra" 740. " Mi destino individual se me aparecía y sigue apareciéndome como inseparable del destino de mi pueblo" 741 Odola eta lurra –Blut und Boden– ideologiaren gehiegiegi zakilixutarra, Ortega-k alemanei kontatzen dien azalpena da, zergatik ipini zion
|
bere
lehen semeari Miguel Germán izena. Germán, alemanak besterik gabe ulertzen dizu:
|
|
|
Hainbat, ugari, kontaezin esateko hamaika esaten genuela euskaldunok. Ea zergatik igarri nahi eta
|
bere
lehen teoria hatzamarrak izan ziren. Hamar kontatzen dira bi eskuekin.
|
|
|
–Omena dabil bere izeba Isabel Hungariakoa izan dela
|
bere
lehen amorantea, oraingoz bakarra. Sekulako behor puska egina dago.
|
|
|
Ez zen gehiago gazte. Adin horretan gizon franko egoten da
|
bere
lehen iloba ezagutzeko bezperan. Gerlaren joan etorriekin batera harat honat ibili zen denboretan, utzi izanen zuen noski hazirik Nafarroa Handian eta Lapurdin, Italian eta Biarno aldean.
|
|
|
Ez baitzen isiltzen madarikatua! Hasieran, batek daki zerk hartaratua, txikitako
|
bere
lehen emaztegaia izan zuen hizpide.
|
|
2008
|
|
|
Halakoxeak ziren, beraz, gauzak jauregian, eta hantxe pasatu zituen Reginak
|
bere
lehen egunak, neskameentzat prestatutako egoitzan, doña Normak agintzen ziòn guztiari adi eta haren esanetara betiere?. Badakizu markesa andereareren babesa duzula, baina orain erakutsi egin diozu zenbat balio duzun??, lanik gogorrenei ekinez, txintik esan gabe: zorua garbitu, altzariei eta lanparei hautsa kendu, harrikoa egin, joskura urratuak konpondu?
|
|
|
Baina batzuek abentura hura bizi zuten bitartean, beste batzuek nekez; Regina Aldasoro, adibidez, bere egunerokotasun grisean murgilduta zegoen, abentura orotatik urrun, antza. Egun osoan bere ohiko egitekoak eginda gero, gainera, mendebaldeko leihoan argitasun pixka bat zegoen arren, gero eta urriagoa,
|
bere
lehen izara ilunak hedatzen hasia zen gaua?, ohiko beste egiteko bat egitera zihoan, pitxer batekin irten baitzen etxetik neska, herriaren beste muturrean zegoèn plazako iturrian. Iturri Plazan, betetzeko asmotan.
|
|
|
Eta hona erantzuna:
|
bere
lehen jaunartze eguna. Beraz, ondorioztatzen zuen pasadizoa kontatu zuen idazleak, ezerezetik Frantzia gobernatzera iritsi zen gizonarendako, hamaika bataila garaitu zituen militarrarendako, Europa osoa bere mende eduki zuen enperadorearendako, bizitzaren mementorik gogoangarriena izaki imajinario bat bere baitan hartu zuen eguna izan zen.
|
|
|
1927tik 1929ra hemen bizi izan zen Antoine de Saint Exupery, eta Cap Juby n, sasoi hartan Tarfayak izen hori zeukan? idatzi zuen Courrier du Sud
|
bere
lehen eleberria. Gaur leku desolatua bada, pentsa nolakoa izango zen duela laurogei urte Espainiako protektoratuko hiriburua.
|
|
|
Ez nuen izan gaizki ulertua argitzeko abagunerik. Uhartea, Oteiza eta Txillida,
|
bere
lehen musua eta maitasuna egiteko zuen herioa eta presa etorri ziren gero. Hormetan paisaia alpetar merkeak zituen ostatuko gela gogoratzen nuen, adabakiak ziruditen zelai berdeak ikusten ziren leihotik eta neskaren gorputz biluzia ohean.
|
|
|
Orlan 1947an jaio zen Saint Etiennen eta 1965ean hasi zen kirofanoa taller moduan erabiliz bere gorputza antzaldatzen. Nortasun femeninoaren inguruan egin zituen
|
bere
lehen lanak: Botticelliren Venus, Greziako mitologiako Diana, Leonardoren Mona Lisa eta beste hainbat pertsonaiaren ezaugarriak bereganatu nahi izan zituen bere nortasuna osatzeko.
|
|
|
Halakoxeak ziren, beraz, gauzak jauregian, eta hantxe pasatu zituen Reginak
|
bere
lehen egunak, neskameentzat prestatutako egoitzan, doña Normak agintzen ziòn guztiari adi eta haren esanetara betiere –" Badakizu markesa andereareren babesa duzula, baina orain erakutsi egin diozu zenbat balio duzun" –, lanik gogorrenei ekinez, txintik esan gabe: zorua garbitu, altzariei eta lanparei hautsa kendu, harrikoa egin, joskura urratuak konpondu...
|
|
|
Baina batzuek abentura hura bizi zuten bitartean, beste batzuek nekez; Regina Aldasoro, adibidez, bere egunerokotasun grisean murgilduta zegoen, abentura orotatik urrun, antza. Egun osoan bere ohiko egitekoak eginda gero, gainera –mendebaldeko leihoan argitasun pixka bat zegoen arren, gero eta urriagoa,
|
bere
lehen izara ilunak hedatzen hasia zen gaua–, ohiko beste egiteko bat egitera zihoan, pitxer batekin irten baitzen etxetik neska, herriaren beste muturrean zegoèn plazako iturrian –Iturri Plazan– betetzeko asmotan.
|
|
2009
|
|
|
–Beharbada honezkero besteren batek jaso du
|
bere
lehen musua eta ez du ezer esan? –bota zuen Leonek, Etxeri begiratzen zion bitartean.
|
|
|
BAT DA, odisea nahasgarrietatik etxe zaharrera itzulirikoa: kritikak eta zalantzak
|
bere
lehen mundu erlijiosoa puskatu eta gero, berria jasotzen ari dena ordea. Hau dena zehazki aztertu, Gandiagaren obra postumoa argitara dadinean egin da hobeto.
|
|
|
imajinatzen zuen Domingo bere sabelean, bere jatorrizko etxean, non ez laztanak eta ez ferekak ez baitziren beharrezkoak, mundua laztan bat eta fereka bat zelako, ezer izatekotan?, gaitz guztietatik babestua, eta imajinatzen zuen, ondotik, beste etxe hartan, minaren etxean, halaxe deitzen zion Reginak Madrilgo ospitaleari, la casa del dolor?, nora izan baitzen jaurtia, eta ez zuen duda egiten zein zen Domingok hartu behar zuen bidea? minaren etxetik
|
bere
lehen etxera eta Reginaren besoen babesera; mutilari ez zitzaion bisitarik komeni, ados, baina amarena ez zen bisita, beste zerbait baizik: bisitaldia, izan ere, bisitaria gelan sartzen denetik atera arteko aldia da, bi mugak mugatutako aldia, ondorioz; esan nahi baita Reginarena ez zela bisita bat, ama inoiz ez baita semearen haragitik ateratzen, ez semea amaren haragitik ateratzen denean, ezta gerora ere, bizitza osoan, baldintzarik eta mugarik gabeko eskaintzan:
|
|
|
betikotzat ere bai, Gabinok ez baitzuen giro hura baizik arnastu betidanik; horregatik zegoen, ziurki, harri eta zur, apur bat deseroso ere bai, norabide hartan emandako pauso bakar batek berarekin ekar zezakeen orbetarren espazio espiritualarekiko haustura?: leiho batera eta paisaia batera ohitua dagoen norbait halatsu egongo litzateke, baldin eta gauetik egunera leihoa eta paisaia aldatuko balizkiote; eta, halere, Gabinok ondotxo zekien historia ez zela
|
bere
lehen arnasaldiarekin hasi, fosilak ziren bere beste zaletasunetako bat?, mundua mundu baitzen inor munduratu aitzin ere, eta iragana iragan: milaka eta milaka urteko iragana, gizakiek modu batean edo bestean janzten zutena, interesen arabera, bandera bat hemen eta beste bat hor?
|
|
|
Reginak etxekoen segurtasunari begira jarraitzen zuen, jarraituko ez zuen, bada!?,
|
bere
lehen sei seme alabenari batik bat; nola eutsi, baina, segurtasun gutxieneko bati, etxea zen segurtasun gutxieneko haren zati, baita Nazarioren diru sarrera noiznahikoak ere?, baldin eta senarrarekiko harremanak zailtzen bazituen?
|
|
|
garbiago egiten zaitu zu, beraz, Ama Maria. Eta orduan, osatu gabeko haragi puska hau zugan osatzen da?; horrela esan zuen, bai, Regina Aldasorok ahapeka,
|
bere
lehen sentipen hartaz damutzen zela, noiz eta munstroa komunera botatzeko irrika gailendu baitzitzaion; eta, eskuak elkartu eta bere begiek dir dir egiten zutela, barru barrutik esan zion aurrean zuèn irudiari: –Neure burua apaldu behar badut zurea goratzeko, egin bedi zure nahia, Ama Birjina txit garbia?; eta, bere buruaren ukatze hartan eta bere eskaintza hartan, haren hitzak burutik bihotzerako bidean jada?, askatasun sentimendu neurrigabe batek hartu zuen, zinez azalduko ote zitzaion egunen baten Ama Birjina, markesa andereak Madrilen iragarritakoaren ildotik??, arestian hain astun zitzaiòn haragi puska hura irudimenaren esku artean lurrundu balitzaio bezala?
|
|
|
Ordutik hona asko aldatu dira gauzak, jakina, eta Renanen obrak galdu egin ditu
|
bere
lehen interesa eta ospea. Guztiaz ere, zirkulu fedegabeen jaki gozo kuttuna da; baina okerragorik ere bada, bere burua kristautzat duen zenbait familiaren liburutegietan azaltzen baita liburua.
|
|
|
Nazario Orbe goizean goiz irteten zen etxetik egunero, bere txoferrarekin, arratsaldearen azken arnasaldian edo gauaren lehenean itzultzeko? herriko jauregian geratzen ez zenean, hantxe bizi ziren bere anaia Ismael eta koinata,
|
bere
lehen haurraren esperoan zegoena?, lanez gainezka zebilelako; ilunabar hartan, berriz, ohi bezala iritsi zen, gogotsu.
|
|
|
ez zela kontzentratzen, alegia, aita zuzendariak gurasoei jakinarazi zien bezala, toki batean izan orduko egiten baitzion adimenak jauzi beste toki batera; eta hura ez zen okerrena, mutilak bere graziak egin nahi izaten baitzituen haren kontura; eta ondorioak hantxe zeuden: Teofilo Mariak nota onak ateratzen zituen, Damasok apartak; haiek ez bezala, baina, Domingok hilero hilero ekartzen zuen eskas bat edo bi,
|
bere
lehen ikastaldiko lehen hiruhilabetekoaren bukaeran hiru, aurreko markak hautsiz.
|
|
|
Honek, izan ere, bizikleta utzi eta handik lauzpabost urtera automobil bat erosi zuen:
|
bere
lehen automobila, baina ez nolanahikoa, maserati bat baizik, izugarri ibiltzen zena; ez hori bakarrik, egun batean hiriko Automobil Klubeko kidea egin eta parte hartu baitzuen automobil lasterketa batean hiriko zirkuituan.
|
|
|
–Ez! Airea eman nahi didazu, baina airea kentzen didazu, azkenean!??, eta ñabardura hark?
|
bere
lehen erasoa zen, baldintza haietan, bere tentsioa areagotu behar zuen; Adak zuèn itxurari erreparatuz gero, haatik, fusilari kementsu eusteaz gain, bere begirada hura zuen, urduritasunaren gainetiko irmotasuna erakusten zuena, kaskoaren presentzia astun bezain zurrunak areagotua, beharbada?, erasoari ekiteko gogoz zegoela baiezta zitekeen, ez gogoak eragindako gogoaz, jakina, baina bai beharrak eragindakoaz?, barne indarraren eta erabakitasunaren jabe; motiboak ere bazituen, antza?
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila batean bederen, esandakoa betetzera: zer mirari egin zezakeen berak, baina, emakume batekin,
|
bere
lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea, beste gauza bat bilatzen zuen une hartan: galdutako autoestimua, galdutako lekua?
|
|
|
Afaria burutu gaberik
|
bere
lehen aginduak jakinarazi zituen Henrike Valoiskoak. Karlos anaia zenduaren gizon gehienak kendu zituen erresumaren leku gorenetatik, eta haien ordez bere kutunak ezarri.
|
|
|
ez zela kontzentratzen, alegia, aita zuzendariak gurasoei jakinarazi zien bezala, toki batean izan orduko egiten baitzion adimenak jauzi beste toki batera; eta hura ez zen okerrena, mutilak bere graziak egin nahi izaten baitzituen haren kontura; eta ondorioak hantxe zeuden: Teofilo Mariak nota onak ateratzen zituen, Damasok apartak; haiek ez bezala, baina, Domingok hilero hilero ekartzen zuen eskas bat edo bi,
|
bere
lehen ikastaldiko lehen hiruhilabetekoaren bukaeran hiru, aurreko markak hautsiz.
|
|
|
Reginak etxekoen segurtasunari begira jarraitzen zuen –jarraituko ez zuen, bada! –,
|
bere
lehen sei seme alabenari batik bat; nola eutsi, baina, segurtasun gutxieneko bati –etxea zen segurtasun gutxieneko haren zati, baita Nazarioren diru sarrera noiznahikoak ere–, baldin eta senarrarekiko harremanak zailtzen bazituen?
|
|
|
Nazario Orbe goizean goiz irteten zen etxetik egunero, bere txoferrarekin, arratsaldearen azken arnasaldian edo gauaren lehenean itzultzeko... herriko jauregian geratzen ez zenean –hantxe bizi ziren bere anaia Ismael eta koinata,
|
bere
lehen haurraren esperoan zegoena–, lanez gainezka zebilelako; ilunabar hartan, berriz, ohi bezala iritsi zen, gogotsu.
|
|
|
Honek, izan ere, bizikleta utzi eta handik lauzpabost urtera automobil bat erosi zuen:
|
bere
lehen automobila... baina ez nolanahikoa, maserati bat baizik, izugarri ibiltzen zena; ez hori bakarrik, egun batean hiriko Automobil Klubeko kidea egin eta parte hartu baitzuen automobil lasterketa batean hiriko zirkuituan.
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila batean bederen, esandakoa betetzera: zer mirari egin zezakeen berak, baina, emakume batekin,
|
bere
lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea, beste gauza bat bilatzen zuen une hartan: galdutako autoestimua –galdutako lekua– bereganatzea, eta, nola efektu hura ateraldi efektista batekin soilik lor baitzezakeen, horregatik esan zuen esan zuena, agian; Domingo, baina, ez zegoen ziur esan zuenaz, betean asmatu zuelako esperantza bazuen ere, itxura batean... haren begiek halako zerbait adierazten zuten behinik behin, jakin ez zer izan zitekeen hura, itzaltzera zihoàn distira edo piztera zihoàn itzala:
|
|
|
Reginak ez baitzuen ahazten –nahita ere ezin! – Domingo bere baitaren baitan eduki zuela bederatzi hilabetetan, bere haragiaren aterpe beroan; Reginarenak, beraz, beste argudio batzuk ziren: ...laztanak eta ez ferekak ez baitziren beharrezkoak, mundua laztan bat eta fereka bat zelako, ezer izatekotan–, gaitz guztietatik babestua, eta imajinatzen zuen, ondotik, beste etxe hartan, minaren etxean –halaxe deitzen zion Reginak Madrilgo ospitaleari, la casa del dolor–, nora izan baitzen jaurtia, eta ez zuen duda egiten zein zen Domingok hartu behar zuen bidea... minaren etxetik
|
bere
lehen etxera eta Reginaren besoen babesera; mutilari ez zitzaion bisitarik komeni, ados, baina amarena ez zen bisita, beste zerbait baizik: bisitaldia, izan ere, bisitaria gelan sartzen denetik atera arteko aldia da, bi mugak mugatutako aldia, ondorioz; esan nahi baita Reginarena ez zela bisita bat, ama inoiz ez baita semearen haragitik ateratzen, ez semea amaren haragitik ateratzen denean, ezta gerora ere, bizitza osoan, baldintzarik eta mugarik gabeko eskaintzan:
|
|
|
Gabino, izan ere, bere giroan jaio eta bere giroan bizi izan zen, etxetik ikastetxera eta ikastetxetik etxera, non, ez batean ez bestean, arazo hura ez baitzen eztabaidatu ere egiten, arazoa arazotzat ere ez zutelako, ausaz, edo baztertu egiten zutelako, besterik gabe; bai, egia zen Felipek jakitera eman ziola azken bolada hartan beste errealitate bat, euskalduntasunarekin lotua, baina errealitate berri hura onartzetik zaharra ukatzerainoko tartea ez zen, ez, nolanahikoa!; non geratzen ziren, bada, gurasoekin eta anai arrebekin ikusi zituèn –plaza militarreko komandante eta teniente koronelek gonbidatuta– desfile militarrak, zeinetan buruzagi eta soldaduek Espainiako bandera baitzuten aberriaren alde odola ematerainoko sakrifizioaren sinbolo sakratutzat?; non geratzen ziren banda militarrak bandera haren ohorez jotzen zituèn martxak, edo soldaduek kantatzen edo ahopekatzen zituztèn kantuak eta himnoak, hitz handiz josiak eta bera –Gabino– hainbeste hunkitzen zutenak?; eta batez ere, non geratzen zitzaion egunerokotasun hura, espainiarren espainiartasunak moldatua eta guztira zabaldua, baita Euskal Herriko zokorik zokoenetara ere?; espainiartasun hura, bai, Gabinok, airea bera bezala, gauza ohikotzat eta normaltzat zuena... betikotzat ere bai, Gabinok ez baitzuen giro hura baizik arnastu betidanik; horregatik zegoen, ziurki, harri eta zur, apur bat deseroso ere bai –norabide hartan emandako pauso bakar batek berarekin ekar zezakeen orbetarren espazio espiritualarekiko haustura–: leiho batera eta paisaia batera ohitua dagoen norbait halatsu egongo litzateke, baldin eta gauetik egunera leihoa eta paisaia aldatuko balizkiote; eta, halere, Gabinok ondotxo zekien historia ez zela
|
bere
lehen arnasaldiarekin hasi –fosilak ziren bere beste zaletasunetako bat–, mundua mundu baitzen inor munduratu aitzin ere, eta iragana iragan: milaka eta milaka urteko iragana, gizakiek modu batean edo bestean janzten zutena, interesen arabera, bandera bat hemen eta beste bat hor... huraxe esaten ari zitzaion Felipe, azken batean, erarik zuzenenean esan ere, itzulinguruka ibili gabe, espainiartasunaren esentzia eta euskalduntasunarena aurrez aurre jarriz, Espainia ala Euzkadi, Euzkadi ala Espainia; esan nahi baita zalantzak hartuta behar zuela Gabinok, lehen harriduraren eta lehen deserosotasunaren ondotik; bertatik bertara zuen, baina, Felipe, Gabinoren zalantza irakurtzeko moduan zegoena, hain zen nabaria honen nora eza, eskuak deslai baitzituen –erpuruak, mamitik lotuta zituenak, gora eta behera mugitzen zituen, gainerako hatzak gurutzatuta zituen bitartean– eta begiak ere bai, ikusgune finko batean atseden hartu ezinik:
|
|
|
Ordutik hona asko aldatu dira gauzak, jakina, eta Renanen obrak galdu egin ditu
|
bere
lehen interesa eta ospea. Guztiaz ere, zirkulu fedegabeen jaki gozo kuttuna da; baina okerragorik ere bada, bere burua kristautzat duen zenbait familiaren liburutegietan azaltzen baita liburua.
|
|
|
garbiago egiten zaitu zu, beraz, Ama Maria. Eta orduan, osatu gabeko haragi puska hau zugan osatzen da"; horrela esan zuen, bai, Regina Aldasorok ahapeka,
|
bere
lehen sentipen hartaz damutzen zela, noiz eta munstroa komunera botatzeko irrika gailendu baitzitzaion; eta, eskuak elkartu eta bere begiek dir dir egiten zutela, barru barrutik esan zion aurrean zuèn irudiari: " Neure burua apaldu behar badut zurea goratzeko, egin bedi zure nahia, Ama Birjina txit garbia"; eta, bere buruaren ukatze hartan eta bere eskaintza hartan –haren hitzak burutik bihotzerako bidean jada–, askatasun sentimendu neurrigabe batek hartu zuen –zinez azalduko ote zitzaion egunen baten Ama Birjina, markesa andereak Madrilen iragarritakoaren ildotik? –, arestian hain astun zitzaiòn haragi puska hura irudimenaren esku artean lurrundu balitzaio bezala...
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, Nebrijarengandik hasita, espainiar botereak bortxazko teknika psikologiko guztiak erabili ditu, batzuk agerikoagoak eta besteak ezkutukoagoak: nola uler daiteke, bestela, gure ama (ez hainbeste aita)
|
bere
lehen hizkuntza (euskara) gorrotatzera iristea?; izan ere, gaur egun Estokolmo sindromea deitzen zaio jarrera horri, ez dakit badakizun??, handien handikeriak eta aberats jendearen alardeak. Villalbako markesenak, esate baterako, ez dira baliabide neutroak, tresna eraginkorrak baizik, handikiek baliatzen dituztenak, beren plazererako ez ezik, txikiak psikologikoki menderatzeko ere, hauen gogoa liluratuz, itsutuz eta haiek, azken batean, asimilatuz, degenerazio prozesu bat gidari, txikien alienatze bat eta autoestimu galtze bat dakartzana, bere buruaren eta bere berezko balioen, hizkuntzarena ere tartean?
|
|
|
Urtebete lehenago ere, haatik, halakoa izan zen Heinrichen iruzkina, ni hantxe nengoen, eta han gertatua ziurta dezaket?, hamar urterekin
|
bere
lehen tiroa egin zuenean: –Hau ote da, bada, Jainkoa izatea??.
|
|
|
Hau espetxeratua izan zen Bigarren Mundu Gerran, Hitler kritikatzeagatik. Geroago, 1944ko udan, hamazortzi urte zituelarik, Italiako frontera eraman zuten eta
|
bere
lehen ekintza belikoan buruan tirokatuta zendu zen 1944ko azaroaren 29an, Carrarako mendietan. Familiak ez zuen hori ezagutu, 1945eko urtarrilaren 11ra arte.
|
|
|
Roman hamahiru urterekin hasi zen aitarekin lanean, hondar eta igeltsu zakuak batetik bestera eramaten; hamasei urterekin, kamioian joaten zen, gidariaren laguntzaile, harrobian hondar tonak erostera. Hemezortzirekin, berak bakarrik,
|
bere
lehen tratua itxi zuen, baserria handitu nahi zuen bezero zahar batekin. Aitak behetik gora erakutsi nahi izan zion ofizioa, bestela jendeak ez omen zion barkatuko eta.
|
|
|
Izan ere, Nebrijarengandik hasita, espainiar botereak bortxazko teknika psikologiko guztiak erabili ditu, batzuk agerikoagoak eta besteak ezkutukoagoak: nola uler daiteke, bestela, gure ama (ez hainbeste aita)
|
bere
lehen hizkuntza (euskara) gorrotatzera iristea?; izan ere —gaur egun Estokolmo sindromea deitzen zaio jarrera horri, ez dakit badakizun... —, handien handikeriak eta aberats jendearen alardeak —Villalbako markesenak, esate baterako— ez dira baliabide neutroak, tresna eraginkorrak baizik, handikiek baliatzen dituztenak, beren plazererako ez ezik, txikiak psikologikoki menderatz...
|
|
|
Urtebete lehenago ere, haatik, halakoa izan zen Heinrichen iruzkina —ni hantxe nengoen, eta han gertatua ziurta dezaket—, hamar urterekin
|
bere
lehen tiroa egin zuenean: ‘Hau ote da, bada, Jainkoa izatea? ’ Aitonak diana bat jarri zuen zuhaitz baten kontra, eta Heinrichek huts egin zuen, baina hotsa sekulakoa izan zen, eta hotsak —trumoiak eta ostotsak Jainkoaren tiroak ote ziren? — sentiarazi zuen indartsu eta boteretsu, ez zait beste esplikaziorik bururatzen.
|
|
2011
|
|
|
Erran ere erranen dizut sekulako ezustea izan nuela zure lagunaren jarrerarekin, urtean behin enegana etortzen baitzen aitortzeko, eta Jauna ere hartzen baitzuen, debozio handiz. Ongi gogoratzen naiz nola etorri zen
|
bere
lehen konfesioan, Jainkoaren graziak ukitu eta konbertitu egin zela erranez. Zer gertatu zaio, baina, azken mementoan, Satanek hartua dirudiela?
|
|
|
Hura izan baitzen, orobat, Leonek halako zerbait sentitu zuèn lehen aldia? bere bizitzaren ordu arteko ibilaldi baiezkoz josian, bizitzak berak
|
bere
lehen ezezkoaren eta bere lehen oztopo serioaren aitzinean paratu balu bezala.
|
|
|
Hura izan baitzen, orobat, Leonek halako zerbait sentitu zuèn lehen aldia? bere bizitzaren ordu arteko ibilaldi baiezkoz josian, bizitzak berak bere lehen ezezkoaren eta
|
bere
lehen oztopo serioaren aitzinean paratu balu bezala.
|
|
|
Takigrafo bat kontratatzeko gomendatu zioten, berak diktatu ahala paperera pasa ziezaion. Daktilografia eskolako arduradun zen adiskide batek
|
bere
lehen ikasle emakumezkoa bidali zion, Anna Grigorievna.
|
|
|
–Ni
|
bere
lehen diskoarekin hasi nintzen eta guztiak dakizkit buruz. Urte askotako lana da.
|
|
|
Iruditzen zait oraindik ere borondate onaren esparruan gabiltzala, eta espero dugula Espainiako estatuaren keinu adeitsu bat, aitaren errekonozimendua. Gogoratu Jose Luis Rodriguez Zapatero zelako sinpatiaz hartu zuen ezker abertzaleak
|
bere
lehen legealdian.
|
|
|
Esperimentazioa, izan ere, oso presente egon da hasieratik bi gizonon lan moldean. Fernando Larruquertek (Irun, 1934) 14 urterekin lortu zuen
|
bere
lehen bideokamera, eskolan nota onak ateratzeagatik gurasoek erosia. Eta esperimentatzeari ekin zion hasieratik:
|
|
|
Hala, nortasun handiko bidea jorratu du Koldok, eta obra anitza, aberatsa eta interesgarria osatu du, 1997an
|
bere
lehen film laburra errodatu zuenetik, New Yorken. Urte batzuk lehenago jaio zen Donostian, 1973an, eta Oihanaren liburua da gogoratzeko moduko arrastoa utzi zion lehen pelikula.
|
|
|
oinaze latzak, bihotzeko ezinak... Alemaniako egonaldi hark inspiratu zion
|
bere
lehen liburua, In a German Pension, 1911n argitaratua.
|
|
|
Baina agian toki horretan bertan bataila bat gertatu zen noizbait, non ehunka gizonek galduko baitzuten bizia. Edo posible da bertan neskato batek
|
bere
lehen musua jaso izana. Eta dena toki berean... halako gauzek liluratu egiten naute.
|
|
2012
|
|
|
Facebook eta Tuenti n ibili zen, eta orduan jakin zuen bera eta Oier izar bilakatuta zeudela. mail berria ireki eta, ongietorri mezua ezabatu ostean,
|
bere
lehen mezua bidali zion Alaini:
|
|
|
24 urterekin konposatu zuen Benitok
|
bere
lehen kantua: Loretxoa.
|
|
|
lehenengoa, berak esan zuen bezala, senarrari goiz hartantxe egokitu zitzaiolako lhnuwnh. Hitza oso adierazkorra da haien hizkuntzan, baina ez itzultzeko erraza;
|
bere
lehen amarengana itzuli esan nahi du. Eta bera lehenago ez iritsi izanaren zergatia zera zen, goizean berandu hil zelarik senarra, luzez egon zela morroiekin hizketan gorpua uzteko leku egokiari buruz; eta gure artean gainerakoak bezain alai portatzen zela ohartu nintzen.
|
|
|
Emmak aurpegia jiratu zuen poliki poliki, eta bazirudien bozkarioz bete zela bat batean estola morea ikustean, nonbait aparteko otzandura baten erdian kausituz
|
bere
lehen bulta mistikoetako boluptuostasun galdua, hasten ari ziren betirako dohatsutasunaren ikuspenekin batera.
|
|
|
Hark lagun egin izan zion, garai batean, arrats askotan ere askotan, bere alargun denborako asti soberetan. Hura izan zuen
|
bere
lehen bezeroa, herriko bere ezagun antzinakoena.
|
|
|
Rodolphe zutik geratu zen; eta
|
bere
lehen agur esaldiei abantzu ez zien erantzun Emmak.
|
|
|
Urriaren erdi aldera, bere ohean eserita egoteko gauza izan zen, bere atzean burkoak zituela. Charlesek negar egin zuen, erreximentazko
|
bere
lehen opilxigorra jaten ikusi zuenean. Indarrak bihurtu zitzaizkion; zenbait orduz jaikitzen zen arratsaldean, eta, hobeto sentitzen zen egun batean, jardinean barrena bere besotik joan etorri bat eginarazten entseatu zen Charles.
|
|
2013
|
|
|
Estudioan sartu ahala, martxan paratzen zuen disko jiragailua. Hura beti
|
bere
lehen zeregina. Berak ez zekien musika tresna bat bera ere jotzen?
|
|
|
Handik gutira egin ziotèn epaiketa militarra: epaimahaikoen artean, zorionez,
|
bere
lehen komandantea zegoen, talibanen hainbat bururen estimu handia zuena eta Hamzaren defentsan aritu zena handik eta hemendik, aterabide baten bila; Baryalai Khanen familiak, berriz, itzal handikoa zen arren, ez zuen Omar mullahren presio taldearen aldekotasuna, ezta hondar gudaldi hura irabazita ere!?, eta handik erabaki zen auzia: hondarrean, nola bere kasua berezia baitzen, armada talibanarekin lau urteko konpromisora behartzen zuena, eta nola laurak beterik baitzituen jada, portaera ezin hobearekin gainera, kide anitzen iritziz?, gauzak bere horretan uztea erabaki zuten, Hamza lizentziatuz eta zigorrik gabe utziz.
|
|
|
Aitak mutilari 16ko eskopeta bat erosi, eta egun haietan akabatu zituen Pedrok
|
bere
lehen usoak, ehiza postu baten atzean babestuta?
|
|
|
Hala ere, zalantzaren bat geratzen bazitzaion, argi eta garbi utzi zizkion gauzak
|
bere
lehen taldeburuak, hasieratik beretik.
|
|
|
amona Klotilde ordurako zendua?? eta alabetako bat bizi ziren, beste bi alabak kanpora ezkonduak?, eta bestean semea. Eduardo?, bere emazte Patriciarekin, zeina haurdun baitzegoen
|
bere
lehen haurraz: zazpi hilabeteko umekia.
|
|
|
Eta hamabost urte egin zituen. Eddy Merckxek
|
bere
lehen Tourra irabazi zuèn urtea zen?, eta, Tourra amaitu ahala, lasterketako bizikleta bat erosi zion aitak.
|
|
|
Eta, liluraz lilura, nork esango zuen eskopeta hark eroango zuela, aurrerago, don Zeledonioren lantegira, ezustean? Han, gero, gogor eta gogoz ekin zion bide berriari, beste egun batean berak
|
bere
lehen eskopeta egin zuen arte, goitik beheraino egin ere, bitrina batean gordetzen zuela, artelan edo ikono bat balitz bezala: ikono bat?
|
|
|
zelan ez, bada, Afrikan! Pedrok, izan ere, Soriara joan zèn lehenengo aldia oroit zezakeen, noiz eta
|
bere
lehen basurdea akabatu baitzuen, hamabi urte zituela. –Gaur basurde bat akabatu dut, baina zin degizuet egunen batean lehoi bat akabatuko dudala?, esan zien afalondoan ehiztariei.
|
|
|
Neskak ekidin egiten zituen. Horrek ez zuen esan nahi neskak gutxiago gustatzen zitzaizkiola, baina bai
|
bere
lehen esperientzia traumatiko hartatik lezioa ikasi zuela: behin edo behin pentsatuko zuen Pedrok, beharko!?
|
|
|
Errana dago Abdul Alimen xeikak bi seme zituela,
|
bere
lehen emaztearenak: lehenengoa, xeikaren ondorengo izateko deitua, eta bigarrena, landa ingeniaria, lurraren produkzioaren alderdi tekniko guztiak kudeatuko zituena.
|
|
|
–Beharbada jolas moduan idatziko zuen
|
bere
lehen gutuna, seguru nago, jostaria zen emakumeekin, aktore gehienak bezala bestalde, arazoak dituzte agertoki gaineko sentimenduak eta egunerokoak bereizteko, bizitza jokaleku bat da haientzat, edo antzezlan bat, eta maitasuna erraz mendera daitekeen jostailu bat dela uste dute, hala uste izaten dugu guztiok, bakardadearen edo eguneroko errutinaren kontrako jostailu bat dela, denbora pasa bat, b... Gero izadiaren indar bilakatzen da.
|
|
|
Gehiago ikusten nuen, izatekotan ere, bere baitako esperientzia gogorren bat kontatzen: bahitutako norbaitekin izandako harremanak gogora zitzakeen edo, kontu larriago bat aipatzearren,
|
bere
lehen biktimaren begiradaren inguruan gogoetaren batzuk egiten irudika nezakeen, halakorik jendaurrean egitea posible den neurrian. Behin bakarrik hitz egin genuen horretaz, eta luzaroan loa galarazi zion lokamutsa bailitzan kontatu zidan gertatua.
|
|
|
Felipe Gonzalezek Jose Barrionuevo aukeratu zuen
|
bere
lehen gobernuko Barne ministro izateko, 1982an. 1988 arte izan zen Barne ministro, nahiz eta urte hartatik aurrera ere gobernuan jarraitu.
|
|
|
Handik gutira egin ziotèn epaiketa militarra: epaimahaikoen artean, zorionez,
|
bere
lehen komandantea zegoen, talibanen hainbat bururen estimu handia zuena eta Hamzaren defentsan aritu zena handik eta hemendik, aterabide baten bila; Baryalai Khanen familiak, berriz, itzal handikoa zen arren, ez zuen Omar mullahren presio taldearen aldekotasuna –ezta hondar gudaldi hura irabazita ere! –, eta handik erabaki zen auzia: hondarrean, nola bere kasua berezia baitzen, armada talibanarekin lau urteko konpromisora behartzen zuena, eta nola laurak beterik baitzituen jada –portaera ezin hobearekin gainera, kide anitzen iritziz–, gauzak bere horretan uztea erabaki zuten, Hamza lizentziatuz eta zigorrik gabe utziz.
|
|
|
Estudioan sartu ahala, martxan paratzen zuen disko jiragailua. Hura beti
|
bere
lehen zeregina. Berak ez zekien musika tresna bat bera ere jotzen... baina gogotik gustatzen zitzaion musika.
|
|
|
batean gurasoak –Pedro eta Victoria: amona Klotilde ordurako zendua... – eta alabetako bat bizi ziren –beste bi alabak kanpora ezkonduak–, eta bestean semea –Eduardo–, bere emazte Patriciarekin, zeina haurdun baitzegoen
|
bere
lehen haurraz: zazpi hilabeteko umekia.
|
|
|
Hala ere, zalantzaren bat geratzen bazitzaion, argi eta garbi utzi zizkion gauzak
|
bere
lehen taldeburuak, hasieratik beretik.
|
|
|
Neskak ekidin egiten zituen. Horrek ez zuen esan nahi neskak gutxiago gustatzen zitzaizkiola, baina bai
|
bere
lehen esperientzia traumatiko hartatik lezioa ikasi zuela: behin edo behin pentsatuko zuen Pedrok –beharko! – berea jokabide koldar baten ondorioa zela... baina zer zen hobe gerra batean –sexuen arteko gerraz hizketatzen baitzen jende guztia–:
|
|
|
Errana dago Abdul Alimen xeikak bi seme zituela,
|
bere
lehen emaztearenak: lehenengoa, xeikaren ondorengo izateko deitua, eta bigarrena, landa ingeniaria, lurraren produkzioaren alderdi tekniko guztiak kudeatuko zituena.
|
|
|
Eta, liluraz lilura, nork esango zuen eskopeta hark eroango zuela, aurrerago, don Zeledonioren lantegira, ezustean? Han, gero, gogor eta gogoz ekin zion bide berriari, beste egun batean berak
|
bere
lehen eskopeta egin zuen arte, goitik beheraino egin ere, bitrina batean gordetzen zuela, artelan edo ikono bat balitz bezala: ikono bat... edo ikono birjina, termino erlijiosoetan esanda:
|
|
|
Aitak mutilari 16ko eskopeta bat erosi, eta egun haietan akabatu zituen Pedrok
|
bere
lehen usoak, ehiza postu baten atzean babestuta...
|